W artykule zaprezentowano wyniki obliczeń pionowych zmian położenia dna koryta Wisły na przedpolu Karpat w ostatnich 150 latach. Badaniami objęto 31 profili wodowskazowych na odcinku rzeki między Goczałkowicami i Puławami. Analizę zmian w pionowym położeniu dna koryta Wisły przeprowadzono w oparciu o ogólnie przyjęte założenie, że tendencja w przebiegu minimalnych rocznych stanów wody na posterunku wodowskazowym w wieloleciu odzwierciedla pogłębianie lub wypłycanie, a także pionową stabilizację koryta w tym przedziale czasu. Celem pracy jest wskazanie skutków prac regulacyjnych, które rozpoczęły się na badanym odcinku Wisły około 1840 r. Szczególną uwagę zwrócono na zmiany zaistniałe na wybranych posterunkach wodowskazowych.
EN
The article presents the results of calculations concerning vertical changes of the Vistula channel bottom in the Carpathian Foreland over the last 150 years. The study involved 31 water gauge stations located along the river section between Goczałkowice and Puławy. Analysis of vertical changes of the Vistula channel bottom was carried out with the generally accepted assumption that tendency in the course of annual minimum water stages at measurement station during long-term period reflects continuous channel deepening or its shallowing and also its stable vertical position in the same time period. The aim of the article is to identify the results of the regulation works which were started on the Vistula stretch analysed in the Carpathian Foreland around 1840, with special regard to selected gauging sites.
W związku z postępującą erozją denną Wisły za stopniem wodnym Przewóz w Krakowie, rzeka przestała pełnić funkcje szlaku żeglownego od Krakowa do Sandomierza - nawet na potrzeby żeglugi turystycznej. Stowarzyszenie Miłośników Ziemi Niepołomickiej podjęło się pracy na rzecz szerokiej rewitalizacji Wisły w Małopolsce. Niestety, bez budowy stopnia wodnego Niepołomice i w dalszej kolejności stopnia wodnego Podwale pod Nowym Brzeskiem nie jest to możliwe. Dzięki tym inwestycjom przywrócona zostanie ciągłość liniowa szlaku żeglownego oraz nastąpi poprawa warunków gruntowo- wodnych na terenach przyległych do Wisły. Dodatkowo dwa stopnie wodne przyczynią się do powstania odnawialnych źródeł energii w postaci przepływowych elektrowni wodnych o mocy ok. 3 MW każda.
EN
Due to the progressing Vistulam bottom erosion after the Przewóz stage of fall in Krakow, the river ceased to be navigable between Krakow and Sandomierz - even for tourist navigation. The Association of Niepołomicka Land Admirers undertook works for the extensive regeneration of the Vistula river in the Małopolska region. Unfortunately, without building of the Niepołomice stage of fall and further of the Podwale stage of fall near Brzesko, it is not possible. Those investments will make the water trail navigable and will improve the land and water conditions in the areas bordering on Vistula. Additionally, two stages of fall will contribute to creation of renewable energy sources in from of flow-through water power plants of the capacity of 3 MW each.