Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Strefa tektoniczna Kraków–Lubliniec na odcinku krakowskim w świetle danych uzyskanych z nowych otworów badawczych Trojanowice 2 i Cianowice 2

100%

Habryn R. , Buła Z. , Nawrocki J.

|

tom nr 459

45--59

PL

W artykule przedstawiono wyniki badań dwóch pełnordzeniowanych otworów badawczych – Trojanowice 2 i Cianowice 2 o docelowych głębokościach 600 m, wykonanych w 2007 roku na północ od Krakowa w miejscowościach Zielonki i Grębynice. Głównym celem tych wierceń było sprawdzenie koncepcji dotyczących rodzaju kontaktu bloku górnośląskiego i małopolskiego na północnych peryferiach Krakowa oraz wykartowanie na tym obszarze przebiegu strefy uskokowej Kraków–Lubliniec, stanowiącej granicę między wymienionymi regionalnymi jednostkami tektonicznymi. Otworem Trojanowice 2 osiągnięto pod dewonem dolnym fragment profilu osadów dolnokambryjskich (formacja z Borzęty (fm)), których zasięg występowania ogranicza się wyłącznie do południowo-wschodniej części bloku górnośląskiego; natomiast w otworze Cianowice 2 nawiercono pod utworami jury silikoklastyki ediakaru o charakterze fliszowym oraz podobnych cechach litologicznych i tektonicznych do równowiekowych skał rozpoznanych w zachodniej i południowej części bloku małopolskiego. W związku z powyższym przyjęto, że strefa uskokowa Kraków–Lubliniec oddzielająca blok górnośląski od małopolskiego jest usytuowana między wymienionymi otworami. Na podstawie danych z wiercenia Trojanowice 2 i innych, wykonanych w jego sąsiedztwie, wykazano, że Rów Krzeszowicki uwidaczniający się w strukturze utworów kenozoicznych (mioceńskich) i mezozoicznych w rejonie Krakowa ma waryscyjskie założenia tektoniczne, a ograniczające go uskoki zostały reaktywowane w trakcie ruchów alpejskich. Rozpoznanie otworem Cianowice 2 i udokumentowanie stratygraficznie skał ediakarskich pozwoliły przyporządkować ten sam wiek podobnym litologicznie utworom nawierconym w sąsiednich otworach: Jerzmanowice, Bębło i DB-4, zaliczanym dotychczas do sylurskiej formacji z Mrzygłodu (fm). W pracy omówiono także wyniki innych badań, które przeprowadzono w trakcie dokumentowania tych wierceń.

EN

The paper presents the results of two fully cored exploratory boreholes of Trojanowice 2 and Cianowice 2 that targeted a depth of 600 m. They were drilled north of Kraków in 2007, in the villages of Grębynice and Zielonki. The main objective of the boreholes was to test the concepts on the nature of the contact zone between the Upper Silesian Block and the Małopolska Block in the northern outskirts of Kraków, and to map the trend of the Kraków–Lubliniec fault zone in this area. The zone is a boundary between the above-mentioned regional tectonic units. The Trojanowice 2 borehole reached the Lower Devonian deposits and the underlying Lower Cambrian rocks (Borzęta Formation (Fm.)) whose range is limited to the south-eastern part of the Upper Silesian Block. The Cianowice 2 borehole drilled (under the Jurassic) Ediacaran flysch-like siliciclastics, lithologically and tectonically similar to the coeval rocks identified in the western and southern part of the Małopolska Block. Therefore, it has been assumed that the Kraków–Lubliniec fault zone, separating the Upper Silesian Block from the Małopolska Block, is located between these boreholes. Based on data from the Trojanowice 2 borehole and other wells drilled in this area, it has been proved that the Krzeszowice Graben, accentuated in the structure of the Cenozoic (Miocene) and Mesozoic succession in the Kraków region, is of Variscan age and the bounding faults were reactivated during the Alpine movements. The Cianowice 2 borehole has enabled the examination and stratigraphic documentation of the Ediacaran rocks and allowed assigning the same age to the lithologically similar deposits in the adjacent Jerzmanowice, Bębło and DB-4 boreholes. Previously, these deposits were included in the Silurian Mrzygłód Formation (Fm.). The paper also discusses the results of other studies that have been carried out during documenting of the boreholes.

2

Identyfikacja modelu petrofizycznego klastycznych skał zbiornikowych kambru i dewonu południowej części bloku górnośląskiego

86%

Glazor A. , Twardowski K.

|

tom nr 110 wyd. konferencyjne

417--422

EN

A quantitative characteristic of the basic reservoir-filtration properties of clastic rocks of the Cambrian and Devonian starta deposited under the carbonaceous Devonian complex has been presented in the paper. It is based on the results of laboratory tests of cores coming from the wells owned by the Polish Institute of Geology and GEONAFTA Company in the south part of the Upper Silesian block - extending from the region of Bielsko Biała through Andrychów and Myślenice towards Bochnia. The basic elements of the work are regression prediction models enabling a quantitative evaluation of absolute permeability of rocks based on their selected petrophysical parameters, especially capillary parameters obtained through the mercury porosimetry methods.

3

The Racławka Valley – an example of an educational geosite related to the development of a Paleozoic carbonate platform

72%

Szczurek S. , Bąk M. , Dulemba P.

|

tom nr 1-2

45--56

EN

The location and most interesting geological features of the Upper Devonian through Lower Carboniferous limestones in the Racławka Valley were presented. The limestones outcropped almost continuously along the natural valley cutting. They comprise over 60 million years of continuous growth of the carbonate platform, which developed on the ancient terrane – the Upper Silesian Block. Geosites described herein may constitute a destination for geological trips for undergraduate students of Environmental Sciences, where they can actively discover the development of an ancient carbonate platform and accompanied post depositional structures.

PL

W dolinie Racławki znajdują się ważne geologicznie naturalne odsłonięcia wapieni (od późnego dewonu do wczesnego karbonu). Wapienie te obejmują okres ponad 60 milionów lat ciągłej sedymentacji węglanowej, która występowała na obszarze paleozoicznego kratonu – bloku górnośląskiego. Opisane stanowiska mogą być celem wycieczek geologicznych studentów pierwszego stopnia studiów przyrodniczych, w czasie których mogą oni w aktywny sposób śledzić rozwój kopalnej platformy węglanowej i struktur postdepozycyjnych.

4

Geneza i chemizm składu gazowego wód podziemnych w bloku górnośląskim

72%

Różkowski A. , Zawadzka E.

|

2009

|

tom nr 436, z. 9/2

411-427

PL

W artykule rozpatrzona została geneza i skład chemiczny gazów rozpuszczonych w wodach podziemnych zapadliska górnośląskiego, położonego w SE części bloku górnośląskiego. W profilu geologicznym zapadliska górnośląskiego stwierdzono kilka poziomów potencjalnego generowania bituminów. Gazy rozpuszczone w wodach powstały w różnych epokach geologicznych, zarówno na skutek termogenicznych procesów uwęglenia, jak i na skutek mikrobialnych procesów redukcji dwutlenku węgla. Dla nasycenia wód metanem podstawowe znaczenie miały termogeniczne procesy uwęglenia substancji organicznej występującej w utworach karbonu produktywnego. W pracy przyjęto, że nośnikiem gazu są wody podziemne, co nie wyklucza migracji gazu wolnego. Nasycenie wód gazami ma charakter regionalny. Wody podziemne znajdują się w basenie sedymentacyjnym w więzi hydraulicznej, przy czym w układ krążenia włączony jest proces migracji gazu. Śledząc rozwój paleohydrogeologiczny zapadliska górnośląskiego można wnioskować, że działalność orogeniczna i wynikające z niej etapy infiltracyjnego rozwoju basenu doprowadzały nie tylko do wymiany wód, lecz również do zmian ich składu gazowego. W zapadlisku górnośląskim zaznacza się wyraźna strefowość gazowa wód, charakterystyczna dla basenów sedymentacyjnych. Są to strefy: azotowa, azotowo-metanowa, metanowa i metanowo-azotowa. Geneza i skład chemiczny gazów rozpuszczonych w wodach poszczególnych stref są wzajemnie odmienne, w zasięgu określonej strefy bywają zróżnicowane. Autorzy pracy skłonni są wiązać występowanie strefowości gazowej wód ze środowiskiem hydrogeochemicznym basenu sedymentacji oraz z położeniem wód w systemie przepływu.

EN

The origin and chemistry of gases dissolved in groundwater of a regional flow system in the Upper Silesian Variscan sedimentary basin are investigated in this paper. In the geological profile of the Upper Silesian sedimentary basin, a few potential sources of gas generation occur. Gases were generated in various geological periods as a result of thermogenic coalification as well as microbial reduction of carbon dioxide. Thermogenic processes of coalification of organic matter occurring in the productive Carboniferous deposits were of the prime importance in water saturation with methane. Water saturation with gases is of a regional character. Individual groundwaters in the sedimentary basin have a hydraulic connection. Migration of gases is included in the groundwater flow system. Taking into account the paleohydrogeological development of the Upper Silesian depression, it could be concluded that the infiltrational stages of the basin development resulted not only in waters exchange but also in a change in their gaseous composition. Within the Upper Silesian depression, a distinct gaseous zonation of waters can be observed, characteristic of sedimentary basins. There are the following zones: nitrogen, nitrogen-methane, methane and methane-nitrogen. The origin and chemical composition of gases dissolved in waters of the individual zones are different, but they may also be different within the range of a particular zone. The authors assumed that the gaseous zonation of waters may be related to their location in the groundwater flow system and is correlated with the hydrogeochemical zonation.

5

Skonsolidowane podłoże regionu krakowskiego w świetle badań magnetotellurycznych – główne rysy tektoniczne

72%

Ryłko W. , Tomaś A.

|

2010

|

tom nr 443

81--94

PL

W artykule przedstawiono główne rysy tektoniczne skonsolidowanego podłoża regionu krakowskiego. Autorzy do interpretacji wykorzystali osiem profili magnetotellurycznych, na których widoczne są ciała o zróżnicowanej, zazwyczaj dużej oporności, występujące na ogół na głębokościach większych niż 5 km. Ciała te powiązano z krami skonsolidowanego podłoża bloku górnośląskiego. Wyróżniono kry: Čadcy, cieszyńską, górnośląską oraz Rzeszotar. Kry te są rozdzielone rozłamami i strefami nieciągłości różnego wieku i o różnym stopniu znaczenia. Najprawdopodobniej rozłamy swoje najstarsze założenia mają w neoproterozoiku. Były one aktywne również w kilku młodszych cyklach orogenicznych, do alpejskiego włącznie.

EN

The study deals with the main tectonic features of consolidated basement in Kraków region. The authors used eight magnetotelluric profiles for the interpretation. The rock bodies of differentiated, usually high resistance, visible in the magnetotelluric profiles and occurring deeper than 5 km, were linked to the consolidated basement blocks of the Upper Silesian Block. Starting from the southeast the following blocks were identified: the Čadca and Cieszyn blocks, the Upper Silesian Block which encloses the former ones from the north and east, and finally the easternmost Rzeszotary Block. These slabs are separated by faults and discontinuity zones differing as to their significance and age. The dislocations likely developed on pre-existing Neoproterozoic faults. They were also subsequently active during a number of youngre orogenic cycles, including the Alpine one.

6

Regionalizacja tektoniczna Polski-Polska południowa (blok górnośląski i blok małopolski)

58%

Buła Z. , Żaba J. , Habryn R.

|

tom Vol. 56, nr 10

912-920

EN

The attempt to divide the Upper Silesian Block and the Małopolska Block into tectonic units has been based on a general map at scale of 1:1000000, without Permian-Mesozoic and Cenozoic strata. Cartographic, general and monographic works regarding formation of Precambrian basement of both of the blocks have been discussed and presented, and data concerning development of sedimentation, tectonics, and structure of the Paleozoic cover of the blocks were the background for the suggested division. The Upper Silesian Block is a part of a larger unit determined as the Brunovistulicum, which together with the Brno Block are entirely located within the borders of the Czech Republic. The Brunovistulicum and the Małopolska Block vary in formation of Precambrian basement and covering Paleozoic formations, what proves different paleogeographical-facial and paleotectonic development. Current data do not allow determining their southern range, where both units are within the range of the orogeny of the Outer Carpathians and quite possibly in the range of the Inner Carpathians. The boundary of the Brunovistulicum and the Małopolska Block along the part between Lubliniec and Cracow and farther to the vicinity of Bochnia and Nowy Sącz is relatively well defined and documented. It is a narrow Cracow-Lubliniec fault zone, approximately 500 m wide, cutting and moving all rock series of the Precambrian and the Paleozoic. The fault zone of the Odra River probably forms its NW continuation. The following tectonic units have been distinguished in the Upper Silesian Block: 1) Moravian-Silesian Fold-and-Thrust Belt, 2) Upper Silesian Fold Zone, 3) Upper Silesian Trough, 4) Bielsko-Biała Dome, 5) Rzeszotary Horst, 6) Liplas Graben. There is only one tectonic unit distinguished in the Małopolska Block-Kielce Fold Belt, dipping towards NW-SE, along the NE boundary of the block. Paleozoic formations building the unit represent thrust fault structure. In this case, the Kielce Fold Belt significantly varies from the other parts of the Małopolska Block, where Paleozoic formations build numerous small block structures.