Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Geneza banku centralnego na ziemiach polskich

100%

Kosieradzka E.

Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio G (Ius)

|

2016

|

tom 63

|

nr 1

EN

Initiation into discussion over the need of creation of an institution of issuing bank on Polish lands reach the period of the First Republic of Poland. At that time the idea of establishing of this bank appeared, which – in consequence of difficult political situation of the State – did not come into realization. But one should notice plenty of opinions about it, what resulted in lots of plans of establishing the first Polish issuing institution at that time. Conception of issuing bank on Polish lands materialized only in the Kingdom of Poland (excluding issuing institution from Kościuszko’s Uprising period – Dyrekcja Biletów Skarbowych, and from Duchy of Warsaw period – Komisja do Dyrekcji Biletów Kasowych), thanks to work and efforts of Franciszek Ksawery Drucki-Lubecki, who contributed to establishment in 1828 of Bank Polski, which is considered to be the first Polish issuing bank. It increased the full economic bossom of Polish lands in spite of the lack of Polish statehood.

PL

Początki dyskusji na temat potrzeby powołania banku emisyjnego na ziemiach polskich sięgają okresu I Rzeczypospolitej. Wtedy pojawiła się idea utworzenia tego banku, która – wskutek trudnej sytuacji politycznej państwa – wówczas nie doczekała się realizacji. Należy jednak dostrzec mnogość sądów i opinii na ten temat, czego wynikiem były także składane w tamtym czasie liczne projekty założenia pierwszej polskiej instytucji emisyjnej. Koncepcja banku emisyjnego na ziemiach polskich została urzeczywistniona dopiero w okresie Królestwa Polskiego (nie licząc instytucji emisyjnej z okresu powstania kościuszkowskiego – Dyrekcji Biletów Skarbowych, oraz z czasów Księstwa Warszawskiego – Komisji do Dyrekcji Biletów Kasowych), dzięki pracy i staraniom Franciszka Ksawerego Druckiego-Lubeckiego, który przyczynił się do ustanowienia w 1828 r. Banku Polskiego, uważanego za pierwszy polski bank emisyjny. Przyczynił się on znacząco do rozkwitu gospodarczego ziem polskich pomimo braku istnienia państwowości polskiej.

2

The legal nature of the letter of credit relationship

84%

Hnativ O.

Wrocławsko-Lwowskie Zeszyty Prawnicze

|

2016

|

tom 7

141-152

PL

Pojęcie akredytywy nie jest nowe w prawie cywilnym. Skomplikowany charakter tego zjawiska prawnego doprowadził do odmiennej interpretacji w różnych systemach prawnych oraz ustawodawstwie poszczególnych krajów. Kwestia charakteru prawnego wynikającego z tytułu akredytywy niejednokrotnie była badana w rodzimej i zagranicznej cywilistyce. Jednak to, że zagadnienie prawnego charakteru stosunków wynikających przy otwarciu akredytywy wciąż jest aktualne i wciąż wymaga kompleksowej analizy prawnej, nie budzi wątpliwości. W publikacji „Jednolitych zasady i praktyk dokumentacji akredytywy” (Uniform Customs and Practice for Documentary Credits) z 25 października 2006 r. Nr 600, która weszła w życie 1 lipca 2007 r., akredytywa rozpatrywana jest jako jakakolwiek umowa (jakiekolwiek pismo), która jest nieodwołalna i stanowi konkretne (bezwarunkowe) zobowiązanie banku-emitenta do podjęcia realizacji określonych dokumentów zgodnie z umową akredytyw. Podobnie jak Kodeks Cywilny Ukrainy w artykule 626 omawia treść pojęcia umowy rozumianej jako porozumienie stron, Komisja Bankowa Międzynarodowej Izby Handlowej w nowym wydaniu UCP 600 także podkreśla umowny charakter stosunków wynikających przy otwarciu akredytywy. Poprzednie bowiem wydanie „Jednolitych zasad i praktyk” dotyczące akredytywy dokumentowej, interpretując akredytywę jako jakąkolwiek umowę, zostawiło podstawy do odniesienia akredytywy do jednostronnych czynności prawnych. Ogólnie biorąc, wszystkie poglądy na temat charakteru prawnego akredytywy można ująć w następujących koncepcjach: umowy zawartej pod warunkiem; umowy komisji; umowy zlecenie; umowy na rzecz osoby trzeciej; umowy poręczenia; zobowiązania specjalnego rodzaju sui generis. Stosunek prawny z tytułu akredytywy wynika tylko wtedy, gdy klient (płatnik) jest w stosunku umowy z bankiem-emitentem, wynikającej z umowy rachunku bankowego. Zawarcie umowy rachunku bankowego jest jedną z przesłanek powstania stosunku prawnego akredytywy. Inną przesłanką powstania akredytywy jest obecność stosunku umownego między płatnikiem a odbiorcą. Umową tą może być umowa sprzedaży, dostawy i inne. Akredytywa ma na celu zapewnienie wykonania zobowiązania pieniężnego, które powstało z umowy między płatnikiem a odbiorcą umowy. Jednak taki stosunek prawny nie wynika automatycznie. Aby otworzyć akredytywę, klient (płatnik) przekazuje do banku-emitenta wymagane oświadczenie, a w przypadku otwarcia akredytywy pokrywanej z góry — także przekazy pieniężne. Natomiast bank-emitent, przyjmując zgłoszenie, decyduje, w jaki sposób będzie realizowana akredytywa, oraz wyznacza innych uczestników akredytywy dokumentowej (bank pośredniczący, który pełni funkcję banku awizującego, bank wykonujący). Przyjęcie wniosku w teorii prawa cywilnego uznawane jest za akceptację, a zatem złożenie wniosku uznawane jest za ofertę. Akredytywa może być interpretowana jako dwustronna i odpłatna umowa konsensualna. W trakcie rozliczania akredytywy wszystkie podmioty stosunku prawnego mają do czynienia tylko z dokumentami. Jednak celem umocowania tej normy jest usunięcie możliwych subiektywnych okoliczności, które pozwalałyby uczestnikom na nadużywanie ich praw czy też niewywiązywanie się z ich zobowiązań wynikających ze stosunku prawnego z tytułu akredytywy. Przedmiotem umowy akredytowej jest usługa bankowa, która polega na wypłacie beneficjentowi określonej w warunkach umowy sumy albo wywiązaniu się z innych określonych w ustawodawstwie zobowiązań, pod warunkiem prawidłowo przestrzeganej umowy. Podsumowując, należy stwierdzić, że stosunek prawny z tytułu akredytywy pod względem natury prawnej jest cywilnym stosunkiem prawnym, który powstaje na mocy samodzielnej umowy o świadczeniu usług bankowych, w szczególności realizacji wypłaty określonej sumy beneficjentowi na podstawie spełnienia określonych warunków zapisanych w dokumentach zawieranych między klientem i bankiem-emitentem.

EN

Поняття «акредитив» не є новим у цивільному праві. Складність цього правового явища зумовила різне його тлумачення не лише у різних правових системах, а у законодавстві окремих країн. Питання правової природи акредитивного правовідношення неодноразово досліджувалися у вітчизняній та зарубіжній цивілістичній думці. Однак, актуальність визначення правової природи відносин, які виникають при відкритті акредитиву, не викликає сумнівів і потребує подальшого комплексного правового аналізу. У редакції Уніфікованих правил та звичаїв для документарних акредитивів (Uniform Customsand Practice for Documentary Credits) від 25 жовтня 2006 року № 600, яка почала діяти з 01 липня 2007 року, акредитив розглядається як будь-яка домовленість, як би вона не називалася чи не позначалася, яка є безвідкличною і являє собою конкретне (безумовне) зобов’язання банку-емітента прийняти до виконання визначені документи відповідно до умов акредитива. Так само, як і Цивільний кодекс України у ст. 626 розкриває зміст поняття договір через домовленість сторін, Банківська комісія Міжнародної торгової палати у новій редакції Уніфікованих правил і звичаїв для документарних акредитивів підкреслила договірний характер відносин, що виникають при відкритті акредитиву. Оскільки попередня редакція, тлумачачи акредитив як будь-яку угоду, залишала підстави для віднесення акредитиву до односторонніх правочинів. Загалом усі погляди на правову сутність акредитиву можна об’єднати у наступні концепції: договору, укладеного під умовою; договору комісії; договору доручення або мандата; договору на користь третьої особи; договору поруки; особливого виду зобов’язань sui generis. Акредитивне правовідношення виникає лише у тих випадках, коли особа (платник) перебуває у договірних відносинах з банком-емітентом, які виникли на підставі договору банківського рахунку. Укладення договору банківського рахунку є однією із передумов виникнення акредитивного правовідношення. Другою передумовою виникнення акредитивного правовідношення виступає наявність договірних відносин між платником та одержувачем. Таким договором може бути договір купівлі-продажу, поставки тощо. Акредитивне правовідношення має на меті забезпечити виконання грошового зобов’язання, яке виникло з укладеного між платником та одержувачем договору. Однак, акредитивне правовідношення не виникає автоматично. Для відкриття акредитиву клієнт (платник) подає до банку-емітента заяву, встановленого зразка, а випадку відкриття покритого акредитиву – також платіжні доручення. Натомість банк-емітент приймаючи заяву, визначає спосіб виконання акредитива, а також інших учасників акредитивного правовідношення (авізуючий банк, виконуючий банк). Прийняття заяви розглядається у теорії цивільно права як акцепт, а відповідно подання заяви – оферта. З прийняття заяви банком-емітентом виконає акредитивне правовідношення, яке не зважаючи на те, що виникає для забезпечення виконання грошового зобов’язання за іншим договором, є не залежним від останнього, а також від відносин між банком та клієнтом (платником) за договором банківського рахунку. Таким чином, можна охарактеризувати акредитив як двосторонній, відплатний, консенсуальний договір. У процесі виконання розрахунків за акредитивом усі суб’єкти акредитивного правовідношення мають справу лише з документами. Однак, метою закріплення цієї норми є усунення можливих суб’єктивних обставин, які б дозволяли учасникам зловживати своїми правами чи не виконувати обов’язки у межах акредитивного правовідношення. Предметом акредитивного договору виступає банківська послуга, яка полягає у сплаті коштів бенефіціару (одержувачу) або інших визначених законодавством діях, за умови надання ним визначених умовами акредитиву документів. Підсумовуючи слід зазначити, щодо акредитивне правовідношення за своєю правовою природою є цивільними правовідносинами, які виникають на підставі самостійного договору про надання банківських послуг, зокрема здійснення платежу бенефіціару за умови надання ним визначених документів, який укладається між клієнтом та банком емітентом.

3

Geneza Polskiej Krajowej Kasy Pożyczkowej i jej działalność na ziemiach polskich

84%

Komierzyńska-Orlińska E.

Roczniki Nauk Prawnych

|

2018

|

tom 28

|

nr 3

59-082

PL

Idea powołania Banku Polskiego jako banku centralnego II Rzeczypospolitej Polskiej i wprowadzenia nowej waluty pojawiła się tuż po odzyskaniu przez Polskę niepodległości. Na początku 1919 r. w kołach gospodarczych sądzono, że jednym z pierwszych posunięć rządu będzie powołanie nowego banku emisyjnego i zastąpienie nim Polskiej Krajowej Kasy Pożyczkowej, która to instytucja pojawiła się na ziemiach polskich w sytuacji nadzwyczajnej – w czasie I wojny światowej, i która wbrew pierwotnym intencjom (zarówno niemieckim, jak i polskim) przetrwała 7 lat i przekształciła się po zakończeniu wojny w pierwszy bank emisyjny niepodległego państwa polskiego. Polska Krajowa Kasa Pożyczkowa utworzona przez Niemców jako instytucja emisyjna na mocy rozporządzenia z dnia 9 grudnia 1916 r. o utworzeniu „Polnische Landes Darlehnskasse” otrzymała przywilej emitowania nowego znaku pieniężnego, nowej jednostki monetarnej pod nazwą „marka polska”. Władzom niemieckim przyświecały różne cele przy tworzeniu nowej instytucji emisyjnej – przede wszystkim chodziło o ograniczenie obszaru obiegu marki niemieckiej i stworzenie instrumentu, który miał wciągnąć okupowany obszar ziem polskich do sfinansowania wojny, wbrew zapewnieniom władz okupacyjnych, że PKKP będzie instytucją wspierającą gospodarkę i bankowość kraju – planowanego do utworzenia po zakończeniu I wojny światowej Królestwa Polskiego.

EN

The idea of setting up the Bank of Poland as the central bank of the Second Republic of Poland and introducing a new currency appeared just after Poland regained its independence. At the beginning of 1919, it was believed in economic circles that one of the first moves of the new government should be to set up a new issuing bank and replace, by this bank, the existing Polish National Loan Fund, which institution appeared on Polish lands in an extraordinary situation – during the First World War and which, despite the original intentions (both German and Polish), survived 7 years and evolved after the end of the war into the first issuing bank of an independent Polish state. The Polish National Loan Fund, created by the Germans as an issuing institution under the regulation of 9 December 1916 about the “Polnische Landes Darlehnskasse” was granted the privilege of emitting a new monetary unit under the name “Polish marka”. The German authorities had different goals in setting up a new issuing institution – first and foremost, it was about limiting the area of circulation of the German monetary unit called “marka” and creating an instrument that would draw in the occupied territory of Poland to finance the war, contrary to the assurances of the occupying authorities that the Polish National Loan Fund will be the institution supporting the economy and banking of the country – planned to be created after the end of World War I of the Kingdom of Poland.