Zespół klasztorny w Karczówce jest jednym z najważniejszych zabytków nowożytnej architektury sakralnej na terenie województwa świętokrzyskiego. Dotychczasowe badania dotyczące historii całego kompleksu obejmowały głównie badania archiwalne oraz stylistyczne. Celem niniejszego tekstu jest prezentacja wyników badań architektonicznych struktury murowanej części wschodniej kościoła połączonej z wieżą i skrzydłami klasztornymi. W wyniku przeprowadzonej analizy, popartej badaniami dendrochronologicznymi, zaproponowano nową chronologię dla przekształceń budowlanych tej części zespołu. Strukturą najstarszą jest kościół, który powstał w dwóch fazach budowlanych (po 1622 i do 1628 r.). Największy zakres przekształceń związany był z przejęciem wzgórza przez zakon bernardynów, a co za tym idzie rozbudową kościoła i budową klasztoru (przełom lat 40. i 50. XVII w.). Kolejne zmiany miały miejsce w XVIII w. Na historyczny obraz całości największy wpływ miały prace konserwatorskie prowadzone na przełomie XIX i XX w.
EN
The monastery complex in Karczówka is one of the most important monuments of sacral architecture in the Świętokrzyskie Voivodeship. So far, the research on the history of the entire complex has mainly included archival and stylistic studies. The aim of this text is to present the results of architectural research concerning the brick structure of the eastern part of the church connected with a tower and monastery wings. As a result of the analysis, supported by dendrochronological studies, a new chronology was proposed for construction alterations of this part of the complex. The oldest structure is the church, which was built in two construction phases (after 1622 and until 1628). The greatest extent of the alterations was related to the takeover of the hill by the Bernardine monastery, and thus with the expansion of the church and the construction of the monastery (late 1640s and early 1650s). Further changes took place in the 18th century. The historical picture of the whole was most strongly influenced by conservation works carried out at the turn of the 20th century.
W artykule przedstawione zostały wnioski z badań architektonicznych wykonanych przez autora w okresie od października 2016 roku do września 2017 roku. Przeprowadzone badania architektoniczne w karlińskiej świątyni polegały na analizie materiału użytego do jej budowy i nie obejmowały konstrukcji drewnianych (więźby dachowej w prezbiterium, korpusie nawowym, wieży oraz dzwonnicy). Do opracowania badań wykonano analizę architektoniczną murów kościoła. W ramach przyjętych kryteriów zbadano ich styki, które przedstawiono graficznie w postaci węzłów badawczych w celu ustalenia wzajemnej chronologii oraz zaznaczono na dokumentacji fotograficznej. Mury zostały również porównane pod kątem wątków konstrukcyjnych, kolorystyki cegieł, rodzaju zaprawy, wielkości cegieł i sposobu opracowania spoiny. W połączeniu z kwerendą archiwalną badania te pozwoliły na rozpoznanie przekształceń budowlanych, rozwarstwienie chronologiczne i próbę rekonstrukcji poszczególnych faz budowlanych, a także na szczegółowe określenie średniowiecznej techniki budowlanej. Omówienie tych właśnie aspektów jest głównym celem niniejszego artykułu.
EN
The article presents the conclusions from the architectural research carried out by the author in the period from October 2016 to September 2017. The architectural research carried out in the Karlino church consisted of an analysis of the material used for its construction and did not include wooden structures (roof trusses in the chancel, nave body, tower and belfry). An architectural analysis of the church walls was carried out for the study. As part of the criteria adopted, their joints were examined, which were graphically presented in the form of research nodes in order to establish a mutual chronology, and marked on the photographic documentation. The walls were also compared in terms of the construction bonds, colour of bricks, type of mortar, size of bricks and the way of joint preparation. Together with the archival study, the research allowed for the recognition of building transformations, chronological stratification and the attempt at reconstruction concerning individual construction phases, as well as the detailed definition of the medieval building technique. The discussion of these aspects is the main purpose of this article.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.