Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Studying the Post-Socialist City in Yugoslavia: An Examination of Multi-Disciplinary Methodologies and Theoretical Approaches

100%

Babić M.

Colloquia Humanistica

|

2021

|

nr 10

1-22

PL

Od upadku ładu komunistycznego w Europie na początku lat 90. XX wieku, czemu towarzyszył rozpad Jugosławii i wojna, która naznaczyła ostatnią dekadę minionego stulecia na Bałkanach, intensywnie rozwijają się badania naukowe poświęcone Europie Południowo-Wschodniej. Od początku nowego tysiąclecia pojawiają się projekty akademickie dotyczące dwudziestowiecznej architektury, zaś nowe pokolenie historyków architektury i urbanistyki z rosnącym zainteresowaniem rozwija poruszaną dotąd tematykę. Jednakże badania nad architekturą okresu postsocjalistycznego w miastach zachodnich Bałkanów odgrywają drugorzędną rolę w porównaniu z aktywnością naukową poświęconą architekturze modernizmu w Jugosławii, jak też miejscu architektury w przemianach społeczno-politycznych podczas zimnej wojny. Badania przestrzeni miejskiej w okresie postsocjalistycznym zajmują marginalne miejsce w dyskursie historii architektury i urbanistyki, zaś projekty naukowe o tej tematyce rozwijają się głównie w perspektywie socjologii, antropologii społecznej i geografii miasta. Celem artykułu jest analiza dotychczasowej literatury dotyczącej architektury postsocjalistycznej oraz miejskiego, ideologicznego i socjologicznego dziedzictwa socjalistycznej Jugosławii; przedstawione przeze mnie prace starają się również określić możliwe kierunki dalszych studiów nad tą problematyką. Uważam, że analiza wielodyscyplinowych badań naukowych dotyczących architektury socjalizmu i okresu post-socjalistycznego może być kluczowym krokiem w procesie odkrywania znaczeń jugosłowiańskiej i postjugosłowiańskiej przestrzeni miejskiej, jak też w próbach scharakteryzowania jej specyfiki. Pod względem metodologicznym artykuł rekonstruuje sposoby badania typowe dla poszczególnych dyscyplin oraz ich punkty wspólne, jak też dokonuje analizy istniejącego już dyskursu naukowego. Ponadto dzięki badaniu różnorodnych perspektyw metodologicznych i teoretycznych w studiach na temat miast Europy Środkowej w artykule zaproponowano możliwe kierunki dalszych prac badawczych nad architekturą i urbanistyką okresu postsocjalistycznego w krajach byłej Jugosławii.

EN

Since the end of the state-socialist era in the early 1990s – and effectively, since the end of the Yugoslav federation and the subsequent wars that had engulfed the Western Balkans for almost a decade – the study of the twentieth-century South-Eastern Europe has intensified. The scholarship on the region’s twentieth-century architecture has been prolific since the early years of the new millennium, and the new generation of urban and architectural scholars has further amplified this trend. However, an inquiry into the post-socialist city in Western Balkans has been relegated largely to the secondary position to the study of the Yugoslav modernist architecture and its role within the socio-political mechanisms of the Cold War era. In this discourse, the study of the post-socialist urban space remains lacking in architectural and urban history – it is mainly conducted within the methodological and theoretical frameworks of sociology, socio-cultural anthropology, and urban geography. To bridge this scholarly gap and identify possible new trajectories of inquiry, I probe into the different scholarship dealing with the post-socialist city and the urban, ideological, and social remnants of the state-socialist era in former Yugoslavia. I argue that the study of the multi-disciplinary nature of the scholarship examining the state-socialist and post-socialist city serves as a vital step in the more comprehensive understanding of the (post-)Yugoslav architectural space, its particulars, and idiosyncrasies. Methodologically, I identify and outline the different disciplinary strands in the study of the post-socialist space in general, and post-Yugoslav space in particular, followed by an analysis of the established discourses and their points of interference and overlap. By investigating qualitative methodologies and different theoretical approaches in the study of the Central-East European and Yugoslav post-socialist city, I explore the post-socialist urban space in former Yugoslavia in a wide-ranging manner, ultimately identifying conduits for future research.

2

Spontaneous transformation of single family house settlements from 1970–1989 on the examples of Polish cities

100%

Napieralska Z.

|

nr 2 (70)

37-49

PL

Tematem artykułu jest proces niekontrolowanych i spontanicznych przemian, jakie zachodzą w zespołach domów jednorodzinnych z okresu polskiego socjalizmu. Analizowane przekształcenia są konsekwencją konieczności dostosowania budynków do aktualnych wymogów i poprawy ich standardu poprzez termomodernizację, rozbudowę czy wymianę stolarki okiennej. Te ingerencje budowlane są nieuniknione ze względu na pogarszający się stan techniczny analizowanych budynków. Obecnie brakuje przepisów i kryteriów opisujących prawidłową i efektywną modernizację takich budynków, także w kontekście całego zespołu mieszkaniowego. W wyniku niekontrolowanej renowacji poszczególnych domów, w jednolity i przejrzysty układ zespołu domów wkracza chaos. W artykule przedstawiono aktualny stan zachowania kilku zespołów zabudowy jednorodzinnej z lat 1970–1989 z Wrocławia, Katowic i Szczecina. Celem autorki jest również znalezienie odpowiedzi, czy możliwa jest modernizacja i rozbudowa poszczególnych budynków należących do jednego spójnego osiedla przy zachowaniu jego integralnego charakteru i harmonii przestrzennej.

EN

The article presents a problem related to uncontrolled and spontaneous transformation of the landscape of single-family house complexes from the period of Polish Socialism. Analyzed transformations are the consequences of the need for house condition improvement, by thermo-modernizing them, building extensions or window frame replacement. These instances of building interference are unavoidable, due to poor house conditions. Currently there are no regulations and criteria describing the correct and effective modernization of single-family buildings in the context of the whole house settlement. Due to uncontrolled renovation of particular houses, chaos enters the unified and transparent layout of house complex. The article presents the current condition of several single-family housing estates from the years 1970–1989. The author intends to find an answer to the following question: is it possible to modernize and extend individual buildings belonging to one coherent housing estate, maintaining its integral character and spatial harmony?

3

Spontaneous transformation of single family house settlements from 1970–1989 on the examples of Polish cities

100%

Napieralska Z.

Architectus

|

2022

|

tom Nr 2 (70)

37--49

EN

The article presents a problem related to uncontrolled and spontaneous transformation of the landscape of single-family house complexes from the period of Polish Socialism. Analyzed transformations are the consequences of the need for house condition improvement, by thermo-modernizing them, building extensions or window frame replacement. These instances of building interference are unavoidable, due to poor house conditions. Currently there are no regulations and criteria describing the correct and effective modernization of single-family buildings in the context of the whole house settlement. Due to uncontrolled renovation of particular houses, chaos enters the unified and transparent layout of house complex. The article presents the current condition of several single-family housing estates from the years 1970–1989. The author intends to find an answer to the following question: is it possible to modernize and extend individual buildings belonging to one coherent housing estate, maintaining its integral character and spatial harmony?

PL

Tematem artykułu jest proces niekontrolowanych i spontanicznych przemian, jakie zachodzą w zespołach domów jednorodzinnych z okresu polskiego socjalizmu. Analizowane przekształcenia są konsekwencją konieczności dostosowania budynków do aktualnych wymogów i poprawy ich standardu poprzez termomodernizację, rozbudowę czy wymianę stolarki okiennej. Te ingerencje budowlane są nieuniknione ze względu na pogarszający się stan techniczny analizowanych budynków. Obecnie brakuje przepisów i kryteriów opisujących prawidłową i efektywną modernizację takich budynków, także w kontekście całego zespołu mieszkaniowego. W wyniku niekontrolowanej renowacji poszczególnych domów, w jednolity i przejrzysty układ zespołu domów wkracza chaos. W artykule przedstawiono aktualny stan zachowania kilku zespołów zabudowy jednorodzinnej z lat 1970–1989 z Wrocławia, Katowic i Szczecina. Celem autorki jest również znalezienie odpowiedzi, czy możliwa jest modernizacja i rozbudowa poszczególnych budynków należących do jednego spójnego osiedla przy zachowaniu jego integralnego charakteru i harmonii przestrzennej.