Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Architektura modernistyczna - równość wobec idei

100%

Cybis J. , Olejko W.

|

tom Z. 15

203-208

PL

Tematem rozważań niniejszej dysertacji jest pojęcie „luksusu" w architekturze modernistycznej. Sprecyzowanie znaczenia słowa „luksus" w słownikach wskazuje na jego nieadekwat-ność w odniesieniu do architektury modernistycznej i dowodzi, że bardziej adekwatne jest słowo komfort zdefiniowane jako: zespół urządzeń, warunków, zapewniających wygodę i odpowiadający w pełni wymaganiom estetyki. Termin komfort wydaje się być bardziej odpowiedni do opisu nie tylko wybitnych dzieł architektury modernistycznej, ale także do opisu całego ruchu modernistycznego w architekturze. Rolą obiektów „luksusowych" w ruchu modernistycznym było propagowanie rozwiązań funkcjonalnych i estetycznych, których większość prawie natychmiast trafiała do powszechnego użytku. Do postawienia takiej tezy upoważnia analiza podstawowych cech ruchu modernistycznego: koncentracja na zagadnieniach funkcjonalności i specyficzna estetyka. Omówione skrótowo zagadnienia funkcji i estetyki architektury modernistycznej dotyczyły wszystkich rodzajów budynków, niezależnie od rangi i statusu obiektu. Ruch modernistyczny lat 20 tych i 30. pozostawił po sobie szeroko pojętą praktykę projektową, zwaną fiinkcjonalizmem, która jako metoda twórcza stosowana w odniesieniu do wszystkich rodzajów zadań projektowych przetrwała do dnia dzisiejszego.

EN

The idea of „luxury" is the subject of this dissertation. Dictionary definition of the term "luxury" indicates that this notion is not proper for the modernist architecture, and proves that the comfort is more adequate. The meaning of "comfort" in dictionary is explained as: a group of equipment, living conditions which ensure comfort and meet the aesthetic's requirements. The term "comfort" seems to be more appropriate for the description of both the oustanding works of modern architecture and the whole modernism movement. The propagation of functional ana aesthetic solutions was the main role of "luxury" ocjects in modernism movement. The majority of them almost instantly became commonly used. This thesis result from the analysis of the basic attributes of the modernism movement: concentration on the functionality issues and a specific aestetics. The questions of the function and the aesthetic of the modernist architecture concerned all types of buildings regardless the rank and the status of the object. The modernism movement of the 20s and 30s left a designe practice called functionalism, which as a creative method used for all kinds of design tasks survived to the present day.

2

Architektura okresu międzywojennego w kreowaniu tożsamości na przykładzie regionu lubelskiego

100%

Rzesmycka E. , Pol E.

Zeszyty Naukowe Politechniki Poznańskiej. Architektura i Urbanistyka

|

2014

|

tom Z. 30

223--231

PL

Artykuł poświęcono architekturze i budownictwu z okresu międzywojennego powstałej w miastach Polski południowo-wschodniej i jej roli w kształtowaniu wizerunku współczesnego miasta. Autorki przedstawiają przykłady zabudowy użyteczności publicznej, kultury, zabudowy mieszkaniowej, sportu i innych, powstałych w odrodzonej Polsce. Na podstawie badań zachowanych projektów oraz istniejących jeszcze obiektów architektury o cechach stylu narodowego i modernizmu przeprowadzono analizy stanu i skuteczności ich ochrony. Architektura z tego okresu przedstawia obecnie unikalną wartość kulturową i mentalną, z czego nie zawsze społeczność lokalna zdaje sobie sprawę. Architektura międzywojnia jest nierozerwalnym ogniwem łączącym historię ze współczesnością. Wartości kulturowe nie zawsze uwzględnia się w procesach planowania miast. Szeroko pojęta ochrona dóbr kultury zmusza nas do skutecznej ochrony tych zasobów w celu utrzymania tożsamości wyrażonej poprzez ciągłość procesów rozwojowych miast.

EN

Article deals with to architecture located in the cities of south-east Poland created in the interwar period and its role in moulding the image of the contemporary city. The authors present examples of residential buildings, public buildings, culture and sports facilities, and others buildings created in the reborn Poland after the 1st World War. On the basis of the existing buildings created in modernistic and national style, authors conducted analysis of the state and effectiveness of the protection of these buildings. Case study is based on selected buildings. Architecture of this period presents unique cultural and mental values, which are not always recognized by the local community. Cultural values are not taken into consideration in urban planning processes. The architecture of this period is an indissoluble link between the history and the present. Broad sense of cultural heritage protection forces us to effectively take care of these buildings in order to maintain the identity expressed by the continuity of urban development processes.

3

Problemy konserwacji architektury modernistycznej w Polsce

80%

Przesmycka E.

|

tom Nr 26

415-426

PL

W ostatnich latach obserwujemy duże zainteresowanie architekturą okresu międzywojennego w Polsce. Jednakże daje się zaobserwować powszechne niszczenie charakterystycznych, identyfikujących ją elementów wystroju i kształtu architektonicznego.Spowodowane jest to głównie brakiem wiedzy na temat jej kulturowego znaczenia w kształtowaniu wizerunku miast okresu międzywojennego oraz brakiem skutecznych form ochrony konserwatorskiej architektury tego okresu. Praca omawia stan zachowania technicznego architektury modernistycznej z okresu międzywojennego w Polsce i przedstawia stosowane metody konserwacji obiektów z tego okresu, ze szczególnym uwzględnieniem sposobów właściwej konserwacji. Na przykładzie wybranych obiektów architektury z Centralnego Okręgu Przemysłowego przedstawiono aktualny stan konserwacji architektury modernistycznej w Polsce.

EN

In last years in Poland we may observe a great interest in the architecture of the interwar era. However, there may be noticed a widespread destruction of typical architectural elements and details that identify this architecture. It is mostly caused by lack of knowledge of its cultural importance in shaping the vision of the cities of the interwar era, as well as by lack of successful forms of conservatoris protection of modernistic architecture. The article presents the actual technical state of preservation of modernist interwar architecture in Poland and shows methods of conservation of such objects, in particular the right methods. The examples of architecture built in COP (Central Industrial District) demonstrate the present state of modernistic architecture conservation in Poland.

4

Jeszcze o "stylu zakopiańskim" i jego wpływie na architekturę modernistyczną : przyczynek do kwestii zaniku ludowej inspiracji w architekturze końca XX wieku

80%

Tołłoczko Z.

Czasopismo Techniczne. Architektura

|

2000

|

tom R. 97, z. 1-A

16-25

EN

The article is devoted to some aspects of the conections between Polish and Slovakian country roots of pre-modern architecture and interior design. Author praise inspiration of popular mountain country art on architecture inter tradition and avant-garde. She stress problem of atrophy folk influence in postmodern architecture

5

Ochrona architektury modernistycznej. Próba analizy zagadnienia na przykładzie realizacji międzywojennego Torunia

60%

Pszczółkowski M.

Przegląd Budowlany

|

2013

|

tom R. 84, nr 3

120-124

6

Ceglane detale elewacyjne w międzynarodowej wielorodzinnej szczecińskiej architekturze mieszkaniowej

60%

Bizio K.

Przestrzeń i Forma

|

2011

|

tom nr 16

567-576

PL

Tematem artykułu jest omówienie sposobu wykorzystanie cegły w detalach architektonicznych w szczecińskiej modernistycznej wielorodzinnej architekturze mieszkaniowej lat 20. i 30. XX wieku. Przykłady szczecińskich detali ukazano na tle użycia ceramiki w europejskiej architekturze modernistycznej z początków XX wieku.

EN

The theme of this article is to discuss the ways of brick use in the architectural details in the Szczecin modernist multi-family residential architecture 20s and 30s the twentieth century. Examples of Szczecin details shown on the background of the use of ceramics in the European modernist architecture of the early twentieth century.

7

Przełamanie zamkniętego kwartału. Nowe formy architektury mieszkaniowej w mieście na przykładzie realizacji w Madrycie

60%

Lubelska M.

Środowisko Mieszkaniowe

|

2010

|

tom nr 8

56--59

8

Grobowce architektury

60%

Klein L.

Teka Komisji Architektury, Urbanistyki i Studiów Krajobrazowych

|

2008

|

tom T. 4, cz. A

25--31

PL

Tekst jest próbą spojrzenia na architekturę modernistyczną z perspektywy tego, co Aaron Betsky nazywa "architekturą", która odróżnia od "budowania". Według amerykańskiego teoretyka "architekturą jest wszystko to, co znajduje się "poza budynkami" - na przykład relacje, jakie się w nich tworzą, opowieści, które im towarzyszą czy odczucia estetyczne, jakie wywołują. W artykule zanalizowane zostały artystyczne realizacje (m.in. Michała Brzezińskiego, Michała Budnego, Rafała Bujnowskiego, Szymona Kobylarza, Jacka Niegody i Karoliny Zdunek) oraz projekt kuratorski (W sprzecznym mieście), dla których tematem jest architektura modernistyczna i socmodernistyczna. Artyści i kuratorzy próbują pokazać te strony modernistycznej architektury, których zwykle nie dostrzegamy. Proponują skupienie się nie tyle na samym budynku, ile właśnie na jego "architekturze". To, co dostrzegane przez artystów i teoretyków, zwykle pozostaje niewidoczne dla przeciętnego odbiorcy. Wyjaśnienia tego faktu dostarczyć może krytyczka Giuliana Bruno, opisująca proces starzenia się modernistycznych budynków. Według niej, inaczej niż w przypadku antycznych czy nowożytnych zabytków, gmachy te nie starzeją się z godnością i nie tworzą malowniczych ruin. Zaniedbane, modernistyczne obiekty stają się "grobowcami architektury", w których trudno dostrzec to, co "poza budynkami".

EN

The article is an attempt to look at modernist architecture from the perspective of what Aaron Betsky calls an architecture, which differs from building. According to this american theoretician, architecture is everything beyond the building- for example relations within them, stories that accompany them or aesthetic feeling they evoke. The article is an analysis of art realizations and a curatorial project that take modernist and socmodernist architecture as a subject. Artists and curators try to show aspects of modernist architecture we usually do not see. Instead of a building itself they set the focus on its architecture. What is noticeable for artists and theoreticians usually remains invisible for an average recipient. Giuliana Bruno, in her critique describing the process of ageing modern buildings, tries to explain the above mentioned fact. According to her, modernist buildings, in contrary to - for example - ancient ones, do not age with dignity and do not turn into picturesque ruins. Neglected modernist buildings can easily become tombs of architecture and so it is hard to see what is beyond building.

9

Redefinicja ornamentu w architekturze modernistycznej?

60%

Borysewicz P.

Zeszyty Naukowe. Architektura / Politechnika Śląska

|

2004

|

tom z. 43

21-27

PL

Artykuł podejmuje temat ornamentu i detalu w architekturze modernistycznej na przykładzie zabudowy mieszkaniowej Gdyni z okresu międzywojennego: różnice i podobieństwa w strukturze semantycznej detalu i ornamentu, ich związek z doktryną modernizmu, a raczej odejście od niej, ich formalne i funkcjonalne aspekty. Jest to krótki przegląd postaw twórców teorii architektury modernistycznej wobec zagadnień estetyczno-formalnych.

EN

The subject of the article are ornament and detail in modern architecture followed by examples of Gdynia's habitats, inter-war period. Their semantic structure's differences and similarities; connection (or rather deviation) with modern doctrine; aspects of form and function. Brief review through attitudes of modern's theory creators towards aesthetic and formal questions.

10

Rola planowania przestrzennego w ochronie dziedzictwa architektury modernistycznej uzdrowisk Małopolski

60%

Gała-Walczowska M.

Czasopismo Techniczne. Architektura

|

2009

|

tom R. 106, z. 2-A

131-135

PL

Patrząc na los wielu znakomitych międzywojennych i powojennych przykładów architektury modernistycznej uzdrowisk Małopolski, należy stwierdzić, że bez pomocy urbanistów nie uda się ocalić dziedzictwa modernizmu będącego kolejnym ogniwem dziedzictwa kulturowego regionu. Podstawowym, a zarazem skutecznym narzędziem przeciwdziałania niszczeniu dziedzictwa architektury i urbanistyki wydają się odpowiednio skonstruowane zapisy prawa miejscowego.

EN

The fate of numerous superb interwar and postwar examples of modern architecture within the Lesser Poland's health resorts proves that without town planners. help it is going to be impossible to preserve the treasures which contribute to the cultural heritage of the region. Properly designed local legislation seems to be the basic and the most efficient tool for preventing the devastation of architectural heritage and supporting town-planning in general.

11

Modernism in Polanowice, Municipality of Byczyna - a Different Approach to a Rural Area

60%

Kuriata Z. , Łukowiak M.

|

2015

|

tom nr 1

46--69

EN

Creating a friendly living environment that would ensure adequate conditions for human sustenance has accompanied mankind since the beginning. Spatial planning has to a greater or smaller extent been the underlying element in this respect. In recent years we have seen increasing chaos in our surrounding space, particularly in rural areas. Most of the recent construction projects in rural regions have little to do with the hitherto existing architecture or are completely divergent from it. This is primarily due to lack of sufficient knowledge and study of the cultural heritage and resources offered by individual villages. This article, on the example of the village of Polanowice, Byczyna Municipality, shows the great potential of the village’s cultural resources including both its well-preserved spatial layout as well as the buildings making up the village space itself. What deserves particular attention is the complex of buildings constructed in the first decades of the 20th century which exemplify the architecture of the modernist era. Along with the remaining buildings it can be a perfect starting point for conducting a complete revitalization of the village. Such activities will allow for the preservation of past generations’ legacy and, at the same time, ensure sustainable development possibilities as well as provide additional sources of income for village residents.

PL

Budowanie przestrzeni przyjaznej i zapewniającej odpowiednie warunki życia towarzyszyło człowiekowi od zarania dziejów. U podstawy wszelkich działań w tym zakresie, w mniejszym lub większym stopniu, pojawiało się planowanie przestrzenne. W ostatnich latach obserwujemy narastanie coraz większego chaosu w otaczającej nas przestrzeni, szczególnie dotyczy to obszarów wiejskich. Nowe obiekty realizowane na terenach wsi mają mały związek z istniejącą architekturą lub zupełnie od niej odbiegają. Wiąże się to z brakiem dostatecznego rozpoznania zasobów kulturowych jakie mają poszczególne miejscowości. W niniejszym artykule, na przykładzie wsi Polanowice, gmina Byczyna, pokazano duży potencjał jaki tkwi w jej zasobach kulturowych, obejmujący zarówno zachowany układ przestrzenny, jak i obiekty budowlane tę przestrzeń wypełniające. Na szczególną uwagę zasługuje zespół budynków powstałych w pierwszych dekadach XX wieku, reprezentujący architekturę doby modernizmu. Wraz z pozostałą zabudową może stanowić doskonały punkt wyjścia do przeprowadzenia pełnej rewitalizacji miejscowości. Taki kierunek działania pozwoli na zachowanie dorobku poprzednich pokoleń, a jednocześnie da możliwości prawidłowego rozwoju i dodatkowe źródło dochodu dla jej mieszkańców.

12

Kowalstwo artystyczne w architekturze – brama wrocławskiej Elektrowni Wodnej II (Północnej) jako przykład integracji sztuk

51%

Machometa I.

Architectus

|

2014

|

nr 3(39)

41-51

EN

The subject of this work is Wrocław art of craft in the early twentieth century’s architecture. Its development was greatly infl uenced by the ideas to revive crafts and arts and bind them with industry; ideas which were established at the end of the nineteenth century by the English movement “Arts and Crafts”. This research shows how the art of smithery was combined with architecture using the example of the hydroelectric plant building designed by Max Berg. The subject of this research is its gate made by a master of artistic smithery and sculptor, professor Jaroslav Vonka. A formal and iconographic analysis was performed. Special attention was paid to its composition, decorative motives and individual technological solutions.

PL

Tematem niniejszej pracy jest wrocławskie rzemiosło artystyczne w architekturze początku XX w. Na jego rozwój wpłynęły idee odrodzenia rzemiosła i związania sztuki z przemysłem, głoszone pod koniec XIX w. przez angielski ruch „Arts and Crafts”. Zaprezentowane badania opisują sposób połączenia kowalstwa artystycznego z architekturą budynku elektrowni wodnej autorstwa Maxa Berga. Przedmiotem badań jest brama, która stanowi dzieło mistrza kowalstwa artystycznego i rzeźbiarza, profesora Jaroslava Vonki. Została ona poddana analizie formalnej i ikonograficznej. Szczególną uwagę zwrócono na kompozycję, motywy dekoracyjne oraz indywidualne rozwiązania technologiczne bramy.

13

Architektura wypoczynkowa w służbie polityki – kłopotliwe dziedzictwo ośrodków wypoczynkowych z czasów Polski Ludowej

51%

Ciarkowski B.

Wiadomości Konserwatorskie

|

2017

|

tom Nr 49

19--26

PL

Modernistyczne ośrodki wypoczynkowe wznoszone w PRL stanowiły istotny element projektu modernizacyjnego. Realizowały program władz budowy „drugiej Polski” i wpisywały się w obowiązujące tendencje w architekturze światowej. Po latach socmodernistyczne domy wczasowe i sanatoria niejednokrotnie wpisują się w definicję „niepożądanego dziedzictwa”, a o problemach z ich interpretacją i adaptacją nierzadko decyduje tło polityczno-historyczne, tożsamość, ogólna recepcja nowoczesności. Skrajnymi przykładami tego złożonego zjawiska są Ustroń oraz Jastrzębia Góra. W pierwszym przypadku realizacja A. Franty i H. Buszki stała się czasowo elementem herbu miasta i jest do dziś częścią lokalnej tożsamości. W drugim – obiekt autorstwa Sz. Bauma rozebrano jako nieprzystający do współczesnych wymogów. Waloryzacja budynków oraz ich poszczególnych elementów według istniejących kryteriów określa wartość materii. Wzbogacona o informacje dotyczące miejsca, jakie dany obiekt zajmuje w pamięci indywidualnej i kolektywnej (wraz z całym bagażem związanych z nim zdarzeń), pozwala nakreślić właściwą strategię ochrony.

EN

Modernist holiday resorts built in the time of the People’s Republic of Poland constituted an important element of the modernization project. They implemented the program of the authorities in favor of the construction of “the second Poland” and formed a part of the contemporary tendencies of global architecture. Now that many years have passed, social modernist holiday resorts and sanatoriums often embody the definition of the “undesired heritage” while their interpretation and adaptation is often influenced by the political and historical background, identity, and general reception of modernity. Ustroń and Jastrzębia Gora are the extreme examples of this complex phenomenon. In the case of Ustronie, the project of A. Franta and H. Buszko in time has become an element of the city’s coat of arms and up to this day remains a part of the local identity. In the case of the latter, Sz. Baum’s object was demolished as it was deemed unfit for the contemporary requirements. The evaluation of the buildings and their elements according to the existing criteria determines the value of the matter. Enriched by the information on the place a given object takes in people’s individual and collective memory (together with the recollection of the events related to it), it allows to come up with an appropriate strategy of protection.

14

Styl modernistyczny w architekturze na przykładzie budownictwa mieszkaniowego

51%

Rybka A.

|

2001

|

tom z. 33 [187]

57-69

PL

Podano pojęcie stylu modernistycznego w sztuce, plastyce, architekturze. Modernistyczna architektura stanęła przed zadaniem rozwijania nowych form mieszkalnictwa dla pojawiających się grup robotniczych, pracowniczych, urzędniczych. W okresie modernizmu zwracano głównie uwagę na zagadnienia formalne oraz na poszukiwanie uprzemysłowionych technik realizacji zadań budownictwa mieszkaniowego.

EN

Definition of modern style in art in architecture was given. Technological progress in housing for labour class and clerks was one of main task of modern architecture. Formal and technical problems of realization in housing were taken into main consideration in this time. Building industry was started to exist in this architectural period of history.

15

From Dysfunction to Functionalism: the Evolution of Military Construction in The Interwar Period Poland

51%

Rudnicka-Bogusz M.

|

2022

|

tom Vol. 32, no. 4

210--229

EN

The purpose of the article is the general characteristics of military residential architecture built in the 1920s and 1930s in the 2nd Polish Republic. In the newly restored Poland the most pressing problem was the improvement of the housing conditions of the population. The military, who contributed the most to the reinstating of independence held special privilege with the state officials. Therefore, the problem of their quartering was resolved with utmost preference. After an unsuccessful period of trial and error with traditional and light timber frame construction the government addressed this problem systemically establishing the Military Accommodations Fund with a dedicated budget for creating typified, repeatable solutions. The MAF commissioned specific designers, held open as well as limited competitions and hired a cadre of architects and engineers to come up with designs that could rapidly and cost effectively replenish the housing base with functional, hygienic solutions. Because the MAF was well funded, the most prominent polish modernist architects readily cooperated with the organization making Polish interwar architectura militaris an engine of modernization.

16

Idee modernizmu w architekturze a przestrzeń miasta europejskiego

51%

Ludwig B.

Kwartalnik Architektury i Urbanistyki

|

2017

|

tom T. 62, z. 4

5--24

PL

Artykuł prezentuje wybrane poglądy najważniejszych twórców i teoretyków modernizmu na metody projektowania urbanistyki i architektury, próbując wskazać, które z nich stanęły w sprzeczności z tradycją tworzenia i rozwijania się miasta europejskiego. Analizując teksty i wybrane realizacje można prześledzić drogę kształtowania się poglądów, które modyfikując, przeobrażając, a wreszcie kontestując formy i sens istnienia detalu architektonicznego, następnie kompozycji architektonicznej i urbanistycznej doprowadziły do odstąpienia od tradycyjnej idei przestrzeni miejskiej, co w ostatecznym efekcie stworzyło nową koncepcję organizmu miejskiego.

EN

The study presents chosen views of architectural leaders of modernism on methods of town planning and designing architecture, trying to shown, which ones of them are contradictory with the tradition in a creating and developing of an European town. Following the way of forming these views, we can observe how modification, transformation and finally contesting of a form of architectural detail, its sense of existing and an architectural and urban composition have led to ceding from traditional conception of urban space and eventually created the new one.

17

Ochrona wartości krajobrazowych w projektach osiedli autorstwa spółki "Schlesisches Heim" pod kierunkiem Ernsta Maya na Dolnym Śląsku

51%

Ludwig B.

Kwartalnik Architektury i Urbanistyki

|

2011

|

tom T. 56, z. 2

3-22

PL

Pierwsza faza modernizmu jako nowego prądu architektonicznego była jeszcze silnie związana z koncepcjami, które po raz pierwszy pojawiły się w okresie secesji. Miała jednak odmienne źródła inspiracji, nadawała nowe interpretacje formalne, zarówno urbanistyczne, jak i architektoniczne. Jedną z istotniejszych podstaw ideowych był postulat ochrony krajobrazu i jego wartości przyrodniczych i kulturowych. Wśród osiedli kształtowanych zgodnie z tymi zasadami wyróżniające się miejsce zajmują powstałe na Dolnym Śląsku w pierwszych latach po pierwszej wojnie światowej, głównie za sprawą ich głównego projektanta i koordynatora większości akcji budowlanych - Ernsta Maya. Po pierwszej wojnie światowej w Niemczech głód mieszkań spowodowany zniszczeniami wojennymi oraz rozwojem przemysłu przybrał niespotykane rozmiary. Powstała sytuacja po wojnie polityczna umożliwiała rozwiązanie tego problemu. Już w 1918 r. Landtag wprowadził prawo powołujące spółdzielnie gminne pod kontrolą ośrodków regionalnych. W lipcu 1919 roku powołano na Śląsku spółkę "Schlesisches Heim", która rozpoczęła swą działalność u boku "Schlesische Landgesellschaft", pod tym samym zarządem Ernsta Koepplela i kierownictwem budowlano-architektonicznym Ernsta Maya. Celem działalności spółki było wznoszenie tanich, małych domków dla robotników i drobnych urzędników na osiedlach podmiejskich oraz budowanie na obrzeżach miast i wsi osiedli o charakterze wiejskim. Decydującym czynnikiem przy wyborze rodzaju zabudowy były założenia socjologiczne. Splatały się one z zasadami poszanowania lokalnego krajobrazu, zarówno urbanistycznego jak i przyrodniczego. May opowiadał się zasadniczo za osiedlami pod- i zamiejskimi. Dla takich przewidywał strukturę i układy nawiązujące do rozwiązań w tradycyjnych wsiach dolnośląskich. Najprostsze układy były rodzajem rozbudowy miast lub wsi w otaczający je zwykle krajobraz rolniczy, wręcz spontaniczną metodą, jaką od wieków stosowano budując przedmieścia i zakładając oraz rozwijając wsie (wsie ulicowe, łańcuchowe). Swoistą odmianą było stosowanie nanizanych na szkielet głównej ulicy gniazd zabudowy. Podobne znaczenie miały małe prostokątne place lub poszerzenia uliczne wyróżnione w ulicowym układzie osiedli. Układy urbanistyczne tych założeń nie były wzorowane na miasteczkach z rynkami. Miały wyglądać podobnie jak wioski owalnicowe z gminnym pastwiskiem pośrodku, najmniejsze być może wzorowane były na rozbudowanych zagrodach wieśniaczych lub zespołach folwarcznych. Nieliczne są przykłady zespołów dostosowujących się do zabudowy kwartałowej miasta. Secesyjne idee bliskie koncepcjom Unwina, polegające na szacunku dla przeszłości i inspiracji wzorami architektury średniowiecznej i formami ludowymi, zaowocowały w pracach architektonicznych Maya swoistym regionalizmem. Odrzucając z roli wzorców blisko powiązane z nurtem historyzmu, a przez to "miejskie" w swym obrazie budynki z poprzedzającego okresu, May kierował uwagę na najliczniej w tym czasie obecne na wsi śląskiej domy klasycystyczne, czasem nawet późnobarokowe. Badania dotyczyły kształtu dachu, projektowania poddasza, kształtowania facjatek i lukarn w połaciach dachu. Te elementy formowały całą bryłę obiektów. Także drobne elementy architektoniczne - gzymsy opaski okienne i drzwiowe, kształt naświetli czerpane były z podobnych wzorów. Projektowanie architektury i urbanistyki osiedli opierano na studiach miejscowej zabudowy. W opracowaniach zaznaczało się poszanowanie lokalnego krajobrazu przyrodniczego i kulturowego. Poszukując inspiracji w najbliższym otoczeniu projektowanego obszaru, starano się odczytywać reguły rządzące przyrodą i miejscową społecznością.

EN

The first phase of the modernism as the new architectural current was still strongly linked to the concepts, which first appeared in the period of the secession. However, it had the different sources of inspiration and gave the new formal interpretations, both in town planning and architecture. One of the more important attitude was the idea of the protection of landscape in its natural and cultural values. Among the housing estates constructed in accordance with these principles distinguishing place occupy these ones from Lower Silesian region built in the first years after the first world war, thanks to their designer and coordinator of the majority of the processes of construction - Ernst May. After the first world war in Germany a hunger for dwellings due to the damage of war and the development of the industry has become an unprecedented dimensions. At the same time, the political situation changed to allow the solution to this problem. Already in 1918, the Landtag introduced the right of nominating the communal cooperatives under the control of the regional centers. The company "Schlesisches Heim" was found in Silesia in July 1919. It started its activities by side "Schlesische Landgesellschaft", under the same direction of Koepplel and the architectural management of Ernst May. The main purpose of the activities of the company was the construction of cheap, small houses for workers and clerks on the outskirts of towns as suburban and semirural settlements. A decisive factor in the choice of type of buildings was inherently sociological. It connected smoothly with the principles of respect for the local landscape, both natural and culture. May chose essentially suburban and out of town housing estates. For such foresaw the structure referring to solutions in traditional silesian villages. The simplest systems were kind of expansion of cities or villages in the surrounding agricultural landscape, which over the centuries were building suburbs and founded and expanded the villages (street-villages, chain-villages). The specific solution of it was application on main street enclosures of buildings. The similar character had small squares or broaden of the street highlighted in layout of streets. The urban structure of these housing estates was not modeled on the small towns with market-squares. They had to look like the villages with central pasture, the smallest, probably, should remind local farm. The secession ideas similar to the conceptions of Unwin, based on the respect for the past and the inspiration of medieval and folk architecture, resulted in the architectural work of May as a kind of regionalism. Discarding the role of examples buildings from the preceding period, closely related with "classic" stiles, and by this "urban" in his image, May directed the attention to the most numerous at the Silesian village classicist homes and sometimes even from late Baroque period. The studies related to the shape of the roof, a design of attics and garrets. These items formed the entire geometry of objects. Also minor architectural form like cornices derived from the similar inspirations. The process of designing of architecture and town planning of housing estates based on studies of character of local settlements, the local landscape natural and cultural. May derived inspiration in the immediate vicinity of the proposed area, from the rules governing the nature and the local community.

18

The post-colonial turn and the modernist architecture in Africa

51%

Ciarkowski B.

|

tom XVII (XXVI)

239-249

EN

Modernism as a trend in architecture is rarely associated with the colonial policy of the European powers. Nevertheless it was one of the tools of the "Western" expansion in Africa, simultaneously a constructive and a destructive force. It was a reflection of the changes in the modern world and at the same time it led to an unavoidable break with the local identity and tradition. “The Year of Africa" (1960), when as many as 17 states proclaimed independence, paradoxically did not bring any radical changes in architectonic solutions. Public facilities were still constructed according to "Western" modernist convention. Political dependence of the new countries on their respective "mother states" has been to a significant degree reduced and sometimes even broken. At the same time their relations on the level of architecture have remained almost unchanged, thereby pushing the "periphery" to the role of a "province". Critical analysis of the effects of colonialism merges post-colonialism with neo-colonialism, understood as control exercised by the metropolis over the decolonised peripheries.

PL

Modernizm jako nurt w architekturze rzadko bywa łączony z polityką kolonialną europejskich mocarstw. Tymczasem stał się on jednym z narzędzi ekspansji „Zachodu” w krajach afrykańskich. Była siłą budującą i niszczącą zarazem. Stanowiła odzwierciedlenie przemian współczesnego świata, a jednocześnie prowadziła do nieuchronnego zerwania z lokalną tożsamością i tradycją. „Rok Afryki” (1960) kiedy to niepodległość proklamowało aż 17 państw, paradoksalnie nie przyniósł radykalnych zmian w obszarze rozwiązań architektonicznych. Obiekty publiczne nadal wznoszone były w „zachodniej”, modernistycznej konwencji. Polityczna zależność od „kraju-matki” została w znacznym stopniu zredukowana, a niekiedy całkowicie zerwana. Równocześnie związki na płaszczyźnie architektury pozostały niemal niezmienne, spychając tym samym „peryferie” do roli „prowincji”. Krytyczna analiza skutków kolonializmu łączy post-kolonializm z neokolonializmem rozumianym jako kontrola sprawowana przez metropolię nad zdekolonializowanymi peryferiami.

19

Selected practical and methodological aspects of renovations and adaptations of modernist buildings from the after-war period in Upper Silesia

51%

Wagner T. , Nakonieczny R.

|

tom No. 9

143--151

EN

At the beginning of the economic transformation in Poland, buildings constructed after 1945 were treated as symbols of an unacceptable system. Currently, the modernist architecture of the twentieth century is seen as an important element of historical and cultural heritage. However, the problem of its protection against a number of adverse events that may lead to the loss of its essential values and often result in its destruction has been recently growing. The spectacular examples include demolition of the railway station in Katowice (built in 1964-1972) or the reconstruction of a part of the historic structure forced by the protests of various parties. Therefore, the authors attempted to identify the key factors for determining the assessment methods of modernist buildings, and to find possible ways of their transformations. At the same time, it is essential to indicate the significant risks that result both from the lack of understanding of the needs to protect the selected objects (erected in this period), and from the problems that result from the current legislation.

PL

U progu transformacji gospodarczej w Polsce budynki wzniesione po 1945 roku traktowano jako symbole nieakceptowanego ustroju. Obecnie modernistyczna architektura XX wieku jest postrzegana jako ważny element spuścizny historyczno kulturowej. Tymczasem w ostatnich kilku latach nasila się naglący problem jej ochrony przed szeregiem zjawisk niekorzystnych, które prowadzą do zaniku jej istotnych wartości, a często unicestwienia. Do spektakularnych przykładów należy rozbiórka Dworca Kolejowego w Katowicach z lat 1964-72 i wymuszona protestami różnych środowisk rekonstrukcja fragmentu historycznej struktury. Stąd próba określenia podstawowych czynników pozwalających określić metody oceny obiektów modernistycznych oraz możliwe drogi przekształceń. Jednocześnie należy wskazać istotne zagrożenia jakie wynikają zarówno z braku zrozumienia dla konieczności ochrony wybranych obiektów tego okresu, jak i problemów jakie wynikają z obecnie obowiązującego ustawodawstwa.

20

Filozoficzne tło architektury modernistycznej

41%

Szmitkowska A.

Architecturae et Artibus

|

2016

|

tom Vol. 8, no. 3

168--172

PL

Modernizm przejawiał się w wielu dziedzinach twórczości. Rozmaite idee przyświecające artystom modernizmu były często swoistą odpowiedzią na aktualne polemiki w dziedzinie nauk humanistycznych, a przede wszystkim filozofii. Szczególnie wyraźne związki pomiędzy ówczesną teorią architektury a filozofią wykazywały charakterystyczne dla modernizmu postawy twórcze nakierowane na przyszłość i postęp oraz wynikające z nich uznanie pionierskiej roli architektury w rozwoju społecznym. Celem autorki niniejszego artykułu było zarysowanie najważniejszych analogii pomiędzy modernistyczną filozofią i architekturą. Ma on stanowić wstęp i przyczynek do dalszych szczegółowych badań na polu interdyscyplinarnym. Powstanie artykułu poprzedziły studia literatury z dziedziny filozofii i architektury modernizmu.

EN

Modernism manifested itself in many artistic fields. Various ideas which inspired Modernist artists were frequently a unique response to current debates in the branch of the humanities, primarily philosophy. Particularly close connections between the then theory of architecture and philosophy were evident in creative attitudes characteristic of Modernism which were focused on future and progress and resulting acknowledgement of the pioneering role played by architecture in social development. The author of this article aimed to outline the most important analogies between Modernist philosophy and Modernist architecture. It is to be an introduction and also a contribution to further more detailed research in the interdisciplinary field. This article came to existence after literature review in the field of philosophy and architecture of Modernism.