Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Motywy architektury porządkowej w XX wieku jako forma trwania i przemijania tradycji architektonicznych

100%

Bizio K.

Czasopismo Techniczne. Architektura

|

2011

|

tom R. 108, z. 4-A/2

42--46

PL

Tematem artykułu jest omówienie sposobu wykorzystywania i przetwarzania motywów architektury porządkowej w architekturze XX wieku. Zjawisko to opisano na wybranych przykładach dotyczących architektury międzywojennej, architektury nazistowskich Niemiec, architektury socrealistycznej, postmodernizmu, nowego klasycyzmu i architektury nowych technologii.

EN

The theme of the article is to discuss how to use and process architectural themes of order in the architecture of the twentieth century. This phenomenon is described in selected examples of interwar architecture, architecture of Nazi Germany, socialist-realist architecture, postmodernism, new classicism and architecture of new technologies.

2

Powojenna przebudowa śródmieścia Poznania

100%

Marciniak P.

Kwartalnik Architektury i Urbanistyki

|

2007

|

tom T. 52, z. 1-4

31-43

PL

Okres powojenny był dla architektury i rozwoju urbanistycznego Poznania czasem wyjątkowym. Powstały nowe budynki, zespoły i całe dzielnice. Rytm działań budowlanych, tak jak w całej historii PRL-u, wyznaczały kolejne plany rozwoju kraju, wiążąc głęboko gospodarkę z rytmem zmian politycznych. Miasto stanęło przed ogromnymi wyzwaniami. Z jednej strony musiało uporać się z wojennymi zniszczeniami, z drugiej rozwinąć i umocnić swój potencjał. Ambicją nowej władzy była zmiana dotychczasowego charakteru miasta z jednoczesnym nadaniem mu wyrazistego piętna nowoczesności. Był to okres intensywnego rozwoju gospodarczego, odbudowy i rozbudowy, w tym także poszukiwań estetycznych architektów, wywodzący się i wpisujący się w większości w nurt modernizmu. Jednym z najważniejszych powojennych zagadnień, na przykładzie którego znakomicie widać zasadnicze problemy przestrzenne oraz ideowe architektury omawianego okresu, była przebudowa Śródmieścia Poznania. Być może ze względu na krótką perspektywę czasową ten fascynujqcy okres w trudnej historii Poznania doczekał się syntetycznego opracowania dopiero w ostatnich latach. Obecnie wiele obiektów się starzeje, wiele planów nie zostało zrealizowanych popadając w zapomnienie. Poddając analizie ten dorobek nie sposób oderwać go od zewnętrznych uwarunkowań. Natężenie prac i powstawanie projektów ściśle wiązało się z realiami życia społecznego, gospodarczego, rozwojem techniki oraz wszechobecną dominacją polityki w PRL-u. Przyjęta periodyzacja okresu 1945-1989 zawiera się w czterech przedziałach czasowych obejmujących lata 1946-56, 1956-1970, 1970-1980 oraz 1980-1989.

EN

The second half of the XX century was a period of reconstruction and extension of Poznań, including aesthetical searches of architects reflecting, in the majority, the modernism trend. The intensification of work and creation of designs was tightly connected with the reality of social and economic life, the development of technique, and the omnipresent domination of politics in the People's Republic of Poland. One of the most important postwar issues, which perfectly demonstrates the fundamental spatial and conceptual problems of architecture, was the reconstruction of the centre of Poznań. The problem of the spatial form of this region, both in respect of the importance of this part of the city, covering its XIX century system (together with the old town) was a task continuously raised in design development already since the mid forties. After the first period of reconstruction of the destroyed city flesh and its completion with individual buildings in the socio-realistic convention, subsequent plans were made on a much larger scale. This included many visions of the centre development reflecting various opinions regarding the future appearance of the city. These development generally followed two trends: "conservative" - assuming reconstruction of the centre in its XIX century form based on the former buildings, and "visionary" - using the wartime destruction to fundamentally reconstruct the entire spatial structure of this part of the city. Determination, which was, despite all difficulties, forcing reconstruction of the city centre, distorted the ordered urban structure of Poznań, leaving for many years a durable mark in its space. The selection of the future-oriented "visionary" concept resulted in many modern executions which determine the city's spatial image until today. Presented in concise outline, the history of urban development and architecture of the centre of Poznań describes the complicity of past achievements, worth being documented and presented to a broader group of people.

3

Architektura w XX w. - modernizm, postmodernizm

75%

Kłosiewicz L.

Kwartalnik Architektury i Urbanistyki

|

2002

|

tom T. 47, z. 3

265-284

EN

XX c belongs already to the past. But historical processes rarely fit to the numerical sequence of ages. Dates are used to put our meditation of time in an order. It applies in its way to the history of architecture. In the Polish literature of the subject there is relatively few original works (books) devoted to contemporary art of architecture. Piotr Biegański wrote his book "Sources of Contemporary Architecture" on the brake of 1960/1970, Stanisław Latour and Adam Szymski published their students' text book "Development of Contemporary Ideas of Architecture" in 1985. On contemporary architecture wrote also I. Wisłocka, T. P. Szafer, A. Olszewski, A. Miłobędzki giving an extremely valuable record of Polish XX c architecture, but these books were also written about 20 years ago. Since then so many things happened on architectural scene. Not having newer up to date Polish original works on developments in contemporary architecture some publishers turn to translations of foreign authors. But there is a hidden trap in it. A history written by foreign authors do not fit to the experience and knowledge of the Polish readers. Diana Girardo in her book "Architecture after Modernism", recently published in Polish, says how Robert Venturi stay in Italy reoriented his attitude to history as a possible source of inspiration, and that his later writings were the decisive factor which caused departure of architecture from the ideals of modernity. This story when read by the Polish student sounds as curiosity. History of architecture in Poland was always present in the curriculum of Polish Schools of architecture and in architectural practice. There would not be possible for example to undertake post 2nd world war reconstruction without profound knowledge of history. David Watkin in his History of Western Architecture translated to Polish in recent years depicts historical developments from antiquity to the present, but as far as Polish architecture is concerned he ends his story around 1830! With rather surprising comment on the origins of Warsaw neoclassicism as an attempt to make Warsaw similar to St. Petersburg. There is no doubt an urgent need to intensify efforts and studies on XX c. architectural developments by the Polish authors which would show interdependence of the world movements and the local. David Watkin gives a good advise: whenever you start reading a history try to learn first who is the author. The Polish historian professor Anna Świderkówna adds that written history more frequently says more about the one who writes it than about what actually happened. The late professor Adam Miłobędzki maintained that as far as history of architecture in Poland is concerned there were two histories: one lectured at the History of Art Faculties of Universities and another one which he calls a Polytechnic History. This is probably true. Marian Sulikowski, architect and professor at the Faculty of Architecture Warsaw Polytechnic used to say that history in the School of Architecture should be taught "ad usum" of the design process. One may add that architecture can not be fully understood, and evaluated without the context, physical and cultural, in which it was conceived. However there are exceptional examples of works of architecture which became famous not for its particular relation to the context but because its originality of form and structure (i.e. Shroeder House in Utrecht). Understanding of the word contemporary depends on the context in which it is being used. Władysław Tatarkiewicz in his History of Philosophy wrote that "contemporary philosophy begins around the year 1830". When begins contemporary architecture? There are some indicators that achievements in science, technology and curiosity of human mind brought about solutions which opened ways to future revolution in architecture. Construction of Severn bridge gave evidence that, old material known since antiquity, iron may become an independent and only material of the structure. Cristal Palace abolished visual separation of interior and the surrounding. Eifel Tower, which from utilitarian point of view has no meaning, expressed pride of XIX c building engineering with mastering technology to built high. Francois Hennebique experience with reinforced concrete opened ways to new spectrum of structural and architectural forms. All these will mark aspirations of the XX c - contemporary architecture which will be stronger than so called "stylistic" fluctuations, or better say esthetic preferences. Again the term has different references. The most elaborated, and probably right definition and discussion of the meaning of this term one can find in Richard Weston book: "Modernism". Who writes: "This book is not a defence of Modernism - the works, once some effort has been made to understand them, are their own best defence - but I do write with sympathy and admiration for what I belive history will judge the most remarkable outpouring of artistic creativity since the early Renaissance" and he continues: "Modernism was closely linked to economic and social modernization". One may add that behind ideals of early modernism there was a deep conviction of moral responsibility of any design decision. Helena Syrkus, a key figure of Polish Modern Movement had given me, as a kind of a heritage - message, a picture of a family with a squater's shelter in the background, which was one of the images justifying modernists social involvement in improving living conditions through engagement in social housing initiatives. A copy of the picture has been adjoined to this article. The movement appeared as a reaction against simplification of the ideas of modernists. It was also a reaction against any overwhelming bureaucracy, totalitarian or capitalist. As far as architecture is concerned it was claiming a necessity to look backward for inspiration by historical forms, but treated with freedom of choice without any consistency. One of the most comprehensive definitions of the term was presented in Encyclopedia of Modern Architecture edited by V. M. Lampugnani. In the article written by R. Bruegmann one can read: "In the most developed definition, the term (Post-Modernism) may describe a world - view which rejects all of the Western world's verities: religious, rational or humanist". If this is true so looking from the Polish perspective one may be surprised of the fact that the movement in Poland has manifested itself in the first instance in architecture of many built after 1970 new Catholic churches? This may lead to conclusion that Post-Modernism in Poland, a local phenomenon, was rather a superficial reflection of the international fashion then a tendency rooted deeper in local building tradition and deprived of intellectual background, and understanding. Furthermore Poland in the years 1949-1955 passed through the experience of so called "socialist realism" which included in its official program a search and continuation of "national" forms of architecture combined with a certain socialist use program (i.e. so called "houses of culture" with a dominant Palace of Culture in Warsaw, as a key example). So a turn towards inspirations with history was not such a new thing in this context as "discoveries" of Venturi. But influence of Western Post-Modernism was so strong that many design and built objects reminds details of Californian origin rather than the Polish Cottage Style of early 1920. Probably this Polish Post-Modernism may be named a kind of Post-Modern Mannerism? Finally author looks back at his own design experience and gives examples of his three works; A club and office of the Teachers Housing Cooperative (1968); A new auditorium of the Nicolaus Copernicus University in Toruń Poland (1973); Main Hall of the Faculty of Physics Warsaw University of Technology, original design by Stefan Szyller (1901), restoration and modernization project by the author (2001). He remains convinced that despite of time flowing main principles of the design are the same, and different forms result from change in technological potential, function and context. Would there be some principles of architecture which are not so vulnerable to fluctuations as frequent as the elegant ladies fashion?

4

Paul Rudolph - architekt kontrowersyjny

75%

Niebrzydowski W.

Zeszyty Naukowe Politechniki Białostockiej. Architektura

|

2008

|

tom Z. 21

21-38

PL

Paul Rudolph był jednym z najważniejszych architektów amerykańskich XX wieku. Jego twórczość jest jednak oceniana niejednoznacznie i wciąż wywołuje kontrowersje. W artykule przeanalizowano najbardziej dyskusyjne idee i rozwiązania projektowe Rudolpha, począwszy od pierwszych domów opartych na racjonalnych zasadach modernizmu, poprzez monumentalne brutalistyczne gmachy, aż po budynki wysokościowe z późnego etapu twórczości. Ambiwalent-nym ocenom dzieł architekta sprzyjają towarzyszące jego postawie twórczej nie-konsekwencje, a nawet sprzeczności, wobec takich problemów jak, m.in.: formalizm, redukcjonizm, kontekstualizm, idea ciągłości, odniesienia do architektury historycznej i regionalnej.

EN

Paul Rudolph was one of the most important American architects of the 20th century. His works are assessed in diverse way and still remain controversial. The author of this article analyses the most disputable ideas and designs, including early projects of houses based on rational rules of modernism, monumental brutalist buildings, skyscrapers - the latest works of Rudolph. Ambivalent opin-ions about famous architect's buildings are caused also by inconsistencies and even contradictions in his artistic attitude towards such architectural problems as: formalism, reductionism, context, idea of continuity, historical and regional inspirations.

5

Tuż po realizmie socjalistycznym. Architektura i urbanistyka Wrocławia z przełomu lat 50. i 60. XX wieku

75%

Majczyk J. , Tomaszewicz A.

Wiadomości Konserwatorskie

|

2017

|

tom Nr 49

181--190

PL

W 1954 r. Nikita Chruszczow ocenił negatywnie formy budowli wznoszonych w okresie stalinowskim oraz koszty ich realizacji, wzywając do „racjonalizacji” i uprzemysłowienia budownictwa. Mimo to proces przechodzenia od wzorców realizmu socjalistycznego do architektury odwołującej się do przedwojennego modernizmu nie był rewolucyjny, ale raczej ewolucyjny. We Wrocławiu zachowało się wiele pojedynczych obiektów i zespołów budowli, w których socrealistyczny „historyzm” uproszczono i próbowano powiązać go z nowymi technologiami w budownictwie. W artykule zostały zatem przedstawione wybrane wrocławskie realizacje powstałe na styku dwóch wspomnianych „epok”.

EN

n 1954, Nikita Khrushchev criticised the forms of buildings erected during the Stalinist period and the costs of their construction, calling for “rationalisation” and industrialisation of the building industry. Nevertheless, the process of transition from the models of socialist realism to the architecture inspired by pre-war Modernism was rather evolutionary than revolutionary. Wrocław retains many individual buildings and building complexes in which the socialist-realist “historicism” was simplified and attempts were made to combine it with new building technologies. Therefore, the paper will present selected buildings constructed in Wrocław at the junction between the two aforementioned “epochs”.

6

К истории американского опыта строительства небоскребов : теория и практика 1920-1930-х гг.

63%

Zueva P.

Zeszyty Naukowe Politechniki Częstochowskiej. Budownictwo

|

2010

|

tom Z. 16 (166)

175-182

PL

W artykule analizowano historię budownictwa wieżowców na przykładzie architektury Ameryki. Opisano rozwój koncepcji "miasta wież" w twórczości H. Ferrisa, H. Coberta, R. Hooda w Nowym Jorku.

EN

This article observes the history of skyscrapers construction in New York in the 1920-1930s. The article analyses the main architectural features of skyscrapers before and after New York Zoning Law of 1916. Much attention is paid to the changes of the shape of the skyscraper during the given period and concepts of leading architects H. Ferris, H. Corbet and R. Hood.

7

Строительство высотных домов в Москве

63%

Ceredina I.

Zeszyty Naukowe Politechniki Częstochowskiej. Budownictwo

|

2010

|

tom Z. 16 (166)

27-32

PL

W artykule przedstawiono historię architektury Moskwy w latach 1904-1950. Podkreślono urbanistyczną rolę wieżowców i ich ideowo-polityczną wymowę, typową dla tamtych czasów. Opisano historię konkursu na wzniesienie "Pałacu Rad" (projekt B. Joffana). Pokazano, że architekci w latach 1947-1955 wzorowali się też na architekturze budownictwa mieszkalnego, powstałego przed rewolucją i na narodowych tradycjach państwa rosyjskiego w tej sferze.

EN

The article is devoted to the history of architecture in Moscow. It takes the period from 1904 to 1950s. The idea of skyscrapers which were called "tucherez" appeared in 1904 and it has transformed into 8 stalinist buildings. The skyscrapers of 1950s were planned to force Moscow plan structure and show the power of socialist ideas.

8

Стиль «закопанский» в архитектуре деревянных усадебных домов Беларуси

63%

Guz O.

Zeszyty Naukowe Politechniki Częstochowskiej. Budownictwo

|

2010

|

tom Z. 16 (166)

23-26

PL

W artykule przedstawiono "styl zakopiański" w architekturze Białorusi początku XX wieku. Zaprezentowano jego podstawowe cechy i związek z tradycyjną architekturą dworów. Budownictwo w tym stylu było związane z poszukiwaniem "stylu narodowego". Wybitnym przedstawicielem kierunku był Stanisław Witkiewicz, z inspiracji którego pojawiła się drewniana architektura Tatr. Przeanalizowano przykłady jego twórczej praktyki w północnym regionie Białorusi.

EN

The article is about country wooden estates in "Zakopanski" style located on the territory of the Belarus at beginning of 20th century. "Zakopanski" style is one of the directions for discovering for the new forms of the estate architecture.

9

Строительство города Магнитогорска 1930-е годы : к истории вопроса

63%

Ceredina I.

Zeszyty Naukowe Politechniki Częstochowskiej. Budownictwo

|

2011

|

tom Z. 17 (167)

30-35

PL

Wydarzenia, które doprowadziły do rozpoczęcia budowy "socjalistycznego miasta" Magnitogorsk, nie są jeszcze dobrze zbadane. Celem artykułu jest uzupełnienie znanej historii projektowania Magnitogorska nieznanymi wcześniej materiałami z prywatnego archiwum architekta S.E. Czernyszewa.

EN

Events leading up to the start of construction of Magnitogorsk as socialist city is still not well understood. Known history of Magnitogorsk designing supplemented by unknown materials from personal archive of the architect S.E. Chernyshev.

10

Detal jako forma ekspresji w szczecińskiej architekturze międzywojennej

63%

Bizio K.

Czasopismo Techniczne. Architektura

|

2012

|

tom R. 109, z. 5-A/2

43--48

PL

Tematem artykułu jest omówienie podstawowych typów detalu w architekturze mieszkaniowej i architekturze obiektów użyteczności publicznej, powstałych w Szczecinie w okresie międzywojennym. Na wybranych przykładach zilustrowano proces przechodzenia formy detalu od nawiązań do detalu historycznego, poprzez tendencje ekspresyjne, do minimalistycznych form abstrakcyjnych.

EN

The theme of this article is to discuss the main types of details in residential and public architecture created in Szczecin in the interwar period. The selected examples illustrate the process of moving forms of detail from references to historic details, through the expressive tendencies, to minimalist abstract forms.

11

Architektura i urbanistyka XIX- i XX-wiecznych zespołów zabudowy wojskowej na obszarze Śląska. Typologia, stylistyka, rewaloryzacja zespołów – studium wstępne

51%

Rudnicka-Bogusz M.

Architectus

|

2015

|

tom Nr 2(42)

19--30

PL

Architektura powstająca jedynie na zamówienie konkretnego inwestora jest dziedziną sztuki najbardziej podatną na wpływy zewnętrzne. To wypełnianie przestrzeni nie tylko formą materialną, ale również treścią ideową. Szczególnie architektura budynków związanych z administracją państwową jest papierkiem lakmusowym społecznych i politycznych transformacji. Na obszarze Śląska zespoły architektury wojskowej powstawały w dwóch głównych fazach związanych ze wzrostem znaczenia militaryzmu w polityce wewnętrznej: Prus w 2. poł. XIX w. i III Rzeszy w latach 30. XX w. Miały emanować ideą siły i jedności państwa, zawierały jednak równocześnie cechy stylistyczne i zdobycze funkcjonalne swoich czasów (Werkbund; ekspresjonizm), przetworzone w myśl obowiązującej ideologii. Reprezentują tzw. Herrschaftsarchitektur – „architekturę władzy” – i miały decydujący wpływ na kształtowanie lokalnej tożsamości. Ze względu na pełnioną funkcję znajdujące się na omawianym obszarze zespoły architektury wojskowej zasiedlała po 1945 r. armia (polska lub radziecka), zapewniając im przeważnie należyte utrzymanie. Stanowiąc do niedawna obiekty strategiczne, pozostawały przez wiele lat poza zasięgiem możliwych badań i analiz. W wyniku wycofania wojsk Federacji Rosyjskiej w 1993 r. oraz postępującej restrukturyzacji Wojska Polskiego w ciągu ostatnich 20 lat wiele z tych obiektów zostało opuszczonych. Obecnie nieużytkowane lub sprzedane prywatnym właścicielom ulegają degradacji, wyburzeniom lub przebudowie, uniemożliwiającym ich zbadanie. Ratunkiem przed ich dekapitalizacją jest włączenie w przestrzeń miejską, aby nie podzieliły losu wielu bezpowrotnie utraconych obiektów architektury przemysłowej i zabytków techniki z tego samego okresu. W artykule omówiono problematykę budowy, typologii i stylistyki oraz stanu zachowania obiektów koszarowych na Śląsku. Jest to studium wstępne do opracowania tematu celowości i możliwości rewaloryzacji tych obiektów.

EN

Architecture is the form of art most receptive to outer influences, because it is created entirely as a response to a specific demand. It fills the space not only with shapes but at the same time with ideas. This applies particularly to state-funded investments – administrative and government buildings – which by nature reflect social and political changes. In the researched area military installations were constructed in two main phases associated with the increase in militarism in the internal politics of Prussia and the German Reich – the second half of the 19th century and the 1930s – when multiple military facilities were built. The design was devised to emphasize their majesty and importance and so that they radiated the sense of unity and might of the state. At the same time they represented stylistic and functional characteristics of their times (Werkbund; expressionism), modified in accordance with the then-current ideology. These complexes represented the so called Herrschaftsarchitektur – the architecture of power – and they had important influence in shaping local identity communities on the verge of military conflict. After 1945, due to their function, the military installations were immediately inhabited by the Polish or Soviet army. As strategic objects, they were unavailable for research and analysis for many years, nevertheless in most cases, were properly maintained. When the Russian troops were withdrawn and the Polish Army was restructured, many installations were abandoned. Unused or else sold to private investors, they start to degrade, are demolished or remodeled, which in either case makes it difficult to study them. In order to save them, it is necessary to reintroduce them into the urban space, so that they do not share the fate of post-industrial edifices and engineering heritage of the same era, which were irreversibly lost. The article discusses the issues of construction, typology and stylistics and the state of preservation of the barracks in Silesia. It constitutes a preliminary study that aims to determine the benefits and possibility of restoration of these facilities.

12

Ocena wartości zabytków epoki modernizmu. Przeszłość, teraźniejszość i przyszłość

51%

Lewicki J.

Wiadomości Konserwatorskie

|

2017

|

tom Nr 49

38--50

PL

W pracy omówiono wszystkie dotychczasowe próby oceny wartości zabytków z XX wieku i wymieniono najważniejsze polskie opracowania dokonujące oceny wartości budowli XX-wiecznych. Przedstawiono też kryteria ochrony architektury opracowane w związku z zapisami wprowadzającymi pojęcie dóbr kultury współczesnej zawarte w uchwalonej w 2003 roku ustawie o planowaniu przestrzennym. W pracy zaproponowano zastosowanie kryteriów oceny wartości budowli XX-wiecznych zgodnych z obowiązującą Ustawą o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Byłaby to wartość artystyczna – forma obiektu lub zespołu i jego jakość i oddziaływanie – europejskie, ponadregionalne i lokalne, wartość naukowa – autentyzm idei, materiału, funkcji oraz konstrukcja, materiał, nowatorstwo ponadregionalne i lokalne oraz wartość historyczna – miejsca, ludzi, wydarzeń – europejska, ponadregionalna i lokalna. Zaproponowano też zróżnicowanie wartości zabytków na rangę europejską (ponadkrajową), ponadregionalną i lokalną. W wypadku pojedynczych zabytków konieczne byłoby zastosowanie następujących kryteriów: określenie wartości bezwzględnie chronionych, wartości możliwych do przekształcenia oraz wartości utraconych, koniecznych do odtworzenia/rekonstrukcji. Konieczne byłoby zastosowanie zasady, że im wyższa ranga budowli, tym zakres ochrony jest większy. Podstawę do wyboru wyróżniających się zabytków XX wieku powinny stanowić opracowania źródłowe weryfi kowane przez późniejszą literaturę i współczesne opracowania badawcze. Wybór wyróżniających się budowli XX-wiecznych powinien odznaczać się trzema cechami: powinien być prosty i klarowny przez precyzyjnie określone kategorii oraz operujący możliwie najmniejszą liczbą kryteriów wartościujących, powinien być zgodny z obowiązującym w Polsce prawem i musi dokonywać rzeczywistej selekcji, a nie bezrefl eksyjnie mnożyć kolejne grupy wartościowych zabytków i trudnych do zdefi niowania wartości. Ocena wartości zabytków modernistycznych i wybór budowli najcenniejszych powinny stanowić podstawę do ustalenia różnego zakresu ochrony zabytków z tego okresu. Od kilku lat mówi się o potrzebie oceny wartości polskich zabytków i wydzielenia grup budowli najcenniejszych, które zasługują na pieczołowitą ochronę. Mimo szeregu wypowiedzi na ten temat nie ukazały się dotychczas konkretne propozycje dotyczące zasad kompleksowej ochrony budowli modernistycznych w Polsce.

EN

The work discusses all the attempts at assessing the value of the 20th-century monuments so far and mentions the most important Polish studies aimed at evaluating the 20th-century buildings. It also presents the criteria for architecture protection prepared in relation to regulations introducing the notion of contemporary culture heritage included in the act about spatial planning passed in 2003. The work supports using the criteria for assessing the value of 20th-century buildings in accordance to the currently binding Old Monuments Protection Law. Those would involve artistic value – the form of the object or complex, its quality and impact – European, over-regional and local; scientific value – authenticity of idea, material, function; construction, material, over-regional and local novelty; and historic value – of the place, people, events – European, over-regional and local. It was also suggested to diversify the value of monuments into that of European, over-regional and local rank. In case of individual monuments it would be necessary to apply the following criteria: determining the values absolutely protected, values possible to transform, and values lost but needed to recreate/reconstruct. The rule saying that the higher the rank of the building, the larger the range of protection would have to be applied. The basis for selecting outstanding monuments of the 20th-century should be source documents verified by later literature and current research studies. The selection of outstanding buildings of the 20th century ought to possess three features: it should be simple and clear due to precisely defined categories and using the smallest possible number of evaluating criteria; it should conform with the Polish law; and it must allow for actual selection instead of mindless multiplying of subsequent groups of valuable monuments and values difficult to define. Assessing the value of modernist monuments and selecting the most valuable buildings should constitute the basis for establishing the varying degree of protection for monuments from that period.

13

Gustav Oelsner– architekt i urzędnik we Wrocławiu w latach 1904–1911

51%

Gryglewska A.

Architectus

|

2015

|

tom Nr 2(42)

65--78

PL

Tematem artykułu jest twórczość architektoniczna Gustava Oelsnera (1879–1956) we Wrocławiu w latach 1904–1911 w ramach pracy w administracji państwowej przy budowie gmachów Wyższej Szkoły Technicznej oraz w administracji komunalnej na stanowisku miejskiego inspektora budowlanego. W służbie miasta Oelsner projektował i realizował: budynki szkół (dwóch szkół ludowych i szkoły średniej), prace remontowe, przebudowy i rozbudowy szpitali: Wszystkich Świętych i im. Johanna Wenzla-Hanckego, budowę tymczasowych pawilonów wystawowych w parku Szczytnickim. Dzięki pracy pod kierunkiem architektów miasta Richarda Plüddemanna oraz Maxa Berga Oelsner zebrał doświadczenia ważne dla jego przyszłej pracy w administracji budowlanej Katowic, Altony i Hamburga. We Wrocławiu miał on styczność ze środowiskiem zwolenników reformy artystycznej około 1900 r., m.in. z Hansem Poelzigiem. Odrzucenie historyzującego detalu, użycie uproszczonych motywów regionalnej sztuki budowlanej – stylu „rodzimego” (Heimatschutzstil), zwrócenie się ku idei tworzenia formy wynikającej z funkcji, konstrukcji i materiału to cechy, które zbliżyły prace Oelsnera do rzeczowości architektury przemysłowej i dzieł awangardy dwudziestolecia międzywojennego.

EN

The subject matter of this publication is the architectural creativity of Gustav Oelsner (1879–1956) in Wrocław in the years of 1904–1911 within the range of his work in national administration on the construction of Wrocław University of Technology and council administration, as a municipal building inspector. Serving the city Oelsner designed and built: schools (two primary schools and one secondary), restoration work, conversion and extension of the All Saints and the Wenzel-Hancke hospitals, temporary exhibition pavilions in Szczytnicki Park. Working under the supervision of city architects Richard Plüddemann and Max Berg, Oelsner gained a great deal of experience important for his future work in the building administration in Katowice, Altona and Hamburg. In Wrocław he had contact with the circle of artistic reform followers around 1900, among others, with Hans Poelzig. Rejection of historizing detail, use of simplified motives of regional building art – Heimatschutz-style, turning to the idea of creating a form resulting from function, construction and material. These are the features that made Oelsner’s works close to objectivity of the industrial architecture and works of interwar avant-garde.

14

Architektura i urbanistyka XIX- i XX-wiecznych zespołów zabudowy wojskowej na obszarze Śląska. Typologia, stylistyka, rewaloryzacja zespołów – studium wstępne

51%

Rudnicka-Bogusz M.

Architectus

|

2015

|

nr 2(42)

19-30

EN

Architecture is the form of art most receptive to outer influences, because it is created entirely as a response to a specific demand. It fills the space not only with shapes but at the same time with ideas. This applies particularly to state-funded investments – administrative and government buildings – which by nature reflect social and political changes. In the researched area military installations were constructed in two main phases associated with the increase in militarism in the internal politics of Prussia and the German Reich – the second half of the 19th century and the 1930s – when multiple military facilities were built. The design was devised to emphasize their majesty and importance and so that they radiated the sense of unity and might of the state. At the same time they represented stylistic and functional characteristics of their times (Werkbund; expressionism), modified in accordance with the then-current ideology. These complexes represented the so called Herrschaftsarchitektur – the architecture of power – and they had important influence in shaping local identity communities on the verge of military conflict. After 1945, due to their function, the military installations were immediately inhabited by the Polish or Soviet army. As strategic objects, they were unavailable for research and analysis for many years, nevertheless in most cases, were properly maintained. When the Russian troops were withdrawn and the Polish Army was restructured, many installations were abandoned. Unused or else sold to private investors, they start to degrade, are demolished or remodeled, which in either case makes it difficult to study them. In order to save them, it is necessary to reintroduce them into the urban space, so that they do not share the fate of post-industrial edifices and engineering heritage of the same era, which were irreversibly lost. The article discusses the issues of construction, typology and stylistics and the state of preservation of the barracks in Silesia. It constitutes a preliminary study that aims to determine the benefits and possibility of restoration of these facilities.

PL

Architektura powstająca jedynie na zamówienie konkretnego inwestora jest dziedziną sztuki najbardziej podatną na wpływy zewnętrzne. To wypełnianie przestrzeni nie tylko formą materialną, ale również treścią ideową. Szczególnie architektura budynków związanych z administracją państwową jest papierkiem lakmusowym społecznych i politycznych transformacji. Na obszarze Śląska zespoły architektury wojskowej powstawały w dwóch głównych fazach związanych ze wzrostem znaczenia militaryzmu w polityce wewnętrznej: Prus w 2. poł. XIX w. i III Rzeszy w latach 30. XX w. Miały emanować ideą siły i jedności państwa, zawierały jednak równocześnie cechy stylistyczne i zdobycze funkcjonalne swoich czasów (Werkbund; ekspresjonizm), przetworzone w myśl obowiązującej ideologii. Reprezentują tzw. Herrschaftsarchitektur – „architekturę władzy” – i miały decydujący wpływ na kształtowanie lokalnej tożsamości. Ze względu na pełnioną funkcję znajdujące się na omawianym obszarze zespoły architektury wojskowej zasiedlała po 1945 r. armia (polska lub radziecka), zapewniając im przeważnie należyte utrzymanie. Stanowiąc do niedawna obiekty strategiczne, pozostawały przez wiele lat poza zasięgiem możliwych badań i analiz. W wyniku wycofania wojsk Federacji Rosyjskiej w 1993 r. oraz postępującej restrukturyzacji Wojska Polskiego w ciągu ostatnich 20 lat wiele z tych obiektów zostało opuszczonych. Obecnie nieużytkowane lub sprzedane prywatnym właścicielom ulegają degradacji, wyburzeniom lub przebudowie, uniemożliwiającym ich zbadanie. Ratunkiem przed ich dekapitalizacją jest włączenie w przestrzeń miejską, aby nie podzieliły losu wielu bezpowrotnie utraconych obiektów architektury przemysłowej i zabytków techniki z tego samego okresu. W artykule omówiono problematykę budowy, typologii i stylistyki oraz stanu zachowania obiektów koszarowych na Śląsku. Jest to studium wstępne do opracowania tematu celowości i możliwości rewaloryzacji tych obiektów.

15

Gustav Oelsner– architekt i urzędnik we Wrocławiu w latach 1904–1911

51%

Gryglewska A.

Architectus

|

2015

|

nr 2(42)

65-78

EN

The subject matter of this publication is the architectural creativity of Gustav Oelsner (1879–1956) in Wrocław in the years of 1904–1911 within the range of his work in national administration on the construction of Wrocław University of Technology and council administration, as a municipal building inspector. Serving the city Oelsner designed and built: schools (two primary schools and one secondary), restoration work, conversion and extension of the All Saints and the Wenzel-Hancke hospitals, temporary exhibition pavilions in Szczytnicki Park. Working under the supervision of city architects Richard Plüddemann and Max Berg, Oelsner gained a great deal of experience important for his future work in the building administration in Katowice, Altona and Hamburg. In Wrocław he had contact with the circle of artistic reform followers around 1900, among others, with Hans Poelzig. Rejection of historizing detail, use of simplified motives of regional building art – Heimatschutz-style, turning to the idea of creating a form resulting from function, construction and material. These are the features that made Oelsner’s works close to objectivity of the industrial architecture and works of interwar avant-garde.

PL

Tematem artykułu jest twórczość architektoniczna Gustava Oelsnera (1879–1956) we Wrocławiu w latach 1904–1911 w ramach pracy w administracji państwowej przy budowie gmachów Wyższej Szkoły Technicznej oraz w administracji komunalnej na stanowisku miejskiego inspektora budowlanego. W służbie miasta Oelsner projektował i realizował: budynki szkół (dwóch szkół ludowych i szkoły średniej), prace remontowe, przebudowy i rozbudowy szpitali: Wszystkich Świętych i im. Johanna Wenzla-Hanckego, budowę tymczasowych pawilonów wystawowych w parku Szczytnickim. Dzięki pracy pod kierunkiem architektów miasta Richarda Plüddemanna oraz Maxa Berga Oelsner zebrał doświadczenia ważne dla jego przyszłej pracy w administracji budowlanej Katowic, Altony i Hamburga. We Wrocławiu miał on styczność ze środowiskiem zwolenników reformy artystycznej około 1900 r., m.in. z Hansem Poelzigiem. Odrzucenie historyzującego detalu, użycie uproszczonych motywów regionalnej sztuki budowlanej – stylu „rodzimego” (Heimatschutzstil), zwrócenie się ku idei tworzenia formy wynikającej z funkcji, konstrukcji i materiału to cechy, które zbliżyły prace Oelsnera do rzeczowości architektury przemysłowej i dzieł awangardy dwudziestolecia międzywojennego.

16

Zalążki typizacji zabudowy mieszkaniowej początku XX wieku w pismach Alfreda Grotte

51%

Bączkowska M.

Zeszyty Naukowe Politechniki Poznańskiej. Architektura i Urbanistyka

|

2011

|

tom Z. 23

95-101

PL

Celem artykułu jest przedstawienie poglądów Alfreda Grotte na zjawisko typizacji i uniformizacji w architekturze mieszkaniowej jako sposobu zaspokojenia popytu na mieszkania w latach I wojny światowej i tuż po niej. Analiza pism architekta, publikującego i projektującego na pograniczu późnego historyzmu i secesji przełomu XIX i XX wieku w Poznaniu i Wrocławiu, umożliwia odtworzenie ówczesnych tendencji w planowaniu architektonicznym i urbanistycznym. Jedną z nich była konieczność uwzględnienia w procesie projektowym nowych czynników społeczno-ekonomicznych oraz masowej produkcji przemysłowej, która pozwalała na obniżenie kosztów w budownictwie mieszkaniowym. W niniejszej publikacji na przykładzie przytoczonych idei i realizacji autorstwa niemieckich architektów zostają omówione sposoby racjonalizacji zabudowy typu Mietskaserne w centrach miast oraz szeregowej Reihenhaus w miastach-ogrodach Hellerau i Staaken.

EN

The aim of the article is to present the opinion of Alfred Grotte about the typification and uniformity in housing architecture as a way of decreasing a housing shortage during the I World War and shortly after. The architect represented the late historicism and Art Nou-veau in the architecture of Poznan and Wroclaw at the turn of the XIX and XX century. The review of his writings has enabled an analysis of the trends in urban planning and architecture design of that time. One of them was the necessity to involve new social and economical factors as well as mass industrial production into the designing process, which reduced the construction costs in housing design. The paper illustrates the ideas and buildings designed by German architects, which serve as an example of rationalization of'Mietskaserne' in the city centers and terraced 'Reihenhaus' in the garden-cities Hellerau and Staaken.