Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Obraz wysokogórskiej przyrody w sonetach tatrzańskich Wincentego Byrskiego

100%

Olma M.

|

nr 10

130-145

EN

This analysis is based on an unpublished collection of 25 sonnets written by Wincenty Byrski one hundred years ago. They are devoted to the Tatra subject matter. The author of the article, applying the methods of cultural linguistics, discusses the descriptions of the mountain nature in the poetic language of W. Byrski. The research is focused on the toponyms, the lexis referring to different rock formations, watercourses, animated nature, atmospheric phenomena and the elements. Simultaneously, the author comments on the solemnly marked lexis, archaisms, regional expressions and comparative structures used by the poet.

2

Archaizmy języka prawniczego

100%

Maziarz J.

|

tom 89

216-238

EN

The article concerns the Polish legal language. The author presents several expressions that are both professionalisms (i.e. are used only by lawyers and have survived only in legal language) and archaisms (i.e. come from distant ages and are no longer used in everyday language), explains their origin and provides information concerning the frequency of their occurrence in judicial decisions over the last 100 years. The research results indicate that there are archaisms-professionalisms in the legal language, dating back to the Middle Ages and the times of the Polish-Lithuanian Commonwealth. In the Polish legal system they are scarce remnants of these periods. There are also many archaisms of Germanic origin, which infiltrated the Polish judicial language during the partitions and in some regions of Poland are more popular than other expressions.

3

Analiza transferu archaizmów w słowackim tłumaczeniu Czerwonego błazna Aleksandra Błażejowskiego

100%

Pojezdalová Z.

|

nr 2

171-177

SK

Časový rozdiel, ktorý delí knihu Červený šašo Aleksandra Błażejowského a jej slovenský preklad v podaní Tomáša Horvátha je 89 rokov. Originál z dnešného pohľadu obsahuje niekoľko archaických prvkov na rôznych rovinách. V predloženom článku sa venujeme analýze archaizmov výlučne na lexikálnej úrovni, pričom cieľom článku je zistiť, či sa prekladateľ snažil zachovať (hľadiac dnešnou optikou) zastaraný štýl románu. Okrem toho, že v knihe sa vyskytlo niekoľko historizmov (dorożka), v článku uvádzame príklady slov, ktoré dnešná poľská lexikografia definuje ako zastarané, no vo Varšavskom slovníku, ktorý vznikol v rovnakom čase ako Červený šašo, sú uvedené heslá bez kvalifikátora ako neutrálne (zaambarasowany). Všetky príklady prekladateľ zastúpil neutrálnymi slovenskými slovami, no na druhej strane uplatnil metódu kompenzácie: na miestach, kde poľský originál používa neutrálne slová, vhodne vsunul slová zastarané. Viditeľná je tendencia autora používať knižné slová (skanúť, skyva chleba), čo nás privádza k teórii, že práve knižnými slovami chcel prekladateľ dosiahnuť dojem zastaranosti textu. Prekladateľ však nebol dôsledný, jeho stratégiu narúša uplatnenie hovorových slov na nevhodných miestach.

EN

The time span that divides the novel Czerwony Błazen (Red Clown) written by Aleksander Błażejowski, from the Slovak translation by Tomáš Horváth, is 89 years. The original version contains several archaic features on multiple levels. This article concerns with the analysis of the archaic features solely on the lexical level. The aim of the analysis is to find out if the translator has tried to maintain the archaic character of the novel (archaic from today’s point of view). There are several historical oddities in the novel (Dorożka). In the article, there are examples of the words that contemporary Polish lexicography considers archaic, even though the Dictionary of Warsaw, compiled in the same period as the novel Red Clown, recognizes the same words as neutral. All those archaic examples were substituted by neutral Slovak words by Tomáš Horváth. On the other hand, the translator used the method of compensation — where the Polish original text contains neutral words, in the Slovak translation archaic Slovak expressions were used. It is clearly visible that the translator tends to choose bookish expressions (skanúť, skyva chleba), which leads to the theory that he has planned to achieve the impression of an archaic text by using the bookish expressions. Nevertheless, the translator has not been consistent and his translation strategy is violated by informal, spoken words at unsuitable places.

4

The value of the sources surviving in more than one version for studies on obsolete words: the case of non-surviving preterite-presents in English

100%

Wojtyś A.

|

2019

|

nr 3

492-503

PL

Celem artykułu jest ukazanie wartości tekstów, które przetrwały w więcej niż jednej wersji, w badaniach nad przyczynami zaniku słów. Wybrany materiał obejmuje sześć nieużywanych obecnie angielskich czasowników z grupy preterite-present. Przeanalizowane średniowieczne manuskrypty często wykazują różnice ortograficzne i morfologiczne, a także różnią się użytymi leksemami. Różnice te są cennym materiałem dla badań nad czynnikami, które spowodowały zanik tych czasowników.

EN

The main goal of the paper is to show the value of texts preserved in more than one version for studies aimed at identifying reasons for the demise of words. The data selected is a set of six non-surviving English preterite-present verbs. The analysis of the material shows that mediaeval manuscripts often exhibit orthographic and morphological variation as well as differ in lexemes. Such differences prove to be useful for the search of factors leading to the elimination of the verbs in question.

5

Stylizacja językowa w serialach telewizyjnych o tematyce historycznej (na wybranych przykładach)

100%

Bobrowski J.

|

tom 95

|

nr 5

466-476

PL

Artykuł poświęcony jest formom i funkcjom stylizacji językowej w dialogu filmowym. Przeanalizowane zostały pierwsze odcinki trzech klasycznych polskich seriali historycznych: „Królewskich snów”, „Królowej Bony” i „Czarnych chmur”. Autor opisuje gramatyczne, semantyczne i pragmatyczne wykładniki stylizacji historycznej. Okazuje się, że zabiegi stosowane przez twórców filmowych są bardzo podobne. Twórcy seriali wykorzystali literacki stereotyp staropolszczyzny. Jego podstawowymi elementami są archaizmy rzeczowe, konwencjonalne archaizmy stylistyczne, słownictwo książkowe i staropolskie tytuły grzecznościowe. Autor uważa, że znaczny wpływ na kształt językowy dialogów ma specyfika medium audiowizualnego

EN

The article is concerned with forms and functions of linguistic stylisation in film dialogues. The opening episodes of the three classical Polish historical series: “Royal Dreams”, “Queen Bona” and “Black Clouds” are analysed. The author describes the grammatical, semantic and pragmatic exponents of the historical stylisation. It turns out that the procedures used by the filmmakers are very similar. The creators of the series harnessed the literary stereotype of Old Polish. Its basic elements are item archaisms, conventional stylistic archaisms, bookish vocabulary and Old Polish courtesy titles. The author believes that the specificity of the audiovisual medium has a significant impact on the linguistic form of dialogues.

6

Nieuświadamiane archaizmy w polskich związkach frazeologicznych

100%

Piela A.

|

nr 1(15)

59-71

EN

The fact that a language is a strongly conservative creation, lingering behind the extra-linguistic reality, is clearly visible from the still-existing phraseological units containing an archaic word. However, not all the phraseological units with an archaic lexeme are contemporarily treated as units containing an old, fossilized word. We notice that, according to some language users, some of the above-mentioned units seem to have been quite recent creations of Polish language, e.g.: mówić, powiedzieć itp. coś bez ogródek; być, pojawić się, znaleźć się na tapecie; bez pardonu; czyjaś noga nie postanie, nie postała gdzieś; mówić, odpowiadać, pytać z przekąsem; nie dziwota; wziąć, brać kogoś na spytki; świątek (i) piątek. There are a few reasons why these archaic components take on an „un-archaic” character in the given phraseological units such as: motivational transitions, the placement of isolated language units within word formation nests, the process of identifying them with a newly-created word formations. Through such mechanisms the boundary between what is obsolate and contemporary within a language is becoming very vague. This is the way how history melts with the present time.

7

CECHY JAPOŃSKIEGO I POLSKIEGO JĘZYKA PRAWA

57%

HORIE Y. , TRZASKAWKA P.

|

tom 22

7-24

EN

The subject of the paper was chosen because the features of language of law have not been described in every language pair yet. The aim of the paper is to discuss the features of the Japanese and Polish language of law. The presented features were taken from Polish and Japanese copyright acts, national terminology and language used in courts. The method focuses on empirical studies. The authors of the paper focus on the following features of language of law: polysemy and homonymy, synonyms, metaphors, false friends (faux amis) or specialized terminology, as well as differences between colloquial language and the varieties of the language of the law. The paper has an outlook nature. Only some features of language of law were chosen. In the nearest future the description of these features should be broadened, as well as the examples.

PL

Temat pracy wybrano, ponieważ cechy języka prawa nie zostały jeszcze opisane we wskazanej parze językowej. Celem pracy jest omówienie tych cech w japońskim i polskim języku prawnym i prawniczym. Autorki przedstawiają cechy języka prawa, posługując się definicjami i przykładami z polskiej i japońskiej ustawy o prawie autorskim i przykładami terminologii narodowej czy sądowej. Owe ustawy, jak i terminologia są zarazem materiałem badawczym. Metoda badawcza, która została obrana, opiera się na obserwacji empirycznej wskazanego materiału badawczego. Autorki skupiają się na omówieniu takich cech, jak: polisemia i homonimia, synonimy, metafory, faux amis czy terminy fachowe/specjalistyczne. Dodatkowo zarysowano różnice pomiędzy językiem potocznym a językiem prawnym i prawniczym. Praca ma charakter poglądowy. Wybrano tylko niektóre cechy języka prawa. W dalszych badaniach należałoby poszerzyć ten opis o większą ilość cech i przykładów.