Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Arcadia, The Golden Age, and The locus amoenus idyllic poetic landscapes of early Rome and their later repercusion, „Acta Antiqua” 53:2013

100%

Piwowarczyk B.

Res Gestae. Czasopismo Historyczne

|

2016

|

tom 3

305-313

2

Polska bibliografia antyku chrześcijańskiego 2007-2008

100%

Longosz S. , Naumowicz J.

Vox Patrum

|

2009

|

tom 53

813-867

PL

nie dotyczy

3

Koncepcja artysty i konflikt pokoleniowy w "Liście do Pizonów" Horacego. Glosa do antycznej krytyki literackiej

88%

Kopek W.

|

nr 2

117-144

PL

This paper, taking as a starting point Horace’s “Epistle to the Pissos”, its form and structure, approaches the Horatian problem of an artist involved in the Roman social issues, dominated by such categories as pietas and dignitas, both in relationship to the poet himself and to the social position and role of the profession of an artist (dichotomy: otium – negotium). Moreover, the role of a literary critic is discussed. A literary critic, by imposing certain rules and constraints on the artist, himself is not free of the social pressure being the result of the client/patron dependence. Writing in this context becomes an art of a compromise of values, between social and legal solutions founded in Rome’s traditional ‘community of citizens’ and the aesthetic limits and needs of the new generation of creators and their audiences.

4

Obszary znaczeniowo-formalne III Rzeszy w Poznaniu jako stolicy Gau Wartheland

75%

Grzeszczuk-Brendel H.

Zeszyty Naukowe Politechniki Poznańskiej. Architektura, Urbanistyka, Architektura Wnętrz

|

2022

|

tom Z. 10

5--18

PL

Architektura III Rzeszy jest świadomie eklektyczna, co nie wynikało z jej elastyczności, lecz raczej z dążenia do multiplikowania środków perswazji. Na przykładzie Poznania jako stolicy Gau Wartheland można rozpatrywać stosowane formy i ich relacje do zastanej pruskiej tradycji z perspektywy postawionych przed architekturą i innymi sztukami zadaniami zgermanizowania i znazyfikowania terenów włączonych do III Rzeszy. Potwierdzeniem tych ideologicznych podstaw architektury nazistowskiej w Poznaniu jest przede wszystkim przebudowa dawnego zamku cesarskiego oraz plan Hali Ludowej na Cytadeli.

EN

The architecture of the Third Reich is consciously eclectic, not due to its flexibility, but rather to a tendency to multiply methods of persuasion. Using the example of Poznan as the capital of the Gau Wartheland, it is possible to consider the forms used and their relationship to the existing Prussian tradition from the perspective of the tasks set for architecture and other arts of Germanising and Nazification of the areas incorporated into the Third Reich. Confirming these ideological foundations of Nazi architecture in Poznan is primarily provided by the reconstruction of the former imperial castle and the plan for the People's Hall at the Citadel.

5

Stan liturgii chrześcijańskiej pod koniec starożytności w Europie – aspekt historyczny i liturgiczny

71%

Caban P.

Ruch Biblijny i Liturgiczny

|

2016

|

tom 69

|

nr 3

EN

The article presents the a brief overview of the liturgy at the end of antiquity (5th–7th centuries). The author introduces the reader to the political situation of the empire in the late fifth and sixth centuries. Then presents a celebration of the Mass at the end of the 6th century, and in the 7th century. The rest of this article lists the sources from this period: Sacramentarium Veronense, Gelasianum Vetus, books for lectors and books of chants. The article concludes with the celebration of the liturgy according to the Ordo Romanus Primus.

PL

Artykuł przedstawia zwięzłe omówienie liturgii pod koniec starożytności (V–VII wiek). Autor wprowadza czytelnika w sytuację polityczną cesarstwa na przełomie V i VI wieku. Następnie prezentuje odprawianie mszy pod koniec VI wieku i w wieku VII. W dalszej części artykułu wymienione są źródła z tego okresu: Sacramentarium Veronense, Gelasianum Vetus, lekcjonarze i psałterze. Artykuł kończy opis celebracji liturgii według Ordo Romanus primus.

6

Ślady żeglugi po Morzu Martwym w tekstach antycznych (IV BC-II AC)

63%

Briks P.

Studia Maritima

|

2016

|

tom 29

43-61

EN

For almost 100 years there has been no navigation in the Dead Sea. Its two banks are occupied by two states – Israel and Jordan – which do not maintain close relations with one another; yet, there are no lumps of asphalt any longer, and fishery has never existed here for obvious reasons. A research boat appears here sometimes, and that is it. That is why, more and more information on the archaeological discoveries testifying a rich history of the Dead Sea navigation causes such a big surprise. As it seems, it had been developing in the most intensive form between the 4th century BC and the AD 2nd century. The paper analyses nine ancient texts, which mentioned – in a more or less direct way – the navigation in the Dead Sea in the period in question: – three reports by Hieronymus of Cardia (4th–3rd centuries BC) kept in the version written by Diodorus of Sicily (1st century BC), – a note by Strabo (about 63 BC – AD 24) in his ‘Geography’, where he quotes a description of extracting asphalt coming from Posidonius of Rhodes (about 135–50 BC), – two texts by Titus Flavius Josephus (AD 37–94), – the description by Tacitus (about AD 55–120); – the text written by Marcus Junianius Justinus (AD 2nd–3rd centuries) based on Gnaeus Pompeius Trogus (the end of the 1st century BC), – a fragment of the letter written by Simon bar Kokhba (2nd century AC), in which he writes about the goods kept on ships in the port of Ein Gedi. The article also includes a short description of the iconographic information that has survived and a summary of the current state of archaeological research concerning the period the above mentioned written sources deal with.

PL

Od niemal 100 lat żegluga po Morzu Martwym praktycznie nie istnieje. Dwa jego brzegi zajmują nieutrzymujące ze sobą ścisłych stosunków państwa Izrael i Jordania, na jego wodach nie unoszą się już bryły asfaltu, a rybołówstwo z oczywistych względów nigdy tutaj nie istniało. Od czasu do czasu pojawi się tutaj co najwyżej jakaś łódź badawcza. Tym większe zdziwienie i zainteresowanie budzą coraz liczniejsze informacje o odkryciach archeologicznych świadczących o bogatej historii żeglugi po tym akwenie. Wydaje się, że najbardziej intensywnie rozwijała się ona w okresie pomiędzy IV w. BC a II w. AC. Artykuł poświęcono analizie dziewięciu tekstów antycznych, które w mniej lub bardziej bezpośredni sposób informują o żegludze w tym właśnie okresie. Omówione teksty to: – trzy relacje Hieronima z Cardii (IV/III w. BC) zachowane w wersji Diodora Sycylijskiego (I w. BC), – notatka Strabona (ok. 63 BC–24 AC) w jego dziele Geografia, w której cytuje on opis wydobycia asfaltu pochodzący od Posejdoniosa z Rodos (ok. 135–50 BC), – dwa teksty Józefa Flawiusza (37– ok. 94 AC), – opis Tacyta (ok. 55–120 AC), – opinia Marka Junianusa Justyniusa (II/III w. AC) przekazana przez Pompejusza Trogusa (koniec I w. BC), – fragment listu Bar Kochby (II w AC), w którym pisze on o towarach przechowywanych na statkach w porcie w En Gedi. W artykule znalazło się także krótkie omówienie zachowanych informacji ikonograficznych oraz streszczono aktualny stan badań archeologicznych dotyczących okresu, o którym donoszą wcześniej przedstawione źródła pisane.

7

Starożytny ideał i wyzwania nowoczesności. Antyk w cywilnej edukacji architektonicznej konstytucyjnego Królestwa Polskiego (1815–1830)

63%

Getka-Kenig M.

Rozprawy z Dziejów Oświaty

|

2020

|

tom 57

107-129

EN

Although the period of the constitutional Kingdom of Poland (Congress Poland) between 1815 and 1830 was relatively short, it was marked by significant events in the history of the reception of classical antiquity in Polish architectural education. The government of ‘resurrected’ Poland was interested in a wide-ranging reform of the country and society, including the development of the local built environment. Such architectural officials as Chrystian Piotr Aigner, educated and trained at aristocratic courts, proved to be well-prepared for the most prestigious public commissions. However, their specific competencies and experiences made them rather unfit for contemporary university careers since the lecturers were expected to teach not artists but ordinary building engineers. The public demand for architects conversant with classical orders and their exquisite ornamentation was much smaller than for those who specialised in plain but technically correct constructions. It was the development and wide dissemination of ordinary building which was of prime importance to the Kingdom’s government. Consequently, the classical architectural heritage was rather disregarded in contemporary academic curricula. Nevertheless, the growing number of affluent landowners after 1825 contributed to the rising interest in the classical heritage in the academic discourse already before the dissolution of the constitutional Kingdom. Initially, it was an academic manual by Henryk Marconi, published in 1828, which promoted the idea of classical orders as the pillar of good architecture. The book was followed by a treatise by Adam Idźkowski, originally announced in 1830, but eventually published only after the November Uprising, in 1832. The book also underscored the validity of the classical heritage, simultaneously presenting a more pluralistic idea of beauty in architecture by treating classicism on equal terms with the medieval tradition.

8

Kolosalny posąg Besa z Amathus na Cyprze. Geneza, funkcja, rekonstrukcja

63%

Niemczyk E.

Architectus

|

2015

|

tom Nr 3(43)

13--26

PL

Zabawna, pełna wigoru i wojowniczości postać egipskiego boga Besa, odstraszającego zło i dodającego energii erotycznej, opiekującego się ciężarnymi, rodzącymi i dziećmi cieszyła się w starożytności zasłużoną popularnością, zarówno w Egipcie, jak i na całym obszarze rzymskiej ekumeny. Wyjątkowość tej rzeźby, pochodzącej z nadmorskiego miasta Amathus na Cyprze, polega nie tylko na kolosalnych rozmiarach (4,2 m wys.). Rzeźba przedstawiająca Besa ujarzmiającego zło w postaci lwa umieszczona była zapewne w niszy nad zbiornikiem fontanny. Cieknąca z pyska lwa woda nadawała rzeźbie pozory życia. Rzeźba ta jest chyba jedynym znanym przykładem zastosowania w oficjalnej sztuce antyku tak osobliwego kanonu rzeźby Czarnego Lądu – Afryki – i to w tak kolosalnej skali. W próbach określenia czasu powstania tej rzeźby są duże rozbieżności. Sięgają prawie 700 lat. Od około 470 r. p.n.e. do około 200 n.e. Nie usiłując rozstrzygnąć tego sporu, przyjmując „starszą” chronologię, skupiono się na analizie formy i funkcji tego osobliwego dzieła, akcentując zagadnienie proporcji i ich relacji do ówczesnych kanonów rzeźby statuarycznej. Wizualizacją wniosków jest rekonstrukcja całej kompozycji, w której Bes stanowił główny akcent.

EN

The figure of the Egyptian deity Bes, full of joy, vigor, and combativeness driving off evil and providing erotic energy, protecting pregnant women, childbirth, and children enjoyed a well-deserved popularity in the Antiquity both in Egypt and in the whole area of the Roman ecumene. The uniqueness of this sculpture from the coastal city of Amathus in Cyprus regards not only its colossal dimensions (4.2 m tall). Most probably the sculpture depicting Bes taming a lion representing evil was placed in a niche by a fountain pool. The water flowing from the lion’s mouth made the sculpture look alive. This sculpture is probably the only known example of use in the official ancient art of such a unique canon of sculpture of the Dark Continent – Africa – especially on such a colossal scale. The results of the attempts at establishing the time when the sculpture was made greatly differ. They range over almost 700 years, from cir. 470 BC to cir. 200 CE. Trying not to resolve that dispute, assuming the “older” chronology, the attention was focused on the analysis of form and function of that unique work, emphasizing the proportions and their relation to the then applicable canons of statuary sculpture. The conclusions were visualized in the reconstruction of the whole composition where Bes was the main element.

9

Mirabilia animalia w Nocach attyckich Aulusa Gelliusza. Wybrane przykłady

63%

Piechocka-Kłos M.

|

2017

|

nr 54

281-293

PL

Noce attyckie Aulusa Gelliusza są niezwykle cennym źródłem wiedzy o antyku, gdyż zawierają wiadomości dotyczące wielu aspektów życia codziennego starożytnego świata grecko-rzymskiego. Dzieło Gelliusza stanowi także wyjątkowy i wszechstronny materiał badawczy ze względu na zawarte w nim anegdotki, ciekawe i niezwykłe historyjki oraz opowieści. Głównym celem prezentowanej publikacji jest omówienie i przedstawienie treści wybranych rozdziałów, w których Gelliusz opisuje historie o zwierzętach. Punktem wyjścia dla badań prowadzonych nad wątkiem zwierząt, które pojawiają się w dziele Gelliusza, jest ich zauważalna niezwykłość. W niniejszym opracowaniu w kontekście mirabilia animalia przeanalizowano rozdział o koniu Aleksandra Wielkiego (5.2), opis konia sejańskiego (3.9) oraz historię o wężu o niespotykanej długości (7.3).

EN

Aulus Gellius’ The Attic Nights are an extremely valuable source of knowledge about antiquity, as it contains information regarding many aspects of everyday life in the ancient Greco-Roman world. Gellius’ work also contains very valuable and comprehensive research material due to the anecdotes, interesting and unusual stories and tales it contains. The main goal of this publication is the discussion and presentation of selected chapters in which Gellius describes stories about animals. The starting point for research into the animals that appear in Gellius’ work is their fantastic nature. This paper, in the context of mirabilia Animalia, contains analyses of the chapter on Alexander the Great’s horse (5.2), the description of the Seian Horse (3.9), and the tale of the snake of unusual length (7. 3).

10

Civilisation and its environmental consequences

63%

Sulimov S. I. , Chernigovskikh I. V. , Cherenkov R. A. , Chernykh V. D. , Vasiliev B. V.

Chemistry-Didactics-Ecology-Metrology

|

2021

|

tom R. 26, NR 1-2

31--40

EN

This work is devoted to examining civilisation’s environmental consequences and the military confrontation between civilised and barbaric societies. The authors examine antique and ancient Chinese ideas about the phenomenon of barbarism, and also highlight common cultural features inherent in the Germans and Celts and opposed to Rome, and the Far Eastern nomads who were adjacent to imperial China. Moreover, the authors seek to analyse the substantial effects of civilisation on the environment and ecosystem. Having analysed the military potential of civilised societies, the authors come to the conclusion that the victory of barbarism is possible only in the case of civilisation internal collapse. The article outlines other important aspects, including the relationships between civilisation and war and between civilisation and the environment. It concludes with a discussion about rethinking and restructuring some of our perspectives on civilisation.

11

Rola tradycji antycznej w sztuce wczesnośredniowiecznej. Rozważania na temat tożsamości europejskiej

63%

Stala K.

Teka Komisji Urbanistyki i Architektury Oddział PAN w Krakowie

|

2018

|

tom T. 46

711--721

PL

Niniejszy artkuł dotyczy tradycji antycznej w sztuce europejskiej oraz wpływu antyku na naszą europejską tożsamość. Temat recepcji antycznych wzorców na sztukę, w tym w szczególności na architekturę doby średniowiecza, a więc epoki najbliższej chronologicznie spuściźnie Imperium Romanum, towarzyszył autorce od początków jej pracy naukowej. Ten osobisty stosunek do poruszanego zagadnienia oraz przekonanie o tym jak istotne dla rozwoju europejskiej myśli artystycznej są osiągnięcia kultury antycznej, sprawiły, że zdecydowała się do niego powrócić. Bowiem pomimo upływu lat jest on wciąż aktualny i konsekwentnie rozwijany przez badaczy krajowych i zagranicznych.

EN

The article is devoted to the ancient tradition in the European art and the impact of antiquity on our European identity. The issue of reception of ancient models in art, in particular in the architecture of the Middle Ages, thus the epoch that was chronologically closest to the heritage of the Imperium Romanum, has accompanied the author since the very beginning of her academic career. Such personal approach to the issue and strong belief about the significance of the accomplishments of ancient culture for the development of European artistic thought resulted in the fact that the author decided to come back to it. In spite of the passage of time, it is still a valid subject matter, consistently pursued by Polish and foreign researchers.

12

Kolosalny posąg Besa z Amathus na Cyprze. Geneza, funkcja, rekonstrukcja

63%

Niemczyk E.

Architectus

|

2015

|

nr 3(43)

13-26

EN

The figure of the Egyptian deity Bes, full of joy, vigor, and combativeness driving off evil and providing erotic energy, protecting pregnant women, childbirth, and children enjoyed a well-deserved popularity in the Antiquity both in Egypt and in the whole area of the Roman ecumene. The uniqueness of this sculpture from the coastal city of Amathus in Cyprus regards not only its colossal dimensions (4.2 m tall). Most probably the sculpture depicting Bes taming a lion representing evil was placed in a niche by a fountain pool. The water flowing from the lion’s mouth made the sculpture look alive. This sculpture is probably the only known example of use in the official ancient art of such a unique canon of sculpture of the Dark Continent – Africa – especially on such a colossal scale. The results of the attempts at establishing the time when the sculpture was made greatly differ. They range over almost 700 years, from cir. 470 BC to cir. 200 CE. Trying not to resolve that dispute, assuming the “older” chronology, the attention was focused on the analysis of form and function of that unique work, emphasizing the proportions and their relation to the then applicable canons of statuary sculpture. The conclusions were visualized in the reconstruction of the whole composition where Bes was the main element.

PL

Zabawna, pełna wigoru i wojowniczości postać egipskiego boga Besa, odstraszającego zło i dodającego energii erotycznej, opiekującego się ciężarnymi, rodzącymi i dziećmi cieszyła się w starożytności zasłużoną popularnością, zarówno w Egipcie, jak i na całym obszarze rzymskiej ekumeny. Wyjątkowość tej rzeźby, pochodzącej z nadmorskiego miasta Amathus na Cyprze, polega nie tylko na kolosalnych rozmiarach (4,2 m wys.). Rzeźba przedstawiająca Besa ujarzmiającego zło w postaci lwa umieszczona była zapewne w niszy nad zbiornikiem fontanny. Cieknąca z pyska lwa woda nadawała rzeźbie pozory życia. Rzeźba ta jest chyba jedynym znanym przykładem zastosowania w oficjalnej sztuce antyku tak osobliwego kanonu rzeźby Czarnego Lądu – Afryki – i to w tak kolosalnej skali. W próbach określenia czasu powstania tej rzeźby są duże rozbieżności. Sięgają prawie 700 lat. Od około 470 r. p.n.e. do około 200 n.e. Nie usiłując rozstrzygnąć tego sporu, przyjmując „starszą” chronologię, skupiono się na analizie formy i funkcji tego osobliwego dzieła, akcentując zagadnienie proporcji i ich relacji do ówczesnych kanonów rzeźby statuarycznej. Wizualizacją wniosków jest rekonstrukcja całej kompozycji, w której Bes stanowił główny akcent.

13

Leszka Dunina Borkowskiego dyskurs o wolności w tragedii „Arnalda de Rocas, czyli zdobycie Nikozji”

51%

Półchłopek T.

Prace Polonistyczne

|

2016

|

tom LXXI

121-138

EN

The specific censorship determines only apparently the true end of the Polish Enlightenment, which was revealed very clearly especially in the areas of Galicia. The Vienna government aspired by all means to transform ‘hereditary countries’ together into a whole. Therefore, literature often started to use historical costume. The tragedy entitled ‘Arnaldo de Rocas: or, getting Nicosia. The tragedy in five acts, a poem originally written in Polish in 1828 by Leszek Borkowski’ is the outcome of those practices, remaining almost two hundred years in the manuscript. This unknown play, referring to its idea of ‘The Grecian Envoys’, is a perfect example of long-lasting classical aesthetics, which thanks to setting the action in the historically distant times, smuggles current patriotic content in a veiled way.

14

Norwidowskie „etruski” literackie

51%

Gadamska-Serafin R.

Studia Norwidiana

|

2018

|

tom 36

203-233

PL

Pobyt Norwida we Florencji – stolicy dawnej Etrurii – w latach 40. XIX w. przypadł na apogeum europejskiego zainteresowania kulturą etruską. We Włoszech działały wówczas liczne muzea etruskie, głównie prywatne, posiadające wspaniałe zbiory pochodzące z wykopalisk. W Europie (we Włoszech, Francji, Niemczech i Wielkiej Brytanii) ukazywało się mnóstwo interesujących i zwykle bogato ilustrowanych publikacji na temat Etrusków. Norwid mógł zaznajomić się ze sporym wyborem tych prac w Bibliotece Uniwersyteckiej w Berlinie, a także w samej Italii. Wydaje się wszakże, że jego pasja etruska zrodziła się już w Polsce, w malarni Aleksandra Kokulara. W latach warszawskich poeta zapewne wizytował wspaniałą Galerię starożytności w Wilanowie (gdzie jego nauczyciel – Kokular, wykonywał różne prace malarskie) i jako „student” sztuk pięknych musiał znać pionierskie dzieło (i zbiory) S.K. Potockiego O sztuce u dawnych, czyli Winckelmann polski, którego trzy rozdziały były poświęcone sztuce etruskiej. Nie bez znaczenia były też kontakty Norwida (krajowe i paryskie) z kolekcjonującymi „etruski” rodzinami Potockich, Czartoryskich i Działyńskich. Ślady Etrusków znajdujemy zarówno w notatnikach, jak i w twórczości autora Quidama, od tej z lat włoskich (co oczywiste) aż po przedśmiertną nowelę Tajemnicę lorda Singelworth; fascynacja kulturą i sztuką etruską trwała więc do końca życia Norwida. Co ciekawe, w notatkach zachował się też potwierdzony przez samego poetę ślad jego bytności na jednym z najświeższych stanowisk archeologicznych tamtych czasów: w domniemanym grobowcu etruskiego władcy Porsenny. Wszystkie te fakty czynią Norwida jednym z nielicznych polskich romantyków (obok J.I. Kraszewskiego), którzy byli głęboko i merytorycznie zainteresowani tym archeologiczno-kulturowym tematem. Norwidowskie „etruski” literacko-plastyczne to także ważny, równorzędny wobec wizji artystów brytyjskich, włoskich czy francuskich, wkład polskiego „sztukmistrza” w ocalenie i utrwalenie dziedzictwa Etrusków w kulturze (świadomości) Europy nowożytnej.

EN

Norwid’s stay in Florence – the capital of the former Etruria – in the 1840s coincided with the height of European interest in Etruscan culture. In Italy, there were numerous Etruscan museums, mainly private ones, with magnificent collections from excavations. In Europe (Italy, France, Germany and Great Britain) a lot of interesting and usually richly illustrated publications on the Etruscans were published. Norwid could have become familiar with a good selection of these works at the University Library in Berlin, and also in Italy itself. It seems, however, that his Etruscan passion was born in Poland, in the paint shop of Aleksander Kokular. In the Warsaw years, the poet must have visited the magnificent Gallery of Antiquity in Wilanów (where his teacher – Kokular, produced various paintings) and as a “student” of fine arts he had to know the pioneer work (and collections) of S.K. Potocki O sztuce u dawnych, czyli Winckelmann polski, three chapters of the book were devoted to Etruscan art. Not without significance were Norwid’s contacts (domestic and Parisian) with the “Etruscan” collectors: the Potocki, Czartoryski and Działyński families. The Etruscans left their mark both in the notebooks and in the works of the author of Quidam, from his Italian period (which is obvious) to the novel Tajemnica lorda Singelworth written shortly before his death; thus Norwid’s fascination with Etruscan culture and art lasted until the end of his life. Interestingly, the notes also confirm his presence at one of the most recent archaeological sites of that time: in the presumed tomb of the Etruscan ruler Porsenna. All these facts make Norwid one of the few Polish Romantics (alongside J.I. Kraszewski) who were deeply and substantively interested in this archaeological and cultural theme. Norwid’s literary and plastic “Etruscan” works also constitutes an important – equal to the vision of British, Italian and French artists – contribution of the Polish “magician” to saving and preserving the Etruscan heritage in the culture (and awareness) of modern Europe.

15

Rola rzeźby w architekturze nowożytnych założeń pałacowo-parkowych na przykładzie Białegostoku i Radzynia Podlaskiego

51%

Dziubecki T.

Kwartalnik Architektury i Urbanistyki

|

2013

|

tom T. 58, z. 1

124--143

PL

Badania nad nowożytną architekturą pałacową w Polsce wymagają uwzględniania wielu czynników składających się na rozumienie jej formy i znaczenia. Niemałą rolę odgrywa rzeźba. Wobec wielu zniszczeń dziejowych, jakim ulegało wyposażenie i dekoracja rezydencji magnackich w Polsce, szczególnej uwagi wymagają dzieła sztuki rzeźbiarskiej należące do najwybitniejszych przykładów osiemnastowiecznej architektury pałacowej w Polsce – założeń pałacowych w Białymstoku i Radzyniu Podlaskim. Rozległe analizy ikonograficzne pozwoliły uchwycić symboliczne funkcje rzeźb tych założeń, określając wielowarstwową warstwę znaczeń architektury rezydencji magnackich w odniesieniu do kultury epoki saskiej.

EN

Research on the history of the architecture of palaces in Poland of the 18th c. requires analysis of various factors which determine their form and meaning. Because of historical loses happened during centuries, it is highly recomendable to turn attention of scholars to the remaing genuine sculptures in the palaces of Białystok and Radzyń Podlaski. The extensive research based on iconographical method enabled to describe the important role of the sculpture, which created their symbolism using cultural codes of the epoch, based on ancient mythology, crucial for the multilevel meaning of each of the residences.

16

Herberta antyk postkolonialny i nacjonalizm defensywny

51%

Uffelmann D.

Roczniki Humanistyczne

|

2017

|

tom 65

|

nr 1: Literatura polska

27-43

PL

Niniejszy artykuł przedstawia postkolonialną lekturę motywów antycznych zawartych w poezji Zbigniewa Herberta. Interpretuje aluzje do historii i mitologii antycznej, a także do Biblii jako alegorie kultury politycznej, panującej w PRL-u. Herbert opisuje komunizm jako próbę kolonizacji, przy czym w swoich wierszach skupia się głównie na wewnętrznych skutkach dla mentalności skolonizowanych. W konkluzji autor wiąże postawę Herberta z defensywnym nacjonalizmem i proponuje interpretować niedawne próby wykorzystania teorii postkolonialnej w polskim dyskursie prawicowym jako model heurystyczny dla zrozumienia politycznego stanowiska Herberta w PRL-u.

EN

This article proposes a postcolonial reading of antiquity motifs from Zbigniew Herbert’s poems. References to ancient history, mythology, and biblical allusions are interpreted as allegories of the political culture in the Polish People’s Republic. While Herbert depicts communism as an attempt at colonization, in his poems the focus lies mainly on the internal effects for the colonized mind. The article rounds off with connecting Herbert’s attitude with defensive nationalism and proposing recent right-wing tendencies in the Polish appropriation of postcolonial theory as a heuristic model for understanding Herbert’s civil position during communism.

17

Król tesalski przegląda się w lustrach. Reinterpretacje mitu o Admecie i Alkestis

51%

Janus-Sitarz A.

Edukacja

|

2013

|

nr 2(122)

90–99

PL

Artykuł prezentuje przegląd dzieł literackich, operowych i malarskich podejmujących temat greckiego mitu o Admecie i Alkestis. Jego celem jest uwrażliwienie czytelnika na różne sposoby odczytania antycznej opowieści zawartej w dramacie Eurypidesa, począwszy od prób łagodzenia kontrowersyjnej historii, przez twórcze dopowiedzenia, aż po reinterpretację mitu w powieści Władysława Odojewskiego Oksana. Autorka rekomenduje Oksanę jako lekturę, która stawia trudne pytania i może sprowokować młodych ludzi do głębszej refleksji.

EN

The article presents the review of literary, opera and painting works undertaking the topic of Greek myth of Admetos and Alcestis. Its aim is to make the reader sensitive to different interpretations of ancient tale in Euripides drama beginning with attempts to soothe controversial story, through creative supplements until the reinterpretation of myth in Władysław Odojewski novel Oksana. The author recommends Oksana for school reading as the book that puts the difficult questions and can provoke young people to deeper reflexion.

18

Rezydencja w Radzyniu Podlaskim jako miejsce kształtujące wyobraźnię architektoniczną Stanisława Kostki Potockiego. Przyczynek do źródeł architektury klasycyzmu w Polsce

51%

Dziubecki T.

Architecturae et Artibus

|

2013

|

tom Vol. 5, no. 1

39--49

PL

Artykuł analizuje architekturę jednego z najznakomitszych pałaców polskich wieku XVIII, wzniesionego przez Jakuba Fon¬tanę dla Eustachego i Marianny Potockich w Radzyniu Podlaskim. Wśród ich synów wyróżnił się Stanisław Kostka, wybitny przedstawiciel epoki Oświecenia, mecenas sztuki i architekt amator, który odegrał ważną rolę w dziejach kultury klasycy¬zmu w Polsce. Celem przeprowadzonych analiz jest określenie źródeł inspiracji kształtujących gust artystyczny Stanisława Kostki Potockiego, wychowanego w otoczeniu wyrafinowanych dzieł architektury rodzinnej rezydencji, co pozwala posta¬wić hipotezę, która klasycystyczne fascynacje sztuką antyku odnajduje w kulturze czasów saskich.

EN

The paper analyses the architecture of one of the finest palaces of the 18th Century in Poland, erected by Giovanni Fontana for Eustachy and Marianna Potocki in Radzyń Podlaski. One of their sons was Stanislaw Kostka, an eminent representative of the Enlightement, patron of art, architect-amateur, who played an important role in the history of the Classicism in Po¬land. The main object of the analysis is to establish sources of inspiration for the artistic taste of Stanislaw Kostka Potocki, educated in the middle of fine architecture of his family residence, thus enabling to make a hypothesis that the fascinations in the ancient art of the times of Classicism are rooted in the culture under the reign of the Saxon dynasty in Poland.

19

Norwid’s literary “Etruscan” works

51%

Gadamska-Serafin R.

Studia Norwidiana

|

2018

|

tom 36 English Version

217-250

PL

Pobyt Norwida we Florencji – stolicy dawnej Etrurii – w latach 40. XIX w. przypadł na apogeum europejskiego zainteresowania kulturą etruską. We Włoszech działały wówczas liczne muzea etruskie, głównie prywatne, posiadające wspaniałe zbiory pochodzące z wykopalisk. W Europie (we Włoszech, Francji, Niemczech i Wielkiej Brytanii) ukazywało się mnóstwo interesujących i zwykle bogato ilustrowanych publikacji na temat Etrusków. Norwid mógł zaznajomić się ze sporym wyborem tych prac w Bibliotece Uniwersyteckiej w Berlinie, a także w samej Italii. Wydaje się wszakże, że jego pasja etruska zrodziła się już w Polsce, w malarni Aleksandra Kokulara. W latach warszawskich poeta zapewne wizytował wspaniałą Galerię starożytności w Wilanowie (gdzie jego nauczyciel – Kokular, wykonywał różne prace malarskie) i jako „student” sztuk pięknych musiał znać pionierskie dzieło (i zbiory) S.K. Potockiego O sztuce u dawnych, czyli Winckelmann polski, którego trzy rozdziały były poświęcone sztuce etruskiej. Nie bez znaczenia były też kontakty Norwida (krajowe i paryskie) z kolekcjonującymi „etruski” rodzinami Potockich, Czartoryskich i Działyńskich. Ślady Etrusków znajdujemy zarówno w notatnikach, jak i w twórczości autora Quidama, od tej z lat włoskich (co oczywiste) aż po przedśmiertną nowelę Tajemnicę lorda Singelworth; fascynacja kulturą i sztuką etruską trwała więc do końca życia Norwida. Co ciekawe, w notatkach zachował się też potwierdzony przez samego poetę ślad jego bytności na jednym z najświeższych stanowisk archeologicznych tamtych czasów: w domniemanym grobowcu etruskiego władcy Porsenny. Wszystkie te fakty czynią Norwida jednym z nielicznych polskich romantyków (obok J.I. Kraszewskiego), którzy byli głęboko i merytorycznie zainteresowani tym archeologiczno-kulturowym tematem. Norwidowskie „etruski” literacko-plastyczne to także ważny, równorzędny wobec wizji artystów brytyjskich, włoskich czy francuskich, wkład polskiego „sztukmistrza” w ocalenie i utrwalenie dziedzictwa Etrusków w kulturze (świadomości) Europy nowożytnej.

EN

Norwid’s stay in Florence – the capital of the former Etruria – in the 1840s coincided with the height of European interest in Etruscan culture. In Italy, there were numerous Etruscan museums, mainly private ones, with magnificent collections from excavations. In Europe (Italy, France, Germany and Great Britain) a lot of interesting and usually richly illustrated publications on the Etruscans were published. Norwid could have become familiar with a good selection of these works at the University Library in Berlin, and also in Italy itself. It seems, however, that his Etruscan passion was born in Poland, in the paint shop of Aleksander Kokular. In the Warsaw years, the poet must have visited the magnificent Gallery of Antiquity in Wilanów (where his teacher – Kokular, produced various paintings) and as a “student” of fine arts he had to know the pioneer work (and collections) of S.K. Potocki O sztuce u dawnych, czyli Winckelmann polski, three chapters of the book were devoted to Etruscan art. Not without significance were Norwid’s contacts (domestic and Parisian) with the “Etruscan” collectors: the Potocki, Czartoryski and Działyński families. The Etruscans left their mark both in the notebooks and in the works of the author of Quidam, from his Italian period (which is obvious) to the novel Tajemnica lorda Singelworth written shortly before his death; thus Norwid’s fascination with Etruscan culture and art lasted until the end of his life. Interestingly, the notes also confirm his presence at one of the most recent archaeological sites of that time: in the presumed tomb of the Etruscan ruler Porsenna. All these facts make Norwid one of the few Polish Romantics (alongside J.I. Kraszewski) who were deeply and substantively interested in this archaeological and cultural theme. Norwid’s literary and plastic “Etruscan” works also constitutes an important – equal to the vision of British, Italian and French artists – contribution of the Polish “magician” to saving and preserving the Etruscan heritage in the culture (and awareness) of modern Europe.

20

Беседы с Алексеем Федоровичем Лосевым

44%

Шестаков В. П.

ΣΟΦΙΑ. Pismo Filozofów Krajów Słowiańskich

|

2015

|

nr 15

403-416

PL

Autor w formie wspomnienia o przyjacielu prezentuje postać i dokonania rosyjskiego filozofa, znawcy antyku i muzykologa Aleksjeja Fiodorowicza Łosiewa (1893–1988). Pisze o ich spotkaniu i pierwszych latach przyjaźni, wspólnych dyskusjach filozoficznych i współpracy naukowej. Przywiązuje dużą uwagę do samej prezentacji osoby filozofa, jego kolejach losu, zainteresowaniach a także jego miłości do książek i gromadzonej biblioteki. A.F. Łosiew w jego opinii to jeden z ostatnich przedstawicieli tzw. srebrnego wieku kultury rosyjskiej. Nazwisko Łosiewa widzi on obok takich rosyjskich myślicieli jak Władimir Sołowiew (+1900), Sergiej Bułhakow (+1944), Mikołaj Bierdiajew (+1948). We wspomnieniach zostaje przekazana atmosfera intelektualna oraz towarzyska w rosyjskich kręgach akademickich w czasach stalinizmu. Autor pisze także o powodach ochłodzenia ich wzajemnych kontaktów oraz zerwaniu łączących ich więzi intelektualnych.

EN

The author depicts the character and the achievements of the Russian philosopher, scholar on antiquity and musicologist Aleksei Fedorovich Losev (1893–1988) in the form of the reminiscences about a friend. He writes about their acquaintance and first years of their friendship, common philosophical discussions and scientific cooperation. He pays special attention to the presentation of the personality of the philosopher, his turns of fate, his interests and his book addiction and his library. In his opinion A.F. Losev is the last representative of the era of so called Silver Age of Russian culture. The name of Losev is located in the same row as the names of such Russian thinkers as Vladimir Solovyov (+ 1900), Sergiej Bulhakov (+1944), Nikolai Berdyaev (+1948). The reminiscences show us the intellectual and friendly ambience in the Russian academic circles during the times of Stalinism. The author also writes about the reasons of cooling down the mutual contacts and break-off of their intellectual bonds.