Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Wprowadzenie do post-koiné: nieantropocentryczne języki poezji

100%

Jarzyna A.

|

nr 30

107-139

EN

The article is a cross-sectional study that analyses contemporary Polish poets’ metapoetic reflections on anthroponormative language and their ways of elaborating alternative ways of representing animals. They often unveil oppressive animalistic metaphors, i.a. writting as hunting, and create less obvious ones, for example the poem as an animal. This kind of image commits both the author and the reader of the poem to care – they are both somehow obligated not to objectify animals in their interpretations. By referring to poems (written by Magdalena Bielska, Stanisław Grochowiak, Ryszard Krynicki, Piotr Matywiecki, Krystyna Miłobędzka, Jacek Podsiadło, Wisława Szymborska, Eugeniusz Tkaczyszyn-Dycki) and inspiring essays by Tadeusz Sławek, the author of this article formulates and leads out a concept of post-koin. , which is a language critical towards any too narrow idea of the community (koin. ), the language of a new interspecies community, an inclusive language devoid of violence against animals.

PL

The article is a cross-sectional study that analyses contemporary Polish poets’ metapoetic reflections on anthroponormative language and their ways of elaborating alternative ways of representing animals. They often unveil oppressive animalistic metaphors, i.a. writting as hunting, and create less obvious ones, for example the poem as an animal. This kind of image commits both the author and the reader of the poem to care – they are both somehow obligated not to objectify animals in their interpretations. By referring to poems (written by Magdalena Bielska, Stanisław Grochowiak, Ryszard Krynicki, Piotr Matywiecki, Krystyna Miłobędzka, Jacek Podsiadło, Wisława Szymborska, Eugeniusz Tkaczyszyn-Dycki) and inspiring essays by Tadeusz Sławek, the author of this article formulates and leads out a concept of post-koine, which is a language critical towards any too narrow idea of the community (koine), the language of a new interspecies community, an inclusive language devoid of violence against animals.

2

Konie i inne zwierzęta na ziemiach polskich w latach Wielkiej Wojny

98%

Sierakowska K.

Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych

|

2019

|

tom 80

PL

W artykule podjęto próbę oceny zawartości materiałów pamiętnikarskich polskich autorów, dotyczących I wojny światowej, pod kątem obecności w nich relacji o zwierzętach. Analizie poddano konteksty, w jakich pojawiają się w zapiskach czworonogi oraz relacje ludzi i zwierząt w szczególnym okresie wojny.

EN

The aim of the article is to analyze the content of diaries and memoirs by Polish authors dealing with World War I with regard to references to animals. The analysis concerns the contexts in which animals are mentioned and the mutual relationship between people and animals in extraordinary circumstances, in this case in times of war.

3

Pozaedukacyjny zwierzyniec? Przekształcenia motywu raju zwierząt w polskiej literaturze fantastycznej dla dzieci i młodzieży

92%

Rąbkowska E.

|

2017

|

nr 1(56)

83-95

EN

The article Extra-educational Bestiary? Transformation of Animal Paradise Motif in Polish Young Adult Fantastic Literature is an attempt to define a new argument for a possibility of animal immortality on the basis of fantasy literature for children and young adults. For this purpose, Ewelina Rąbkowska analyzes three examples of the theme of animal paradise in Polish animal fantasy novels for children and young adults. The main hypothesis of the article is that intuition of fantasy literature tells—in the same way as (defined in some previous papers) “poetical intuition”—stories about significant relationships between humans and non-humans, which last longer than single life. The author argues that contemporary fantasies for young adults are examples of crossing the borders of a traditional anthropocentric point of view. They show a new, post-humanist discourse about animals, change the language, narrative strategies and—what is most important—traditional didactic purposes of the text.

4

Wolves in the City of Domesticated Women: The Queer Wild of Olivia Rosenthal

92%

Szymonek P.

|

nr 6

EN

In 2009, in the city of Nantes, a pack of six wolves was released in a public park as part of Stéphane Thidet’s art installation. A book of short stories accompanied the event. One of the authors involved was Olivia Rosenthal, who then incorporated her story into the novel Que font les rennes après Noël? (2010), in which captive wolves are reintroduced to the city. In this post-natural environment, animals provide a semblance of the wilderness for residents, yet remain enclosed in an extended zoo designed by man – an act that domesticates both sides of the fence by separating humans from wolves. Rosenthal’s protagonist is one of such captives. Her life and the lives of animals are presented in parallel narratives. She grows up in a strictly controlled environment, and social standards are imposed on her. In a semi-autobiographical vein, Rosenthal explores issues of queer and gender marginalization as well as emancipation. At the same time, she seeks to dismantle the binary oppositions that place animals, women, and non-heteronormative persons on the other side of the fence. Relying on queer ecofeminist theory developed by Greta Gaard (1997) as well as trans-species urban theory formulated by Jennifer Wolch (1998), this paper argues that we should challenge the hierarchical approach to human and non-human life, as it silences differences and denies voice, rights, and agency to women, non-heteronormative persons, and animals. Tracing inspirations behind Olivia Rosenthal’s novel, this paper also contemplates the ethics of using live animals in Stéphane Thidet’s La Meute (2009) as well as Mircea Cantor’s Deeparture (2005) – two art installations that place captive wolves in an artificial environment.

5

Obrazy okrucieństwa: wstęp do badań nad traktowaniem bydła i trzody chlewnej w Polsce Ludowej na przełomie lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych XX w.

82%

Jarosz D.

Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych

|

2019

|

tom 80

PL

Artykuł jest próbą naszkicowania obrazów okrucieństwa wobec zwierząt rzeźnych w Polsce na przełomie lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych XX w. Podstawą źródłową poczynionych ustaleń były przede wszystkim nieliczne dokumenty archiwalne, jakie udało się odnaleźć w Archiwum Akt Nowych i Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej. Autor starał się ustalić, na jakich etapach życia zwierząt okrucieństwo ludzi przejawiało się najsilniej, na czym ono polegało i jakie przybierało formy.

EN

The article seeks to outline the images of cruelty towards animals for slaughter in Poland at the turn of the 1950s and the 1960s. The source materials constituting the basis for the research are primarily the scarce archival documents found at the Archives of Modern Records and the Archive of the Institute of National Remembrance. The author seeks to determine at which stage of the animals’ life the level of cruelty was the highest, how the abuse was manifested, and what forms it took.

6

McLudzie i ich drapieżniki, czyli o przejściu wampirów na dietę

82%

Izdebska A.

|

nr 1

343-357

EN

The text is an attempt to demonstrate how stories about vampires-ubiquitous in contemporary culture-fit into an accessible version of the issues raised within animal studies. Since the character of the vampire is one of those elements of the Gothic canon that has undergone a dizzying transformation ( there seems to be more differences than shared features between Bram Stoker’s Dracula and Stephenie Meyer’s Twilight heroes ), the article examines the reasons for such a radical change in our stories about fictitious creatures that we have placed above us in the food chain. Jim Jarmusch’s film Only Lovers Left Alive has been analysed in more detail in the article; however, other ( apart from the already mentioned ) “canonical” texts are mentioned, such as Interview with the Vampire by Anne Rice, and some less known ones, including Suzy McKee-Charnas’ The Vampire Tapestry or Truth by Terry Pratchett.

PL

Tekst stanowi próbę pokazania, jak wszechobecne w kulturze współczesnej opowieści o wampirach wpisują się w przystępną wersję zagadnień poruszanych w obrębie animal studies. Ponieważ postać wampira jest jednym z tych elementów gotyckiego kanonu, które przeszły oszałamiającą przemianę ( Draculę Brama Stokera i bohaterów cyklu Zmierzch Stephenie Meyer zdaje się więcej dzielić niż łączyć ), w artykule rozważane są przyczyny tak radykalnej zmiany naszych opowieści o istotach fantastycznych, które ulokowaliśmy w łańcuchu pokarmowym wyżej od nas. Obszerniejszej analizie w artykule poddany został film Jima Jarmuscha Tylko kochankowie przeżyją – przywołane zostają jednak i inne ( poza już wymienionymi ) „kanoniczne” teksty, np. Wywiad z wampirem Ann Rice, oraz te mniej znane, np. Gobelin z wampirem Suzy McKee-Charnas czy Prawda Terry’ego Pratchetta.

7

“Birdless Sky”. On one of the topoi in Lager literature (and its fringes)

81%

Krupiński P.

|

nr 8

167-185

EN

The aim of the article is to indicate a recurring motif in the writings devoted to Nazi concentration camps. In many of the accounts of male and female internees the camp was described as a place “where birds did not sing”. As a territory over which there spun an empty silent sky. “A Birdless Sky”. The author of the study, utilising various sources, attempted to study the phenomenon from different perspectives. The results of scientific ornithological studies conducted by Günther Niethammer, a scientist and an SS guard at KL Auschwitz proved a rather unexpected point of reference for the voices of the internees. The presented article refers to the increasingly lively contemporary research into the topics of Lager and Holocaust literatures. Ecocriticism and environmentalism have been some of the more significant inspirations of the proposed discussion. By introducing a post-anthropocentric perspective, the author was able to expand the historical field to include non-human beings (animals, plants, landscapes).

8

Michała Cichego doświadczanie przestrzeni

81%

Roszczynialska M.

|

2017

|

tom 11

EN

The author analyzes the poetics of affective topography in the works by Michał Cichy. Her close reading of the texts demonstrates that the interpretative parts gradually give way to the record of the bodily and sensual. Cichy’s emotive descriptions of his Warsaw neighbourhood, Ochota provide insight into the life of the place and its inhabitants. His poetics frequently reveals such features as micrological descriptions and the use of animal (canine) perspective in experiencing place. This last tenet places Cichy’s works within the framework of (non-anthropocentric) phenomenology of perception and anthropology of everyday life.

9

Wprowadzenie do zookrytyki (teorii zwierzęcych narracji)

81%

Barcz A.

|

2015

|

tom 6

EN

The article’s starting point is to recognize what is the relation between the cultural animal studies and empirical research, particularly: what is the role of the cognitive ethology in the humanities, what kind of merger we are observing, and if and how transdisciplinarity is possible here. One of the solutions, presented in the article, is to analyse animal texts of culture within a zoocritic perspective. This perspective aims at developing animal studies in the humanities, especially with regard to fiction, and narrows too wide and variated studies about animals down into a critical tool. Zoocriticism is introduced in the article on the example of Polish interwar poem about the tiger written by Tytus Czyżewski – it is a narrated by the author of the article experiment to experience the world from the perspective of the predator; it is a trial to perceive the reality in the posthuman way enabled by this zoopoetic text.

10

„Niebo bez ptaków”. O jednym z toposów literatury lagrowej (i jego obrzeżach)

81%

Krupiński P.

|

nr 4

213-233

EN

The main purpose of this article is to draw attention to one of the motifs which appear regularly in literature concerning the Nazi concentration camps. In many memoirs of ex-convicts the concentration camp is represented as a place „where birds did not sing” – an area domed by an empty, silent sky, „a sky without birds”. The author of this paper examines this phenomenon from many perspectives, drawing on various types of sources. The voices of the imprisoned are surprisingly juxtaposed with ornithological research conducted by Günther Niethammer, a scientist and, simultaneously, one of the SS guards in the Auschwitz concentration camp. This article is part of ever-growing contemporary research on the topoi of concentration camp literature and Holocaust literature. Ecocriticism and environmentalism constitute an important inspiration for his text, and a post-anthropocentric perspective allows the author to extend the scope of historicity to include the non-human beings, such as animals, plants and the landscape.

11

Human and Non-human Representations in Maja Lunde’s Fiction: A New Materialist and Post-Speciesist Approach

81%

Moldovan C.-M.

|

nr 25

51-62

EN

The article focuses on Maja Lunde’s “climate quartet,” read from the perspective of post-speciesist theory and new materialism. Apart from dealing with climate change and dystopian futures, Lunde’s fiction also tackles the poetics and politics of the non-human (be it non-human animals or the non-human environment), which is no longer perceived as inherently submissive and dependent on the human, but possesses a life of its own. In new materialism’s terms, non-human (organic/inorganic, animate/inanimate) bodies are self-generative and self-sufficient, able to affect and influence other bodies.

12

„Praca we krwi”. O języku podmiotu kobiecego i podmiotu zwierzęcego w Mateczniku Małgorzaty Lebdy

80%

Herman A.

|

nr 2 (10)

1-16

RU

Цель этой статьи – представить экофеминистскую теорию животного субъекта и его отсутствующего референтного объекта в книге Matecznik [Матечник] Малгожаты Лебды. Экофеминизм предоставляет инструменты для обширного анализа концептуальных отношений между женщинами (и небинарными людьми) и животными, а также может служить теоретической основой для экокритического исследования литературы. Мыслители-экофеминистки Кэрол Дж. Адамс и Марти Хил разработали теории о взаимосвязи между человеческими и нечеловеческими феменами и исследовали вопросы сексуальности и телесности в контексте убийства и охоты на животных. Все эти проблемы являются важными мотивами творчества Малгожаты Лебды.

EN

Anouk Herman’s aim in this article is to introduce the ecofeminist theory of the animal subject and its absent referent in the poetry book Matecznik by Polish author Małgorzata Lebda. Ecofeminism provides tools for elaborate analysis of the conceptual connections between women (as well as persons of nonbinary identities) and animals and may be used as a theoretical background for ecocritical research on literature. Ecofeminist philosophers Carol J. Adams and Marti Kheel have developed theories regarding relationships of human and non-human phenomena. They examine the issues of sexuality and carnality in the context of the killing and hunting of animals, themes which constitute important motifs in Lebda’s poetry.

PL

Celem niniejszej pracy jest przybliżenie ekofeministycznej teorii zwierzęcego podmiotu i jego nieobecnego przedmiotu odniesienia w tomiku Matecznik Małgorzaty Lebdy. Ekofeminizm dostarcza narzędzi do rozbudowanej analizy konceptualnych związków pomiędzy kobietami (a także osobami niebinarnymi) i zwierzętami, może być również stanowić teoretyczne zaplecze ekokrytycznego badania literatury. Ekofeministyczne myślicielki, Carol J. Adams i Marti Kheel, rozwinęły teorie dotyczące relacji ludzkich i nieludzkich fenomenów, zbadały także zagadnienia seksualności i cielesności w kontekście zabijania i polowania na zwierzęta. Wszystkie te problemy są ważnymi motywami w twórczości Małgorzaty Lebdy.

13

Mucha w systemie kulturowym – od „bezznaczeniowości” do „demonizmu” (na wybranych przykładach)

80%

Chylińska I.

|

nr 7

1-17

RU

Настоящая статья представляет собой исследование того, как в литературных текстах изменилась роль мухи – существа, на первый взгляд совсем ничего не значащего. Источником к подготовке статьи стало множество образов и интерпретаций, связанных с присутствием этого неприметного насекомого на страницах литературы. Муха становится в них «верным спутником» человека, с одной стороны, идентифицируя себя с ним, с другой – будучи существом, по отношению к которому мы испытываем равнодушие.

EN

This article offers an overview of the literary functions of the fly, that seemingly meaningless and inconspicuous creature. The main inspiration for this analysis has come from observations of the diversity of the images, ideas, and interpretations related to the fly found on the pages of literary works. In them, the fly often becomes man’s “faithful companion,” a being a person can identify with; but it also tends to be represented as a creature towards which people remain indifferent.

PL

Niniejszy artykuł został przygotowany jako studium przekrojowe funkcjonowania muchy – pozornie nic nieznaczącego stworzenia – w tekstach literackich. Kluczem do przygotowania szkicu była różnorodność obrazów i co za tym idzie myśli i możliwości interpretacji, które wprowadza swoim występowaniem na kartach literatury ten niepozorny owad. Mucha staje się w nich „wiernym towarzyszem” człowieka, będąc mu tożsamą, a zarazem stworzeniem, wobec którego żywimy obojętność.

14

„Choroba tropikalna”, czyli o ludziach, zwierzętach i duchach w filmie Apichatponga Weerasethakula

66%

Loska K.

|

nr 110 Poza człowiekiem

172-186

PL

Artykuł jest poświęcony analizie związków między ludźmi i nie-ludźmi oraz wyjaśnieniu procesu „stawania-się-zwierzęciem” (devenir-animal) na przykładzie filmu Choroba tropikalna (Sat pralat, 2004) Apichatponga Weerasethakula. Źródłem inspiracji jest multinaturalistyczny perspektywizm wprowadzony przez Philippe’a Descolę i Eduarda Viveirosa de Castro do etnograficznych badań nad wierzeniami animistycznymi oraz filozofia Gilles’a Deleuze’a i Félixa Guattariego. Odchodząc od antropocentrycznej perspektywy, autor zwraca uwagę na kilka głównych problemów: konieczność podważenia opozycji między naturą i kulturą, zakwestionowania psychicznej nieciągłości między różnymi rodzajami bytów, wskazania na możliwość wyzwolenia człowieka z podmiotowości przez wyrwanie go z ustabilizowanych kategorii (biologicznych, społecznych, kulturowych) oraz otwarcie na relacje z Innymi (zwierzętami, duchami, roślinami).

EN

The paper analyzes the relations between humans and non-humans and explains the process of „becoming-animal” (devenir-animal) on the basis of the film entitled Tropical Malady (Sat pralat, 2004) by Apichatpong Weerasethakul. The source of inspiration is multinatural perspectivism introduced by Philippe Descola and Eduard Viveiros de Castro to ethnographic research on animistic beliefs, and by the philosophy of Gilles Deleuze and Félix Guattari. Moving away from an anthropocentric perspective, the author draws attention to several major problems: the need to challenge the opposition between nature and culture, questioning the mental discontinuity between different types of entities, pointing to the possibility of liberating humans from subjectivity by freeing them from established categories (biological, social, cultural ones) and opening them for relations with Others (animals, ghosts, plants).

15

Nie tylko „zaczarowana dorożka” – koń w przestrzeni miejskiej XIX-wiecznego Krakowa

60%

Gellner J.

|

nr 7

1-14

RU

Главная тема статьи – размышление о присутствии лошадей в городском пространстве Кракова. Эти животные составляют неотъемлемую часть городского пейзажа, так как их каждый день можно встретить на улицах Кракова. В тексте рассматривается вопрос использования лошадей в качестве тягловой силы в городском транспорте, пожарных командах или службах безопасности. Положение лошадей представлено в контексте зарождающегося движения за заботу о животных, восходящего к XIX веку. Такое широкое использование лошадей привело к огромным злоупотреблениям по отношению к этим животным.

EN

The main goal of this article is to ponder the presence of horses in the urban space of Kraków. Due to their common presence on the streets, horses constitute an integral part of Kraków’s cityscape. Joanna Gellner treats the issue of using horses as draft force in urban transport, by fire brigades and order services. She discusses the situation of horses in the context of the emerging animal welfare movement, which dates to the nineteenth century. The large scale of using horses caused a similarly large scale of abuse against them.

PL

Tematem artykułu jest refleksja na temat obecności koni w przestrzeni miejskiej Krakowa. Zwierzęta te ze względu na swoją powszechną obecność na ulicach miasta stanowią jego integralną część. W tekście poruszona jest kwestia wykorzystania koni jako siły pociągowej w miejskich środkach transportu, straży pożarnej czy służbach porządkowych. Sytuacja koni przedstawiona jest w kontekście rodzącego się ruchu opieki nad zwierzętami, który swoimi początkami sięga XIX wieku. Tak duże wykorzystywanie koni przekładało się bowiem na ogromną skalę nadużyć wobec tychże zwierząt.

16

Zoo-integracje. Śladem Bydlęcego brzemienia Sunaury Taylor

58%

Jarzyna A.

|

nr 2

355-370

EN

This article is a contextual discussion of Sunaura Taylor’s pioneering book Beasts of Burden: Animal and Disability Liberation, dedicated to a parallel critique of anthropocentrism and ableism as two interlocking systems of oppression that propel each other. The review notes the prospects for a (critical) use of the American scholar’s thesis in literary studies, and points out examples of specific works deserving reinterpretation within such a framework.

PL

Artykuł stanowi kontekstowe omówienie pionierskiej książki Sunaury Taylor Bydlęce brzemię. Wyzwolenie ludzi z niepełnosprawnościami i zwierząt, poświęconej paralel- nej krytyce antropocentryzmu i ableizmu jako dwu zazębiających i wspierających się systemów opresji. W recenzji zwrócono uwagę na perspektywy (krytycznego) wykorzystania tez amerykańskiej badaczki w studiach literaturoznawczych, wskazane zostały przykłady konkretnych utworów, zasługujących na reinterpretacje w tak zakreślonych ramach.

17

Zmierzch cyrku w "Zwierzyńcu" Antoniego Ferdynanda Ossendowskiego na tle rozkwitu kultury cyrkowej w XIX wieku

58%

Barcz A.

Napis. Pismo poświęcone literaturze okolicznościowej i użytkowej

|

2014

|

nr 20

182-196

EN

Despite the fact that Ossendowski’s writings do not belong to the most prominent critical voices of the nineteenth century model of a circus they are original for the Polish history of non-anthropocentric literature. This approach to the circus becomes a kind of dominant in one of Ossendowski’s texts and allows to extract "Zwierzyniec", written in 1931, from unflattering reviews by directing the text into a more significant and zoocentric forms of narration endowed in the text.

18

Poeci i ich zwierzęta

58%

Juchniewicz A.

Rana. Literatura - Doświadczenie - Tożsamość

|

2020

|

nr 2

1-27

EN

Anita Jarzyna’s essays, collected in the book Post-koiné. Studia o nieantropocentrycznych językach (poetyckich) (Post-Koiné. Studies on Non-Anthropocentric (Poetic) Languages), contribute to the flourishing field of animal studies. Her work develops a coherent theory of the reading of poetry using the latest methodologies. Jarzyna’s main argument, developed through a microscopic analysis of the the poems of several dozen poets, is for the necessity of the intentional reconfiguration of well-worn expressions and the re-evaluation of tropes. The reason for this is, as Donna Haraway argues, that such linguistic constructions and tropes are the reason the language “deviates from the correct path and takes a turn”. This remark applies not only to the works of Joanna Mueller and Justyna Bargielska, which intercept and neutralise derogatory language related to hunting (pomiot, pokot), but also to poets deconstructing oxymorons functioning in the Polish language (as in the case of Ryszard Krynicki), as well as allusively referring to canonical formulas (Adorno) which are of importance in the period (for example, in the poems of The Lives of Birds and Mammals, Kronhold). This is not the only strategy Jarzyna decides to pursue. She also outlines a complementary account of the animal biography (for example, Laika the dog, one of the first animals in space), the publicizing of which is part of Éric Baratay’s project of extending human history to non-human actors. The French historian postulates that the animal cannot remain a blank spot in history; a methodology for reading documents and testimonies must be developed in order to allow the reconstruction of the life path of animals. In the light of new research, the agency of animals is unquestionable, a narrative that Jarzyna also builds upon. This project criticizes many stereotypes and announces the development of a new way of speaking and thinking about writing. The first step in revising the old order is to revolutionize language by purifying it of animal-related curse words and other linguistic constructions that harm animals. In the eyes of this reviewer, Jarzyna’s monograph stands out from other publications in terms of the construction of the argument and its centralpremises, which go beyond the cautious style of many academic books.

PL

Studia Anity Jarzyny zebrane w książce Post-koiné. Studia o nieantropocentrycznych językach (poetyckich) lokują się w polu „przeżywających” obecnie rozkwit studiów nad zwierzętami i wypracowują spójną koncepcję czytania poezji z zastosowaniem najnowszych metodologii. Pomysł Jarzyny, która poddała mikrologicznej analizie wiersze kilkudziesięciu poetek i poetów, oparty jest na śledzeniu intencjonalnych rekonfiguracji utartych wyrażeń i dowartościowaniu tropów, ponieważ, jak przekonuje Donna Haraway, to one powodują, że język „odchyla się od właściwego kursu i skręca”. Uwaga ta odnosi się nie tylko do twórczości Joanny Mueller i Justyny Bargielskiej, które przechwytują i unieważniają inwektywy łowieckie (pomiot, pokot), lecz również poetów dekonstruujących funkcjonujące w polszczyźnie oksymorony (casus Ryszarda Krynickiego), a także aluzyjnie nawiązujących do kanonicznych formuł (np. Adorna), których znaczenie ulega rozszerzeniu (casus wiersza Życie ptaków i ssaków po Kronholda). Nie jest to jedyna strategia, na jaką decyduje się Jarzyna. Zarysowuje też komplementarną narrację o zwierzęcych biografiach (np. Łajki), których nagłaśnianie wpisuje się w projekt poszerzania ludzkiej historii o nieludzkich aktorów, autorstwa Érica Barataya. Francuski historyk postuluje, że zwierzę nie może być nadal białą plamą historii, dlatego należy wypracować koncepcję czytania dokumentów i świadectw, która pozwoliłaby na zrekonstruowanie losu zwierząt. Ich sprawczość jest w świetle nowych badań niepodważalna, co podkreśla również Jarzyna. Jej projekt poddaje krytyce wiele stereotypów i zapowiada wypracowywanie nowego sposobu mówienia i myślenia o zwierzętach. Pierwszym etapem rewizji starego porządku ma być rewolucja języka i oczyszczenie go z inwektyw o podłożu animalnym i porównań, które zawsze pozostają krzywdzące dla zwierząt. W ocenie autora tekstu monografia Jarzyny wyróżnia się na tle innych publikacji sposobem prowadzenia wywodu i narracją, która wykracza poza kostyczny styl książek akademickich.

19

Environmental History in Practice

47%

Praczyk M.

|

tom 50

20

Der Mensch im Tiergewand. Rilkes Panther und seine Bedeutung in der Corona-Pandemie

35%

Jänchen A.

|

tom 6

1-16

EN

The article examines the role of Rilkeʼs panther in Marica Bodrožićʼs Pantherzeit, an essay about the first corona lockdown in spring 2020. The approach is based on the methods of cultural animal studies. What can human-animal relationships contribute to understanding exceptional situations and crises such as the Covid19 pandemic? To answer this question, Bodrožićʼs panther is examined in terms of its contextualization, historicization and poetization. It becomes clear that human-animal relationships that deviate from conventional, anthropocentric readings can trigger a reorganization of self-images, identities and attitudes towards life.

PL

Przedmiotem artykułu jest figura pantery, zaczerpnięta z wiersza Rilkego, do której odnosi się esej Pantherzeit [Czas pantery] Marici Bodrožić o lockdownie, spowodowanym pierwszą falą koronowirusa wiosną 2020 roku. Posiłkując się metodologią Cultural Animal Studies, autorka artykułu formułuje następujące pytanie: w jaki sposób relacje między człowiekiem a zwierzęciem mogą przyczynić się do lepszego zrozumienia sytuacji wyjątkowych oraz kryzysowych, w tym pandemii koronawirusa. Analiza eseju odnosi się do trzech kwestii: kontekstualizacji, historycyzacji oraz poetyzacji postaci pantery. Wynika z niej, iż interpretacja relacji między zwierzęciem a człowiekiem, wykraczająca poza typowy, antropocentryczny rodzaj lektury, może skutkować wytworzeniem nowych modeli autoprezentacji, tożsamości oraz przewartościowaniem stosunku do życia.

DE

Der Beitrag untersucht die Rolle von Rilkes Panther-Figur in Marica Bodrožićs Pantherzeit, einem Essay über den ersten Corona-Lockdown im Frühjahr 2020. Die Herangehensweise orientiert sich an den Methoden der Cultural Animal Studies. Was können Mensch-Tier-Beziehungen zum Verständnis von Ausnahmesituationen und Krisen wie der Covid19-Pandemie beitragen? Um diese Frage zu beantworten, wird Bodrožićs Panther-Figur hinsichtlich ihrer Kontextualisierung, Historisierung und Poetisierung untersucht. Dabei wird deutlich, dass Mensch-Tier-Verhältnisse, die sich von herkömmlichen, anthropozentrischen Lesarten entfernen, eine Neuordnung von Selbstbildern, Identitäten und Lebenseinstellungen anstoßen können.