Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

Ten serwis zostanie wyłączony 2025-02-11.

Nowa wersja platformy, zawierająca wyłącznie zasoby pełnotekstowe, jest już dostępna.
Przejdź na https://bibliotekanauki.pl

Ograniczanie wyników

1 Archiwa – Kancelarie – Zbiory

1 2010

1 Chyrkowski K.

Znaleziono wyników: 1

Liczba wyników na stronie

Wyniki wyszukiwania

Wyszukiwano:
w słowach kluczowych: Ziemia Wałecka

Sortuj według:

Ogranicz wyniki do:

Listy z Ziemi Wałeckiej i Krajny do końca XVIII w. z zasobu Archiwum Państwowego w Toruniu

100%

Chyrkowski K.

nr 1(3)

s. 155 - 241

This article tries to familiarise the correspondence from Wałcz region and Krajna to Toruń magistrate on the basis of letters stored in the holding of State Archives in Toruń. 75 catalogue descriptions of letters from 12 towns located in the north-western territories next to the borders of pre-partition Republic of Poland were presented. One cannot exclude that there are more of them in Toruń Archives, but only two sections chosen from so called Catalogue II (Acts of Toruń) and Catalogue III (Craftsman letters) were submitted in the query. Chronological borders of the correspondence presented are from 1402 to 1799; however, majority of the correspondence come from the XVIII century. The authors are both private persons and institutions (craftsman associations, city councils, evangelical commune council). Among craftsmen and city council letters one can find so called birth certificates (Geburtsbrief), job certificates (Lehrbrief) and recommending letters (Empfehlungsbrief). Court letters concern cases similar to contemporary ones: inheritance issues, suits for vendor cheating, legal proceeding in case of murders and others. Private persons ask the city council of Toruń to help them execute debts from Toruń inhabitants. Evangelical commune from Łobżenica asks a few times for financial help. Material gathered in the article constitutes the excellent source for research on chancery's functioning at that time, both when it comes to senders and recipients of letters. One can see some regularity in the forms of some typical documents - just like craftsman letters mentioned above - independently of the town they were issued. After the first partition of Poland (1772), when the territories under discussion were taken over by Prussia, there appeared even printed forms of certificates of craftsmen training. Court correspondence was ad hoc in nature, where only polite forms of address were repeated. Later, letter content was described and the recipient noted down the date of their receipt. Only a few craftsman letters were written on the parchment paper, rest of them were paper. Thanks to that, one can find water marks next to common samples; there are also watermarks hardly ever met in the subject literature. With majority of letters there are seals of senders, among others hanging wax seals, shellac seals, paper-shellac seals and wafer seals. The correspondence was mainly in German language due to the neighbourhood of Brandenburg and later - Prussia. Latin and Polish languages were used as well. The condition of letters varies a lot - from excellent to poor. Letters of Catalogue III are currently stored separately while the letters of Catalogue III are stored in sewn files.

Artykuł próbuje przybliżyć korespondencję z miast ziemi wałeckiej i Krajny do magistratu toruńskiego na podstawie listów przechowywanych w zasobie Archiwum Państwowego w Toruniu. Przedstawionych zostało 75 opisów katalogowych listów z 12 miast położonych na północno – zachodnich terenach przygranicznych przedrozbiorowej Rzeczpospolitej. Nie można wykluczyć, iż w toruńskim archiwum jest ich więcej, ale kwerendzie zostały poddane jedynie 2 zespoły: wybrane serie tzw. Katalogu II (Akta miasta Torunia) i Katalog III (Listy cechowe). Granice chronologiczne przedstawionej korespondencji zawierają się w latach 1402 – 1799, przy czym znaczna większość pochodzi z XVIII wieku. Jej wystawcami są zarówno osoby prywatne, jak i instytucje (cechy rzemieślnicze, rady miejskie, sądy, rada gminy ewangelickiej). Wśród listów cechowych i od rad miejskich można znaleźć tzw. listy dobrego urodzenia (Geburtsbrief), listy potwierdzające naukę zawodu (Lehrbrief) i listy polecające (Empfehlungsbrief). Pisma sądowe dotyczą spraw podobnych do dzisiejszych: kwestie spadkowe, pozwy o oszustwo przez kontrahenta, postępowania w sprawach o morderstwo i inne. Osoby prywatne proszą toruńską radę miejską o pomoc w egzekucji długów od mieszkańców Torunia, natomiast ewangelicka gmina wyznaniowa w Łobżenicy kilkukrotnie zwraca się o wsparcie finansowe. Zebrany w artykule materiał stanowi też znakomite źródło do badań nad funkcjonowaniem kancelarii w tamtym okresie, zarówno jeżeli chodzi o wystawców, jak i o odbiorcę listów. Zauważyć można powtarzalność formuły typowych dokumentów – takich jak wspomniane listy cechowe – niezależnie od miasta, w którym je wystawiano. Po pierwszym rozbiorze Polski (1772 r.), kiedy omawiane tereny zajęło państwo pruskie, pojawiają się nawet drukowane formularze poświadczające wyuczenie rzemiosła. Korespondencja sądowa ma z kolei charakter doraźny, gdzie powtarzalne są jedynie zwroty grzecznościowe. Listy z późniejszego okresu były opatrywane przez odbiorcę adnotacją o ich treści i dacie wpływu. Tylko kilka listów cechowych napisano na pergaminie, pozostałe są papierowe. Dzięki temu na wielu papierowych listach można znaleźć znaki wodne (filigrany) – obok odmian bardziej rozpowszechnionych wzorów również takie, które są rzadziej spotykane w literaturze przedmiotu. Przy większości listów zachowały się pieczęcie wystawców, m.in. przywieszane woskowe, lakowe, papierowo – lakowe, opłatkowe. Korespondencja była najczęściej pisana w języku niemieckim, co nie może dziwić zważywszy na fakt bliskiego sąsiedztwa Brandenburgii, a potem państwa pruskiego. Używano również łaciny i języka polskiego. Stan zachowania jest różny – od bardzo dobrego do złego. Listy z Katalogu III obecnie przechowywane są każdy osobno, natomiast listy z Katalogu II znajdują się w poszytach.