Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Zagadka robót publicznych Peryklesa

100%

Ruszar J. M.

|

tom Świat i Słowo 2015, nr 1 (24)

9-22

EN

Zbigniew Herbert was a poet, essayist and playwright, but he graduated from the School of Economics in Krakow and he held a master’s degree in economics. Examination the essays from “The New Economic Criticism” angle is indisputably legitimate, even though we are speaking of a literary text. In Herbert’s essays, we find a wide range of economic problems. The essayist takes on micro- and macroeconomics, specific issues like the value of the daily wage of a labourer or the real income of a soldier in Julius Caesar’s army, not to mention such issues as financial crises and stock market booms and busts. He wants to find out the earnings and forms of payment of the royalties to an architect building a Gothic cathedral in medieval France and, in another essay, the prices of paintings in 17th century Netherlands or the artwork trade system in 1960s Paris. The essayist’s inquisitiveness, and above all the complex calculations that aim to establish the actual state of affairs, is supported by a query in professional journals and publications dealing with the history of economy. And it must be admit that Herbert’s knowledge was impressive in this regard and was not limited to general and textbook approaches.

2

O podróżowaniu postherbertowskim (wspomnienia i skojarzenia)

75%

Wasilewski J.

|

tom 344

|

nr 1-2

240-246

EN

Three collections of essays by Zbigniew Herbert are more than guidebooks dealing with the masterpieces of European culture – they deepen our sensitivity and sharpen our taste. Analyses of Dutch painting in particular, with its “apparent realism”, provide material for reflections (and several supplements) concerning Low Countries culture of the Golden Age and several of its original characters.

PL

Trzy zbiory esejów Zbigniewa Herberta to więcej niż przewodniki po arcydziełach europejskiej kultury – one pogłębiają naszą wrażliwość i wyostrzają smak. W szczególności analizy holenderskiego malarstwa z jego „pozornym realizmem” dostarczają materiału do refleksji (i kilku uzupełnień) na temat niderlandzkiej kultury epoki Złotego Wieku i kilku jej oryginalnych postaci.

3

Poszukując „poetyki wartości” i etosu „postawy wyprostowanej”. Recepcja twórczości Zbigniewa Herberta w niepodległej Ukrainie

75%

Nakhlik O.

|

tom 344

|

nr 1-2

220-232

EN

In this text I analyse the Ukrainian reception of Zbigniew Herbert's work over the last thirty years. Due to the fact that there is no similar research in either Polish or Ukrainian literary studies, I focus on an attempt to diachronically establish each fact of the presence of the poet's poetic, prose and dramatic output in the form of translations appearing in periodicals, anthologies and as separate editions; I analyse scholarly studies, prefaces, afterwords and reviews, as well as journalistic articles, the authors of which, by making public their reflections, opinions and conclusions, build an image of the reading and interpretation of Herbert's works in the Ukrainian cultural space, showing not only the basic stages of the formation of the Ukrainian perception of this author, but also, on a broader scale, as one of the important elements of the Polish-Ukrainian cultural dialogue after both countries regained their independence at the end of the last century.

PL

W tym tekście analizuję ukraińską recepcję twórczości Zbigniewa Herberta w ciągu ostatnich trzydziestu lat. W związku z tym, że nie ma podobnych badań ani w polskim, ani w ukraińskim literaturoznawstwie, skupiam się na próbach na ustalenia w przekroju diachronicznym każdego faktu obecności poetyckiego, prozatorskiego oraz dramaturgicznego dorobku literata w postaci przekładów ukazujących się na łamach periodyków, w antologiach oraz jako osobne edycje; analizuję opracowania naukowe, przedmowy, posłowia i recenzje, a także artykuły publicystyczne, których autorzy poprzez upublicznienie refleksji, opinii oraz wniosków budują wizerunek odczytania i interpretacji dzieł Herberta w ukraińskiej przestrzeni kulturowej, ukazując nie tylko podstawowe etapy kształtowania ukraińskiego odbioru tego autora, lecz także w szerszej skali – jako jeden z ważnych elementów polsko-ukraińskiego dialogu kulturowego po odzyskaniu przez obydwa kraje niepodległości pod koniec ubiegłego wieku.

4

Zygmunt Mycielski i Zbigniew Herbert. Korespondencja

75%

Bolesławska-Lewandowska B.

|

tom 344

|

nr 1-2

212-219

EN

This is an edition of the correspondence between Zygmunt Mycielski and Zbigniew Herbert, covering the years 1972–1984, preceded by an introduction. The content of the letters centres around the composer's plans to compose a song cycle to the poet's words. Ultimately, two Mycielski's works are inspired by Herbert's poems – Six Songs for orchestra (1978) and Eight Songs to words by Zbigniew Herbert for baritone and piano (1984). These works, like the letters published here in full, remain a valuable testimony to the relationship between the poet and composer, drawing an important trace of mutual artistic inspiration

PL

Jest to poprzedzone wstępem opracowanie korespondencji między Zygmuntem Mycielskim a Zbigniewem Herbertem, obejmującej lata 1972–1984. Treść listów koncentruje się wokół planów kompozytora dotyczących skomponowania pieśni do słów poety. Ostatecznie wierszami Herberta inspirowane są dwa utwory – Sześć pieśni na orkiestrę (1978) oraz Osiem pieśni do słów Zbigniewa Herberta na baryton i fortepian (1984). Utwory te, podobnie jak publikowane tu w całości listy, pozostają cennym świadectwem związku poety i kompozytora, kreśląc ważny ślad wzajemnych artystycznych inspiracji.

5

Moralność archiwum. O korzyściach z ożywiania pracowni pisarza. Rec.: Pracownia Herberta. Studia nad procesem tekstotwórczym. Redakcja Mateusz Antoniuk. Kraków 2017

71%

Bem P.

|

nr 3

224-236

PL

Tekst jest recenzją zbiorowego tomu „Pracownia Herberta. Studia nad procesem tekstotwórczym” pod redakcją Mateusza Antoniuka. Autor omawia podstawy metodologii wykorzystanej w zamieszczonych w książce tekstach, przede wszystkim zaś w syntetycznej formie przybliża ich treść, ocenia ich wartość oraz wskazuje korzyści poznawcze wynikające z rzetelnych badań dotyczących roboczych materiałów pisarzy i krytycznego wglądu do ich archiwów.

EN

The paper is a review of the collective volume entitled “Pracownia Herberta. Studia nad procesem tekstotwórczym” (“Herbert’s Workshop. Studies in Text-Creation Process”) edited by Mateusz Antoniuk. The reviewer discusses the methodological foundations of the papers contained in the book, though primarily he synthetically presents their content, evaluates their value, and points at their cognitional benefits which result from thorough examination of writers’ working materials and from critical insight into their archives.

6

Herbertiada, czyli poznawanie poezji przez zabawę

71%

Gawryś A.

|

nr 28/29

41-43

EN

The text affirms the importance of literary texts during Polish language classes. During the summer course in Cieszyn the cultural program organized a set of activities under the name 'Herbertiada'. These language games and activities liked the works of Zbigniew Herbert with that of sport. The inspiration behind this was the decision of the Polish parliament to announce 2018 as the year of the poet, Zbigniew Herbert.

7

„Bywajcie zdrowi i naelektryzowani!”. O korespondencji Czapscy–Herbertowie. I nie tylko

71%

Kosińska A.

|

nr 4 (327)

208-216

PL

Eseje analizujące dwie najważniejsze relacje w życiu Józefa Czapskiego: z siostrą Marią i Ludwikiem Heringiem. Starsza siostra Maria (1894–1981) była powiernicą i przyjaciółką brata, dzieliła z nim twórcze i niezależne życie. Kosińska skupia się na znaczących wątkach jej biografii i na splocie z biografią duchową Józefa Czapskiego i jego kręgu. „Korespondencja Czapscy–Herbertowie jakże doskonale wydobywa zarówno istotę, jak i formę wspólnego życia Józefa i Marii. Tę formę, która wzbudza ciekawość wielu: jak to w ogóle było możliwe? Może jest tam coś nie-normalnego, nienaturalnego? Jakieś, za przeproszeniem, tabu? Czyż tak łatwo zapomnieliśmy, jak wiele odcieni bliskości może wydarzyć się w przestrzeni ludzkiej? Jak wiele form może przybrać agape, eros, caritas? Połączyła Józefa i Marię nie tylko równoległość drogi (ale co było najpierw? ich dziecięce lubienie czy wspólna droga?), od Pragi, przez Przyłuki, Petersburg, Warszawę, Kraków i Paryż, ale dogłębne porozumienie ludzkie i twórcze, co się oczywiście wiąże ze stylem życia”. Ludwik Hering (1908–1984) był malarzem, pisarzem, autorem koncepcji, reżyserem i scenografem Teatru na Tarczyńskiej i Teatru Osobnego. „Nazywany drożdżami życia artystycznego i intelektualnego w Polsce i nie tylko” – pisze Ludmiła Murawska-Péju, siostrzenica, malarka, edytorka listów Czapski–Hering. „Ale gdyby z całego dzieła Heringa – pisze Kosińska – miały zostać tylko listy do Czapskiego, to już byłoby dosyć. Mamy tu nie tylko ten kruszec wrażliwości, «bigosu realiów» (określenie L.H.), udręk, ujęty w tak celne i doskonałe obrazy, suspensy, dialogi, ale przede wszystkim operowanie ciszą. Kto wie, być może Hering jest jedynym z niewielu w literaturze polskiej, ale kto jeszcze, nie umiem teraz powiedzieć, który Norwidową sztukę za-prze-milczenia umiał, łącznie z typografią i interpunkcją, tak stosować, ale właśnie w formie całkowicie samoswojej – Heringowej”.

EN

Essays analysing two most important relationships in the life of Józef Czapski: with his sister, Maria, and Ludwik Hering. Józef Czapski’s older sister Maria (1894–1981) was a confidante and friend, who shared his creative and independent life. Agnieszka Kosińska focused on the significant motifs of Maria’s biography and its fusion with the spiritual biography of Józef Czapski and his circle. “The correspondence between the Czapskis and the Herberts perfectly extracts both the form and essence of the life shared by Józef and Maria. A form that stirred the curiosity of so many: how was this phenomenon possible? Perhaps it involved something abnormal and unnatural? Some sort of a taboo, begging your pardon? Have we forgotten so easily just how many shades of closeness can actually take place in human space? How many forms can be assumed by agape, eros, caritas? Józef and Maria were linked not only by their parallel paths (but what came first? their childhood affection or shared trail?) from Prague to Przyłuki, St. Petersburg, Warsaw, Cracow and Paris, but also by a profound human and creative understanding, which, naturally, was associated with their lifestyle”. Ludwik Hering (1908–1984) was a painter, man of letters, author of conceptions, and director and stage designer of Teatr na Tarczyńskiej and Teatr Osobny. “Known as the leaven of artistic and intellectual life in Poland and not only” – wrote Ludmiła Murawska-Péju, his niece, painter, and editor of the Czapski–Hering correspondence. “Even if his letters to Czapski were to be the only remaining part of the entire Hering œuvre – Kosińska wrote – they would suffice. We are dealing not solely with a precious metal of sensitivity, a ‘hotchpot of reality’ (a term used by L.H.) and anguish, depicted in such perfect and accurate images, suspense and dialogues, but, first and foremost, with operating with silence. Who knows: quite possibly Hering was one of the very few men in Polish literature – although I cannot say who else there could have been – capable of applying Norwid’s art of passing over in silence, including typography and punctuation, in this fashion albeit in a totally individual, purely Heringian way”.

8

On the Drafts of the Poem “Mr. Cogito and the Imagination”

71%

Fornari F. , Mazurczak F.

|

nr Special Issue (2019)

58-70

EN

The article subjects to analysis selected motifs from Zbigniew Herbert’s poem “Mr. Cogito and the Imagination” based on the draft copies of the work that are stored in the poet’s archive. An analysis of the manuscripts, which reveals a different, hidden aspect of the final text, allows for the investigation of what was omitted in the process of creation, such as the motif of Daedal and the reference to the Upanishads, and traces the development of the significant themes of the poem: a concept of identity and the notion of tautology.

9

Epilog burzy Zbigniewa Herberta (na marginesie kerygmatycznej interpretacji Przesłania pana Cogito)

71%

Peroń M.

|

nr 1

121-132

PL

Zbigniew Herbert’s Epilogue to a Storm (on the margins of a kerygmatic interpretation of Last Message from Mr. Cogito) Zbigniew Herbert’s Epilogue to a Storm, last volume by the poet, sets the perspective of a finish and a finale. Death and different ways of getting closer to what is beyond death is one of the leading subjects of the volume. Marian Maciejewski created main interpretative tropes in Herbert’s poetry; they are related to the topos of ‘fear of death’ and the ‘autosalvation’ stance that defines the protagonist of Last Message from Mr. Cogito. One can see in Epilogue to a Storm a number of ways of ‘exorcising time’ put forward by the researcher: instances of going back to childhood, memories of hometown, registration of ‘the moment’. Reflections on death take place on two levels: horizontal and vertical. The former symbolises life understood as journey, and its basic image is water. The latter is linked to halt and profoundness, which refer to death and eternity (the Brewiarz cycle).

10

Zbigniew Herbert’s Journeys to the South. A Conversation with Andrzej Franaszek and Francesco Matteo Cataluccio, Conducted by Krystyna Pietrych (during the discussion panel at the 12th ‘Puls Literatury’ Festival in Łódź, 8 December 2018)

71%

Cataluccio F. M. , Franaszek A. , Pietrych K.

|

2019

|

nr 8

407-420

EN

The topic of a conversation of three literary scholars which took place in the last months of the Zbigniew Herbert Year (2018) is the experience recorded in the poet’s poems and essays of the Mediterranean culture, antiquity as a tool of cognition, an important code as well as the experience of his real journeys to the south of Europe being a kind of dividing line in his literary output and resonating in it.

11

Pan Cogito – poczynany. O kilku wierszach Zbigniewa Herberta

63%

Kuczyńska-Koschany K.

|

tom 344

|

nr 1-2

6-16

EN

This sketch deals with an interesting and, up to now, rather vaguely commented period in the oeuvre of Zbigniew Herbert (1924–1998) – a time of an emergence of the conception of a lyrical persona, i.e. Mr. Cogito. Some of the poems were composed in several versions – with Mr. Cogito or without his presence; the poet’s thought process lasted for over a decade (from the onset of the 1960s to 1974, i.e. the year of the appearance of the Pan Cogito volume). This fact alters not only Herbert’s poetics but also the image of Polish poetry and, ultimately, transforms the latter’s readers, both male and female.

PL

Szkic traktuje o ciekawym i dotychczas jedynie zdawkowo komentowanym okresie twórczości Zbigniewa Herberta (1924–1998). To czas, kiedy pojawiła się u niego koncepcja persony lirycznej – Pana Cogito. Niektóre wiersze powstawały wówczas w kilku wersjach – z Panem Cogito lub bez obecności tej postaci, a proces myślowy trwał u poety ponad dekadę (od początku lat 60. XX wieku do roku 1974, kiedy to ukazuje się tom zatytułowany Pan Cogito), co zmienia nie tylko poetykę samego Herberta, lecz także oblicze poezji polskiej, wreszcie przemienia czytelników i czytelniczki tej poezji.

12

Proletariusze mitologii (na marginesie Króla mrówek)

63%

Próchniak P.

|

tom 344

|

nr 1-2

75-78

EN

The myth is a way of penetrating existence, a tool, and a form of cognition. It is also a form of intuition which responds to the feeling that human reality – also in its everyday, most prevalent dimension – is immersed in an order that may be called “the realness of the gods” (not necessarily comprehended in a paradigm of religious imagination). In a thus outlined perspective the author places, first and foremost, Król mrówek by Zbigniew Herbert, demonstrating selected motifs of this “private mythology” of the puppet and accentuating in particular the existential and metaphysical contour. At the same time he proposes a thesis claiming that in prose constituting this volume one hears tenderness towards that which in man is tainted with unhappiness, “impaired and vulnerable”, marked with a flaw; at the same time, in that very same prose the feeling that man remains a “toy of the gods” and that human existence is governed by “bitter humour growing into fate”, asserts itself.

PL

Mit jest sposobem wnikania w istnienie, jest narzędziem i formą poznania. Jest też formą intuicji, która wychodzi naprzeciw poczuciu, że ludzka rzeczywistość – również w jej codziennym, najbardziej powszednim wymiarze – zanurzona jest w porządku, który nazwać można "realnością bogów" (rozumianą niekoniecznie w paradygmacie religijnej wyobraźni). W tak nakreślonej perspektywie autor umieszcza Króla mrówek Zbigniewa Herberta, pokazując wybrane wątki tej "prywatnej mitologii" poety i akcentując zwłaszcza ich egzystencjalny oraz metafizyczny kontur. Stawia jednocześnie tezę, że w prozach tworzących tom słychać czułość wobec tego, co w człowieku dotknięte przez nieszczęście, "zwichnięte i bezbronne", naznaczone skazą, a jednocześnie w tych samych prozach dochodzi do głosu poczucie, że człowiek pozostaje "zabawką bogów", że ludzką egzystencją rządzi "gorzki komizm wrastający w los".

13

Pan Cogito i Pan Credo razem idą przez świat

63%

Wierzbicki A.

|

tom 344

|

nr 1-2

233-234

EN

The article deals with the adventures of a reader and a poet involving Pan Cogito, a volume of poems by Zbigniew Herbert, and recalls reading the first two poems: Pan Cogito rozważa różnicę między głosem ludzkim a głosem przyrody and Sekwoja. An attempt at tackling the entirety of being and history provides a key to understanding the metaphysical and ethical motifs of Herbert’s poetic oeuvre. A dialogue with the poetic persona of Pan Cogito gives rise to the poetic persona of Pan Credo, present in poems by Alfred Marek Wierzbicki. The latter do not contain a polemic; this is rather an encounter and a mutual accompaniment of two spiritual experiences.

PL

W artykule mowa o przygodach czytelnika i poety z tomem wierszy Zbigniewa Herberta Pan Cogito. Wspomnienie lektury pierwszych dwóch wierszy: Pan Cogito rozważa różnicę między głosem ludzkim a głosem przyrody oraz Sekwoja. Próba zmierzenia się z całością bytu i dziejów dostarcza klucza do zrozumienia metafizycznych i etycznych wątków poetyckiego dzieła Herberta. W dialogu z poetycką personą Pana Cogito rodzi się poetycka persona Pana Credo, obecna w wierszach Alfreda Marka Wierzbickiego. Nie ma w nich polemiki, jest to raczej spotkanie i towarzyszenie sobie dwóch doświadczeń duchowych.

14

„Zostanie zdziwiony kolor spojrzenia dłoń skaleczona o powietrze”: rola spojrzenia i dotyku w poezji Zbigniewa Herberta

63%

Mańko R.

|

tom 344

|

nr 1-2

54-60

EN

Herbert’s perception of the surrounding world takes place predominantly via sight and touch. Tactical and visual experience creates a palette of colours and sounds. The sensual image of the objects of reality, stored in consciousness, forms the foundations of empirical knowledge. The process of comprehending Herbert demands realising his ways of seeing the world. The poet claimed that reality is actually extremely subjective and cannot be complete and permanent. Touch becomes his favourite metaphor.

PL

Herbertowska percepcja otaczającego świata odbywa się przede wszystkim poprzez wzrok i dotyk. Taktylne i wizualne doświadczenia tworzą paletę kolorów i dźwięków. Zmysłowy obraz przedmiotów rzeczywistości, przechowywany w świadomości, formuje podstawy wiedzy empirycznej. Zrozumienie Herberta wymaga uzmysłowienia jego sposobów postrzegania świata przedmiotowego. Herbert twierdził, że oczami przyjęta rzeczywistość jest w istocie bardzo subiektywna i nie może być czymś pełnym i stałym. Dotyk staje się ulubioną metaforą poety.

15

Kilka refleksji o nauczaniu, literaturze, pisarstwie i języku Z J.M. Coetzeem rozmawia Marek Pawlicki

63%

Coetzee J. M. , Pawlicki M.

|

nr 1

EN

A conversation with J.M. Coetzee, carried out in the July of 2019 via mail, touches upon such topics as the learning and teaching processes, the teacher‒student and the writer‒reader relations, as well as the notions of “death” and “alive [way of] reading,” the influence of Polish literature (in particular the poetry of Zbigniew Herbert) on the Nobel laureate’s works, and the Anna Wierzbicka’a concept of natural semantic meta-language.

16

„PODRÓŻNIK WĘDRUJĄCY DO ŹRÓDEŁ”. WYBRANE WĄTKI W TWÓRCZOŚCI ZBIGNIEWA HERBERTA W KONTEKŚCIE MYŚLI PRESOKRATYKÓW

63%

Filipczuk M. , Filipczuk M.

|

nr 15

123-142

PL

Life is a journey as long as a man is set to absorb the world, to accept it in its diversi-ty and richness. Zbigniew Herbert often expresses the conviction regarding the “inex-haustible splendour of the world”, and admits that he is “seduced by the beautiful and diversified world” (A Prayer of Mr. Cogito – the Traveller). Both the real and the meta-phorical travelling understood as getting to know – exploring – learning anew, are the domain of the Ionian philosophers. No wonder that the philosophy of Ionian thinkers serves Herbert as the incessant source in his intellectual peregrinations. In this article we explore some interconnections between the aforementioned tradition and Herbert’s work.

17

Herbert i świat Rzymu

62%

Kisiel M.

|

nr 2(7)

241-248

XX

The review of Józef Maria Ruszar’s book Słońce republiki. Cywilizacja rzymska w twórczości Zbigniewa Herberta (2014) [Sun of the republic. Roman civilisation in Zbigniew Herbert’s work]. The author of the review emphasises that Ruszar convincingly inscribed Herbert’s fascination with antiquity (especially Roman antiquity) in the whole historiosophical reflection of the poet. The conviction about the progressive disintegration of the structures of civilization and society was closely related in Herbert’s writing with the sustained defence of Roman virtus. However, the thesis that in his poetic work Herbert was disputing with the programme and ideology of the literary modernism is perceived by the reviewer as questionable.

18

Między językiem a temperamentem tłumacza: „dyskretna forma” wierszy Zbigniewa Herberta w przekładach niemieckich i angielskich

62%

Stanaszek M.

|

tom 9

140-186

PL

The present paper is an attempt to describe the rendering of the ‘discreet poetic form’ of several of Zbigniew Herbert’s poems from the volume Raport z oblężonego Miasta in their English and German translations. Comparing the translators’ achievements in this respect and the semantic costs of such efforts, the author tries to reconstruct their priorities, assess their translational skills – and find the reasons for their different or similar performances.

19

Akcenty nad nicością i prochem. Zbigniew Herbert – poezja jako habituacja

62%

Bal Nowak M.

Estetyka i Krytyka

|

2010

|

nr 19

11-23

EN

The subject of my article is a reconstruction of Zbigniew Herbert’s value system. For this reason, I analyse his poems from an aesthetical and ethical perspective. Is it possible that the poetic imagination not only reflects a point of view, but also forms moral attitudes? It can be inquired whether besides being an obligation towards imagination, the duty of poets and poetry may as well be a kind of habituation, or the formation of „value tables”, or Aristotelian practising of good habits and patterns. Can Herbertian „taste” become an aesthetical version of conscience when an ethical perspective is replaced by an aesthetic one? Can it be used as weapons against the banality and triviality of evil? My analysis is supplemented with a comparison of Herbert’s stand to Calderon de la Barca’s and Joseph Conrad’s positions.

20

Henryk Elzenberg i Zbigniew Herbert - niezależny mistrz i jego uczeń

54%

Sznajderski T.

|

nr 4