Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

A historical study of utility gardens within the Klemensów palace and park complex

100%

Chęć E. , Dudek-Klimiuk J. , Szkołut P.

Technical Transactions

|

2021

|

tom Vol. 118, iss. 1

art. no. e2021010

EN

The main purpose of the research was the historical study of utility gardens, which are separate functional and spatial sections of the palace and park complex in Klemensów. These include a walled-off garden constituting a unique man-made landscape acting as a fruit and vegetable garden, as well as a tree nursery. The utility gardens in Klemensów were a place of acclimation and reproduction of seeds and saplings imported to Poland. Thanks to the expanding possibilities of obtaining and exchanging them from foreign and domestic garden nurseries, over time, the garden in Klemensów became a unique collector’s garden. The research introduces rarely discussed problems in the field of conservation, including the adaptation of historic utility gardens. The results include the analyses of archival materials which have not been previously developed.

2

Contemporary threats to selected palace-park complex of the Zamoyski Entail

84%

Boguszewska K. L. , Boguszewska M.

Czasopismo Techniczne. Architektura

|

2015

|

tom Y. 112, iss. 5-A

15--31

EN

The Zamoyski Entail was the 4th entail to be created in the lands of the Polish-Lithuanian Commonwealth. Its establishment is associated with Jan Zamoyski, Chancellor and Grand Crown Hetman. The Zamoyski family became the owners of the estates through its inheritance and purchase. They also erected their own residences, surrounded by park complexes. For example Klemensów founded by the 7th entailer Tomasz Zamoyski, Różanka on the Bug River with the no longer existent palace or the palace and park in Adampol, which currently houses a tuberculosis hospital. The purpose of the presented article is to present representative buildings of palace and park complexes of the entail as well as their spatial transformations especially resulting from defragmentation of garden complexes during the agrarian reform and the transition period. The research also analyses changes in ownership of palace and park complexes and their evolving functions. The article also attempts to describe the greatest threats, along with their characteristics and impact on the historic gardens belonging to the former Zamoyski Entail.

PL

Ordynacja Zamoyska była czwartą utworzoną na ziemiach Rzeczypospolitej. Jej powstanie wiąże się z osobą Jana Zamoyskiego, kanclerza i hetmana wielkiego koronnego. Ród Zamoyskich stawał się właścicielem majątków w wyniku dziedziczenia, a także zakupów. Wznosił również własne siedziby, którym towarzyszyły założenia parkowe. Jednym z takich przykładów był Klemensów, fundacji VII Ordynata Tomasza Zamoyskiego, Różanka nad Bugiem z niezachowanym obecnie budynkiem pałacu czy zespół pałacowo-parkowy w Adampolu, na którego terenie mieści się obecnie szpital przeciwgruźliczy. Celem niniejszego artykułu jest zaprezentowanie reprezentacyjnych obiektów założeń pałacowo-parkowych Ordynacji oraz ich przekształceń pod względem przestrzennym – defragmentacji kompozycji ogrodowej w wyniku reformy rolnej i transformacji ustrojowej. Pod uwagę wzięte zostaną także zmiany własności zespołów pałacowo-parkowych oraz pełnionych przez nie funkcji. W artykule podjęto też próbę opisania największych zagrożeń wraz z ich charakterystyką oraz wpływem na historyczne ogrody wchodzące w skład dawnej Ordynacji Zamoyskiej.

3

Księgi gromadzkie we wsiach Ordynacji Zamojskiej oraz na terytoriach sąsiednich w drugiej połowie XVII i w XVIII w.

67%

Łosowski J.

Studia Źródłoznawcze. Commentationes

|

2022

|

tom 60

75-91

EN

The article presents a discussion on the origins, nature, and function of the village register books in the Old Polish period, held by Stanisław Grodziski and Ludwik Łysiak in the 1960s. The next part of the text characterises the organisation of the Zamoyski Entail and its judiciary, and describes instances of the use of the register books in rural estates belonging to it, unknown to researchers. Next, it analyses the sparse information on this type of register book used in the Lublin land. An attempt was also made to explain the reasons for not using the village register books in the Chełm Land (outside the Zamoyski Entail). The very few references to the existence of such books in these areas prove the validity of L. Łysiak’s thesis that they were rare in the Commonwealth outside southern Lesser Poland and the western part of the Ruthenian Province.

PL

W artykule przedstawiono dyskusję dotyczącą genezy, istoty i funkcji ksiąg gromadzkich w okresie staropolskim, którą Stanisław Grodziski i Ludwik Łysiak toczyli w latach 60. ubiegłego stulecia. W dalszej części tekstu dokonano charakterystyki organizacji Ordynacji Zamojskiej i jej sądownictwa, a także opisano nieznane badaczom przypadki używania ksiąg gromadzkich w należących do niej dobrach wiejskich. Przeanalizowano również nieliczne informacje o tego rodzaju księgach funkcjonujących w ziemi lubelskiej. Dokonano też próby wyjaśnienia powodów niewykorzystywania ksiąg gromadzkich w ziemi chełmskiej (poza terenem Ordynacji). Nieliczne wzmianki o istnieniu ksiąg gromadzkich na tych terenach stanowią dowód słuszności tezy L. Łysiaka o ich rzadkim występowaniu w Rzeczypospolitej poza południową Małopolską i zachodnią częścią województwa ruskiego.