Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Пoлеміка членів Польського Tовариства Геральдичного над походженням князя Федька Нecвізького (1911-1930)

100%

Babińska M.

|

tom 5

72 - 94

PL

Artykuł poświęcony jest jednej z największych dyskusji genealogicznych pierwszej połowy XX w. – o pochodzeniu księcia Fedka Nieświzkiego. Protoplasta książęcych dynastii Zbaraskich, oraz pochodzących od nich Wiśniowieckich, Poryckich i Woronieckich, starosta krzemieniecki i bracławski Fedko Nieświzki ( data ur. nieznana – zm. ok. 1442 r.) był jednym z najdzielniejszych uczestników powstania Świdrygiełły. Dyskusja nad jego pochodzeniem rozpoczęta w końcu ХIX w. trwa do dziś. Według tradycji rodowej książąt Zbaraskich, założyciela rodu Fedka Nieświzkiego uważano za potomka syna wielkiego księcia litewskiego Olgierda – Dymitra Korybuta. Jednak opracowania naukowe historyków drugiej połowy XIX w. (K. Stadnickiego i J. Wolffa), stanowczo podważyły oficjalną wersję jego pochodzenia. Najwięcej uwagi zagadnieniu pochodzenia Fedka Nieświzkiego poświęcili członkowie Polskiego Towarzystwa Heraldycznego, które powstało w 1906 r. we Lwowie ( jako Towarzystwo Heraldyczne ), a od 1925 r. stało się ogólnopolskim centrum badań genealogii, heraldyki, i innych nauk pomocniczych historii. Wśród historyków skupionych w Towarzystwie nie było jednej wersji pochodzenia Fedka; każdy z oponentów przedstawiał własny schemat genezy owego rodu na łamach czasopism Towarzystwa – «Miesięcznika Heraldycznego» i «Rocznika Towarzystwa Heraldycznego». Najwięcej rozpraw poświęconych owemu zagadnieniu opublikował Józef Puzyna. Historyk ten był zwolennikiem starej wersji o pochodzeniu książąt Zbaraskich identyfikując Fedka Nieświzkiego jako Fedora Korybutowicza. Wersję Puzyny przyjęli Antoni Prochaska i Oskar Halecki. Ale w środowisku Towarzystwa nie brakowało też oponentów owej koncepcji; Zygmunt Luba-Radzimiński, Władysław Semkowicz, Kazimierz Sochaniewicz udowodniali, że Fedko Nieświzki i Fedor Korybutowicz byli dwiema różnymi osobami. Artykuł mój omawia zasadnicze dowody i argumenty przedstawicieli obu koncepcji. Osobną uwagę poświęcono charakterystyce obecnego stanu badań tego zagadnienia we współczesnej polskiej i ukraińskiej historiografii

EN

The article is dedicated to one of the biggest genealogical discussions in the first half of the 20th century, i.e. the one about the origin of Duke Fedek Nieświzki. Fedek Nieświzki (date of birth unknown, died ca. 1442), the starost of Kremenets and Bratslav, the progenitor of the princely dynasty of the House of Zbaraski, as well as of, originating from them, the House of Wiśniowiecki, Porycki and Woroniecki, was one of the bravest participants of Švitrigaila’s uprising. The discussion about his origin started in the late 19th century and still lasts. According to the tradition of the line of the House of Zbaraski, the founder of the line of Fedek Nieświzki was Dmitry Kaributas – a descendant of the son of Algirdas, Great Duke of Lithuania. However, the studies of historians from the second half of the 19th century (K. Stadnicki and J. Wolff) invalidated the official version of his origin. The greatest attention to the issue of Fedek Nieświzki’s origin was paid by members of the Polish Heraldic Committee, which was established in 1906 in Lviv (as the Heraldic Committee), and which became a Polish nationwide centre of studies on genealogy, heraldry and other auxiliary sciences of history. Among the Committee’s periodicals there was no one version of Fedek’s origin; in the Committee’s journals – “Heraldic Monthly” and “Heraldic Committee Yearbook” – each of the opponents showed his own schema of the genesis of the line. The greatest number of papers dedicated to the issue concerned were published by Józef Puzyna. This historian was an adherent of the old version of the origin of the Zbaraski princely family, identifying Fedek Nieświzki as Fedor Korybutowicz (Kaributas). This version of Puzyna’s was accepted by Antoni Prochaska and Oskar Halecki. However, among the members of the Committee there were also some opponents of this theory; Zygmunt Luba-Radzimiński, Władysław Semkowicz, Kazimierz Sochaniewicz proved that Fedko Nieświzki and Fedor Korybutowicz (Kaributas) were two different people. My article discusses essential evidence and arguments used by the representatives of both theories. A special attention is paid to the characteristic of the present research on this issue in the contemporary Polish and Ukrainian historiography

2

Dzieje rodu hrabiów Zamoyskich (gałąź na Podzamczu i Maciejowicach) - zarys problemu

86%

Nowak M.

|

tom 2

61 - 77

PL

Powyższy artykuł stanowi próbę ukazania dziejów jednej z gałęzi rodu hrabiów Zamoyskich (herbu Jelita), która w latach 1835 - 1944 posiadała dobra Podzamcze, Maciejowice i Trzebień, w powiecie garwolińskim. Autor dokonując charakterystyki jej losów, skupił się na prezentacji dokonań trzech najwybitniejszych przedstawicieli: Stanisława Kostki młodszego (1820 - 1889), Andrzeja Przemysława (1853 - 1927) oraz Jana Kantego (1900 - 1961). Wykazali się oni dużą aktywnością ekonomiczną, która wykraczała poza ramy gniazda rodowego czy powiatu. Wskazywała na to kwestia nabycia przez hr. Andrzeja Przemysława dóbr ziemskich na węgierskim Spiszu. Losy tego rodu były również ilustracją przeobrażeń pozycji społecznej w okresie XIX - XX w., oraz zdolności do adaptacji w warunkach dokonujacych się wówczas przeobrażeń stosunków kapitalistycznych (poprzez m. in. strategię małżeństw, prowadzących do utrwalenia wpływowej pozycji w polskim i europejskim środowisku arystokratycznym)

3

Z dziejów projektu „S(z)koldem”. Edukacja obywatelska pracowników instytucji edukacyjnych i kulturalnych w Polsce w latach 90. XX wieku

58%

Maliszewski T.

|

nr 2(69)

EN

The article presents the origins, chosen aspects of implementation and the achievements of the Swedish-Polish Project: Democratisation of Education – “S(z) koldem”, coordinated by Vuxenutbildarcentrum (Adult Education Centre) of the University in Linköping (Sweden) and the Institute of Pedagogy of the University of Gdańsk. The project was carried out in schools and institutions supporting the school system and in cultural institutions from the entire country (mainly the Pomorze and Wielkopolska regions). The project “S(z)koldem” was addressed to active teachers of schools at different levels of education, pedagogues of different care and education institutions, librarians and employees of other Polish cultural institutions. The main goal of the project was to promote democracy within and around Polish (and Swedish) cultural and educational institutions as well as to promote civic education among their employees. The final part of the article attempts to formulate assessments related to the effects of the implementation of this Swedish-Polish project from the perspective of over a decade from its completion.

PL

W artykule przedstawione zostały geneza, wybrane aspekty realizacyjne oraz dorobek Szwedzko-Polskiego Projektu Demokratyzacji Oświaty „S(z)koldem”, koordynowanego przez Vuxenutbildarcentrum /Centrum Edukacji Dorosłych/ Uniwersytetu w Linköpingu (Szwecja) i Instytut Pedagogiki Uniwersytetu Gdańskiego. Projekt był realizowany w szkołach i instytucjach wspomagających system szkolnictwa oraz w placówkach kultury z terenu całego kraju (głównie Pomorza i Wielkopolski). Adresatami projektu „S(z)koldem” byli czynni nauczyciele szkół różnych szczebli kształcenia, pedagodzy z różnorodnych placówek opiekuńczowychowawczych oraz bibliotekarze i pracownicy innych polskich instytucji upowszechniania kultury. Głównym celem projektu było zaś propagowanie demokracji wewnątrz i wokół polskich (i szwedzkich) placówek kultury i edukacji oraz promowanie edukacji obywatelskiej wśród ich pracowników. W końcowej części artykułu podjęto próbę sformułowania ocen dotyczących efektów realizacji tego szwedzko-polskiego projektu z perspektywy kilkunastu lat od jego zakończenia.