Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Brytyjskie lotnictwo w rejonie Dardaneli w 1915 roku

100%

Korzeniowski P.

|

nr nr 25 (1)

49-69

XX

Walki w rejonie Dardaneli i na Półwyspie Gallipoli toczyły się niemal przez cały rok 1915. Operacja, planowana początkowo jako samodzielne przedsięwzięcie floty, miało zakończyć się szybkim wyeliminowaniem Imperium Osmańskiego z wojny. Jednakże działania sił nawodnych okazały się nieskuteczne, a atak przeprowadzony w dniu 18 marca 1915 roku kosztował Aliantów utratę trzech okrętów liniowych. Niechęć do przyznania się do porażki spowodowała podjęci decyzji o rozpoczęciu operacji lądowej i wysadzenie desantu na Półwyspie Gallipoli. Była to pierwsza w nowoczesnej wojnie operacja desantowa na wybrzeże bronione przez nieprzyjaciela. Lądowanie przeprowadzone w dniu 25 kwietnia 1915 roku zakończyło się zdobyciem przyczółków, ale nie zdołano opanować kluczowych punktów na półwyspie. Także podejmowane w kolejnych miesiącach operacje zakończyły się niepowodzeniem, a zbliżająca się zima zmusiła wycofanie sił alianckich na przełomie 1915/1916 roku. W walkach w rejonie Dardaneli, zarówno marynarka wojenna, jak i wojska lądowe wspierane były przez lotnictwo. Jednostki lotnicze obejmowały dwa okręty-bazy wodnosamolotów - HMS Ark Royal oraz HMS Ben-my-Chree, oraz dwie eskadry Royal Naval Air Service - 2. oraz 3. Ponadto na korzyść kontyngensu francuskiego działała 98. Eskadra Lotnicza (l'Escadrille MF 98 T). W czasie analizowanych miesięcy, lotnictwo alianckie bardzo mocno angażowało się w prowadzone działania, zarówno morskie jak i lądowe. Niestety, z powodu niewystarczającej liczby maszyn latających, ich słabych parametrów taktyczno-technicznych oraz zbyt ubogiego zaplecza technicznego efektywność tych działań była bardzo daleko niewystarczająca. (abstrakt oryginalny)

EN

The battles in the Dardanelles and Gallipoli Peninsula took place almost throughout 1915. The operation, initially planned as an independent fleet venture, was to end with the rapid elimination of the Ottoman Empire from the war. However, the operation of the navy proved to be ineffective, and the attack carried out on March 18, 1915 cost the Allies the loss of three line ships. The reluctance to admit defeat caused the decision to start a land operation on the Gallipoli Peninsula. It was the first amphibious operation in the modern war on the coast defended by the enemy. The landing, carried out on 25 April 1915, ended with the gaining of bridgeheads, but the key points on the peninsula were not occupied. Also the operations undertaken in the following months ended in failure, and the approaching winter forced the withdrawal of Allied forces at the end of 1915. In the battles in the Dardanelles, both the navy and ground troops were supported by the air force. Aircraft units included two aircraft-bases - HMS Ark Royal and HMS Ben-my-Chree, and two squadrons Royal Naval Air Service - 2nd and 3rd. In addition, for the French contingent operated the 98th Air Squadron (l'Escadrille MF 98 T). During the analyzed months, the Allied air force was very much involved in the operations carried out, both sea and land. Unfortunately, due to the insufficient number of flying machines, their poor tactical-technical parameters and too poor technical facilities, the effectiveness of these activities was far insufficient. (original abstract)

2

W latach I Wojny Światowej (odcinek 5) : Historia bankowości w Polsce

100%

Morawski W.

|

nr nr 22

19-22

XX

W latach I Wojny Światowej powstała instytucja emisyjna Polska Krajowa Kasa Pożyczkowa. W Galicji istniał już Bank Krajowy i powstały dwa nowe publiczne banki. Omówiono sytuację w pozostałych zaborach.

3

Cesarstwo Niemieckie a odbudowa państwa polskiego

75%

Kosiarski J.

|

tom 54

|

nr nr 1

163-192

XX

Po wybuchu I wojny światowej na wokandzie polityki Cesarstwa Niemieckiego pojawiła się kwestia odbudowy państwa polskiego. Decydenci niemieccy postrzegali posłużenie się sprawą polską jako ważny instrument dywersji antyrosyjskiej, nawiązując do planów rozważanych przez sztab generalny armii cesarskiej jeszcze w latach 80. XIX w. Odbudowane państwo polskie miało być zarazem komponentem tzw. Mitteleuropy, tj. związku państw europejskich, formalnie równouprawnionych, faktycznie jednak poddanych dominacji niemieckiej; w Berlinie uważano, że kontrolując Mitteleuropę, Niemcy uzyskają dominującą pozycję w skali globalnej i dołączą do elitarnego klubu mocarstw światowych o autarkicznych cechach jako jego czwarty - obok Stanów Zjednoczonych, Imperium Brytyjskiego i Rosji - członek. Postulat ustanowienia Środkowoeuropejskiego Związku Gospodarczego (Mitteleuropy), którego częścią składową miało być odbudowane państwo polskie, został włączony do najważniejszego niemieckiego katalogu celów wojennych, tzw. programu wrześniowego z 1914 r., sygnował go kanclerz Rzeszy Niemieckiej i premier Prus Theobald von Bethmann-Hollweg. Do krótkotrwałej realizacji przez Niemcy koncepcji Mitteleuropy doszło między marcem (traktat brzeski z Rosją bolszewicką) i listopadem 1918 r. (klęska wojenna Rzeszy).(abstrakt oryginalny)

EN

Following the outbreak of World War I, a reconstruction of Poland's statehood emerged as a legitimate issue on the German Empire's political agenda. German decision-makers deemed the Polish cause an important instrument of the anti-Russian diversion, thus falling back onto the original strategic plans contemplated by the German Army's General Staff as early as 1880s. The rebuilt Polish statehood was also deemed a component of the so-called Mitteleuropa concept, i.e. a union of European states, officially invested with equal rights, but actually subject to German domination. In Berlin, it was believed that by controlling Mitteleuropa Germany would gain a dominant position on a global scale, and would consequently join the elite club of autarkic world powers, as its bona fide fourth member, alongside the United States, British Empire, and Russia. Postulated establishment of a Central European Economic Union (Mitteleuropa concept), one of whose components was to be a rebuilt Polish statehood, was incorporated into the key agenda of German war aims, the so-called Septemberprogramm of 1914, endorsed by the Chancellor of the German Reich, and Prime Minister of Prussia, Theobald von Bethmann-Hollweg. Germany briefly implemented the Mitteleuropa concept between March (Brest-Litovsk Peace Treaty with Bolshevik Russia) and November of 1918 (ultimate war defeat of the German Reich).(original abstract)

4

Sprawozdanie z międzynarodowej konferencji naukowej "Local Administration during the First and Second World Wars", Praga, 8-10 września 2021 r.

75%

Mielnik H.

|

nr nr 2

241-244

XX

Międzynarodowa konferencja naukowa "Local Administration during the First and Second World Wars" odbyła się w dniach 8-10 września 2021 r. w Pradze. Organizatorem konferencji był Instytut i Archiwum Masaryka Czeskiej Akademii Nauk w Pradze. Konferencja dotyczyła problematyki lokalnej administracji i sądownictwa w okresie I i II wojny światowej. W wydarzeniu udział wzięło 25 uczestników z 15 państw, reprezentujących różne dyscypliny naukowe. Konferencja stanowiła ważne wydarzenie, umożliwiające porównanie doświadczeń okupacji z perspektywy lokalnej administracji w różnych obszarach Europy. (abstrakt oryginalny)

EN

The international scientific conference "Local Administration during the First and Second World Wars" was held on September 8-10, 2021 in Prague. The meeting was organized by the Masaryk Institute and Archives of the Czech Academy of Sciences. The conference concerned the issues of local administration and judiciary during World War I and II. The event was attended by 25 participants from 16 countries representing various scientific disciplines. The conference was an important scientific event, that made it possible to compare the occupation of various areas of Europe from the perspective of local administration. (original abstract)

5

Prawa własności intelektualnej w czasie globalnych konfliktów na przykładzie I i II wojny światowej

51%

Kurosz K.

|

nr nr 8

54-62

XX

W czasach globalizacji prawo własności intelektualnej, zwłaszcza międzynarodowe (traktatowe), jest narzędziem ułatwiającym kooperację między podmiotami z różnych krajów. Postęp globalizacji bywa przerywany co jakiś czas wielkimi kryzysami i konfliktami, zwłaszcza wojnami światowymi. Wówczas do głosu dochodzą czynniki powodujące, że prawo własności intelektualnej staje się obszarem wrogich działań między państwami, pomimo więzów traktatowych, zakazujących takich działań. W artykule przybliżony zostanie wpływ na prawo własności intelektualnej I i II wojny światowej. Opracowanie to, choć ma charakter historyczny, służyć ma pokazaniu powtarzalności sposobów postępowania państw w okresie wojen (np. koncepcja listy wrogich państw przyjęta przez Wielką Brytanię w 1914 r., a przez Federację Rosyjską w 2022 r.). Będzie to stanowiło punkt odniesienia dla odrębnego opracowania, które zostanie poświęcone wojnie faktycznie prowadzonej, choć niewypowiedzianej, przez Federację Rosyjską z Ukrainą w XXI wieku. Choć podobne przyczyny prowadzą do podobnych skutków, to między poszczególnymi konfliktami występują też zasadnicze różnice. Czysto dogmatyczna analiza zobowiązań traktatowych państw w obszarze własności intelektualnej oraz różnych aktów prawnych wydawanych w związku z działaniami wojennymi, bez uwzględniania tła historycznego, politycznego i gospodarczego, nie pozwala wyjaśnić rzeczywistego celu działań państw oraz ratio legis nadzwyczajnych regulacji. Kontekst historyczny pokazuje również, że niektóre z działań podejmowanych w trakcie aktualnego konfliktu mają swoje odpowiedniki w przeszłości. Opracowanie (oraz odrębny artykuł poświęcony wojnie w Ukrainie) ma na celu zasygnalizowanie pewnych zagadnień, a nie ich kompleksową analizę, która wymagałaby monograficznego opracowania. Istotne jest również uchwycenie kontekstu globalizacyjnego, który ma istotny wpływ na prawo własności intelektualnej. To, w jakim kierunku będzie ewoluowało prawo własności intelektualnej, zależy m.in. od tego, czy w przyszłości zwycięży model rywalizacji między państwami, stanowiący przeciwieństwo podejścia kooperacyjnego. Skupienie uwagi na globalnych konfliktach ma na celu uwypuklenie konsekwencji rywalizacji w jej najbardziej radykalnej formie.(abstrakt oryginalny)

EN

In times of globalization, intellectual property law, especially international (treaty) law, is a tool to facilitate cooperation between entities from different countries. The progress of globalization is periodically interrupted by major crises and conflicts, especially world wars. The uniqueness of the situation occurring in both world wars caused the majority of warring countries to abandon the paradigm of inviolability of property rights and intellectual property rights in favour of the principle of state sovereignty. Intellectual property rights were nationalized in disregard of states' obligations under the Paris Convention. This happened both in those countries which based their legal system on liberalism and respect for the rule of law (United States, United Kingdom) and in those where ideas of democracy were never widespread (Russia's actions during World War I). One can derive a certain correlation from this: the greater the sense of existential threat to the state, the stronger the tendency to disregard treaty obligations during wars. A separate study on the war in Ukraine will also highlight the differences between current events and the actions of states during the First and Second World Wars. In particular, the purpose of the actions taken by the Russian Federation after 24 February 2022 in the field of intellectual property (partly different from those during the First and Second World Wars) and their unilateral character. Indeed, within the framework of the sanctions imposed by the European Union and other states supporting the right to independence and territorial integrity of Ukraine, no interaction in the field of intellectual property takes place.(original abstract)

6

Ludwik Ehrlich wobec perspektywy nowego ładu po I wojnie światowej

51%

Cichocki M. A.

|

tom 54

|

nr nr 1

217-229

XX

I wojna światowa była momentem formowania się nowego porządku europejskiego i międzynarodowego. W tym historycznym kontekście Ludwik Ehrlich analizuje podstawy liberalnego internacjonalizmu, a wnioski ujmuje w swojej pracy z 1918 r., pt. The War and Political Theory. Niniejszy artykuł prezentuje rozwój myśli Ehrlicha, poczynając od kwestii indywidualizmu z perspektywy psychologicznej, przez rolę państwa jako aktora w relacjach międzynarodowych oraz krytykę dziewiętnastowiecznej niemieckiej tradycji rozumienia suwerenności, a kończąc na koncepcji psychologicznego internacjonalizmu jako zasady nowego światowego porządku po I wojnie światowej. Aby lepiej zrozumieć kształtowanie się stanowiska Ehrlicha, autor analizuje wpływ wojennego kontekstu oraz ówczesnych akademickich debat międzynarodowych dotyczących roli jednostki, państwa oraz natury ładu międzynarodowego.(abstrakt oryginalny)

EN

The First World War marked the formation of a brand-new European, as well as international order. In this historical context Ludwik Ehrlich proceeds to evaluate the foundations of liberal internationalism, to subsequently put down his conclusions in the 1918 paper entitled The War and Political Theory. The present article focuses on the development of Ehrlich's thought, commencing with the issue of individualism from a psychological perspective, through the role of the state as a player in the international relations, the critique of the way 19th century German tradition construed the notion of sovereignty, and rounding it all up with the concept of psychological internationalism as the underlying principle of the new world order after World War I. With a view to ensuring a better appreciation of the way Ehrlich's position was shaped, the Author assesses the impact of the war context and international academic debates pursued at the time on an individual human being, the state at large, and the very nature of international order.(original abstract)

7

The Victims of the "Great War" in Transylvania: Recovering the Sources and Designing a Database of Invalids, Orphans, and War Widows

44%

Holom E. C. , Lumezeanu A.

|

nr nr 1

97-122

EN

The present work introduces the scholarly community to a database containing information about the invalids, orphans, and widows of the First World War in Transylvania - the IOW database, which uses data extracted from the files relating to pensions awarded to these social categories as its main sources. These consist primarily of civil status documents, reports on the personal characteristics of the enrolled soldiers, data relating to war participation and testimonies proving disappearance or death in addition to medical records, as well as information regarding the situations of the beneficiaries' families and the amounts of money they received, and evidence attesting changes in the status of pension beneficiaries. Next, the details were entered into a relational data-base that will enable multiple scientific investigations in the fields of humanities, social sciences, and legal studies, as well as medicine and history of medicine, and offer the possibility of having a social and cultural impact among the general public and local communities. The preliminary results, drawn from the table relating to widows, illustrate the negative consequences of war on the lives of men, women, and children in Transylvania. Finally, the paper outlines further development of the database and future lines of research.(original abstract)