Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Odsłonięcia powierzchniowe w koncepcji ochrony georóżnorodności Górnośląskiego Zagłębia Węglowego

100%

Jureczka J.

|

2001

|

tom Vol. 49 nr 11

1101-1106

PL

Na georóżnorodność budowy geologicznej Górnośląskiego Zagłębia Węglowego składają się utwory powstałe w różnych okresach dziejów Ziemi. Na powierzchni odsłaniają się utwory karbonu, triasu i miocenu, a we wschodniej części Zagłębia także permu i jury. Obecny obraz odsłonięć powierzchniowych na obszarze Zagłębia jest na ogół niekorzystny. Znaczna ich część jest w stanie szybko postępującej degradacji, głównie pod wpływem działalności człowieka. Szczególnie widoczny jest proces masowej likwidacji odsłonięć utworów węglonośnych karbonu, które są unikatowe w skali Polski i Europy. W ostatnim dziesięcioleciu zlikwidowano ich około 15, między innymi w Rudzie Śląskiej (Kochłowice, Bielszowice), Mysłowicach (Brzezinka, Wesoła), Katowicach (Brynów, Giszowiec) oraz w Mikołowie. Działania takie wpływają na poważne zubożenie georóżnorodności Zagłębia. Należy więc objąć ochroną istniejące jeszcze ważne odsłonięcia, aby zachować tę część dziedzictwa geologicznego Zagłębia Górnośląskiego, istotną z punktu widzenia naukowo-dydaktycznego oraz turystyczno-rekreacyjnego i kulturowego. Obecnie ochroną prawną jest objętych tylko 10 odsłonięć, głównie ze wschodniej części Zagłębia. W tej części Zagłębia proponowane są do ochrony kolejne odsłonięcia, w tym przede wszystkim wyznaczone jako geostanowiska programu GEOSITES odsłonięcia permu i karbonu dolnego: martwicy karniowickiej i zlepieńca myślachowickiego w Karniowicach, melafirów w Regulicach, wapienia węglowego w Czernej (Czerwona Ścianka). Listę ważnych geostanowisk na obszarze Zagłębia należy uzupełnić o odsłonięcia karbonu produktywnego w Rydułtowach i Czerwionce-Leszczynach. Inne ważne odsłonięcia karbońskie godne ochrony to: Góra Zamkowa w Toszku (kulm), tzw. "łom Wójcika" w Czernej (wapień węglowy) i wąwóz Gródek w Kwaczale (arkoza kwaczalska). Cenne odsłonięcia utworów innych okresów geologicznych to przede wszystkim szereg nieczynnych kamieniołomów permskich skał wulkanicznych w okolicach Krzeszowic i Alwerni, a także triasowe odsłonięcia wapieni warstw gogolińskich oraz dolomitów kruszconośnych i diploporowych, w tym kamieniołomy w Bobrownikach (Tarnowskie Góry), Mokrem, Pogorzycach, Moczydle i na Sadowej Górze (Jaworzno). Słowa kluczowe: georóżnorodność, odsłonięcia powierzchniowe, ochrona, Górnośląskie Zagłębie Węglowe

EN

The paper presents a general review of the surface rock outcrops in the USCB area (except for its southern part) focusing on those of major importance for the geodiveristy of the basin's geological structure. Most of the outcrops include Carboniferous coal-bearing strata, which are unique at the surface, both in Poland and in Europe, as well as some outcrops of different geological periods, especially Triassic and Permian. In general, these outcrops are badly preserved; only a few of them have been legally protected, but most of them are in a state offast progressing degradation. There are only some well-preserved outcrops in large quarries of Permian and Triassic rocks situated in the eastern part of the basin. Exceptionally badly preserved are the outcrops of coal-bearing formations liquidated recently in great numbers (15 within 10 years). It makes the geodiversity of the basin seriously reduced to poverty. Changing the present state through legal protection of some outcrops, including Carboniferous strata, might be of great importance for the geological heritage preservation of the Upper Silesia. This would be also important from scientific, didactic, tourist and recreational point of view.

2

Ground-motion prediction equations for induced seismicity in the main anticline and main syncline, Upper Silesian Coal Basin, Poland

100%

Golik A. , Mendecki M.

Acta Geophysica

|

2012

|

tom Vol. 60, no. 2

410-425

EN

The purpose of the research was to determine parameters of ground-motion models for two areas characterized by considerable induced seismicity and different geology. Fifty-nine events collected from surface seismological stations of coal mine "Bielszowice" (at the Main Anticline, South Poland) and 144 events from coal mine "Ziemowit" (at the Main Syncline, South Poland) were used for computation. For both areas, simple ground-motion prediction equations (GMPEs) without site effects were derived, but the model was acceptable only for "Bielszowice" area. The GMPE was calculated once again for "Ziemowit", but this time we took into consideration the amplification coefficient, which significantly improved the model solution. Finally, the theoretical value of amplification was calculated. Knowing that the amplification is associated with subsurface layers, we used three different models of overburden: (i) with Quaternary sediments only, (ii) with a complex of Quaternary-Tertiary sediments, and (iii) with a complex of Quaternary-Tertiary-Triassic sediments and Carboniferous as a basement. Usually, the amplification of vibrations appears in the Quaternary sediments. However, theoretical calculations of amplification were consistent with the results obtained from GMPE when a rigid Carboniferous substratum was applied.

3

Distribution of Peak Ground Vibration Caused by Mining Induced Seismic Events in the Upper Silesian Coal Basin in Poland

88%

Dubiński J. , Mutke G. , Chodacki J. , Dubiński J. , Mutke G. , Chodacki J.

|

4

Preliminary analysis of InSAR data from south-west part of Upper Silesian Coal Basin

75%

Mirek K. , Isakow Z.

|

2009

|

tom T. 25, z. 3

239-246

EN

In recent years, the usage of Synthetic Aperture Radar Interferometry technique became more and more popular and it is used in many scientific field: for creating digital elevation models (DEMs), monitoring of deformation, glacier and ice motion etc. The paper presents preliminary analysis of satellite interferometry data from south-west part of Upper Silesian Coal Basin (USCB). USCB is characterised by a complicated geological structure, which is affected by the over 200-year hard coal mining. USCB is one of the world's biggest mining centres. The negative aspect of such a magnitude of exploitation is visible on the surface in the form of surface deformation, subsidence and induced seismicity and it necessitate monitoring the USCB area. With the use of an established geodetic network in the first case, and by means of a seismic network in the second case. The availability of satellite data resulted in the development of novel methods, which can significantly affect the monitoring quality of an endangered area. Authors used pair of satellite images for interferometric processing, made in March and April 2008. In the first stage of processing, the whole SAR scene was processed (100km x 100km). External DEMs were used both to increase precision in co registration of selected pair of SAR images and to reduce the errors in data processing and remove topographic phase during interferogram formation. Analysis of coherence demonstrated high value, which is connected with short time period and short perpendicular baseline of selected images, as well as highly urbanized area. The interpretation of interferometric data shows distinctive concentric fringe features. The centre of the fringe is an area of maximum of surface downwarp caused by coal mining. In the area of Knurów two subsidence troughs were located. Both of them consist of two interferometric fringes, correspond with 5 cmsubsidence per 35 days.

PL

Satelitarna interferometria radarowa staje się coraz bardziej popularną techniką wykorzystywaną w różnych dziedzinach: od tworzenia numerycznych modeli powierzchni terenu (DEM) poprzez monitorowanie osuwisk, lodowców, osiadania terenu aż po badanie zjawisk przyrodniczych i wegetacji roślin. Niniejszy artykuł przedstawia wstępne wyniki analizy interferogramów utworzonych z radarowych zdjęć satelitarnych, obejmujących południowo-zachodnią część Górnośląskiego Zagłębia Węglowego (GZW). GZW charakteryzuje się skomplikowaną budową geologiczną, na którą dodatkowo nakładają się wpływy ponad 200 lat eksploatacji węgla kamiennego. Z eksploatacją węgla kamiennego wiążą się zagrożenia spowodowane sejsmicznością indukowaną oraz osiadaniem terenu. Obszar GZW jest silnie zurbanizowany, w związku z czym zagrożenia wynikające z powstawania niecek osiadań oraz sejsmiczności indukowanej wymuszają monitorowanie rejonów związanych z eksploatacją węgla kamiennego, poprzez rozwijanie sieci geodezyjnej lub sejsmologicznej. Dostęp do danych satelitarnych spowodował rozwój nowych metod, które pozwalają na objęcie monitoringiem znacznego obszaru. Do przetwarzania wykorzystano parę zdjęć wykonanych w marcu i kwietniu 2008 roku. Zdjęcia charakteryzują się niedużą odległością bazową i czasową. Przetwarzanie zostało wykonane dla całej sceny (100 km . 100 km). Koherencja uzyskana z przetworzonych obrazów wykazuje wysokie wartości. Niewątpliwie jest to związane z niewielką odległością czasową i bazową przetwarzanych zdjęć oraz silnie zurbanizowanym terenem. Na uzyskanych interferogramach widoczne są koncentryczne, eliptyczne prążki interferencyjne, które wskazują na tworzenie się niecek osiadania na badanym obszarze. W okolicy Knurowa widoczne są dwa eliptyczne obszary wskazujące na osiadanie powstałe na skutek eksploatacji węgla kamiennego. Obszary osiadania składają się z około 2 prążków, co wskazuje na osiadanie rzędu około 5 cm na 35 dni.

5

Uszkodzenia obudowy i wyrobiska zaistniałe w wyniku wstrząsu sejsmicznego

75%

Nierobisz A.

|

2011

|

tom R. 62, nr 12

717-724

PL

W artykule zaprezentowano wybrane dwa zagadnienia z monografii o roli obudowy i jej wzmocnień w bezpiecznym utrzymaniu wyrobisk korytarzowych w kopalniach Górnośląskiego Zagłębia Węglowego w warunkach zagrożenia tąpaniami. Składać się ona będzie z dwunastu rozdziałów poświęconych m.in.: ocenie stanu zagrożenia wstrząsami górotworu i tąpaniami, odporności obudowy wyrobisk korytarzowych na obciążenia dynamiczne, analizie zasad doboru obudowy do wyrobisk zagrożonych tąpaniami, analizie statystycznej za lata 1990-2010, metodzie prognozowania, metodzie projektowania systemów obudowy w górotworze skłonnym do tąpań.

EN

The article presents selected problems from a monograph on the role of a support and its reinforcement in safe maintaining of roadways in coal mines of the Upper Silesian Coal Basin under the conditions of rock burst hazard. The monograph will consist of twelve chapters devoted, among others, to: the assessment of the risk of rocks shocks and rock bursts, and rock burst, resistance of roadways' supports to dynamic loads, analysis, of the principle applied in selection of support for workings prone to rock burst hazard, a statistical analysis for the years of 1990-2010, the method of forecasting, the method of designing of support systems in the strata prone to rockbursts.

6

Studium uwarunkowań emisji gazów ze zlikwidowanych kopalń SW części GZW (część VI)

75%

Grzybek I.

|

2012

|

tom nr 8

13-23

PL

Odmetanowanie zrobów, po zakończeniu likwidacji kopalń, utrzymano m.in. w polu Czyżowice KWK Anna oraz w KWK Żory i KWK Moszczenica. We wszystkich z nich obserwowano związek emisji metanu z odmetanowaniem: W szybach pola Czyżowice metan pojawił się po jego zakończeniu. W KWK Żory zanik migracji metanu do czynnych wyrobisk sąsiednich kopalń stwierdzono po zwiększeniu ujęcia odmetanowaniem, a w szybach KWK Moszczenica metan pojawiał się zasadniczo w okresach spadku jego wydajności. Wpływ na koncentrację gazów w szybach ww. kopalń ujawniły też zmiany ciśnienia barometrycznego, powodujące wahania koncentracji gazów wokół charakterystycznego dla każdego z szybów poziomu (zależnego od składu gazów złożowych), przy najwyższych koncentracjach CH4 w okresach niżów barycznych.

EN

In the studied area, degasation of gobs had still been operating after termination of the liquidation of Czyżowice field of Anna mine (Fig. 27) as well as Żory (Fig. 28) and Moszczenica mines. In all of them casual nexus between methane emission and degasation efficiency was observed. In the shafts of Czyżowice field methane had not been observed before the end of degasation (Tab. 19 - Part VII). In the case of Żory mine migration of methane to the neighbor operating Jankowice and Borynia mines the migration stopped at the moment of methane production rise. In the boreholes and shafts of Moszczenica mine, on the other hand, methane generally occurred only when degasation efficiency dropped (Figs. 32b & 33b). Moreover, the maximum values of methane concentra-tion were usually noted there during the depression barometric trends (Tab. 13). Degasation of Moszczenica andŻory mines was carried out at different gob levels which opened different gassy zones of methane content field. It has enabled author to pay attention to various methane concentrations in gases gathered from particular levels (Tab. 12 & 14), which are similar to such variations in deposit gases from gassy zones opened by the adequate levels (Tab. 4 - Part III).

7

Studium uwarunkowań emisji gazów ze zlikwidowanych kopalń SW części GZW (część VII)

75%

Grzybek I.

|

2012

|

tom nr 9

20-29

PL

Wyniki kontroli gazowej 37 zasypanych szybów z SW części GZW pokazują, że emisja metanu występuje tylko w 37,8 procent z nich – głównie w kopalniach zlikwidowanych o zakończonym odwadnianiu i odmetanowaniu. Emisją gazów kopalnianych kieruje więc m.in. odwadnianie oraz wentylacja i odmetanowanie zrobów. Równocześnie, najwyższe koncentracje metanu stwierdza się w szybach z rejonów o zamkniętej lub przejściowej strukturze pola metanonośności, a najniższe w szybach z rejonów o strukturze otwartej. Ponadto, koncentracje metanu w gazach kopalnianych z szybów i w gazach złożowych ze stref gazowych, udostępnionych najpłytszymi połączeniami szybów ze zrobami, są skorelowane. Wobec tego warunki geologiczno-gazowe złóż węgla wpływają na emisję gazów kopalnianych, a ilości wydzielającego się metanu są pochodną struktur pola metanonośności i usytuowania zrobów względem stref gazowych. Oprócz nich, dodatkowym czynnikiem wpływającym na emisję gazów są zmiany ciśnienia barometrycznego.

EN

The results of gassy monitoring of 37 shafts filled up across the SW part of USCB after 1986 (Fig. 1 - Part I, Tabs. 15 & 16) show occurrence of methane emission only in 37.8 per cent of them - mostly in closed down mines, where dewatering and degasation were stopped (comp.: Tab. 18). It makes possible to state that the emission of mine gases is controlled by dewatering as well as ventilation and degasation of mines. The highest methane concentra-tions are recorded in gassy regions of closed or transient structure of methane content field, while the lowest ones come from the regions of open structure. At the same time, methane concentrations in shafts and within deposit gases of gassy zones related to the shallowest connections of shafts are correlated to one another (Fig. 36). So, it can be assumed that methane concentrations in shafts are the derivative of its concentrations within deposit gases from the zones connected to shafts. Moreover, the occurrence of maximum values of methane concentration is more frequently connected to depression, then to other barometric trends (Tab. 21).

8

Rozwój mikrofacji organicznej w profilu litostratygraficznym karbonu Górnośląskiego Zagłębia Węglowego

75%

Jurczak-Drabek A.

|

2000

|

tom nr 390

5-33

PL

Z dotychczasowych danych zawartych w literaturze wynika, że podejmowane badania nad rozpoznaniem warunków facjalnych w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym dotyczyły wybranych pokładów lub obszarów. Materiał analityczny, składający się z ponad 11 tysięcy wyników analiz petrograficznych węgli pochodzących ze 155 otworów wiertniczych, pozwolił na odtworzenie warunków facjalnych panujących w paleotorfowisku karbońskim w ujęciu regionalnym i w profilu litostratygraficznym. Wykazano, że dominujące zawartości witrynitu w badanych węglach dają zgeneralizowany obraz panujących warunków facjalnych - leśnych i trzcinowo-szuwarowych paleotorfowiska karbońskiego w GZW. Określono kierunki rozwoju i zasięgi występowania facji: lądowej, leśnej, trzcinowo-szuwarowej i podwodnej w profilach głębokościowych otworów wiertniczych, w ogniwach litostratygraficznych i w ujęciu regionalnym. Przedstawiono zmienność stopnia uwęglenia pokładów węgla określonego współczynnikiem średniej zdolności odbicia światła witrynitu Ro. Wykazano, że wzrost głębokości wpływa na podwyższenie wartości Ro. Wartości najniższe Ro od 0,52 % związane są z utworami najmłodszymi krakowskiej serii piaskowcowej, a najwyższe, dochodzące do 2,04 %, z utworami najstarszymi serii paralicznej.

EN

Data hitherto existing in literature indicate that investigations performed on the recognition of facies environments within the Upper Silesian Coal Basin have referred to selected coal seams and areas. Analytical material, comprising results of over 11 000 petrographical analyses of coals from 155 boreholes, allowed to reconstruct facies environments which reigned in a Carboniferous peat bog, in both a regional context and lithostratigraphic section. It has been evidenced that the dominant vitrinite contents in the coals provide a generalized image of facies environments - in woodland and reed-rush environments of the Carboniferous peat bog in the Upper Silesian Coal Basin. Expansion directions and distribution of the land, woodland, reed-rush and subaqueous facies have been determined in depth profiles of boreholes, in lithostratigraphic members and in a regional context. Variability of carbonification degree of coal seams expressed by a mean vitrinite reflectance value Ro is shown. It has been proved that the increasing depth results in a higher Ro value. The lowest Ro values, below 0.52 %, are associated with the youngest deposits of the Kraków Sandstone Series, while the highest ones, up to 2.04 %, refer to the oldest deposits of the Paralic Series.

9

Krytyczne i pokrytyczne własności różnoziarnistych piaskowców karbońskich GZW badanych w trójosiowym ściskaniu

75%

Sanetra U.

|

2006

|

tom nr 6

42-44

PL

Artykuł przedstawia badania prowadzone w konwencjonalnym trójosiowym ściskaniu na próbkach grubo-, średnio-i drobnoziarnistych piaskowców karbońskich GZW. Badano wpływ ciśnienia hydrostatycznego (okólnego) na własności fizyko-mechaniczne skał oraz zależności pomiędzy własnościami krytycznymi i pokrytycznymi. Wykazano, że ze wzrostem ciśnienia okólnego najbardziej wzrasta naprężenie resztkowe, co w praktyce oznacza, że spękane skały mogą przenosić znaczne obciążenia o wartościach uwarunkowanych wartościami ciśnienia hydrostatycznego.

EN

The tests conducted in a conventional triaxial compression for coarse-, middle-and- fine-grained samples of the Upper Silesian Coal Basin are presented in the paper. The influence of confining pressure on physico-mechanical rock properties were tested as well as the relations between the critical and post-critical properties were determined. It was shown that with the increase of confining pressure the residual stress mostly which means in practice that the fractured rocks may transfer high of the values related to the values of hydrostatic pressure.

10

Aktywność sesjmiczna Górnośląskiego Zagłębia Węglowego - 30 lat ciagłej obserwacji przez Górnośląską Regionalną Sieć Sejsmologiczną

75%

Stec K.

|

2007

|

tom nr 6

37-39

PL

Systematyczna obserwacja sejsmiczności indukowanej działalnością górniczą kopalń w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym prowadzona jest od lat 50. przez Główny Instytut Górnictwa. Górnośląska Regionalna Sieć Sejsmologiczna działająca bez przerwy od 1974 roku pełni rolę nadrzędną w stosunku do sieci kopalnianych. Na podstawie uzyskiwanych sejsmogramów w sposób ciągły opracowywany jest bank danych, zawierający podstawowe parametry sejsmologiczne dla wstrząsów o energii E > 10'5 J, takie jak: data i czas wystąpienia zjawiska, energia wstrząsu, magnituda, nazwa kopalni, współrzędne epicentrum. Bank danych z lat 1974 - 2006 obejmuje 65165 wstrząsów. Dane te wykorzystywane są do badań związanych z szeroko pojeta analizą stanu zagrożenia tapaniami w kopalniach oraz oceną dynamicznych oddziaływań drgań wywołanych wstrząsami na powierzchniowe środowisko naturalne w GZW.

EN

The USCB area is one of the most seismically active mining areas in the world. Systematic observations of the mining-induced seismicrry over the USCB area have been carried out by the Central Mining Institute since the 1950s. During the period 1950 to 1973, about 350 seismic events of energy E > 106 J were recorded. The Upper Silesian Seismic Network, continuously active since 1974, has been playing a leading role in the seismological studies involving mine-operated seismic networks. A data set containing the basic seismological parameters of mine tremors such as date, origin time, energy, magnitude, mine name and the epicentre co-ordinates. The data set from the period of 1977-2006 contains more than 65165 mine tremors of energy E > 105 J. This data set was used in studies concerned with the state of rockburst hazard in mines and with an assessment of dynamic interactions between the seismic ground motions and the surface natural environment of the Upper Silesian Coal Basin.

11

Uwagi dotyczące składu petrograficznego piaskowców GZW w aspekcie wstrząsogenności górotworu

75%

Bukowska M. , Bukowski P.

|

tom Vol. 76, nr 42

111-118

PL

W artykule scharakteryzowano różnice w wykształceniu petrograficznym piaskowców karbońskich Górnośląskiego Zagłębia Węglowego, z rejonów, w których występują tąpnięcia oraz z rejonów, w których nie odnotowuje się tego typu zjawisk geodynamicznych. Przebadano piaskowce, które pochodziły z różnych ogniw stratygraficznych karbonu produktywnego, począwszy od warstw łaziskich po jaklowieckie. Z uwagi na różnice w wykształceniu petrograficznym wyodrębniono dwie grypy piaskowców, które powiązano z górotworem skłonnym i nieskłonnym do tąpań. Tym samym wskazano na istotne różnice w budowie petrograficznej pomiędzy próbkami piaskowców występujących w warstwach siodłowych a pozostałymi.

EN

In the article there were characterized the difference in the petrographic formation of carboniferous sandstones in the Upper Silesian Coal Basin from areas where bumps occur as well as from areas where there are no such geodynamic phenomena. The authors investigated sandstones from different stratigraphic cells of productive Carboniferous period from laziskie beds to jaklowieckie beds. Because of the differences in petrographic formation there were isolated indicated two groups of sandstones that were related toVock mass with and without a susceptibility to bumps. There were also indicated essential differences in the petrographic structure between the samples from siodłowe beds and the others.

12

Czynniki kształtujące ujemną anomalię hydrochemiczną w utworach karbonu produktywnego w północno-wschodniej części Górnośląskiego Zagłębia Węglowego

75%

Różkowski A. , Siwek P.

|

2008

|

tom z. 285

249-257

PL

W zasięgu basenu węglowego Górnośląskiego Zagłębia Węglowego (GZW) występuje normalna strefowość hydrochemiczna zaburzona lokalnie obecnością anomalii hydrochemicznych. W pracy przedstawiono charakterystykę i warunki formowania się ujemnej anomalii hydrochemicznej występującej w NE części GZW wywołanej czynnikami geogenicznymi i górniczymi.

EN

Within range of the USCB the normal hydrochemical zonation exists, locally disturbed by hydrochemical anomalies. In the paper characteristics and forming conditions of the negative hydrochemical anomaly occurring in the NE part of the USCB caused by geogenic and mining factors is presented.

13

Wybrane problemy prawne dotyczące rekultywacji zwałowisk pogórniczych w Zagłębiu Ruhry i Górnośląskim Zagłębiu Węglowym

75%

Gawor Ł.

|

2012

|

tom T. 7, z. 2

129-138

PL

W artykule przedstawiono porównanie uregulowań prawnych dotyczących rekultywacji i zagospodarowania zwałowisk odpadów po górnictwie węgla kamiennego w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym (GZW) oraz w Zagłębiu Ruhry. Przedstawiono analizę obowiązujących uregulowań prawnych dotyczących wyżej wymienionych działań. Zaproponowano wprowadzenie zmian i uzupełnień do przepisów prawnych, dotyczących rekultywacji i zagospodarowania zwałowisk pogórniczych w Polsce.

EN

In the paper there is presented a comparison of legal regulations concerning reclamation and management of coal mining dumping grounds in the Upper Silesian Coal Basin (GZW) and Ruhr Basin. There is presented an analysis of valid legal regulations concerning the above mentioned activities. The changes and supplements for legal regulations connected with reclamation and management of post mining dumping grounds are proposed.

14

Heterogeneities of phase and chemical composition of mineral grains in coals of Upper Silesian Coal Basin (USCB) - initial results of studies

75%

Parzentny H.

|

2008

|

tom T. 3, z. 2

65-75

EN

In USCB coals, 3 types of intergrowths of authigenic minerals with fragments of macerals, pseudomorphosis of pyrite after carbonate minerals, small mineral grains of other minerals with poikilitic enclosures, sulphate minerals with pyrite relics, mixed-packet structures of clay minerals, siderite layers on pyrite nucleus of spherulites and pyrite grains with endomorphs of chalcophile minerals were identified. Heterogeneities of chemical composition of minerals included variable contents of constituting elements and element substitutions.

PL

W węglach GZW zidentyfikowano trzy rodzaje zrostów minerałów auto-genicznych z fragmentami macerałów, pseudomorfozy pirytu po minerałach węglanowych, minerały poikilitowo zamykające małe ziarna innych minerałów, minerały siarczanowe z reliktami pirytu, struktury mieszanopakietowe minerałów ilastych, powłoki syderytu na pirytowym jądrze sferoidów i ziarna pirytu z wrostkami minerałów chalkofilnych. Niejednorodności składu chemicznego minerałów polegały na zmiennej w nich zawartości konstytucyjnych pierwiastków i występowaniu podstawień pierwiastków.

15

Prognoza wystarczalności zasobów węgla kamiennego w Zagłębiu Górnośląskim wraz z analizą przyczyn ubytku zasobów w niektórych kopalniach

63%

Probierz K. , Borówka B.

|

2009

|

tom T. 25, z. 3

7-20

PL

Przedstawiono prognozy wystarczalności zasobów geologicznych (resources) i przemysłowych (odpowiednik reserves) w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym (GZW). Prognozowanie przeprowadzono na podstawie trendów liniowych w dwóch wariantach tj. na podstawie danych, które charakteryzowały wielkość zasobów w Polsce w latach 1989-2005 a także na podstawie tylko danych z lat 2001-2005. Ocenę dokładności dopasowania modelu liniowego z danymi empirycznymi przeprowadzono na podstawie oceny parametrów struktury stochastycznej. Dokonano również weryfikacji przyczyn ubytków zasobów (w tym przeklasyfikowań i skreśleń z ewidencji) w niektórych kopalniach GZW.

EN

As shown in "Balance of industrial reserves and underground water resources in Poland", there have been significant losses in hard coal resources throughout 1989-2005 i.e. since the beginning of our political and economic transformation. Annual loss amounts were different in each kind, and the causes there of were not always clear. Statistical prognoses about sufficiency of resources and reserves was based on analysis of linear trends determined for geological resources and industrial reserves in Upper Silesian Coal Basin (USCB). Such prognosis is necessary in order to ensure power security in the country and to choose a proper strategy Prognoses were made in two variants. Variant A was based on data referring to 1989-2005 i.e. the entire period of economic and political transformation in the country. Variant B referred to 2001-2005 i.e. the period of significant improvement to economic situation in respect of coal. First stage of the analysis started with linear regression function. Then we verified the accuracy of correspondence between linear model and empirical data. This was based on the following parameters: standard deviation of the remainder component, remainder variation coefficient, convergence coefficient, linear determination coefficient. Next in the paper there tried to settle reasons for total decrease of the resources - deleting resources/reserves in a register and reclassification of such resources/reserves in 1989-2003 years. It was provided basing on characteristics of the resources. The study intended to present coal value and structure base of designated coal mines. Furthermore, there have also defined reasons for reclassifications and decreases of the coal resources, and verified the reliability of such resources/reserves. The following coal mines and beds were subject to the examinations: Bielszowice Hard Coal Mine - the seam No. 502, Pokój Hard Coal Mine - the seam No. 510/1, Halemba Hard CoalMine - the seam No. 340 and Polska-Wirek Hard CoalMine - the seam 510/1. Analysis of the trends indicates that the changes will take a non-linear route Therefore it is reasonable to expect that a prognosis based on linear function will not be accurate. Is it reasonable then to look for another, non-linear regression function? No, it is not because thereare no scientific premises (e.g. of physical or other nature) to suggest how such curve should go. Therefore the form of the trend should be assumed on realistic basis, in accordance with common sense. What can be done in this situation is to accept a less accurate prognosis on the basis of a linear decreasing trend. There are downward trends in losses of resources/reserves. Seventeen-year prognosis (variant A) shows faster loss of resources/reserves (higher depletion rate) than in variant B. This indicates that downward trends have been clearly inhibited during the last five years. The analysis of yearly increases or decreases of the resources in 1989-2003 years presented the total decrease of the resources/reserves. The most important reason to undertake a decision regarding reclassification of plots (mainly for out-of-balance resources of group "b") were natural reasons - complicated tectonic disturbances. But the most essential reason of deleting plots was the necessity of separate rendering accessible and complicated tectonics, i.e. subjective reasons.

16

Możliwości geologicznego składowania co2 w utworach formacji dębowieckiej - miocen sw części GZW

63%

Labus K.

|

2008

|

tom z. 286

25-35

PL

Dla zakładanego przedziału czasowego 20000 lat przedstawiono hydrogeochemiczny model reakcji kinetycznych CO2 ze skałami formacji dębowieckiej, stanowiącymi potencjalne repozytorium dwutlenku węgla. Model środowiska hydrogeologicznego utworzono na podstawie charakterystyk przestrzeni porowej skał, analiz składu mineralogicznego oraz parametrów chemizmu wód podziemnych. Określono zmiany składu mineralogicznego matrycy skalnej na skutek kontaktu z zatłaczanym CO2. Ilość dwutlenku węgla trwale związanego w fazach mineralnych analizowanej formacji określono na 10,95 kg/m3.

EN

The paper presents a hydrogeochemical model of carbon dioxide impact on rock matrix of the Dębowiec Formation (miocene, SW part of the Upper Silesian Coal Basin -Poland) forming a possible CO2 repository. The conceptual model of hydrogeological environment, for the assumed period of 20000 years, was set basing on mineralogical analyses, pore space characteristics and chemical analyses of groundwater. Modeling results comprise characteristics of mineralogical transformations of the rock matrix due to the contact of the CO2 injected. The value of calculated sequestering potential of the formation equals to 10,95 kg/m3.

17

Analiza składu macerałowego w profilu pokładu 308 - westfal b (KWK "Ziemowit", Górnośląskie Zagłębie Węglowe)

63%

Misiak J.

|

2001

|

tom T. 27, z. 2--4

299-306

PL

W wyrobiskach górniczych pobrano próbki kawałkowe węgla kamiennego reprezentujące pełną miąższość pokładu o numerze 308 (2,1 metra). Badania mikroskopowe węgla wykonano według samodzielnie opracowanej metodyki umożliwiającej wykonanie ciągłego profilu petrograficznego - "mikroprofilu", oraz łatwego przetwarzania danych na komputerze. W tym celu wykonano siatkę pomiarową, którą umieszczono w okularze mikroskopu. Ilościową zawartość grup macerałów i macerałów w profilu pokładu uśredniono za pomocą szeregów czasowych (średnich kroczących) i wykreślono w postaci wykresów. Do analizy środowisk sedymentacji w torfowisku wykorzystano wskaźnik żelifikacji Diessela w zmodyfikowanej formie - również w postaci szeregu czasowego. W oparciu o tak zestawione dane sformułowano prawidłowości występowania poszczególnych macerałów w profilu węgla

EN

Lump samples of coal, representing the full length (2.1 m) of the No 308 coal seam, were collected underground. Microscope investigations of the coal were carried out using a self-developed method that enables obtaining of a continuous petrographical profile ("microprofile") and computerized processing of the data. It was necessary to construct a special measuring grid to be placed into the eye-piece. The content of the maceral groups distinguished and of the macerals along the profile were averaged using the method of moving averages and presented as diagrams. The sedimentary environments in the peat-bog were analysed on the basis of the gelification index, modified after Diessel also in the form of moving averages. Having the data gathered in this way, the author has detected certain regularities in the distribution of individual macerals in the profile

18

Możliwości eksploatacji złóż wtórnych (zwałowisk pogórniczych) jako przykład zmian w sektorze przemysłu wydobywczego

63%

Gawor Ł. , Dolnicki P. , Warcholik W.

Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego

|

2014

|

tom 27

256-266

PL

W polskim przemyśle górniczym powstaje średnio ok. 35 ∙ 106 Mg odpadów rocznie. Zwałowiska pogórnicze po eksploatacji węgla kamiennego w Polsce zlokalizowane są w obrębie ponad 250 obiektów, w trzech zagłębiach węglowych: górnośląskim (GZW), dolnośląskim (DZW) i lubelskim (LZW). Z występowaniem zwałowisk pogórniczych wiąże się wiele zagrożeń dla środowiska naturalnego, a także dla mieszkańców terenów z nimi sąsiadujących, co wymaga podjęcia skutecznych środków zapobiegawczych. W artykule, na bazie przeprowadzonych badań terenowych, przedstawiono rozmieszczenie oraz charakterystykę zwałowisk pogórniczych na obszarze Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. Omówiono najważniejsze aspekty środowiskowe dotyczące składowania odpadów górniczych. Dokonano oceny technicznych możliwości odzysku węgla ze zwałowisk jako antropogenicznych złóż wtórnych, uzupełnionej ekonomicznym uzasadnieniem odzysku węgla ze zwałowiska pogórniczego. Przedstawiono także uregulowania prawne związane z eksploatacją tych obiektów.

EN

Polish coal mining industry produces ca. 35 millions Mg of mining wastes per year. There are ca. 250 post – mining dumping grounds in Poland, situated in three coal basins: Upper Silesian Coal Basin, Lower Silesian Coal Basin and Lublin Coal Basin. Post – mining dumping grounds may cause serious environmental hazards. Their negative influence on the natural environment, as well as risks posed to the inhabitants, calls for effective preventative measures. In the paper, presented are distribution and characteristics of post - mining dumping grounds in the Upper Silesian Coal Basin. The most important environmental issues connected with disposing of wastes are discussed. Technical possibilities of recovery of coal from waste dumps as anthropogenic secondary deposits are analyzed. An example of economical justification of recovery of coal from post – mining dumping ground is presented. Also mentioned are legal regulations connected with exploitation of waste dumps.

19

Przykłady przywracania użyteczności terenom poddanym antropopresji w wyniku eksploatacji złóż węgla kamiennego w północno-zachodniej części Górnośląskiego Zagłębia Węglowego

63%

Mes-Golinowska H. , Fojcik C.

|

2010

|

tom T. 5, z. 4

169-179

PL

W artykule przedstawiono działalność przedsiębiorcy górniczego - Kompanii Węglowej S.A. - w celu przywrócenia użyteczności terenom poddanym wpływom działalności górniczej związanej z podziemną eksploatacją złóż węgla kamiennego w północno-zachodniej części Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. Omówiono zagrożenia pojawiające się w trakcie prowadzenia tej działalności w aspekcie trudności obiektywnych, ograniczeń formalno-prawnych oraz sprzecznych interesów stron - właścicieli, użytkowników i inwestorów. Następnie przedstawiono sposoby kształtowania terenów pogórniczych oraz korzyści i szanse wynikające z ich urozmaicenia. Pozytywny wpływ zróżnicowania przejawia się w występowaniu sukcesji naturalnych na terenach rekultywacyjnych oraz w tworzeniu nowych siedlisk. Przyczyniać się może również do zmniejszania zagrożenia pożarowego oraz, przez tzw. małą retencję, pośrednio do zmniejszania zagrożenia powodziowego. Omawiane zagadnienia poparto wybranymi przykładami.

EN

It was shown the activity of Kompania Węglowa S.A. as an example of mining enterpise in order to usfulness restoration of lands under the influence of mining activity connected with hard coal deposit underground exploitation in the northwest part of Górnośląskie Zagłębie Węglowe. It was discussed the hazard appearing during mining activity conduction in aspect of objective difficulties, formal-lawful restraints and contradictory business of parties- owners, users and investors. It was next shown the possibilities of post-mining areas forming and profits and chances come from their diversification. Positive influence of diversification manifest itself by occurrance of natural succession on reclamation lands and forming the new habitats. It also could contribute to decrease of fire hazard and also indirect could contribute by so-called "small retention" decrease flood hazard. Discussed matters were supported by chosen examples.

20

Studium uwarunkowań emisji gazów ze zlikwidowanych kopalń SW części GZW (część I)

63%

Grzybek I.

|

2012

|

tom nr 1

23-27

PL

Jednym z problemów, wynikających z likwidacji kopalń węgla kamiennego, jest emisja gazów kopalnianych do obiektów infrastruktury powierzchniowej i atmosfery. W pracy podjęto próbę udokumentowania czynników ją wywołujących i wyjaśnienia ich względnego znaczenia, na podstawie wyników analiz, badań i obserwacji, prowadzonych dla potrzeb kopalń SW części GZW. Odmiennie, niż wynika to z literatury przedmiotu, zróżnicowanie rodzaju i koncentracji gazów, obserwowane na powierzchni, sugeruje, że emisja ma miejsce ponad wszystkimi kopalniami, przy czym skład emitowanych gazów oraz skala ich emisji zależą głównie od warunków geologiczno-gazowych górotworu.

EN

Emission of mine gases to surface infrastructure and the atmosphere is one of the problems resulting from coal mines closure. In the paper, an attempt has been made to document agents causing the emission and to elear up their comparative significance - basing on the data from mines of the SW part of Upper Silesian Coal Basin (USCB - Fig. 1). The literature proves that the emission does not manifest in each of the abandoned mines, in spite of the fact that it is controlled by the same agents. Nevertheless, differentiation of the types of gases and their concentration, observed at the surface, suggests the emission appears after all from each abandoned mine, however the possibilities of its detection, conditioned by the type and concentration of gases, depend mostly on geological-gassy conditions within deposits of the abandoned mines.