Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Possibility of gradual rips of the Universe structures

100%

Jacyna-Onyszkiewicz Z.

|

nr 2

PL

According to a recently published data obtained by the space probe WMAP, as much as 72% of the Universe energy density is the dark energy of the state equation parameter w from – 1.29 to – 0.75. The dark energy of w < – 1 has been named the phantom dark energy as this value w implies the breaking of the Universe structures in a finite time tR. The phantom dark energy rips apart the Milky Way, the solar system, the Earth and ultimately the molecules and atoms of which we are composed, before the time tR.

2

Jak kosmologia tłumaczy powstanie pierwiastków chemicznych?

72%

Ilczyszyn M.

|

tom [Z] 52, 7-8

512-527

EN

Cosmology is presented as a branch of science dealing with the Universe. The most important achievement in this field is the Big Bang theory accounting for the formation of the Universe by an explosion 10-25 billion years ego. This event was followed by different processes schematically divided into 'Planc', 'handron', 'lepton', 'radiation|' and 'galaxy' era (Tab. 1). Universal abundance of elements is presented as a relation between logarithm of the elements (or isobars) abundance in the solar system and the atomic (or mass) numbers (Figs 1 and 2). These relations are treated as records of the Universe evolution. Four groups of the nucleosynthesis are presented according to this idea (Tab.2):(1) primary reactions at the beginning of the Universe; (2) 'burning' of light elements inside stars; (3) neutron capture inside stars; (4) photonuclear reactions inside strongly heated-up stars, natural disintegration of heavy elements inside and outside the stars, breaking of heavy elements in the interstellar space. Light chemical elements - from hydrogen to lithium - were created during the first minutes after the Big Bang by primary nucleosynthesis processes (reactions 1-7). This mechanism is responsible for very high abundance of hydrogen (~90% of all atoms in the Universe) and helium (~9%). Heavy elements are produced up to now inside stars. Special attention is paid to description of different stages and ways of star evolution (Fig. 3) and to relations of this processes to the nucleosynthesis inside stars (reactions 8-38). These processes strongly depend on the beginning mass of the star. Stars similar to the Sun are responsible for formation of carbon and oxygen only. In the bigger ones the elements up to the iron group can be formed. In the case of the largest ones supernova phenomenon is possible: the star that has exhausted its nuclear fuel, collapses into a superdense state, and explodes with a final burst of enormous energy. This is responsible for reactions from the group (4).

3

Lokalna globalność i jej wędrówki

72%

Nobis A.

|

tom 21

|

nr 3

59-74

EN

In the concept of globalization, global phenomena are large, moving, acting and locality is something small, immobile and yielding. In the cosmic perspective, both turn out to be small, entangled in relationships with the Universe and being in constant motion. The text analyzes the relationship between human locality, globality of Earth and the universality of the Universe. The conclusion is that important questions about the meaning of these connections remain open.

4

Początek Wszechświata - między teologicznym stworzeniem a kosmologicznym przekształceniem

72%

Świeżyński A.

|

nr 1

1-36

EN

The history of the co-existence of natural science and theology is marked by attempts to confront each of these two levels of cognition of reality with the other. Nowadays, such aims are also pursued in relation to cosmological and theological views regarding the origins of the Universe. In particular, there is a widespread view that the evolutionary nature of the latter’s existence, and the inescapable possibility that it has no temporal beginning, furnish grounds for rejecting a Divine act of creation as being causally responsible for the supposed duration of its existence. It seems that the most important source of this erroneous claim is the mixing up of strictly philosophical (metaphysical) principles and terms with natural science. Contrary to what is sometimes held to be the case, the ontological understanding of the beginning of the Universe as a coming into being of all matter resulting from creative agency on the part of God, construed from the standpoint of Christian theology, does not presuppose at all that this coming into being took place within the framework of linear time, and points instead to a permanent, timeless dependence of creation on the Creator. It should also be emphasized that an analysis of the range of research methods used in the natural sciences leads to the conclusion that they are not capable of furnishing a definitive resolution of the question of the temporal commencement of the material Universe. In fact, taking natural science as one’s sole basis, one can only legitimately consider the question of the temporal onset of the currently observed, physical state of the Universe. It follows that in order to correctly understand the nature of the relationship obtaining between the cosmological and theological conceptions of cosmogenesis it is of crucial importance to have a precise and accurate understanding of the meaning of the concepts used in both conceptions of the origins of the Universe, where these belong to two epistemologically distinct levels of cognition of reality. The aim of this article is to present and compare the cosmological and theological approaches to understanding the beginnings of the Universe, and to answer the question of whether these positions are mutually exclusive or complementary.

PL

Historia współistnienia nauk przyrodniczych i teologii naznaczona jest próbami przeciwstawiania sobie tych dwóch płaszczyzn poznania rzeczywistości. Współcześnie takie próby podejmowane są także względem kosmologicznej i teologicznej wizji powstania Wszechświata. Chodzi przede wszystkim o rozpowszechnianie się poglądu, jakoby ewolucyjny charakter istnienia Wszechświata oraz niedająca się wykluczyć możliwość, że nie posiada on początku czasowego, stanowiły argumenty zaprzeczające działaniu Boskiego aktu stworzenia jako przyczyny trwania rzeczywistości. Wydaje się, że najważniejszym źródłem tego błędnego twierdzenia jest mieszanie zasad i terminów ściśle filozoficznych (metafizycznych) z przyrodniczymi. Wbrew temu, co niekiedy próbuje się głosić, stosowane w obrębie teologii chrześcijańskiej ontologiczne rozumienie początku Wszechświata jako zaistnienia wszelkiej materii wskutek stwórczego oddziaływania Boga nie zakłada wcale, że zaistnienie to dokonało się w ramach czasu linearnego, ale wskazuje na stałą, ponadczasową zależność stworzenia od Stwórcy. Podkreślić trzeba również, że analiza zakresu metod badawczych stosowanych w naukach przyrodniczych prowadzi do wniosku o ich niewystarczalności do definitywnego rozstrzygnięcia kwestii czasowego początku Wszechświata materialnego. Na gruncie przyrodoznawstwa można bowiem w sposób uprawniony rozpatrywać wyłącznie zagadnienie początku czasowego obecnie obserwowanego, fizycznego stanu Wszechświata. Wynika z tego, że dla poprawnego zrozumienia natury relacji zachodzącej między kosmologiczną i teologiczną koncepcją kosmogenezy kluczowe znaczenie ma precyzyjne i ścisłe rozumienie znaczenia pojęć zastosowanych w obu koncepcjach powstania Wszechświata, które przynależą do dwóch odrębnych epistemologicznie płaszczyzn poznania rzeczywistości. Celem artykułu jest przedstawienie i porównanie kosmologicznego i teologicznego rozumienia początku Wszechświata oraz udzielenie odpowiedzi na pytanie, czy są to stanowiska wzajemnie wykluczające się czy komplementarne.

5

Лейтматыў дому ў рамане Янкi Брыля “Птушкi i гнëзды”

58%

Нiкiфарава В.

Białorutenistyka Białostocka

|

2017

|

tom 9

PL

W artykule omówiono semantyczną złożoność i fundamentalne strukturalne znaczenie lejtmotywu domu w lirycznej powieści Janki Bryla „Ptaki i gniazda”. Poszukiwanie domu i ojczyzny jest najważniejszym czynnikiem ewolucji głównego bohatera Andreja Runiewicza. Definiuje ono również strukturę powieści. Topos domu jest głównym lejtmotywem, który pojawia sie na przeciwnych biegunach semantycznych, takich jak obca ziemia – ojczyzna, niewola – wolność.

EN

The article discusses semantic complexity and fundamental structural importance of the leitmotif of home in Yanka Bryl’s lyrical novel “Birds and nests”. The searching of home and homeland is the most important factor in the evolution of Andrey Runevich, the main character of the novel. It also defines the content and the structure of the novel. Topos of home becomes one of the most principal leitmotifs which appears between sense poles of foreign land and homeland, captivity and freedom.

6

Trajetoria światła w czasoprzestrzeni Unwersum

58%

Bryś H.

Przegląd Geodezyjny

|

2023

|

tom R. 95, nr 11

21--25

PL

Autor przedstawia w pracy, w zwięzłym ujęciu, w formie opisowo-ilustracyjnej, obrazy geometrii przebiegu światła w polu grawitacji horyzontu zdarzeń czarnych dziur. Na podstawie literatury przedmiotu z zakresu astrofizyki, optyki geometrycznej oraz badań własnych, prezentuje grafiki na bazie nieeuklidesowej geometrii Minkowskiego, obrazy lokalnej czasoprzestrzeni oraz geodetyk – krzywych przestrzennych generowanych w najbliższej strefie pierścienia Rothschilda. Ten interdyscyplinarny problem astrofizyczny nie był dotychczas prezentowany w żadnym krajowym czasopiśmie astronomicznym lub technicznym. Opracowanie niniejsze jest kontynuacją przedmiotowej problematyki grawitacji kosmicznej oraz fenomenu czarnych dziur, prezentowanej w numerze lipcowym 2023 roku w czasopiśmie Przegląd Geodezyjny.

EN

In the work, the author presents, in a concise, descriptive and illustrative form, images of the geometry of the course of light in the gravitational field of the event horizon of black holes. Based on the literature on the subject in the field of astrophysics, geometric optics and his own research, he presents graphics based on non-Euclidean Minkowski geometry, images of local space-time and geodetics - spatial curves generated in the immediate zone of the Rothschild ring. This interdisciplinary astrophysical problem has not yet been presented in any national astronomical or technical journal. This study is a continuation of the subject matter of space gravity and the phenomenon of black holes, presented in the July 2023 issue of the Przegląd Geodezyjny magazine.

7

Theological issues in the ecological encyclical Laudato si

58%

Proniewski A.

|

tom 14

|

nr 1

PL

Papież Franciszek encyklikę Laudato si poświęcił problematyce kryzysu ekologicznego. Treść encykliki ukierunkowuje na podkreślenie prawdy, że człowiek stworzony na obraz i podobieństwo Boga jest w bliskiej relacji ze środowiskiem naturalnym. Relacja ta powinna być odzwierciedleniem odpowiedzialności i troski człowieka. Niedopuszczalne jest zatem takie jego postępowanie, które by miało przyczyniać się do degradacji środowiska i traktowania go wyłącznie eksploatacyjnie. Podejmuje w niej refleksję teologiczną nad tematyką stworzenia. Skupia swoją uwagę nad takimi zagadnieniami jak aspekty biblijne macierzyństwa ziemi, chrystologiczne spełnienie wszechświata, duchowy wymiar relacji we wszechświecie, eschatologiczne spełnienie dzieła stworzenia.

8

O czasie i zegarach. Część II

58%

Dobrogowski A.

|

tom nr 4

271-277

PL

Jest to druga część artykułu, w której opisano poglądy na początek Wszechświata, przywołano ważne daty jego historii i wskazano warianty jego możliwej przyszłości. Rozważano problematykę rachuby czasu za pomocą kalendarzy i zegarów. Przedstawiono astronomiczną i atomową skalę czasu.

EN

This is the second part of the paper, which some ideas for the origin of the Universe, the important events from its history and some variants its possible future arę discussed in. Time count using calendars and clocks is considered. Astronomical and atomie time scales arę addressed.

9

Materia, czasoprzestrzeń i przyszłość Wszechświata

58%

Seroczyńska B. , Wojas W.

|

tom nr 12 (40)

36--37