Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Z kart parafii unickiej p.w. Wniebowstąpienia Najświętszej Marii Panny w Gródku w świetle osiemnastowiecznych wizytacji kościelnych

100%

Frykowski J. A.

Saeculum Christianum. Pismo Historyczne

|

2015

|

tom 22

157-171

EN

Gródek is a country village whose origin dates back to at least the fifteen century. The first written record of the village dates from 1409. In it is found acknowledgment of Wołczko Rekutowicz from Gródek as one of the founders and a supplier of furnishings to the local church. Originally belonging to the Duchy of Belz, the village together with the Duchy, was incorporated into the Crown of the Kingdom of Poland in 1462. After the first partition of Polish- Lithuanian Commonwealth, Gródek was annexed by the Habsburg Empire, then it became part of the Duchy of Warsaw and following the joint resolutions of the Congress of Vienna it was given to Russia. Today the village situated at the Huczwa river administratively belongs to Jarczow gmina (commune) as part of Tomaszów poviat in Lubelskie Province. During the period the piece of research covers, Gródek was mostly inhabited by Russian people and was an Orthodox parish. It in turn became a Greek Catholic parish following the Union of Brest. The first written record of an Orthodox Church comes from 1507 while 17th century documents confirm the existence of a Uniate parish. Having analyzed post- visitation protocols, it might be deduced that it was a wooden church poorly equipped with ecclesiastical utensils. There was also a bell tower and a cemetery alongside the church. It has been determined a paroch (parish priest) had some arable land as well as grassland at his disposal to support himself. Furthermore, he collected various ecclesiastical fees from his parishioners. From the period of time this research is focused on, personal information of 4 parochs as well as the approximate number of parishioners that varied between 14 and 70 has been established. Furthermore, the church is known to have been functioning in 1772 but it fell into ruin before 1798 after which the parishioners from Gródek attended the branch church in Podlodów.

2

Instrumentalizacja prawosławia w polityce wewnętrznej i zagranicznej Rosji w świetle raportu Mirosława Dobrianskiego z 1883 roku

84%

Sempołowicz M.

|

nr 1

93-108

EN

The presented source text is a memorial illustrating the situation in the post-Uniate territories of the Kingdom of Poland. It includes the recommendations to be undertaken in order to strengthen the Orthodox Church influence in these lands. It was recommended, for example, to coordinate the actions of the state administration, the Orthodox Church, and the judicature, to ban the use of the Polish language in state offices, impose severe financial penalties on Roman Catholic priests, strengthen Russian education in schools, and separate the district from the Kingdom of Poland.

PL

Przedstawiony tekst źródłowy jest memoriałem pokazującym sytuację na terenach pounickich Królestwa Polskiego. Zawiera zalecenia, jakie należy podjąć działania w celu wzmocnienia prawosławia. Zalecono m.in. skoordynowanie działań administracji państwowej, Cerkwi oraz sądownictwa, zakazanie używania polskiego języka w urzędach, nakładanie dotkliwych kar finansowych na księży rzymskokatolickich, wzmocnienie rosyjskiego szkolnictwa oraz wydzielenie omawianego obszaru z Królestwa Polskiego.

3

Z dziejów parafii unickiej pw. św. Michała Archanioła w Perespie w XVIII wieku

67%

Frykowski J. A.

|

nr 3

377-414

PL

Dzisiejsza Perespa, to wieś położona w gminie Tyszowce, powiecie tomaszowskim, w województwie lubelskim. Swoimi korzeniami sięga co najmniej początków XVI wieku. Pierwsza informacja o tej wsi, mówiąca że była opuszczoną pochodzi z 1531 roku. Wiadomo, że funkcjonowała tam cerkiew prawosławna, która po raz pierwszy została odnotowana w 1570 roku. Działalność parafii prawosławnej potwierdzona jest przez dalszą cześć XVI wieku. Parafia unicka pw. św. Michała Archanioła była kontynuatorką parafii prawosławnej. Początkowo organizacyjnie przynależna była do dekanatu tyszowieckiego, zaś pod koniec XVIII wieku została włączona do protopopi z siedzibą w Grabowcu. Z analizy protokołów powizytacyjnych wynika, że świątynia w tej wsi była budowlą drewnianą, nie najgorzej zaopatrzoną w utensylia. Przy cerkwi była usytuowana dzwonnica i cmentarz. Parochowi do utrzymania służyły grunty orne i łąki, dzięki którym prowadził gospodarstwo, oraz różnorodne opłaty od wiernych. Duchowny miał do swojej dyspozycji plebanię wraz z zabudowaniami gospodarczymi. Dla badanego okresu ustalono personalia siedmiu proboszczów i określono, że szacunkowa liczba parafian wahała się pomiędzy 300 a 375 duszami.

EN

Perespa is a tiny village located in Tyszowce gmina (country commune) that lies within the administration of Tomaszów poviat (county) in Lubelskie Voivodship (District). Its roots date back to at least the beginning of 16th century. The first written record about this village claiming it to be abandoned dates back to 1531. However, it is recorded that the Orthodox church functioned there according to the note from 1570. The operation of the Orthodox parish throughout the remaining years of 16th century was also later confirmed. The Uniate parish of Saint Michael the Archangel was the successor of the Orthodox parish. In the beginning, in terms of jurisdiction it belonged to the protopope in Grabowiec. In accordance with the post-visitation protocols the Orthodox church appears to have been wooden and quite well equipped with ecclesiastical utensils. Also, there was a wooden bell tower and a cemetery by the church. Not only did a paroch (parish priest) have some arable land and grassland at his disposal to cultivate and support himself but also he collected various fees from the parishioners. Furthermore, he also was in possession of a parsonage and ancillary buildings. The personal details of past seven parochs presiding at this church in the period this research focuses on has been established whereas the average number of parishioners for the same period that fluctuated with the time is estimated at between 300 and 375.

4

Dzieje parafii unickiej pw. Kuźmy i Damiana w Klątwach do 1875 roku

67%

Frykowski J. A.

|

tom 15

|

nr 1

EN

The history of the village of Klatwy, the seat of the Saints Cosmas and Damian Uniate parish, dates back to at least fifteenth century. In 1462, due to the incorporation of the Duchy of Belz into the Kingdom of Poland, the village of Klatwy became part of the Starosty of Tyszowce and as a royal village functioned until 1768 the first partition of Polish- Lithuanian Commonwealth, Klatwy was annexed by the Habsburg Empire, then it became part of the Duchy of Warsaw and following the joint resolutions of the Congress of Vienna it was given to Russia. Originally, the village of Klatwy belonged to the Greek Orthodox Church and after the incorporation of Red Ruthenia into the Crown of the Kingdom of Poland come under the influence of the Latin Church, therefore, the inhabitants of that region were of dual rites, both Eastern Orthodox (then Uniate) as well as Latin Church.

5

Kwestia unicka w badaniach wychowanków wybranych warszawskich uczelni ostatniego stulecia. Przyczynek do historii historiografii

67%

Jasiński M. S.

|

tom T. 68, nr 4

65--87

EN

The article aims to review academic literature devoted to the Union of Brest and its followers, written between 1915 and 2022 by students and scholars associated with Warsaw. It includes major publications by alumni of universities and other higher education institutions in the capital of Poland, but also minor sketches (mostly unpublished) authored by Warsaw-based Greek Catholics. It explores the resurgence of scholarly interest in the Uniate question in the interwar period, its stagnation during the Polish People’s Republic, and its rekindling in the Third Polish Republic. It dwells on the realization that the authors’ viewpoint and the science policy of their employers - be it the Catholic Church, the Orthodox Church or the Communist Party - was the determining factor in the works’ ideological skew. Another trend observed in the late 20th c. was that the religious affiliation of researchers and writers had lost its former significance mainly due to increasing privatization of religion.

6

The History of Saint Michael the Archangel Uniate Church in Rogóźno in the Light of the 18th Century Church Visitation

67%

Frykowski J. A.

|

nr 4: Historia Kościoła

91-108

EN

The following work depicts the operating of Saint Michael the Archangel Uniate Church in Rogóźno in the first half of the 18th century. The introduction contains the geographical location of the parish, its size and the place in the hierarchy of the Church. Having analyzed the Bishop of Chełm post-visitation protocols both the appearance of the church and church’s endowment is put forth. As far as possible, the appearance of the presbytery and auxiliary buildings has been determined. Then, not only was the church benefice determined but the number of the faithful and the clergy was defined.

PL

Praca przedstawia funkcjonowanie parafii unickiej pw. św. Michała Archanioła w Rogóźnie w 1. połowie XVIII wieku. We wstępie artykułu określono położenie geograficzne siedziby parafii, jej wielkość i miejsce w strukturach organizacyjnych Kościoła. Analizując protokoły powizytacyjne biskupów chełmskich, przedstawiono wygląd świątyni parafialnej i jej wyposażenie. W miarę możliwości określono wygląd plebanii i zabudowań gospodarczych. Następnie określono beneficjum cerkiewne. W dalszej części zwrócono uwagę na liczbę wiernych i ich duszpasterzy.

7

Jak sufragana chełmskiego kijami pobito, czyli o rozruchach religijnych w Hrubieszowie i Czerniczynie z marca–kwietnia 1636 r. Oblata protestacji i obdukcji Abrahama Śladkowskiego oraz oględzin ran jego kapelana, siostrzeńca i woźnicy w urzędzie grodzkim grabowieckim

59%

Goszczyński A.

|

nr 55

737-762

EN

One of the main areas of conflict between the Uniates and the Orthodox in the Polish-Lithuanian Commonwealth in the early 17th century was the issue of rights to use places of worship. In order to settle the related feuds, a commission was established in 1635 to repartition Orthodox churches in royal towns in proportion to the number of Greek Catholics and Disuniates residing there. One of the centers covered by its efforts was Hrubieszow in the Chełm region, where officials granted the Orthodox the right to own two temples. Despite the verdict, which was favorable to themselves, the non-Uniates there caused riots, during which they attacked a Greek Catholic temple, Catholic clergy and townspeople of the Latin rite. In addition, upon hearing of the arrival of Chelm suffragan Abraham Sladkowski to Czerniczyn, located nearby, they decided to attack the clergyman, to which they convinced the peasants living there. Under their influence, the peasants first attacked the local orthodox church and battered the pop who was in charge of it, and then beat up the aforementioned dignitary, who had arrived there upon hearing of the unrest, not sparing the people accompanying him. As a result of actions taken by the Uniate bishop of Chelm, Methodius Terlecki, the culprits of the incidents were to answer for their actions with their lives and property. However, the punishment was waived after the townspeople did public penance and adopted the Uniate religion.

PL

Jednym z głównych pól konfliktu pomiędzy unitami i prawosławnymi w Rzeczypospolitej w pierwszej połowie XVII w. była kwestia praw do użytkowania miejsc kultu. Celem zażegnania związanych z tym waśni w 1635 r. powołano komisję, która miała dokonać repartycji cerkwi w miastach królewskich w sposób proporcjonalny do ilości zamieszkujących je grekokatolików i dyzunitów. Jednym z ośrodków objętych jej działaniami był Hrubieszów w ziemi chełmskiej, gdzie urzędnicy przyznali prawosławnym dwie świątynie. Pomimo pomyślnego dla siebie werdyktu tamtejsi dyzunici wywołali zamieszki, w trakcie których napadli na grekokatolicką cerkiew, katolickich duchownych oraz mieszczan łacińskiego obrządku. Ponadto na wieść o przyjeździe sufragana chełmskiego Abrahama Śladkowskiego do położonego opodal Czerniczyna powzięli oni zamiar napaści na duchownego, do czego przekonali zamieszkujących tam włościan. Pod ich wpływem chłopi najpierw zaatakowali miejscową cerkiew i poturbowali zawiadującego nią popa, następnie zaś pobili wspomnianego dostojnika, który przybył tam na wieść o rozruchach, nie oszczędzając przy tym towarzyszących mu osób. W wyniku działań podjętych przez unickiego biskupa chełmskiego Metodego Terleckiego winni zajść mieli odpowiadać życiem i majątkiem za swoje postępowanie. Od kary jednak odstąpiono po tym, jak mieszczanie odbyli publiczną pokutę oraz przyjęli unickie wyznanie.