Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Matĕj Bilý, Varšavská smlouva 1969–1985. Vrchol a cesta k zániku, Ústav pro studium totalitních režimů, Praha 2016

100%

Hryciuk G.

Przegląd Historyczno-Wojskowy

|

2018

|

tom XIX (LXX)

|

nr 3-4 (265-266)

295-303

PL

Grzegorz Hryciuk dokonał recenzji publikacji: Matĕj Bilý, Varšavská smlouva 1969–1985. Vrchol a cesta k zániku, Ústav pro studium totalitních režimů, Praha 2016.

2

Recenzja monografii Matěja Bílego pt. Varšavska smlouva 1985–1991. Dezintegrace a rozpad

80%

Hryciuk G.

Przegląd Historyczno-Wojskowy

|

2022

|

tom XXIII (LXXIV)

|

nr 2 (280)

226-237

PL

Artykuł recenzyjny monografii Matěja Bílego pt. Varšavska smlouva 1985–1991. Dezintegrace a rozpad, wydanej w Pradze w roku 2021.

3

Znaczenie militarne Morza Bałtyckiego w pierwszej dekadzie po zakończeniu II Wojny Światowej

70%

Gac M.

Rocznik Bezpieczeństwa Morskiego

|

2015

|

tom R. IX cz. I

35--50

PL

Region Morza Bałtyckiego ze względu na swe specyficzne położenie, jest obszarem szczególnego rodzaju. Usytuowany poza głównymi szlakami komunikacyjnymi, w powojennej polityce, stał się areną zmagań o panowanie militarne i gospodarcze na morzu i lądzie. Zakończenie działań wojennych w maju 1945 roku spowodowało, że w basenie Morza Bałtyckiego funkcjonowały państwa dwóch przeciwstawnych systemów politycznych i militarnych. Taka mozaika polityczno – militarna stała się początkiem bipolarnego podziału kontynentu, na państwa: tak zwanej demokracji ludowej oraz na państwa demokratyczne. Okres ten określany mianem „zimnej wojny”, charakteryzował się rywalizacją, w którym dwa przeciwstawne bloki starały się wywalczyć przewagę nad przeciwnikiem.

EN

The Baltic Sea region because of its unique location is an area of a special kind. Localization just outside of the major transport routes, in the post-war politics, has become an arena of struggle for military and economic domination at sea and on land. The end of the war in May 1945 meant that the Baltic Sea countries operate two opposite political and military systems. This mosaic of political - military was the beginning of the bipolar division of the continent, on the state: the so-called people's democracy and democratic state. This period is called the "cold war", and was characterized by rivalry, in which two opposing blocs sought to win advantage over the opponent.

4

Rozwój doktryn powietrznych w okresie zimnej wojny

70%

marszałkiewicz j.

Rocznik Bezpieczeństwa Międzynarodowego

|

2012

|

tom 6

170-183

EN

Since the 1920’s the air forces have constituted one of the basic components of the army. The aviation doctrines are, in turn, a set of basic (strategic and sometimes operational) rules of their use. With the course of the time, these rules have significantly evolved, reaching the zenith of its possibilities during the cold war – then the global confl ict on the line NATO and Warsaw Pact was to be solved mainly thanks to the air forces. Their task was to obtain (fight for) an advantageous situation for the army and the navy in order to carry out their combat operations.

PL

Siły powietrzne od lat dwudziestych stanowią jeden z podstawowych komponentów armii. Doktryny powietrzne są natomiast zbiorem podstawowych (strategicznych, niekiedy operacyjnych) zasad ich użycia. Z biegiem lat zasady te znacznie ewoluowały, apogeum swoich możliwości osiągając w czasie zimnej wojny – wtedy to bowiem globalny konfl ikt na osi NATO-Układ Warszawski miał się rozegrać w ogromnym stopniu dzięki siłom lotniczym. Ich zadaniem miało być uzyskanie (wywalczenie) korzystnej sytuacji dla wojsk lądowych oraz marynarki wojennej do wykonania swoich operacji bojowych.

5

Szkolenie specjalistów łączności dla potrzeb Polskiej Marynarki Wojennej w latach 1945-1960 (część II)

60%

Będźmirowski J.

Zeszyty Naukowe Akademii Marynarki Wojennej

|

1998

|

tom R. 39 nr 2 (137)

123--134

PL

Celem niniejszego artykułu jest ukazanie systemu szkolenia specjalistów dla wojsk łączności PMW w latach 1945-1960. Opracowanie zostało podzielone na lata 1945-1950, ukazano w nim początki tworzenia systemu szkolenia specjalistów łączności oraz lata 1950-1960, przedstawiono tu działania, których celem było przygotowanie wysokiej klasy specjalistów łączności dla potrzeb Polskiej Marynarki Wojennej w związku z przechodzeniem tego rodzaju sil zbrojnych w kolejną fazę rozwoju i zadań, jakie stawiało uczestnictwo w Układzie Warszawskim .

EN

The aim of the paper is to present the system of training of specialists for the Signal Corps in the Polish Navy in the years 1945-1960. The paper has been divided into two periods. The first one covers the years 1945-1960 and describes the beginnings of specialist training. The second one includes the years 1950-1960 and illustrates activities aimed at preparing high-class signal specialists to meet the requirements of the Polish Navy in connection with the Navy enter another stage of development and missions which resulted from the membership in Warsaw Pact.

6

Szkolenie specjalistów łączności dla potrzeb Polskiej Marynarki Wojennej w latach 1920-1945 (część 1)

60%

Będźmirowski J.

Zeszyty Naukowe Akademii Marynarki Wojennej

|

1998

|

tom R. 39 nr 1 (136)

123-141

PL

Celem niniejszego artykułu jest ukazanie systemu szkolenia specjalistów dla wojsk łączności PMW w latach 1920-1960. Opracowane zostało podzielone na cztery okresy a mianowicie pierwszy lata 1920-1939, ukazano w nim początki organizowania specjalistycznego szkolenia oraz zasady kształcenia oficerów podoficerów i marynarzy łącznościowców; drugi obejmuje lata II wojny światowej a więc szkolenie na terenie Wielkiej Brytani i w oparciu o ośrodki szkoleniowe Admiralicji Brytyjskiej; trzeci lata 1945-1950, ukazano w nim początki tworzenia systemu szkolenia specjalistów łączności a czwarty lata 1950-1960. przedstawiono tu działania których celem było przygotowanie wysokiej klasy specjalistów łączności dla potrzeb Polskiej Marynarki Wojennej w związku z przechodzeniem tego rodzaju sił zbrojnych w kolejną fazę rozwoju i zadań jakie stawiało uczestnictwo w Układzie Warszawskim.

EN

The purpose of this article is to show the training system for military communications specialists in the years 1920-1960 PMW. Developed was divided into four periods namely the first year 1920-1939, shown in the beginning of the organization of specialized training and education principles and enlisted officers, the second covers the years of World War II and therefore training in the UK and based on the training centers of the British Admiralty , three years 1945-1950, are shown in the beginning of the creation of a system of training specialists in communications and the fourth year 1950-1960. activities are presented here with the aim of preparing highly qualified specialists for the communication of the Polish Navy in connection with the transition of this kind of armed forces in the next phase of growth and jobs, meant that participation in the Warsaw Pact.

7

Nowe role bojowe sił powietrznych

51%

Michalak W.

Zeszyty Naukowe / Wyższa Szkoła Oficerska Sił Powietrznych

|

2013

|

tom Nr 2

79--92

PL

Tradycyjne role sił powietrznych w walce zbrojnej polegają na opanowaniu przestrzeni powietrznej i utrzymaniu przewagi w powietrzu, w celu stworzenia dogodnych warunków do wsparcia i pomyślnego prowadzenia operacji lądowych i morskich. Obecnie siły powietrzne przejmują niekiedy rolę dominata (komponentu wspieranego) i wówczas operacje połączone prowadzone są sposobem dominacji z powietrza. Pozwala to, zwłaszcza w konfliktach asymetrycznych, uzyskiwać cele militarne i polityczne bez dokonywania inwazji lądowej i morskiej. Są to nowe zjawiska w sztuce wojennej, które w artykule autor próbuje opisać, nazwać i usystematyzować. Aby prowadzenie wojny sposobem dominacji z powietrza było możliwe, siły powietrzne muszą mieć absolutną swobodę wykorzystywania przestrzeni powietrznej. Dotychczasowa terminologia dotycząca dominowania (przewagi/panowania) w przestrzeni powietrznej nie przewiduje takiej sytuacji. W artykule autor poddaje krytycznej ocenie poglądy w tym zakresie, jakie obowiązywały w NATO i Układzie Warszawskim oraz obowiązują nadal w Siłach Powietrznych USA, NATO i Federacji Rosyjskiej oraz proponuje się nową systematykę terminologii dotyczącej dominowania w przestrzeni powietrznej.

EN

Traditional roles of air force in the combat mean taking control and then maintaining air supremacy in order to create favourable conditions to support and successfully conduct land and sea operations. Nowadays, air force sometimes assumes the dominant role (a supported component) and then joint operations are conducted by using air superiority. This allows, especially in asymmetrical conflicts, to achieve military as well as political objectives, without either sea or land invasion. The article contains the attempt to describe, name and systematize these new phenomena in the art of war. In order to make waging war by means of air supremacy possible, air force must have absolute freedom in using airspace. Terminology referring to superiority in the airspace which has been used so far, does not pertain to sucha situation. In the article, the views in this respect which used to be accepted in NATO and the Warsaw Pact and which are still valid in the air forces of the USA, NATO and Russian Federation are the subect of critical evaluation; moreover, the new taxonomy of the terminology pertaining to the supremacy in the airspace has been suggested.

8

Działania Polski na rzecz modyfikacji dowodzenia siłami zbrojnymi państw stron Układu Warszawskiego

51%

Będźmirowski J.

Przegląd Geopolityczny

|

2022

|

tom 40

134-156

EN

With the end of the war, there was an end to cooperation between the existing allies. The division of spheres of influence in Europe, as agreed at the "Big Three" conference, began. The countries of Eastern Europe were incorporated into the sphere of influence of the Soviet Union. On the other side of the Iron Curtain, the Western countries led to the establishment of the German Federal Republic, which soon became a full participant on the international political scene, as was confirmed by its inclusion in the NATO political and military alliance, existing since 1949. In response to this event, the Soviet side established the Warsaw Pact, whose purpose, it was emphasized, would be defense against German expansionism. In accordance with the Kremlin's decision, all major positions in the command system were reserved for marshals, admirals, and generals of the Soviet Union. The Polish side believed that the "filling" of these positions should be rotational. This would confirm the responsibility of all states for the state and quality of the level of combat readiness of the assigned forces. Unfortunately, the Soviet side did not accept these proposals.

PL

Wraz z zakończeniem wojny, nastąpił kres współpracy dotychczasowych sojuszników. Przystąpiono do realizowania podziałów stref wpływów w Europie, zgodnie z ustaleniami konferencji „Wielkiej Trójki”. Państwa Europy Wschodniej zostały włączone w strefę wpływów Związku Radzieckiego. Po drugiej stronie tzw. żelaznej kurtyny, państwa zachodnie doprowadziły do powstania Niemieckiej Republiki Federalnej, która w bardzo krótkim czasie stała się pełnoprawnym uczestnikiem międzynarodowej sceny politycznej, czego potwierdzeniem było włączenie jej do istniejącego już od 1949 roku, sojuszu polityczno-militarnego NATO. W odpowiedzi na to wydarzenie strona radziecka powołała do życia Układ Warszawski, którego celem, jak podkreślano, będzie obrona przed ekspansjonizmem niemieckim. Zgodnie z decyzją Kremla, wszystkie najważniejsze stanowiska w systemie dowodzenia były zarezerwowane dla marszałków, admirałów i generałów Związku Radzieckiego. Strona polska uważała, że „obsadzanie” tych stanowisk powinno być rotacyjne. Byłoby to potwierdzeniem odpowiedzialności wszystkich państw za stan i jakość poziomu gotowości bojowej wydzielonych sił. Niestety strona radziecka nie akceptowała tych propozycji.

9

Problemy państw NATO i Układu Warszawskiego a bezpieczeństwo europejskie : cz. II

51%

Będźmirowski J.

Kwartalnik Bellona

|

2016

|

tom Nr 4

163--174

PL

Druga dekada tzw. zimnej wojny przyniosła wiele wydarzeń, zarówno wśród państw europejskich skupionych w Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego (NATO), jak i państw Układu Warszawskiego. Autor przedstawia czynniki, które wpływały na problemy wewnętrzne tych państw, i konsekwencje omawianych wydarzeń. Miały one po obu stronach umownej barykady wpływ na stan bezpieczeństwa kontynentu europejskiego. Autor wskazuje też przyczyny uniknięcia konfliktu zbrojnego na większą skalę.

EN

Problems of NATO and the Warsaw Pact States in the Context of European Security The second decade of the so-called Cold War brought about many events, both in European countries associated within NATO, and those being part of the Warsaw Pact. The author presents the factors that influenced internal problems of these states, as well as consequences of the discussed events, which affected the security situation of the European continent on both sides of the imaginary barricade. The author also indicates the reasons why a wide-scale military conflict was avoided.

10

Początki i założenia studiów operacyjnych Zachodniego Teatru Działań Wojennych w Siłach Zbrojnych PRL

51%

Jędrysiak J.

Pamięć i Sprawiedliwość

|

2019

|

nr 34

426-455

PL

Badania dotyczące problematyki operacyjnej w ludowym Wojsku Polskim wciąż są dalekie od kompletności. Wiele ważnych zagadnień pozostaje nieodkrytych, a znane przejawy planowania wojennego są bardzo trudne do osadzenia w odpowiednim kontekście i do interpretacji. Prowadzi to często do formułowania pod adresem badaczy usiłujących zgłębić tę tematykę zarzutów niezrozumienia faktycznego znaczenia badanych dokumentów. Celują w tym byli oficerowie LWP, uczestniczący w całym procesie, mający niejednokrotnie bardzo dobrą orientację w zasobie przechowywanym w wojskowej sieci archiwalnej. Do powstania w 2016 r. Wojskowego Biura Historycznego dostęp do tych akt był bardzo ograniczony i utrudniony. Niniejszy tekst stanowi próbę opisania znaczenia korpusu źródeł dokumentujących od 1958 r. zadanie prowadzenia studiów operacyjnych Zachodniego Teatru Działań Wojennych. Przyczyny i przebieg tego procesu nie zostały dostatecznie wyjaśnione w literaturze tematu, a przybliżenie początków i założeń jest niezbędne do osadzenia zachowanych dokumentów we właściwym kontekście procesu planowania wojennego w Siłach Zbrojnych PRL.

EN

Research on the operational issues of the Polish People’s Army is still far from complete. Many key issues remain obscure and the known elements of war planning are very difficult to match with the relevant context and interpretation. This often leads to accusations being levelled against the researchers working on these topics that they misunderstand the significance of the investigated documents. Former Polish People’s Army officers excel in this regard; they take part in the whole process, often very well-versed in the resources held in the network of military archives. Until the Military Historical Office was created in 2016, access to those files had been restricted and difficult to access. The text represents an attempt to describe the significance of the corpus of sources which are components of the operational studies on the Western Theatre of War Operations conducted since 1958. The causes and the course of that process have not been satisfactorily explained in literature on the subject; presenting the beginnings and objectives of that task is necessary in order to set the preserved documents in the relevant context of war planning in the Armed Forces of the Polish People’s Republic.

11

Siły Zbrojne PRL w strukturach wojskowych Układu Warszawskiego

51%

Kajetanowicz J.

Przegląd Historyczno-Wojskowy

|

2022

|

tom XXIII (LXXIV)

|

nr 4(282)

163-189

EN

The creation of the Warsaw Pact involved the establishment of several military bodies. Initially, there were only two such institutions in the form of the United Command and Staff of the United Armed Forces. These bodies did not allow any of the member states to have a greater influence on the functioning of the alliance. It was not until the 1970s, when the Cold War intensified, that new military bodies of an advisory nature were created, such as: the Committee of Ministers of Defense, the Military Council of the United Armed Forces Command, the Military Scientific and Technical Council and the Technical Committee of the United Armed Forces. The Headquarters of the United Armed Forces was also expanded, with posts for representatives of each member of the Pact. Polish officers did not hold key positions in the military command structure. Attempts to rectify this situation were not made until the second half of the 1980s, when the Warsaw Pact was already on the verge of collapse.

DE

Die Gründung des Warschauer Paktes war mit der Schaffung einer Reihe von Einrichtungen militärischer Natur verbunden. In der Anfangszeit gab es mit dem Vereinigten Kommando und dem Stab der Vereinigten Streitkräfte nur zwei solcher Gremien. Diese boten nicht allen Mitgliedstaaten die Möglichkeit, ein größeres Mitspracherecht bei der Funktionsweise des Bündnisses zu haben. Erst in den 1970er Jahren wurden im Zuge der Verschärfung des Kalten Krieges neue militärische Beratungsgremien eingerichtet, wie das Komitee der Verteidigungsminister, der Militärische Rat des Kommandos der Vereinigten Streitkräft e, der Militärische Wissenschafts und Technologierat und der Technische Ausschuss der Vereinigten Streitkräfte. Der Stab der Vereinigten Streitkräfte wurde ebenfalls erweitert und erhielt Posten für Vertreter aller Armeen des Warschauer Paktes. Die polnischen Offi ziere besetzten keine Schlüsselpositionen in den militärischen Gremien. Erst in der zweiten Hälfte der 1980er Jahre, als der Warschauer Pakt bereits auf den Zusammenbruch zusteuerte, wurde ein Versuch unternommen, diese Situation zu ändern.

PL

Utworzenie Układu Warszawskiego wiązało się z powołaniem wielu organów o charakterze wojskowym. W początkowym okresie funkcjonowały tylko dwa w postaci Zjednoczonego Dowództwa i Sztabu Zjednoczonych Sił Zbrojnych. Nie zapewniały one możliwości większego wpływu na funkcjonowanie sojuszu wszystkim państwom członkowskim. Dopiero w latach siedemdziesiątych, w wyniku nasilenia zimnej wojny, utworzone zostały nowe organy wojskowe o charakterze doradczym jak: Komitet Ministrów Obrony, Rada Wojskowa Dowództwa Zjednoczonych Sił Zbrojnych, Wojskowa Rada Naukowo-Techniczna i Komitet Techniczny Zjednoczonych Sił Zbrojnych. Rozbudowano też Sztab Zjednoczonych Sił Zbrojnych, w którym przewidziano stanowiska dla przedstawicieli wszystkich armii Układu Warszawskiego. Polscy oficerowie nie zajmowali w organach wojskowych kluczowych stanowisk. Próba zmiany tej sytuacji została podjęta dopiero w drugiej połowie lat osiemdziesiątych, gdy Układ Warszawski chylił się już ku upadkowi.

12

KONCEPCJE I PLANY ROZWOJU WOJSK OBRONY TERYTORIALNEJ W POLSCE PO 1945 ROKU

51%

Kajetanowicz J.

Ante Portas – Studia nad Bezpieczeństwem

|

2016

|

tom 2(7) Obrona Terytorialna i jej rola we współczesnych systemach bezpieczeństwa

45-64

PL

Utworzenie wojsk obrony terytorialnej w Polsce było w okresie powojennym przedmiotem częstych rozważań i analiz. Wynikało to z wnikliwej oceny sytuacji polityczno-militarnej w świecie i związanych z nią potencjalnych zagrożeń dla bezpieczeństwa państwa, a także analizy doświadczeń II wojny światowej, podczas której terytoria uczestniczących w niej państw były obiektem licznych ataków ze strony lotnictwa oraz jednostek specjalnych prowadzących działania dywersyjne i organizujących ruch oporu na tyłach przeciwnika. Koncepcje i plany rozwoju tego typu wojsk miały różnorodny charakter i ukierunkowane były głównie na maksymalne zaangażowanie całego społeczeństwa do działań o charakterze obronnym. Ich stopniowa ewolucja związana była głównie z pojawieniem się nowych rodzajów zagrożeń terytorium kraju wynikających z dynamicznego rozwoju środków napadu powietrznego, w tym zwłaszcza broni rakietowo-jądrowej i bojowych samolotów odrzutowych, intensywnej rozbudowy flot wojennych państw sojuszu NATO oraz wojsk specjalnych przygotowywanych do prowadzenia działań na głębokich tyłach przeciwnika. Dodatkowym czynnikiem były doświadczenia z konfliktów lokalnych, jak wojna w Korei, wojny na Bliskim Wschodzie, czy wojna wietnamska, które pokazywały praktyczne zastosowanie nowych metod walki i nowoczesnych technologii wojennych.

EN

Creation of the Territorial Defence Forces in the post-war Poland was a matter of military and political analysis. The need of its implementation was a result of the political-military Cold War era situation and potential threats. World War II had shown how the states may be vulnerable for the aerial attacks, subversion and sabotage. Conceptions and plans of the Territorial Defence Forces development aimed on maximal engagement of whole society into the Polish defence system. Its evolution was related to the new arms and armament (air, rocket, ballistic missiles, subversion special units, etc.) used by NATO countries, and local wars (Korea, Vietnam, Middle East) experiences.

13

Układ Warszawski : czas przeszły

51%

Ciećkowski Z.

Wiedza Obronna

|

2002

|

tom nr 4

128--139

14

Bezpieczeństwo międzynarodowe w latach 60. XX wieku a próby modyfikacji organów dowodzenia siłami zbrojnymi państw stron Układu Warszawskiego

51%

bedzmirowski j.

Rocznik Bezpieczeństwa Międzynarodowego

|

2017

|

tom 11

|

nr 1

81-104

EN

The issue of security has been present practically from the very beginning of human existence; it is still current, and will also accompany human development. The renowned psychologist, Abraham Harold Maslow, preparing the so-called “hierarchy of (human) needs”, put the need for security in second place, just after physiological needs. Also Roman Kuźniar unambiguously identifies the issue of security among the human needs, stating that: “It is the primary existential need of individuals, social groups, and – ultimately – countries”. The Swiss political scientist, Daniel Frei, for his part, generated a specific model meant to explain security, based on four points: 1/ state of insecurity is where there is a significant real threat, and perception of the threat is correct; 2/ state of obsession occurs when an insignificant threat is seen as significant, 3/ state of false security occurs when an external threat is serious but is perceived as minor; 4/ state of security exists when an external threat is slight, and its perception is correct. The definitions as presented above apply to the issue of the so-called “state security”, but taking into account the big picture, implying the so-called “area of international security”, it can be concluded that “international security” denotes a concept broader than “national security” (and is often referred to as a compilation of at least two national securities), because it touches the issue of security of several dozen or more countries, on a micro, macro or global scale. A very accurate definition has been provided by Prof. Czeslaw Mojsiewicz: “international security – is a system of international relations that ensures common security of states forming the international system”. From time to time, over the two decades immediately following the end of World War II, the world was subjected to political and military turbulences resulting in armed conflicts or wars. Some of them would pose a grave danger to the world because of high probability of escalation, and the worst is that they could have degenerated into an armed conflict with the use of nuclear weapons. Today, with hindsight, we can say that, thanks to the commitment to a peaceful solution of the United Nations and the US and the USSR, the most terrible war-nuclear war was effectively avoided. And such war, like the proverbial sword of Damocles, has hung (and, unfortunately, is still hanging) over the world since the introduction of the nuclear weapons to the arsenals of the “main players” in the international arena – the US, and the USSR, and later France and Great Britain. This article presents the most important events in the international arena in the 1960s of the twentieth century, which constituted a threat to international security and gave rise to discussions on changes in the system of the command of the Armed Forces of the Warsaw Pact.

PL

Problem bezpieczeństwa jest niezwykle ważny. Znany psycholog Abraham Harold Maslow, przygotowując tzw. hierarchię potrzeb człowieka, potrzebę bezpieczeństwa umieścił na drugim miejscu, tuż po potrzebach fizjologicznych. Także Roman Kuźniar w sposób jednoznaczny określa pozycję bezpieczeństwa wśród potrzeb człowiek, stwierdzając, że: „Jest ono pierwotną, egzystencjalną potrzebą jednostek, grup społecznych, wreszcie państw”. Natomiast szwajcarski politolog Daniel Frei, wygenerował model wyjaśniania bezpieczeństwa oparty na czterech punktach: 1. stan braku bezpieczeństwa jest wówczas, gdy występuje duże rzeczywiste zagrożenie, a postrzeganie zagrożenia jest prawidłowe; 2. stan obsesji występuje wówczas wtedy, gdy nieznaczne zagrożenie jest postrzegane jako duże; 3. stan fałszywego bezpieczeństwa ma miejsce wówczas, gdy zagrożenie zewnętrzne jest poważne, a postrzegane bywa jako niewielkie; 4. stan bezpieczeństwa występuje wtedy, gdy zagrożenie zewnętrzne jest nieznaczne, a jego postrzeganie prawidłowe. Zaprezentowane definicje dotyczą kwestii tzw. bezpieczeństwa państwa, ale biorąc pod uwagę szersze ujęcie, dotyczące obszaru bezpieczeństwa międzynarodowego, można uznać, że bezpieczeństwo międzynarodowe jest pojęciem szerszym od narodowego (często mówi się o kompilacji co najmniej dwóch bezpieczeństw narodowych), gdyż dotyka problematyki bezpieczeństwa kilku, kilkunastu lub kilkudziesięciu państw, w skali mikro, makro lub globalnej. Bardzo trafną definicję przedstawił Czesław Mojsiewicz: „bezpieczeństwo międzynarodowe – to układ stosunków międzynarodowych zapewniający wspólne bezpieczeństwo państw tworzących system międzynarodowy”. W ciągu dwóch dekad od zakończeniu II wojny światowej co jakiś czas świat był poddawany zawirowaniom polityczno-militarnym, których skutkami były konflikty zbrojne. Niektóre z nich stawały się bardzo niebezpieczne dla świata, gdyż istniało duże prawdopodobieństwo ich eskalacji, a co najgorsze, mogły przerodzić się w konflikt zbrojny z wykorzystaniem broni jądrowej. Dziś, z perspektywy czasu, możemy powiedzieć, że dzięki zaangażowaniu się w pokojowe ich rozwiązanie Organizacji Narodów Zjednoczonych oraz USA i ZSRR udało się uniknąć najstraszniejszej wojny – wojny nuklearnej. A ona, jak przysłowiowy miecz Damoklesa, wciąż wisiała (niestety wisi) nad światem, od wprowadzenia broni jądrowej do arsenałów przez „głównych graczy” na arenie międzynarodowej – USA i ZSRR, a później Francji i Wielkiej Brytanii. Prezentowany artykuł przedstawia najważniejsze wydarzenia na arenie międzynarodowej w latach 60. XX wieku, które stanowiły zagrożenie dla bezpieczeństwa międzynarodowego oraz uruchomiły dyskusję nad zmianami w systemie dowodzenia Siłami Zbrojnymi Układu Warszawskiego.

15

Wizje budowy bezpieczeństwa na kontynencie europejskim w latach 50. XX wieku zawarte w propozycjach rozbrojeniowych oraz w tzw. planach Adama Rapackiego, Selwyna lloyda i Cabota Lodge’a

51%

Bedzmirowski J.

Rocznik Bezpieczeństwa Międzynarodowego

|

2014

|

tom 8

|

nr 2

229-250

EN

As a matter of fact, since the end of the Second World War, when the division of Europe into the states of Western Europe and Eastern Europe had been established, both sides were trying to convince the international society of the rightness of their actions for the benefit of the international safety. Whenever it was possible, the leaders of the most important countries had been trying to show the world that this is them who guard the international peace and that it is only them who take steps to eliminate military threats, in particular that one that everyone was afraid of – the nuclear war. When after the „bad political and military alliance of NATO”, other bad alliances of „ANZUS, CENTO and SEATO” appeared on the international arena, and then the „good political and military alliance of the Warsaw Pact”, the „disarmament ping pong” started. The reaction to the disarmament proposal of one side was a proposal of the other side. Actually, this ping pong lasted until the end of the bipolar division of the world. Nonetheless, the beginning of this game took place in Europe in the 1950’s. In 1960’s, 1970’s and 1980’s the disarmament proposals often finished with signing appropriate documentsand making their wordings effective. Most of them were to smaller or bigger extent created on the basis of wordings included in the three plans presented herein. The aim of the article is to outline the disarmament proposals put forward in the second half of the 1950’s by the representatives of the member states of the Warsaw Pact and the NATO alliance. They were the plans named after their creators: Adam Rapacki, Selwyn Lloyd and Cabot Lodge.

PL

Praktycznie od zakończenia II wojny światowej, kiedy ugruntował się podział Europy na państwa Europy Zachodniej i Europy Wschodniej, zarówno jedna, jak i druga strona, starała się przekonać społeczność międzynarodową o słuszności swoich działań na rzecz bezpieczeństwa międzynarodowego. Przy każdej sposobności, przywódcy najważniejszych państw, próbowali pokazać światu, że to oni stoją na straży pokoju międzynarodowego, że tylko oni podejmują działania na rzecz likwidacji zagrożenia militarnego, szczególnie tego, którego wszyscy się obawiali – wojny atomowej. Kiedy na arenie międzynarodowej, po „złym sojuszu polityczno-militarnym NATO”, pojawiły się kolejne złe „ANZUS, CENTO i SEATO”, a później „dobry sojusz polityczno-militarny – Układ Warszawski”, tym samym rozpoczął się „rozbrojeniowy ping-pong” Na propozycje rozbrojeniową jednej strony, w niedługim czasie pojawiała się propozycja drugiej. Praktycznie ten „ping-pong” funkcjonował do czasu zakończenia dwubiegunowegopodziału świata. Niemniej, początek tej gry miał miejsce w Europie w latach 50. XX wieku. W latach 60., 70. i 80. XX wieku pojawiały się propozycje rozbrojeniowe, które wielokrotnie kończyły się podpisaniem stosownych dokumentów oraz wdrażaniem ich zapisów w życie. Wiele z nich tworzono w większym lub mniejszym oparciu o zapisy zawarte w trzech planach, przedstawionych w tym artykule. Celem artykułu jest przybliżenie propozycji rozbrojeniowych przedstawionych w drugiej połowie lat 50. XX wieku przez przedstawicieli państw-członków: Układu Warszawskiego oraz sojuszu NATO, a były to tzw. plany noszące nazwę ich twórców: Adama Rapackiego, Selwyna Lloyda oraz Cabota Lodge’a.

16

Problemy państw NATO i Układu Warszawskiego a bezpieczeństwo europejskie. Cz. 1

51%

Będźmirowski J.

Kwartalnik Bellona

|

2016

|

tom Nr 3

137--153

PL

Autor omawia wydarzenia, które rozegrały się w drugiej dekadzie tzw. zimnej wojny zarówno w państwach europejskich NATO, jak i będących członkami Układu Warszawskiego. Przedstawia czynniki, które wpływały na problemy wewnętrzne tych państw, i konsekwencje wydarzeń. Miały one po obu stronach umownej barykady wpływ na stan bezpieczeństwa kontynentu europejskiego. Autor wskazuje też przyczyny uniknięcia konfliktu zbrojnego na większą skalę.

EN

The second decade of the so-called Cold War brought about many events, both among European countries associated within NATO, and those being part of the Warsaw Pact. The author presents the factors that have influenced internal problems of these states, as well as consequences of the discussed events, which have affected the security situation of the European continent on both sides of the imaginary barricade. The author also indicates the reasons why a wide-scale military conflict has been avoided.

17

Międzynarodowe uwarunkowania zmian w systemie obronnym Polski w latach 1970-1992

51%

Soroka P.

Wiedza Obronna

|

2003

|

tom nr 2

10--32

18

Zaangażowanie Polski w inicjatywy rozbrojeniowe w latach 80. XX wieku – grupa robocza PZPR-SPD i plan Jaruzelskiego

41%

Świder M.

Bezpieczeństwo. Teoria i Praktyka

|

2019

|

nr 1

257-280

EN

In the mid-1980s, Poland, fighting for a return to the international political arena after imposing diplomatic sanctions on it due to the imposition of martial law in 1981, engaged in two disarmament projects. These were works within the PZPR-SPD working group and Jaruzelski’s plan announced in 1987. Both of these initiatives referred to earlier Polish concepts, first of all the Rapacki plan and the Gomułka plan. The initiative to establish a joint working group came from the West German Social Democrats, who saw in it the possibility of breaking the international isolation of Poland, and for the SPD to remain in international circulation. The Jaruzelski plan, harmonizing with the plan of Mikhail Gorbachev, was an expression of the changes taking place under the influence of perestroika in both Poland and the USSR. Consulted with other states of the Warsaw Pact, mainly from the USSR (a delegation of experts from the USSR took active part in its formation) became the basis for other disarmament / peaceful socialist countries.

PL

W połowie lat 80. XX wieku Polska, walcząc o powrót na międzynarodową arenę polityczną po nałożeniu na nią sankcji dyplomatycznych z powodu wprowadzenie stanu wojennego w 1981 r., zaangażowała się w dwa projekty rozbrojeniowe – prace w ramach grupy roboczej PZPR-SPD i plan Jaruzelskiego ogłoszony w 1987 r. Obie inicjatywy nawiązywały do wcześniejszych polskich koncepcji, przede wszystkim planu Rapackiego i planu Gomułki. Inicjatywa powołania wspólnej grupy roboczej wyszła ze strony zachodnioniemieckich socjaldemokratów, którzy widzieli w niej możliwości przełamania izolacji międzynarodowej Polski, a dla SPD szansę pozostania w obiegu międzynarodowym. Natomiast plan Jaruzelskiego harmonizujący z planem Michaiła Gorbaczowa był wyrazem przemian zachodzących pod wpływem pierestrojki zarówno w Polsce, jak i ZSRR. Konsultowany z innymi państwami Układu Warszawskiego, głównie ze Związkiem Radzieckim (delegacja ekspertów z tego kraju brała aktywny udział w jego kształtowaniu), stał się podstawą dla innych inicjatyw rozbrojeniowych/pokojowych państw socjalistycznych.

19

Z Układu Warszawskiego do NATO – przemiany w polityce bezpieczeństwa Polski w aspekcie Sił Zbrojnych RP

41%

Tomaszewski P.

Studia Administracji i Bezpieczeństwa

|

2021

|

nr 11

115-127

EN

This article presents the history of military and political changes in which Poland took part from the beginning of the second half of the 20th century to 1999. In particular, it focuses on issues related to the organization and functioning of the Warsaw Pact and the role of Poland in this military alliance. The article also describes the economic and political crisis that led to the collapse of the socialist camp, the new direction of the national security policy Poland chose after 1989 and the country's road to NATO membership.

PL

Niniejszy artykuł ukazuje historię przemian militarno-politycznych, w jakich wzięła udział Polska od początku drugiej połowy XX w. do 1999 r., w sposób szczególny uwzględniając zagadnienia dotyczące organizacji i funkcjonowania Układu Warszawskiego oraz roli Polski w tym sojuszu wojskowym. W dalszej części artykułu zaprezentowano kryzys gospodarczo-polityczny, który doprowadził do rozpadu obozu socjalistycznego oraz nowy kierunek polityki bezpieczeństwa, jaki obrała Polska po 1989 r. wraz z jej drogą do NATO.

20

Materiały dotyczące konsultacji na temat prowadzenia studiów operacyjnych Zachodniego Teatru Działań Wojennych z wybranymi armiami państw Układu Warszawskiego w latach 1970–1976

41%

Jędrysiak J.

Przegląd Historyczno-Wojskowy

|

2022

|

tom XXIII (LXXIV)

|

nr 4(282)

245-298

EN

In recent years, significant progress has been made regarding our understanding of various aspects of operational planning in the Polish People’s Army. The establishment of the Military Historical Bureau in 2016 contributed to facilitating access to archival materials. Thanks to this, many detailed issues have become the object of analysis by historians, but they require continuous and in-depth research. An example of such an issue are the operational studies of the Western Theater of Military Operations. The subject matter concerning them has so far become the object of wider interest to only a few researchers. In the context of the task carried out by the First Operational Directorate of the General Staff of the Polish Army, it is still difficult to reach a consensus as to its importance and role in the overall operational planning of the Polish People’s Army. There is no doubt that from the moment studies were initiated in 1957, the Polish side attached great importance to them, disproportionate to the interest shown by other members of the Warsaw Pact. This resulted in numerous requests for consultations and a comparison of the ways in which studies were carried out. This article uses four reports that document consultations on operational studies carried out by the Polish side with the „fraternal” armies of Czechoslovakia, the Soviet Union and Hungary between 1970–1976.

DE

In den letzten Jahren wurden erhebliche Fortschritte beim Verständnis verschiedener Aspekte der operativen Planung in der Polnischen Volksarmee erzielt. Die Einrichtung des Militärhistorischen Büros im Jahr 2016 hat dazu beigetragen, den Zugang zu Archivmaterial zu erleichtern. Dadurch sind viele Detailfragen zum Gegenstand der Analyse durch Historiker geworden, die jedoch eine kontinuierliche und tiefgreifende Forschung erfordern. Ein Beispiel für ein solches Th ema sind die operativen Studien über das westliche Kriegsschauplatz. Deren Th ematik ist bisher nur für wenige Forscher von größerem Interesse. Im Zusammenhang mit der Aufgabe der Ersten Operativen Verwaltung des Generalstabs der polnischen Armee ist es immer noch schwierig, einen Konsens über ihre Bedeutung und Rolle in der gesamten Operationsplanung der polnischen Volksarmee zu finden. Es besteht kein Zweifel daran, dass die polnische Seite seit dem Beginn der Studien im Jahr 1957 ihnen große Bedeutung beimaß, die in keinem Verhältnis zum Interesse der anderen Mitglieder des Warschauer Paktes stand. Dies führte zu zahlreichen Konsultationsanfragen und zu einem Vergleich der Art und Weise, wie die Studien durchgeführt wurden. Dieser Artikel stützt sich auf vier Berichte, die Konsultationen über operative Studien dokumentieren, die von der polnischen Seite mit den „brüderlichen” Armeen der Tschechoslowakei, der Sowjetunion und Ungarn zwischen 1970 und 1976 durchgeführt wurden.

PL

W ostatnich latach dokonał się znaczny postęp w stanie wiedzy na temat różnych aspektów planowania operacyjnego w ludowym Wojsku Polskim. Powstanie w 2016 r. Wojskowego Biura Historycznego przyczyniło się do ułatwienia dostępu do materiałów archiwalnych. Dzięki temu wiele szczegółowych zagadnień stało się obiektem analizy historyków, wymagają one jednak ciągłych i pogłębionych badań. Przykładem takiego zagadnienia są studia operacyjne Zachodniego Teatru Działań Wojennych. Ta tematyka stała się jak do tej pory obiektem szerszego zainteresowania jedynie kilku naukowców. W kontekście tego realizowanego przez Zarząd I Operacyjny Sztabu Generalnego Wojska Polskiego zadania wciąż trudno o konsensus, jeśli chodzi o jego znaczenie i rolę w całokształcie planowania operacyjnego ludowego Wojska Polskiego. Nie ulega wątpliwości, że od momentu zainicjowania studiów w 1957 r. strona polska przywiązywała do niego dużą wagę, niewspółmierną do zainteresowania innych państw-stron Układu Warszawskiego. Efektem tego były liczne zabiegi o konsultacje i porównanie sposobów realizacji studiów. Niniejsze opracowanie zawiera edycję czterech sprawozdań, dokumentujących konsultacje na temat studiów operacyjnych dokonane przez stronę polską z „bratnimi” armiami Czechosłowacji, Związku Sowieckiego i Węgier w latach 1970–1976.