Nowa wersja platformy, zawierająca wyłącznie zasoby pełnotekstowe, jest już dostępna.
Przejdź na https://bibliotekanauki.pl
Preferencje help
Widoczny [Schowaj] Abstrakt
Liczba wyników

Znaleziono wyników: 11

Liczba wyników na stronie
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
Wyniki wyszukiwania
Wyszukiwano:
w słowach kluczowych:  Trzecia Rzesza
help Sortuj według:

help Ogranicz wyniki do:
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
1
Content available Geopolityka w cieniu swastyki
100%
|
|
tom 29
141-167
EN
The author, using source materials and the literature in many languages, has assumed that in order to find the genesis of the Nazi interpretation of geopolitics it is necessary to have a look at the works written by the creators of that discipline, i.e. first of all German Friedrich Ratzel (1844–1904) and Swede Rudolf Kjellén (1864–1922). It is thanks to them that the terms – inter alia – Lebensraum (living space) and Raumsinn (sense of space) were included in the Nazi vocabulary. What later became important components of the Nazi geopolitics were: Mitteleuropa (Central Europe), Grossraumwirtschaft (big area economy) and Grossraumordnung (big area order). An important contribution was made by Karl Haushofer (1869–1946), who was in direct contact with Rudolf Hess, one of the closest associates of Adolf Hitler. The further deliberations imply that the Nazi concept of geopolitics, the main threads of which had already been included in the text of ‘Mein Kampf’, kept expanding by new slogans, becoming eclectic, and adapting to the changing situation, inside and outside Germany. The priority was still the specific doctrine of autarky, since 1936 subordinated to the preparations for war. After the outbreak of the Second World War in 1939 there appeared a programme including racial, ethnic and territorial transformations on a grand scale, inseparable from the programme of the ‘final solution’ (Endlösung), which led to extermination of the Jewish and Gypsy populations. Speaking more generally, if the war had been won, the Nazi programme of geopolitics would have led to the extermination of the Slavs (Generalplan Ost) and a final reconstruction of the European order, marked by genocide, ruthless economic exploitation and the unbridled dominance of the Germanic masters’ race (Herrenrasse).
PL
Autor, wykorzystując materiały źródłowe i wielojęzyczną literaturę przedmiotu, wyszedł z założenia, że aby znaleźć genezę narodowosocjalistycznej interpretacji geopolityki, należy sięgnąć do dorobku protoplastów tej gałęzi wiedzy, a więc przed wszystkim Niemca Friedricha Ratzla (1844–1904) i Szweda Rudolfa Kjelléna (1864–1922). To za sprawą tych badaczy do wokabularza narodowych socjalistów trafiło między innymi takie pojęcia, jak „przestrzeń życiowa” (Lebensraum) i „poczucie przestrzeni” (Raumsinn). Istotnymi komponentami nazistowskiej geopolityki stały się też z biegiem czasu: „Europa Środkowa” (Mitteleuropa), „gospodarka wielkiego obszaru” (Grossraumwirtschaft) i „ład wielkiego obszaru (Grossraumordnung). Ważne uzupełnienia wniósł też Karl Haushofer (1869–1946), utrzymujący ożywione kontakty z Rudolfem Hessem, jednym z najbliższych współpracowników Adolfa Hitlera. Z dalszych rozważań autora wynika, że narodowosocjalistyczna koncepcja geopolityki, której podstawowe wątki znalazły się już w tekście Mein Kampf, powiększała się o coraz to nowe hasła, stanowiąc twór eklektyczny, dostosowywany do zmieniającej się sytuacji wewnętrznej i międzynarodowej Niemiec. Priorytetem pozostawała specyficzna doktryna autarkii, od 1936 roku podporządkowana przygotowaniom wojennym. Po wybuchu drugiej wojny światowej w 1939 roku pojawił się program uwzględniająca przemiany rasowe i etniczno-terytorialne na wielką skalę, z nieodłącznym programem „ostatecznego rozwiązania” (Endlösung), który prowadził do wyniszczenia ludności żydowskiej i romskiej. W dalszej perspektywie, w razie zwycięskiego zakończenia wojny, program nazistowskiej geopolityki miał przynieść zagładę Słowian (Generalplan Ost) i ostateczną przebudowę porządku europejskiego, naznaczonego stygmatem ludobójstwa, bezwzględnej eksploatacji ekonomicznej i niczym nieograniczonej dominacji germańskiej „rasy panów” (Herrenrasse).
|
|
nr 4
107-121
PL
Artykuł poświęcony jest zagadnieniu koncepcji kreacji nowego człowieka, która jest częścią utopijnych koncepcji politycznych. Od czasów starożytnych myśliciele starali się wypracować model idealnego społeczeństwa. Model ten zakładał także konieczność przekształcenia ludzi. Czasy nowożytne przyniosły próby urzeczywistnienia marzeń o doskonałym człowieku-obywatelu państwa. Miały one miejsce w okresie rewolucji francuskiej. W XX wieku idea nowego człowieka była propagowana przez ideologię narodowo-socjalistyczną w III Rzeszy, włoski faszyzm i przez komunizm w ZSRS.
|
|
nr 2(56)
111-126
EN
The aim of this article is to allow one to discover the educational potential of two original German board games for children, based on a regional theme, which were designed and made during the period 1935-1936 by students at the Preschool Teacher Training College in Olsztyn (Allenstein), which, at that time, was under the patronage of the Caritas charitable association working for the Roman Catholic Diocese of Warmia. The theme of the games included the region of Warmia (Ermland) and Masuria (Masuren), which were a part of the German East Prussia (Ostpreußen). The analysis of the content of the games includes the storylines outlined in the instructions, as well as the sites and buildings presented on the boards, mainly the historic monuments  and  public  institutions,  along  with  natural  features of the landscape of Warmia and Masuria. Assuming that a society’s cultural basis is the key source of teaching practices, the context for these deliberations on the aims and possible application of the didactic aids being examined was created by the socio-political situation in Germany during the inter-war period. Interpreting the educational potential of the above-mentioned materials covers recognizing their cognitive values pointing towards their use within fields defined by modern didactics as patriotic, social and regional education, as well as nature studies. However, it also reveals the potential propagandistic significance of the games for the ideals of National Socialism which was being promoted in German education at that time.
PL
Celem artykułu jest rozpoznanie potencjału edukacyjnego dwóch oryginalnych niemieckich gier planszowych dla dzieci, zaprojektowanych i wykonanych w latach 1935–1936 przez anonimowe uczennice Wyższego Seminarium dla Przedszkolanek i Ochroniarek w Olsztynie, działającego pod patronatem Stowarzyszenia Caritasu dla Diecezji Warmińskiej. Tematem gier jest region Warmii i Mazur, będący dawniej częścią Prus Wschodnich. Analiza treści gier dotyczy fabuły, określonej w instrukcjach, oraz obiektów zaprezentowanych na planszach, w tym głównie zabytków i instytucji użyteczności publicznej oraz elementów naturalnego krajobrazu Warmii i Mazur. Przyjmując, że podłoże kulturowe jest kluczowym źródłem praktyk dydaktycznych, kontekstem dla rozważań nad celami i możliwym zastosowaniem badanych pomocy dydaktycznych uczyniono sytuację społeczno-polityczną Niemiec w okresie międzywojennym. Interpretacja potencjału edukacyjnego tytułowych materiałów obejmuje rozpoznanie ich walorów poznawczych, wskazując na zastosowanie w obrębie dziedzin określanych we współczesnej dydaktyce jako edukacja patriotyczna, przyrodnicza, społeczna i regionalna, a także odkrywa potencjalne propagandowe znaczenie gier dla krzewienia obecnych wówczas w niemieckiej edukacji ideałów narodowego socjalizmu.
|
|
nr 100
145-155
EN
The aim of this article is to compare two diaries that describe everyday life of women on the west front. The analysis of secretary Ilse Schmidt and nurse Erika Summ memories gives a wider perspective look on a role and position of German women during the war with the Soviet Union. The source answer questions connected to migration to West and everyday life’s problems during the war – like relations between fellow workers, reaction to death or pregnancy in the time of conflict.
PL
Celem artykułu jest porównanie dwóch pamiętników opisujących życie codzienne kobiet na froncie wschodnim. Analiza wspomnień spisanych przez pomocnicę sztabową Ilse Schmidt oraz pielęgniarkę Erikę Summ pozwala w szerszym stopniu zapoznać się z rolą i pozycją Niemek w czasie wojny ze Związkiem Radzieckim. W tekście omówione zostały kwestie związane z wyjazdem na wschód, a także problemy życia codziennego na froncie, takie jak relacje ze współpracownikami, reakcja na śmierć czy też ciąża pracownic sztabowych i wynikające z tego konsekwencje.
|
|
tom 19
|
nr 2
183-202
PL
W czasie drugiej wojny światowej dr Edith Faupel intensywnie pomagała hiszpańskim studentom i żołnierzom Błękitnej Dywizji, jednostki, która walczyła w Związku Sowieckim w składzie wojsk Wehrmachtu. Była ona żoną pierwszego ambasadora Niemiec w nacjonalistycznej Hiszpanii, generała Wilhelma Faupela (1936–1937). Faupel był wówczas dyrektorem Instytutu Ameryki Łacińskiej i Towarzystwa Niemiecko-Hiszpańskiego. Ona i jej mąż z oddaniem służyli reżimowi narodowych socjalistów w czasie jego funkcjonowania w Niemczech. W artykule omówiono działania tej kobiety oraz kierujące nią motywy. Dokonano również analizy tego, jak na jej działania wpłynęły zmiany na frontach drugiej wojny światowej.
EN
During the Second World War Dr. Edith Faupel intensively helped the Spanish students and soldiers of the Blue Division, the unit that fought in Russia within the Wehermacht troops. She was the wife of the first German Ambassador in the National Spain, General Wilhelm Faupel (1936–1937). Faupel was the director of The Iberian-American Institute and of the German-Spanish Society at a time. She and her husband fully served the regime of the National Socialists during its existence in Germany. The action of this woman and her motifs are studied in this article. It is also analysed how her activities were determined by the changes on the fronts of World War II.
|
|
nr 2
183-206
EN
The article is a case study concerning the application of the Nazi’s special criminal law in the General Government during wartime, specifically the Juvenile Felons Ordinance of 4 October 1939. A detailed analysis of one criminal proceeding from the moment the police received information about the crime until the execution of the sentence is carried out. The case which was chosen for the present analysis was selected due to its specific character as it involved a double homicide (murder) committed by a juvenile offender whose victims were Jewish. The paper presents the practice of application of criminal law in the General Government, which was characterized by its expedited and simplified nature. It also highlights certain aspects of the law's ambiguity, the defendant's uncertain situation, and a lack of effective possibilities of defense. The development of Nazi criminal law veered towards perpetrator-based criminal law. The criminal law of Nazi Germany ruthlessly sentenced people to death and expanded its application.
PL
Artykuł stanowi studium przypadku stosowania specjalnego niemieckiego nazistowskiego wojennego prawa karnego w Generalnym Gubernatorstwie, a dokładnie rozporządzenia o ochronie przed młodocianymi zbrodniarzami. Dokonano w nim szczegółowej analizy jednego postępowania karnego od powzięcia informacji o przestępstwie przez policję aż do wykonania kary. Sprawa będąca przedmiotem analizy została wybrana ze względu na jej szczególny charakter. Dotyczyła bowiem podwójnego zabójstwa (morderstwa) o podłożu kryminalnym, dokonanego przez młodocianego sprawcę na żydowskich ofiarach. W artykule przedstawiono, jak wyglądała praktyka stosowania prawa karnego w Generalnym Gubernatorstwie, mająca charakter przyspieszony i uproszczony. Podkreślono kwestię niejasności prawa, niepewności sytuacji oskarżonego oraz braku możliwości skutecznej obrony. Rozwój nazistowskiego prawa karnego następował w kierunku prawa karnego sprawcy. Niemieckie prawo karne stosowało bezwzględnie karę śmierci albo rozszerzało jej stosowanie.
|
|
nr 56
753-797
EN
The article discusses the issue of determining jurisdiction by the German prosecutor's office in criminal cases in the General Government concerning the Polish (non-German) judiciary. The study uses the legal-history methodology. The author indicated and analyzed the legal basis for the subject matter. The procedure for determining jurisdiction has been reconstructed, from preparatory proceedings to the possibility of changing final judgments. In addition, criteria were indicated that determined the selection of a specific type of court to consider a case. The article also analyzes the practice of the German prosecutor's office in this regard. The research was based on the analysis of the preserved files of proceedings of German courts, special courts, and Polish (non-German) courts, which met the criteria of the adopted methodology. The thesis of the work assumes that the German prosecutor's office transferred to special courts, apart from those cases that belonged to their jurisdiction under the provisions of the regulations in force in the General Government, also those that concerned acts and perpetrators requiring severe punishment, under the Nazi views on criminal law.
PL
Artykuł porusza problematykę ustalania przez prokuraturę niemiecką właściwości sądowej w sprawach karnych w Generalnym Gubernatorstwie, w odniesieniu do sądownictwa polskiego (nieniemieckiego). W opracowaniu wykorzystano metodologię nauk historyczno-prawnych. Autor wskazał i przenalizował podstawy prawne dotyczące przedmiotowej problematyki. Odtworzona została procedura ustalania właściwości od postępowania przygotowawczego do możliwości wzruszenia prawomocnych wyroków. Dodatkowo wskazane zostały kryteria, które decydowały o wyborze konkretnego rodzaju sądu do rozpatrzenia danej sprawy. W artykule poddano także analizie praktykę prokuratury niemieckiej w tym zakresie. Badania zostały oparte na analizie zachowanych akt postępowań sądów niemieckich, sądów specjalnych oraz sądów polskich (nieniemieckich), które spełniały kryteria przyjętej metodyki. Teza pracy zakłada, że prokuratura niemiecka przekazywała do sądów specjalnych, oprócz tych spraw, które należały do ich właściwości na podstawie przepisów rozporządzeń obowiązujących w GG, także te, które w myśl nazistowskich poglądów na prawo karne dotyczyły czynów i sprawców wymagających surowego ukarania.
|
|
tom 69
EN
This article aims to identify what was the impact of mining and metallurgical industry in the Polish part of Upper Silesia in the politics of the Third Reich before and during World War II. The basis of this text is to identify the causes of which were due to increased interest in Upper Silesia in the second half of the 30s of the 20th century (militarization, stimulating the economy through a series of state investments, and consequently an increase in demand for coal and steel, and an attempt to economic independence from other countries – autarky).
PL
Artykuł ma na celu wskazanie, jakie znaczenie miał przemysł górniczo-hutniczy w polskiej części Górnego Śląska w polityce III Rzeszy przed wybuchem i w trakcie II wojny światowej. Podstawą jest określenie przyczyn, które spowodowały wzrost zainteresowania Górnym Śląskiem w drugiej połowie lat 30. XX w. (militaryzacja, pobudzenie gospodarki przez szereg inwestycji państwowych, a w efekcie wzrost zapotrzebowania na węgiel i stal oraz próba gospodarczego uniezależnienia się od innych państw – autarkia). Tekst został podzielony na trzy części, w których omówiono gospodarcze i polityczne skutki podziału Górnego Śląska po 1921 r., pozycję ekonomiczną Górnego Śląska w polityce III Rzeszy w latach 1933–1939 oraz podczas II wojny światowej. Podkreślono także rywalizację między „starymi”, funkcjonującymi przez co najmniej kilkadziesiąt lat, górnośląskimi koncernami i ich właścicielami a właścicielami dużych firm z branży stalowej czy górniczej, funkcjonującymi do tej pory w Zagłębiu Ruhry czy Saary. Przykładem takich koncernów, penetrujących górnośląski, ale również zagłębiowski przemysł, są IG Farbenindustrie A.G. czy koncerny Friedricha Flicka i Roberta Röchlinga. Niniejszy tekst został oparty na materiałach zgromadzonych w trakcie kwerendy archiwalnej w Archiwum Państwowym w Katowicach i jego oddziale w Gliwicach oraz uzupełniony o literaturę przedmiotu.
RU
Автор статьи пытается объяснить причины тревожного явления, происходящего в русской альтернативной фантастике. В альтернативной истории России, рисуемой российскими фантастами с начала 1990-х годов, все больше теряют свою привлекательность решения связанные с западной либеральной демократией за счет националистических, шовинистических, автократических и тоталитарных установок. Недоверие Запада к России и враждебность последней по отношению к странам НАТО и Евросоюза привели к росту проимперских настроений. В русской фантастике свидетельствует об этом популярность империи в альтернативных историях и в так называемой имперской фантастике. Анализируемый в статье роман Андрея Лазарчука Все, способные держать оружие... - одна из немногих российских альтернативных историй, в которой своим процветанием Россия обязана социально-политическим решениям, импортированным с Запада - из Германии и США. В то же время автор пытается показать, что неприятие западной либеральной демократии российским обществом и русскими фантастами представляет собой более глубокую проблему – как оказывается, эта система находит своих критиков и на Западе, о чем свидетельствуют труды Эммануила Валлерстейна и Патрика Денина.
EN
The author of this article tries to explain the causes of the disturbing phenomenon occurring in Russian alternative fantasy. In the alternative history of Russia drawn by Russian fantasists since the early 1990s, solutions associated with Western liberal democracy are increasingly losing their attractiveness at the expense of nationalistic, chauvinistic, autocratic and totalitarian attitudes. The West's distrust of Russia and the latter's hostility towards NATO and European Union countries have led to an increase in pro-imperial sentiment. In Russian fantasy, this is evidenced by the popularity of the empire in alternative histories and in so-called imperial fantasy. The novel All Capable of Carryring Weapon Andrei Lazarchuk’s analyzed in the article is one of the few Russian alternative histories in which Russia owes its prosperity to socio-political solutions imported from the West - from Germany and the United States. At the same time, the author tries to show that the rejection of Western liberal democracy by Russian society and Russian fantasists is a deeper problem – as it turns out, this system also finds its critics in the West, as evidenced by the works of Immanuel Wallerstein and Patrick Deneen.
PL
Autor niniejszego artykułu stara się wyjaśnić przyczyny niepokojącego zjawiska występującego w rosyjskiej fantastyce alternatywnej. W kreślonych od początku lat 90. przez rosyjskich fantastów alternatywnych dziejach Rosji coraz wyraźniej tracą na atrakcyjności rozwiązania kojarzone z zachodnią liberalną demokracją kosztem postaw nacjonalistycznych, szowinistycznych, autokratycznych i totalitarnych. Nieufność Zachodu wobec Rosji oraz wrogość tej ostatniej wobec państw NATO i Unii Europejskiej doprowadziła do wzrostu nastrojów proimperialnych. W fantastyce rosyjskiej świadczy o tym popularność imperium w alternatywnych historiach oraz w tak zwanej fantastyce imperialnej. Analizowana w artykule powieść Andrieja Łazarczuka Wszyscy zdolni do noszenia broni należy do nielicznych rosyjskich alternatywnych historii, w których Rosja zawdzięcza swój dobrobyt rozwiązaniom społeczno-politycznym importowanym z Zachodu – z Niemiec i Stanów Zjednoczonych. Jednocześnie autor stara się pokazać, że odrzucenie przez społeczeństwo rosyjskie i rosyjskich fantastów zachodniej liberalnej demokracji stanowi problem głębszy – jak się bowiem okazuje system ten znajduje swoich krytyków również na Zachodzie, o czym świadczą prace Immanuela Wallersteina czy Patricka Deneena.
|
|
tom 55
181-205
EN
On June 18th, 1941, Turkey signed a nonaggression pact with the Third Reich. This event was critically received by Great Britain. Fears were awoken in London of changes in the Turkish politics which had so far been oriented at close cooperation with the Allies. Four days later the Third Reich attacked the Soviet Union. The British government reacted immediately. Winston Churchill decided to offer aid to the attacked party, forgetting instantly about nearly two years of close German-Soviet cooperation. This move left Ankara anxious due to the conviction that the policy of its Northern neighbor threatened the sovereignty and territorial integrity of Turkey. It was feared that the uprising alliance might occur at the expense of Turkey. At the end of June 1941, the British foreign policy faced two critical challenges. Aiming at maintaining amicable relations with Turkey, the British had to, on one hand, prevent Germany and Turkey from entering close cooperation, and on the other, convince the Turkish authorities that the British cooperation with the Soviet Union would not pose a threat to the Turkish interest. The above aims determined the main direction of policy of the British diplomacy towards Turkey over the next year and a half. In the first case the success was achieved partially. Turkey was not included in the German scope of influence but the British diplomats failed to undermine the Turkish-German economic contract, especially its most important point, i.e., reinstating the export of chrome to the Third Reich. The British only managed to delay the delivery by having the Turkish government observe the agreement concluded at the beginning of 1940, whose provisions were valid until the end of 1942. In the second case the British did whatever they could to put the Turkish concerns at ease. First, in August 1941, they convinced the Soviet Union authorities to issue a statement in which they declared that they would respect Turkey’s territorial integrity. Next, in the spring of 1942, when the British-Soviet alliance was subject to negotiation, Moscow and London confirmed their previous commitments. It must be, however, observed that the British diplomacy did not manage to avoid a few mistakes that may have strengthened the suspicions of the Turkish government. The most important one was not having informed the Turkish of the preparations for the British-Soviet intervention in Iran which was led in late August 1941.
PL
18 czerwca 1941 roku Turcja podpisała z III Rzeszą układ o nieagresji. Wydarzenie to spotkało się z krytycznym przyjęciem ze strony Wielkiej Brytanii. W Londynie pojawiły się obawy o zmianę polityki tureckiej, której kurs do tej pory nastawiony był na bliską współpracę z aliantami. Cztery dni później III Rzesza zaatakowała Związek Radziecki. Reakcja rządu brytyjskiego była błyskawiczna. Winston Churchill podjął decyzję o udzieleniu pomocy napadniętemu, puszczając w niepamięć prawie dwa lata ścisłej współpracy niemiecko-radzieckiej. Ten krok z kolei wywołał niepokój w Ankarze, która uważała, że polityka jej północnego sąsiada zagraża suwerenności i integralności terytorialnej Turcji. Obawiano się, że rodząca się współpraca brytyjsko-radziecka może odbyć się kosztem państwa tureckiego. Z końcem czerwca 1941 r. brytyjska polityka zagraniczna stanęła zatem przed dwoma ważnymi wyzwaniami. Dążąc do utrzymania przyjaznych relacji z Turcją, Brytyjczycy z jednej strony musieli przeciwdziałać zbliżeniu niemiecko- tureckiemu, a z drugiej przekonać władze tureckie, że brytyjska współpraca ze Związkiem Sowieckim nie będzie stanowić zagrożenia dla interesów tureckich. Powyższe cele wyznaczyły główne kierunki działań dyplomacji brytyjskiej wobec Turcji na następne półtora roku. W pierwszym przypadku odniesiono połowiczny sukces. Co prawda Turcja nie została objęta niemiecką strefą wpływów, ale dyplomatom brytyjskim nie udało się storpedować turecko-niemieckiej umowy gospodarczej, a zwłaszcza jej najważniejszego punktu, czyli przywrócenia eksportu chromu do III Rzeszy. Brytyjczycy jedynie opóźnili dostawy dzięki wyegzekwowaniu od rządu tureckiego przestrzegania zawartego na początku 1940 roku porozumienia, którego postanowienia obowiązywały do końca 1942 roku. W drugim przypadku Brytyjczycy uczynili wszystko co było w ich mocy, aby rozwiać obawy tureckie. Najpierw w sierpniu 1941 roku przekonali władze Związku Sowieckiego do wydania oświadczenia, w którym deklarowano przestrzeganie integralności terytorialnej Turcji. Następnie wiosną 1942 roku, kiedy negocjowany był układ brytyjsko-radziecki, Moskwa i Londyn potwierdziły wcześniejsze zobowiązania. Należy jednak zauważyć, że dyplomacja brytyjska nie ustrzegła się przed popełnieniem kilku błędów, które mogły zwiększyć podejrzenia ze strony rządu tureckiego. Najpoważniejszym z nich było niepoinformowanie Turków o przygotowaniach do brytyjsko-radzieckiej interwencji w Iranie, do której doszło pod koniec sierpnia 1941 roku.
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.