The end of World War I brought the issue of the borders of the reborn Poland on the agenda. Their shaping was a long and dramatic process. Among the numerous disputes and conflicts, the Polish-Russian war occupies a special place. Its effect was the defense of the reborn state and the establishment of the eastern border of Poland. The war began in February 1919. However, it ended with the signing of the preliminary treaty on October 12, 1920, and the peace treaty on March 18, 1921 in Riga. The peace treaty eliminated the state of war and established the border line between Poland and Russia, Belarus and Ukraine. Its precise delimitation in the field and placing border marks on it was carried out by a special mixed border commission consisting of two delegations - Polish and Russian-Ukrainian-Belarusian. The content of this article is an attempt to look at one of the most important events in the modern history of Poland from the perspective of 100 years, which was the establishment and guidelines of the eastern border of Poland by a mixed border commission. The aim of the paper is to present the work of the committees which took place in an atmosphere of constant dispute and conflicts between representatives of the delegations of both countries. Both parties repeatedly threatened to terminate or suspend the works. Due to the volume framework, it is not possible to fully characterize the archival sources and the published publications. It could be a topic of a separate study. I hope that the bibliography attached to the article will help to provide a thorough and comprehensive presentation of the topic.
W artykule przedstawiono uwarunkowania polityczno-militarne i ich wpływ na uformowanie się po I wojnie światowej wschodniej granicy odrodzonej Polski. Była ta granica uzależniona od końcowego rezultatu wojny polsko-bolszewickiej, która trwała z różnym nasileniem w latach 1918-1920. W pierwszej fazie tego konfliktu zbrojnego przewaga była po stronie polskiej. Projektowano wówczas, że przyszła granica będzie przebiegała stosunkowo daleko na wschodzie. Miała mieć ona tradycyjnie układ południkowy i rozciągać się w przybliżeniu między rzeką Berezyną na północy i Dniestrem na południu. W sytuacji zbliżania się Armii Czerwonej do Wisły w sierpniu 1920 istniało prawdopodobieństwo likwidacji państwa polskiego. Dopiero pokonanie Armii Czerwonej w Bitwie Warszawskiej umożliwiło rozpoczęcie rokowań na tematy graniczne. W końcowej części artykułu zreferowano przebieg i wyniki Konferencji Pokojowej w Rydze. Ustalono na niej granicę między Polską a bolszewicką Rosją. Trwała ona od 12 października 1920 do 17 września 1939 roku, kiedy to została unicestwiona w rezultacie agresji sowieckiej na Polskę.
EN
The article presents the political and military conditions and their impact on the formation of the eastern border of the reborn Poland after World War I. This border was dependent on the final result of the Polish-Bolshevik war, which lasted with varying intensity in the years 1918 - 1920. In the first phase of this armed conflict, the advantage was on the Polish side. It was then planned that the future border would run relatively far to the east. It was supposed to have a longitudinal layout and spread approximately between the Berezina River in the north and the Dniester River in the south. In the situation of approaching the Red Army to the Vistula in August 1920, there was a likelihood of liquidation of the Polish state. It was only the defeat of the Red Army in the Battle of Warsaw that enabled the commencement of equivalent negotiations on border issues. In the final part of the article, the course and results of the Peace Conference in Riga were reported. A border was established between Poland and Bolshevik Russia. It lasted from October 12, 1920 to September 17, 1939, when it was annihilated as a result of Soviet aggression against Poland.
The article deals with French policy towards Poland and Bolshevik and ‘White’ Russia. The issues are presented in the context of the Polish-Soviet peace negotiations taking place first in Minsk and then Riga, and the peace signed in March 1921. The article aims to show the French position towards these events and present the French conception of policy in Eastern Europe, also in the context of attempts to neutralise Germany and secure against a possible German threat. The French kept their distance from the Polish-Soviet peace negotiations and the signed peace in Riga but expected the Bolsheviks’ attack against Poland, Romania, Czechoslovakia, and the Baltic states in the spring of 1921. Accordingly, they devised plans for material and financial support for these countries. All along, France hoped for the fall of the Bolshevik government. Parallel to these actions, France was preparing to conclude alliance agreements with Central European states, including Poland.
PL
Artykuł dotyczy francuskiej polityki głównie wobec Polski oraz Rosji bolszewickiej i „białej”. Zagadnienia zostały przedstawione w kontekście toczących się w Mińsku, a potem w Rydze polsko-sowieckich pertraktacji pokojowych i podpisanego w marcu 1921 r. pokoju. Celem artykułu było pokazanie stanowiska Francji wobec tych wydarzeń, a także przedstawienie francuskiej koncepcji polityki na wschodzie Europy, również w kontekście prób neutralizowania Niemiec i zabezpieczenia się przed ewentualnym zagrożeniem z ich strony. Francuzi zachowali dystans wobec tych pertraktacji i pokoju w Rydze, spodziewali się jednak wiosną 1921 r. ataku bolszewików na Polskę, Rumunię, Czechosłowację i państwa bałtyckie. W związku z tym snuli plany wsparcia materiałowego i finansowego tych państw. Francja miała cały czas nadzieję na upadek rządu bolszewików. Równolegle do tych działań Francja przygotowywała się do zawarcia układów sojuszniczych z państwami Europy Środkowej, w tym z Polską.
W 1918 roku Polska po 123 latach zaborów odzyskała niepodległość i dzięki temu mogła rozpocząć rozmowy dotyczące restytucji dóbr kultury, które zostały zagrabione przez zaborców oraz w trakcie działań wojennych. W artykule przedstawiono sposób organizacji restytucji z Niemiec i Rosji. Wskazano również na ogromną rolę prof. Mariana Morelowskiego, historyka sztuki, w czasie walki o powrót polskich dóbr kultury do Ojczyzny.
EN
In 1918, after 123 years of partitioning Poland regained its independence and thanks to that it could start talks about the restitution of cultural property, which was plundered by the invaders and during the WWI. The article presents the organization of restitution from Germany and Russia. The role of Marian Morelowski, an art historian, during the fight for the return of Polish cultural goods to his homeland is underlined.