Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Wokół tożsamości przestrzennej mieszkańców województwa śląskiego

100%

Bierwiaczonek K.

|

tom 4

15-28

XX

W kontekście tematyki prezentowanego tekstu istotne wydają się pytania: Czy w ogóle można mówić o tożsamości regionalnej w przypadku województwa śląskiego, a przynajmniej jego śląskiej części? I czy można mówić o takich wartościach przestrzennych, które wzmacniają czy też wspomagają tożsamość regionalną lub proces jej tworzenia? Jakie są symboliczne przestrzenie w województwie śląskim? Tak postawione pytania wymagają co najmniej trzech odniesień: po pierwsze, do socjologicznej koncepcji regionu; po drugie, do województwa śląskiego, jako interesującego (żeby nie nadużywać słowa "szczególnego") przypadku jednego z polskich regionów; po trzecie, do empirycznych badań nad symbolicznymi przestrzeniami województwa (przywołane tu zostaną zarówno badania zastane, jak i badania autorskie). Te trzy problemy wyznaczają strukturę artykułu. (fragment tekstu)

EN

The article concerns the space identity as a dimension of the regional identity. The theoretical aspect refers to sociological ideas of regional identity. The empirical data come from research projects which were conducted in the Silesian Province in 2007-2009. The basic conclusion refers to the fact that the existence of the space identity on the regional level is hard to observe in the heterogenic Silesian Province. However some aspects of space identity exists on the local level. (original abstract)

2

Determinanty rozwoju kultury - Nepomuceny ziemi kudowskiej (Prace na rzecz rozwoju turystyki kulturowej)

75%

Fitych T.

|

tom 12

|

nr nr 2

35-48

XX

Autor niniejszego przyczynku od kilku lat jest nie tylko uważnym obserwatorem rozwoju turystyki kulturowej w Europie Środkowej, ale zarazem prowadzi na tym obszarze badania na rzecz małej architektury sakralnej. Dotychczas opublikował on wiele artykułów na ten temat oraz w dwóch wersjach językowych (polskim i czeskim) album wystawy "Boże Młyny" krzyże i kapliczki przydrożne na pograniczu kudowsko-nachodzkim (na tropach dziedzictwa kulturowego ziemi kłodzkiej), Kudowa-Zdrój 2009. W niniejszym artykule, z myślą o przyśpieszeniu rozwoju turystyki kulturowej na ziemi kłodzkiej, autor podjął problematykę występowania w architekturze sakralnej przejawów kultu czeskiego męczennika - św. Jana Nepomucena (patrona Czech, Pragi i diecezji Hradec Králové) m.in. w tzw. czeskim zakątku, a także w regionie Lewina Kłodzkiego. Efektem badań jest nowa, pełniejsza inwentaryzacja 17 obiektów (wraz z dokumentacją fotograficzną), ukazanie chronologii ich powstawania (co pośrednio odsłania swego rodzaju ośrodki kultu tego świętego), usystematyzowanie zróżnicowanych kategorii omawianych obiektów, opisanie wykorzystanych typów ikonograficznych, jak też sformułowanie wstępnych wniosków i postulatów badawczych. (abstrakt oryginalny)

EN

The author of this article is not only an observer of the development of the cultural tourism in the middle Europe but he also conducts the research in this field exploring small sacral architecture. He has published so far many papers on this topic as well as the album of the exhibition (in two language versions: Polish and Czech) entitled "BożeMłyny": krzyże i kapliczki przydrożne na pograniczu kudowsko-nachodzkim (na tropach dziedzictwa kulturowego ziemi kłodzkiej ('God's windmills': crosses and the roadside shrines in the area of Klodzko). In this article, thinking about the fostering of the development of cultural tourism in the area of Klodzko, the author analyses the examples of the veneration of Czech martyr Saint John Nepomucen (patron of the Czech Republlic, Poland and Hradec Králové diocese) in the sacral architecture. The research conducted by the author resulted in a new and more complete inventory of 17 buildings (together with photographic documentation), the presentation of the chronology of their appearance (which indirectly reveals the centers of the cult of this saint), systematization of the categories of described buildings, description of iconographical types used as well as formulation of preliminary conclusions and research recommendations. (original abstract)

3

Świat przedstawiony Górnego Śląska od (soc)realizmu do realizmu magicznego - reprezentacje symboliczne regionu w obrazach

75%

Łęcki K. , Ćwikła P.

|

tom 2

113-127

XX

Niniejszy artykuł powstał na podstawie badań przeprowadzanych w ramach VII europejskiego programu ramowego SPHERE ("Space, Place and the Historical and contemporary articulations of regional, national and European identities through work and community in areas undergoing economic REstructuring and regeneration") finansowanego przez Unię Europejską. W przedsięwzięcie zaangażowane były, oprócz zespołu polskiego, zespoły badaczy reprezentujące ośrodki naukowe z Niemiec, Francji, Anglii oraz Turcji. Polskim zespołem rekrutującym się w większości spośród pracowników Instytutu Socjologii Uniwersytetu Śląskiego kierowała prof. zw. dr hab. Kazimiera Wódz. Całość zagadnień badawczych poruszanych w ramach SPHERE została podzielona na kilka obszarów, spośród których każdy skupia się na określonych zagadnieniach merytorycznych w zakresie analizy czynników mających znaczenie dla kształtowania się, umacniania i ewentualnej zmiany tożsamości w kontekście przemian ustrojowo-ekonomicznych w okresie ostatnich 20 lat. Chodziło o tożsamość mieszkańców społeczności lokalnych, których zarówno życie zawodowe, prywatne, jak i szeroko rozumiane praktyki kulturowe związane były ściśle z określonym zakładem pracy (kopalnią, hutą). W części polskiej badania objęły mieszkańców tradycyjnych osiedli Będzina (Ksawera) i Rudy Śląskiej (Kaufhaus) (fragment tekstu)

EN

This article is based on research made in the framework of the Seventh European Framework Programme SPHERE funded by the European Union. Polish group of researches is headed by prof. dr hab. Kazimiera Wódz. This work refers to a number of assumptions important for the part of the project devoted mainly to cultural identity expressed and experienced using narrative strategies. Cultural consequences of these transformation processes are also interesting for the artists. There are the plenty of artistic and cultural achievements and works, in which artists express their close relationship with the region. That's because we decided to focus on just one segment of artistic activity in the present paper: on the way the artists create and reflect the pictures and imagines of the region. Individuality and cultural uniqueness of the region is perceived and promoted by movie directors despite (or perhaps because of) a dynamic change. The political and economic restructuring had an impact on the landscape of Silesian agglomeration and also on the minds of its inhabitants. However, always when the artists want to catch the cultural specificity in their films, they stress the values, habits, principles and beliefs which are used to show the region's individuality. Here we have films began with the poetic of realism, and even socialist-realism. The most industrial developed region of the People's Poland time, which was Upper Silesia, was the best to be shown as the arena of the conflict between the "new" and the "old". Then the effects of the gradual deindustrialization and slow decay of the socialistic system, led to the evolutionary transition to poetic of socalled "magic realism"; from the Silesian series films by Kazimierz Kutz, through comedies (often talking about the past times) until contemporary films. What we can see here is a kind of symbolic escape from the dying word of ironfoudries and mines, to not really recognized yet the world of late modernity. (original abstract)

4

Restrukturyzacja przemysłu na terenie Górnego Śląska a przemiany tożsamości indywidualnej i zbiorowej jego mieszkańców na przykładzie osiedli przyzakładowych

75%

Mandrysz W.

|

tom 2

103-112

XX

Jednym z obszarów problemowych, któremu w projekcie SPHERE poświęcono szczególnie wiele miejsca, było zbadanie, w jakim zakresie restrukturyzacja gospodarki regionu i zmiany na rynku pracy wpływają na dawne formy tożsamości zbiorowych, a także w jakim zakresie stanowią podstawy kształtowania się nowych identyfikacji zbiorowych. W ramach badań terenowych prowadzono wywiady biograficzne i zogniskowane wywiady grupowe z mieszkańcami badanych społeczności. Podstawową zaletą wywiadów biograficznych jest fakt, że w większym niż inne narzędzia czy techniki zbierania danych empirycznych stopniu pozwalają respondentom prowadzić swobodną wypowiedź czy też swobodną narrację, w kontekście swojego życia swoich doświadczeń, uczuć, potrzeb i innych elementów, na których budujemy naszą tożsamość. Natomiast zogniskowane wywiady grupowe, zwłaszcza jeżeli unikniemy ich zbyt mocnej standaryzacji, realizowane wśród osób tworzących tzw. grupę naturalną, stanowią doskonałą okazję do sprowokowania dyskusji na tematy szczególnie ważne dla funkcjonowania społeczności lokalnych. Dają też możliwość poznania różnych punktów widzenia i różnych odniesień do podstawowych elementów stanowiących fundament tożsamości zbiorowej (fragment tekstu)

EN

Assumption of this article is to present perception of the changes taking place in cultural, ethnic, and local identity, in relation to the restructuring process in Silesia and Zagłębie presented by the inhabitants of these regions. Opinions presented below are also relevant to the perception of changes in social relations and changes in the neighbours bonds caused by changes in socio- economic status, the diversification opportunities and deepening of the economic stratification of these communities (original abstract)

5

Praca ze społecznością jako element kluczowy i warunek powodzenia programu rewitalizacji zdegradowanych obszarów miasta Studium przypadku

75%

Wódz K. , Szpoczek-Sało M.

|

tom 7

62-86

XX

Celem artykułu jest ukazanie na konkretnym przykładzie przydatności metodyki organizowania społeczności lokalnej (community organizing) w rewitalizacji społecznej zdegradowanej dzielnicy miasta. Problematyka rewitalizacji jest jednym z priorytetowych obszarów polityki spójności realizowanej przy wsparciu środków europejskich w obecnej pespektywie finansowej (2014-2020) (por. Ustawa z dnia 11 lipca 2014 roku, Dz.U. 2014, poz. 1146, z późniejszymi zmianami). Rewitalizacja, rozumiana jako wyprowadzanie ze stanu kryzysowego obszarów zdegradowanych dzięki kompleksowym, zintegrowanym działaniom społecznym, gospodarczym i przestrzennym, zyskała solidne podstawy prawne w przyjętej w ostatnim czasie przez Sejm RP Ustawie o rewitalizacji z dnia 23 lipca 2015 roku (Dz.U. 2015, poz. 1777) oraz zabezpieczenie finansowe w postaci znaczącej puli środków pochodzących z europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych (około 9-10% alokacji ogółem na krajowe i regionalne programy operacyjne, tj. około 25 mld zł). (abstrakt oryginalny)

EN

The article presents a concrete example of suitability of methods of community organizing in the revitalization of the degraded district of the city. The issue of revitalization is among the priorities of territorial and social cohesion policy implemented with the support of European funds in its present a financial perspective European Union. Revitalization is understood as the output of a crisis situation of degraded areas by implementation of comprehensive and integrated social, economic and space programs. It has actually gained solid legal grounds from the accepted recently by the Polish Sejm on Revitalization Law on of 23 July 2015 (Dz.U. 2015, poz. 1777). The aim of the article is to point out how in the revitalization programs to build and use the potential of the local community. The authors are not confined to general guidelines but also refer to the practical experience gathered owing to social projects implemented in Lipiny (original abstract)

6

Typy edukacji regionalnej w obliczu przemian współczesnego świata

63%

Kamińska A. , Oleśniewicz P.

|

nr nr 4

15-25

XX

W późnej nowoczesności, wraz ze zmianą warunków społecznych, zmienia się kształt edukacji regionalnej. Szczególny wpływ mają tutaj zmiany związane z tożsamością jednostki. Późna nowoczesność to epoka łącząca elementy nowoczesne i ponowoczesne. Na tej podstawie, w perspektywie globalnej, wyłoniły się dwa typy edukacji regionalnej. Pierwszy z nich wywodzi się z nowoczesności. Polega na kultywowaniu i utrwalaniu podziału na "Swoich" i "Obcych". Broni swoich wartości przed dominującą wspólnotą, zwykle narodową, którą najczęściej odbiera jako zagrożenie. Drugi typ edukacji regionalnej to edukacja międzykulturowa lub wielokulturowa. Uważa się tutaj, że inne kultury nie zagrażają wspólnocie. Edukacja polega na czerpaniu wartości i pozytywnych elementów również z innych kultur. W nadchodzącej epoce ponowoczesności będzie dominował i rozwijał się drugi typ edukacji regionalnej. (abstrakt oryginalny)

EN

In the late modern times, along with the change of social conditions, the shape of regional education is undergoing changes. The changes connected with an individual's identity have a particular influence in this respect. The late modern times can be said to be the epoch connecting the modern elements with the post-modern ones. On this basis, from the global perspective, there have emerged two types of regional education. The first one originates from the modern times. It consists in cultivating and strengthening the division into "our" and "foreign". It defends its values against the dominating community, predominantly the national one, which usually considers this a threat. The second type of regional education is intercultural and multicultural education. Here, it is thought that other cultures do not pose any threat to the community. Education is about taking values and positive elements from other cultures. In the coming post-modern epoch, the second type of regional education will dominate. (original abstract)

7

Identifying the Potential of Greater Poland to Develop Cooperation Networks

63%

Ragin-Skorecka K. , Wyrwicka M.

|

nr nr 23 (4)

165-175

XX

Foresight, jako narzędzie kreowania wspólnej przyszłości (wizji), zakłada monitorowanie istotnych zjawisk i wytyczanie kierunków strategicznych dla przedsiębiorstw, branż lub regionów. Artykuł pokazuje analizę porównawczą wyników badań tożsamości Wielkopolski (przeprowadzone w roku 2010 i 2016), realizowaną w ramach foresightu dotyczącego proinnowacyjnego oddziaływania sieci gospodarczych. Tożsamość regionu, jako synergia umiejętności kluczowych i wartości wspólnych stanowi o potencjale regionu i gotowości do przeobrażeń. Prezentowana tu analiza pozwala dostrzec w jakim kierunku przeobraża się tożsamość regionu i czy będzie wspierać kształtowanie sieci współpracy. Wyniki prezentowanych badań pokazują tożsamość jako parametr oceny współistnienia struktur formalnych i sieci powiązań, która stanowi istotny potencjał regionu. Zwracając uwagę na ulokowanie tożsamości regionu w badaniach foresight, autorki podkreślają potrzebę prowadzenia cyklicznych badań. Wiedza o tożsamości regionu wytycza kierunki działań wspierających poczucie wspólnoty i ujawnia możliwości sprawcze decydentów budujących Innowacyjną Wielkopolskę. Uzyskane rezultaty badań pokazują, że istotne elementy tożsamości zmieniają się, gdyż przemianom ulegają oczekiwania społeczności. Warto jednak dostrzec, że ważność niektórych czynników pozostaje niezmienna, nie podlega dynamice sytuacji gospodarczej i politycznej. Te składowe tożsamości powinny być "pod szczególną opieką" i być obiektem działań integrujących lokalna społeczność. Prezentowane badanie pokazuje również możliwości sprawcze, identyfikując zmienne sterowalne z punktu widzenia władz regionu, co powinno ułatwiać wprowadzanie zmian prorozwojowych i ukierunkowanie funkcjonowania na pożądane cele. (abstrakt oryginalny)

EN

Foresight, a tool for creating common future (visions), relies on monitoring significant developments and formulating strategic objectives for enterprises, sectors or regions. The article presents a comparative analysis of the findings of identity studies carried out in 2010 and 2016 in the Region of Greater Poland (also referred to by its Polish name of Wielkopolska) as part of a foresight project that relied on business networks to foster innovation. Region's identity translates into its potential and propensity to change, as it is interpreted as the synergy of key skills and common values, The discussion below identifies trends in building the region's identity and shows whether such an identity will support the development of cooperation networks. The above research has shown an identity as being a factor in the assessment of coexisting formal structures and relationship networks, which constitutes a significant potential of a region. While noting the incorporation of regional identity into foresight research, the authors emphasize the need for regular studies. Knowledge on regional identity helps formulate measures that support a sense of community and reveal the opportunities which the decision- makers involved in building Innovative Wielkopolska can use to make a difference. The study findings show that significance of identity components changes along with transformations in public expectations. (original abstract)

8

Świadomość narodowa Kaszubów - wybrane zagadnienia

63%

Sommer H. , Sommer H. , Zakrzewski G.

|

tom XVI

177-196

XX

Na Kaszubach określenie tożsamości narodowej nastręcza wiele trudności, a kultura i religia od wieków określały przynależność narodową. Niniejszy artykuł jest próbą odpowiedzi na pytanie o znaczenie tradycji dla przetrwania i rozwoju społeczności kaszubskiej w Polsce. Stanowi analizę wybranych, najważniejszych zagadnień. Nie określa, czy stoimy przed procesem zmiany definicji tożsamości narodowej (np. w związku z globalizacją kulturową, zwłaszcza kulturą masową), zjednoczeniem i przyspieszeniem zmian społecznych, zarówno wśród dużych, jak i małych społeczeństw, których tożsamość jest zagrożona. Przedstawione wyniki badań ilustrują tylko wybrane czynniki wpływające na codzienne życie Kaszubów.(abstrakt oryginalny)

EN

The Kashubian community is recently experiencing some sort of revival. This group, which is recognized outside Poland as Polonia, lives in the Pomeranian Voivodship. Kashubians didn't dissociate themselves from Polish society, they are still an integral part of it, so they are also affected by the same problems as Poles. This article is an attempt to find an answer to the question of the importance of tradition for the survival and development of the only such community in Poland. In Kashubia - just like in the rest of Poland - the definition of national identity creates many difficulties. For centuries, culture and religion defined the national affiliation. And what is it like today? The authors of this article are trying to answer this question by examining selected issues, which in their opinion, are the most important. No position has been taken whether we are facing the process of changing the definition of national identity (for example due to cultural globalization, especially mass culture), the unification and accelerated social changes, among both large and small societies, whose identity is at risk. The presented research results illustrate only selected factors affecting the daily life of Kashubians, eg: who they are, how they perceive themselves, how they define Kashubian identity. (original abstract)

9

Tożsamość terytorialna w świetle polityki Unii Europejskiej

63%

Makulska D.

|

nr nr 19-20

41-54

XX

W ramach działań podejmowanych przez Unię Europejską można wyróżnić: od-działywanie bezpośrednie na wspieranie konkurencyjności regionów, które wpływa również na tożsamość terytorialną. W tym przypadku istotne jest współdziałanie z władzami lokalnymi oraz instytucjami społecznymi. Problematyka tożsamości uwzględniana jest najwyraźniej w ramach polityki regionalnej, gdzie występuje oddziaływanie pośrednie przez wspieranie rozwoju go-spodarczego regionów zapobiegające ucieczce ludności i rozwojowi niekorzystnych zjawisk społecznych. Działania te wpływają na zachowanie i rozwój tożsamości te-rytorialnej i poczucia więzi z regionem. Unia oddziałuje też pośrednio na tożsamość szukając nowych dróg rozwoju regionalnego poprzez wspieranie wewnętrznego potencjału i uruchamianie endogenicznych czynników rozwoju. Osiągnięta poprawa sytuacji w regionie wpływa na jakość życia społeczności. Z kolei wzrost aktywności społeczeństwa lokalnego wynika często z poczucia tożsamości terytorialnej. W spo-łeczeństwach o silnych więzach łatwo tworzy się współpraca w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego, co przyczynia się do efektywnego wykorzystania posiadanych zasobów. Pośrednio Unia wspiera też poczucie tożsamości w ramach prowadzonych szkoleń i doradztwa. Dotyczą one przeważnie sektora małych i średnich przedsiębiorstw. Pomoc udzielana jest też w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. Działania Innowacyjne są również instrumentem wykorzystywanym do rozwijania tożsamości. Elementy odnoszące się do badanego zagadnienia możemy też spotkać w takich programach jak LEADER, gdzie pomoc udzielana jest na rozwój poczucia tożsamości społecznej i wzrost jakości gospodarki wiejskiej i poziomu życia na wsi. Rozwój związany ze wzrostem poczucia tożsamości mieszkańców prowadzi do ożywienia turystycznego i gospodarczego regionu. W obecnej chwili zaangażowanie mieszkańców wynikające z poczucia tożsamości terytorialnej staje się elementem i źródłem przewagi konkurencyjnej regionu. (fragment tekstu)

10

"Tożsamość na sprzedaż" - czyli kilka uwag o marketingu tożsamości etnicznych

63%

Lubecka A.

|

tom 7

195-206

XX

Celem tego krótkiego artykułu jest pokazanie, jak modelowana jest tożsamość etniczna w mediach masowych, w spotach reklamowych, które traktują tożsamość wybranych grup etnicznych w kategoriach czysto instrumentalnych i komercyjnych. Oglądalność reklam jest wysoka, nadawane są one w prime time'ie, a tym samym ich wpływ na tworzenie pewnych wyobrażeń społecznych i sądów jest duży. Ciekawym przykładem popularyzowania tożsamości etnicznej, ale również w kategoriach rynkowych, są festiwale, na przykład Festiwal Kultury Romskiej w Ciechocinku. I wreszcie pozostaje otwarta kwestia mniejszości tak małych, że właściwie niezauważalnych w przestrzeni publicznej, jak chociażby Karaimowie. Czy w ogóle istnieje marketing ich tożsamości, a jeżeli tak, to czemu ma służyć? Czy dotrze i w jakiej formie do przeciętnego widza, który nie jest w jakiś szczególny sposób zainteresowany tym skądinąd ważnym zagadnieniem. Znaczenie wszystkich tych działań jest bardzo istotne w wymiarze społecznym, znacznie ważniejsze niż wymiar czysto ekonomiczny, i stąd próba zasygnalizowania problemu. (fragment tekstu)

11

Górny Śląsk jako problem polityczny - spojrzenie socjologiczne

63%

Wódz J.

|

tom 1

34-51

XX

Tu właśnie dotykamy tego aspektu, który uważam za nowatorski w polskiej socjologii - jest nim próba poszukiwania odpowiedzi na pytanie o to, jak socjolog przez ujawnianie pewnych procesów społecznych staje się aktorem przełożenia badanego zjawiska społecznego na jego wyraz polityczny. Innymi słowy, postaram się w kilku krótkich punktach pokazać, jak to się stało, że Górny Śląsk zaistniał w wolnej Polsce, a więc w warunkach wolności wypowiedzi i definiowania się nowych aktorów życia politycznego, jako ważny element dyskursu politycznego w skali kraju. By odpowiedzieć na tak postawione pytania, trzeba najpierw w kilku słowach przedstawić problem dynamiki formowania się rewindykacji regionalnych w kraju. (fragment tekstu)

EN

The author describes those aspects of cultural identity which are connected with political identity creation in Upper Silesia. He is interested in regional re-vindications and asks how Silesian cultural and social specificity influences its political identity. He analyses a "special case" of Upper Silesia from an anthropology of politics and sociology of politics perspectives. He indicates those elements of social and cultural life which are the evidence of Silesian uniqueness. Analyzing a special character of Upper Silesia, the author finds its territorial range settlement very difficult. He writes about two important consequences of a strong Silesian cultural identity: first of them is the return to autonomy idea, the second is the acceptance of Silesian nationality as unique. He also mentions "foundation myth" that reinforces Upper Silesian identity. The essence of Silesian exceptionality is considered opposed national and EU politics. The author claims that the consequences of national politics, as well as European Union politics are visible in Silesians' activity, i.e.: efforts driving to the Silesians association registration, strengthening the sense of Silesians' cultural separateness (with no political projects), new model of Silesian identity creation, intensive work in identity myth creation. In conclusion, the author puts forward some proposals connected with Silesian Voivodeship status regulations. He writes about Belgian, Spanish and British solutions and postulates the implementation of a new decentralization model: "a variable geometry decentralization". (original abstract)

12

Region i społeczność lokalna w perspektywie socjologicznej

63%

Szczepański M. S. , Ślęzak-Tazbir W.

|

tom 1

13-33

XX

Od czynników obiektywnych, ale także postaw wewnątrz społeczności lokalnych zależy ich centralne bądź peryferyjne ulokowanie w systemie globalnym. W wyniku tych zróżnicowanych postaw pojawiają się nowe postaci społeczności: glokalne, ideacyjne, wirtualne, hybrydowe. Nie ulega najmniejszej wątpliwości, że formy tradycyjne ciągle podlegają dynamicznej zmianie, i tej immanentnej, i tej wywołanej czynnikami z zewnątrz lub spowodowanej dwiema grupami czynników naraz. Wciąż zachowują wartość takie fundamentalne terminy analizy socjologicznej, jak społeczność lokalna, wpierana jednak przez szerszy i bardziej diagnostyczny termin: lokalizm czy ojczyzna prywatna. Pomnożą się przede wszystkim znaczenia tych pojęć i tym samym zmniejszy się ich wartość eksplanacyjna. Niewątpliwie jesteśmy dziś świadkami globalizacji lokalności, a jednocześnie mniejszej lub większej próby konserwacji utrwalonych wartości i struktur lokalnych. Od postawy ludzi wobec tożsamości lokalnej i ojczyzny prywatnej zależy to, czy wartości społeczne stanowiące jej kapitał zostaną uchronione i wyodrębnione, czy ulegną homogenizacji i upodobnieniu. (fragment tekstu)

EN

Local communities in the traditional sense seems to have less impact on the shaping of our social personality, but really we all subconsciously long for the times in which the yard and closest friends were our social universe. All also are present in a global world, thanks to increasingly advanced information technology and transport, we yearn for our "small worlds", which in contrast to the confused and dangerous area without borders, we determined the stable and secure place "here and now" tamed by us and the social world in which we live. Hence we see renaissance, both local communities and try to play it in some form of virtual communities, which are now taking different forms, most commonly refers to the sentiments and emotions associated with our 'local' past, and whose formation was made possible by development of the Internet. We are looking for answer how is presen regional identity? (original abstract)

13

Województwo śląskie - szanse dla regionu historycznego pogranicza w XX wieku

63%

Kaczmarek R.

|

tom 1

52-69

XX

Dyskusja o tym, jakie są historyczne granice Górnego Śląska w świetle tego, co powiedzieliśmy o pograniczności jako cesze szczególnej takich obszarów, nie ma większego sensu. Górny Śląsk to pojęcie, które przecież ciągle zmieniało swoje znaczenie, zarówno w sensie geograficznym, jak i historycznym. Ważniejsze jest raczej pokazanie, w jaki sposób dokonywał się transfer ludzi i idei na przecinających ten obszar granicach wewnętrznych i z jakich przyczyn zanikały linie rozgraniczenia. (fragment tekstu)

EN

In this article the author tries to estimate chances for the borderland of Upper Silesia created by modern European regional politics. From a historical point of view it can be said that there are two kinds of territories, i.e. those playing a central role in the consolidation of adjacent lands (great nations and big countries were created of such territories). The second are called borderlands, where we deal with the lack of both uniformity and centralization. These are known to make a mixture of different elements and cultural influences. Modern Silesian Voivodeship belongs to the second category, in which the problem of integration is currently perceived from a perspective of historical heritage. Thoughtless aspiration to achieve integration at all costs will lead to unnecessary social conflicts as well as arguments in the power elites, but what is the most important it will impoverish the region. Due to considerable regional diversity and transfer of ideas the borderland is seen as culturally attractive, with its dynamic economy and creativity in adopting new patterns of behaviour as well as political visions. Present Silesian Voivodeship is this kind of territory. On the one hand it is an interesting mixture of a national state model, but on the other hand it draws on the experience of historical heritage of patterns, ideas, traditions, which should create a natural bond between inhabitants of common Europe. Although nowadays we talk about chances for the borderland, in the 20th century this region was considered to be problematic. In terms of international relations the region was a controversial issue, which was known as a 'bleeding border'. As far as domestic politics of both Germany (Kulturkampf ) and later Poland (autonomy, settling accounts with the past after the II World War) are concerned, the borderland was seen as a difficult topic as well. At present, the variety of traditions of European borderland should not be treated as a burden. The development of these regions is dependent on the ability to answer the out-of-date question: Is there a desperate need to integrate (i.e. to unify) those regions into homogeneous national state? The Silesian Voivodeship will make use of this opportunity if the past is seen as a rich multicultural heritage and not as a burden of 'Silesian tragedy'. (original abstract)

14

Wizerunek Górnego Śląska i Ślązaków w kategoriach rozwoju gospodarczego i pracowitości a postawy polityczne Polaków

63%

Wojtkowski Ł.

|

nr nr 7

59-68

EN

The field of analysis presented in the article are the findings of an analysis of cognitive image of Silesia and Silesian in context of two categories. First is the economic development of the region, and second one is the diligence of Silesians. Answers given by respondents was depicted in prism of their political attitudes and ideological beliefs. It allowed to point out specific patterns signifying about strong image position of Silesia and its inhabitants autonomously of political and ideological approaches of communication recipients. (original abstract)

15

Children's Perceptions of Local Religious Sites in Rural Central Europe: Case Studies in the Czech-Polish and Polish-Slovak Borderland

63%

Reeves D. , Havlíček T.

|

nr nr 35 Krajobraz sakralny i pamiętanie w czasach postsekularnych - kościoły, krzyże, cmentarze

29-45

XX

Niniejsze opracowanie koncentruje się na badaniu lokalnej tożsamości dzieci mieszkających w małych miastach na pograniczu Czech, Polski i Słowacji. Mapy poznawcze, sporządzane przez uczniów szkół podstawowych w gminach położonych w pobliżu granic państwowych, pozwalają zbadać znaczenie lokalnych miejsc kultu religijnego w umysłach młodych ludzi. Badanie to z powodzeniem analizuje codzienne interakcje między badanymi a ich lokalnym krajobrazem. Ma na celu podkreślenie religijnych elementów tożsamości lokalnej. Metody zastosowane w badaniach prezentują bardziej humanistyczne i jakościowe podejście, rzucając światło na codzienne doświadczenia dzieci mieszkających na wsi. Mapy szczegółowej lokalizacji miejsc kultu religijnego szkicowane przez dzieci są doskonałym narzędziem na przeniesienie badań poza sferę "oficjalnie sakralną". Metody te pozwalają również na wymieszanie na mapie elementów zarówno pasywnych (miejsca sakralne na mapie poznawczej), jak i aktywnych, zaliczających dany obiekt religijny do trzech najważniejszych preferencji elementów religijnych, w ramach lokalnej tożsamości terytorialnej. Niniejsze badanie pokazuje, w jaki sposób dzieci wykorzystują elementy lokalnego krajobrazu religijnego do konstruowania i rekonstruowania tożsamości społecznej. Dwie słowackie gminy wykazały największą sympatię do elementów religijnych. Polskie gminy uplasowały się pośrodku, a dwie czeskie gminy uzyskały najniższe oceny pod względem miejsc kultu religijnego uznanych za ważne dla uczestników badania. (abstrakt oryginalny)

EN

This study focuses on the local identities of children living in rural towns of Czechia, Poland and Slovakia. Cognitive maps, drawn by elementary school students in geographically proximate municipalities near international borders, provide a means of investigating the significance of local religious sites in the minds of young people. This research successfully examines everyday interactions between the subjects and their local landscape. It seeks to highlight religious elements of local identities. The methods employed in this research present a more humanistic and qualitative approach, shedding light on the daily experiences of children in rural settings. Recognizing the inclusion and even the placement and artistic details of a religious site in a child-drawn map is a powerful way to move research "beyond the 'officially sacred'". The methods also allow for a blending of both passive - including a religious site in a cognitive map - and active - ranking a religious site among the top three important places - declarations of a religious element within local, territorial identity. This study demonstrates how children use elements of the local religious landscape in constructing and re-constructing their community identity. The two Slovak municipalities showed the greatest affinity for religious elements among the expressions of local identity (children's cognitive maps). Poland's municipalities ranked in the middle and the two Czech municipalities scored lowest in terms of religious sites being considered important to the research participants. (original abstract)

16

Gmina górnicza jako podmiot polityki społecznej

63%

Faliszek K.

|

tom 2

164-176

XX

W wyniku reform z lat 1989 i 1998 gminy w Polsce odzyskały autonomię i podmiotowość, a tym samym stały się ważnymi podmiotami polityki społecznej. W procesie decentralizacji funkcji społecznych państwa stopniowo przejmowały od rządu odpowiedzialność za coraz szerszy zakres bezpieczeństwa socjalnego swoich mieszkańców. Największym wyzwaniem stała się polityka społeczna w kwestii rozwiązywania problemów społecznych, ponieważ w zasadzie po 1989 roku trzeba było zbudować system pomocy społecznej niemal od podstaw w warunkach gwałtownego wzrostu potrzeb w tym obszarze. Na ostatnie 20 lat przypada okres masowego pojawiania się takich problemów społecznych, z którymi społeczeństwo w PRL-u nie miało do czynienia wcale (np. bezrobocie, starzenie się społeczeństwa) bądź były to problemy marginalne (ubóstwo, wykluczenie). Na mocy przyjętej w 1990 roku ustawy o samorządzie terytorialnym (Dz.U. 1990, nr 16, poz. 95) gmina - podstawowa jednostka organizacyjna społeczności lokalnej - stała się osobą prawną ze wszystkimi tego konsekwencjami, w zakresie realizacji wszystkich spraw publicznych o znaczeniu lokalnym oraz ze względu na wykonywanie zadań zleconych przez administrację rządową (fragment tekstu)

EN

The article discusses how the restructuring of the employment in coal mines influences the way the coal communities function. The problem of social exclusion of former miners and their families became a challenge for the social policy in many of those communities. On the one hand the author tries to present the scale of danger connected with this phenomenon. On the other hand, she analyses how and to what degree the local social policy reacts to this problem. (original abstract)

17

Wartości etniczne w (niemal) homogenicznym społeczeństwie. Próba analizy porównawczej

63%

Szczepański M. S. , Śliz A.

|

tom 5

11-21

XX

Musimy jednocześnie pamiętać, że różne systemy wartości nie są rezultatem wyłącznie zróżnicowania etnicznego, ale właśnie ten aspekt będzie obecny w treści prezentowanego artykułu. Empirycznym układem odniesienia uczyniliśmy trans-formacyjną Rzeczpospolitą, powoli wkraczającą na drogę ku wielokulturowości. Dzisiaj zamieszkuje tu 1,44% osób deklarujących niepolską narodowość2. Taki udział niepolskiej ludności przyczynił się do uznania Polski za kraj (niemal) homogeniczny etnicznie, co jednak nie eliminuje z polskiego społeczeństwa wartości i norm różnych od kultury dominującej. Rozkład wartości etnicznych i ich udział w życiu Polaków jest zróżnicowany regionalnie, a miejscem szczególnym jest pod tym względem Górny Śląsk, region charakteryzujący się - zarówno historycznie, jak i współcześnie - najwyższym stopniem zróżnicowania etnicznego (kulturowego).(fragment tekstu)

EN

Poland is country where the total number of population with the number of national and ethnic minorities, the figure seems quite small. Today it is 1,44% of the state's population. In present Poland there live representatives of 4 minorities: Crimean Karaites, Lemkos, Romani peo-ple and Tatars. There are 9 national minorities in Poland, with the most numerous German minority, Belarusians, Ukrainian, Czechs, Armenians, Russians, Slovaks and Jewish. In some references there are also Silesian people included, though they have not been officially recognized by Polish authorities yet. In present Poland live many new immigrants too. They live in Polish cities. For example, Warsaw is a city which attracted new immigrants - employees of multinational corpo-rations, students, lecturers, doctors, artists or workers from outside the Eastern border. Relations and interference of different traditions, patterns, ways of thinking and relation to the word, God and other people have become something inevitable. Inevitability of multicultural world included Poland as well.(original abstract)

18

Po prostu Ślązacy. Na podstawie wywiadów z osobami, które zadeklarowały narodowość śląską podczas Narodowego Spisu Powszechnego w 2002 roku

63%

Kijonka-Niezabitowska J.

|

tom 1

93-113

XX

Pamiętać trzeba również, że śląskie deklaracje nie były tak wielkim zaskoczeniem, jak się powszechnie wydaje. W badaniach socjologicznych dotyczących nie tylko śląskiej tożsamości zawsze, gdy pojawiało się pytanie o to, kim się respondent czuje, niewielki był procent osób określających się jako Ślązacy lub wybierających którąś z kategorii mieszanych. W artykule chcę zająć się motywami, jakimi kierowały się osoby, które zadeklarowały narodowość śląską. Zanim jednak przejdę do spisowych deklaracji, przedstawię pokrótce ideę wspólnoty wyobrażonej autorstwa Benedicta Andersona; na tego autora bowiem powołuje się Jerzy Gorzelik, argumentując istnienie narodu śląskiego. (abstrakt oryginalny)

EN

The article discusses the matter of the results of the 2002 Polish census when over 173.000 individuals declared themselves to be of the Silesian nationality. The aim of this paper is to present qualitative research conducted in 2007. The article is based on intervievs with people who declared Silesian nationality in 2002. At the beginning of the article the question of nationality in the 2002 Polish census is presented along with a discussion. In the paper there two theoretical perspectives are examined: Benedict Anderson's and Józef Obrębski's concepts of an imagined community. In Marek S. Szczepański's opinion, there are five reasons why people declared the Silesian nationality: real identity and feelings, disappointment caused by industrial restructuring and regionalization, catharsis after socialism, the result of Silesian Autonomy Movement action, and the self-creation of activists. The author examine the motivation of declaring a controversial nationality according to Szczepański's view. (original abstract)

19

Śląskie wartości - praca, rodzina i religia Geneza, trwanie i zmiany

63%

Swadźba U.

|

tom 5

22-41

XX

Genezy kształtowania się specyficznych śląskich wartości, pracy, rodziny i religii należy doszukiwać się w procesie industrializacji Śląska oraz w uwarunkowaniach historycznych związanych z przynależnością Śląska do Niemiec. Industrializacja przebiegała w kręgu niemieckiej kultury i etyki pracy. Wynikała przede wszystkim z usytuowania tutaj pokładów węgla kamiennego, którego wydobycie szybko rosło. Rozwijane gałęzie przemysłu, głównie górnictwo i hutnictwo, wymagały stałego wzrostu zatrudnienia. Na początku XX wieku (spis z 1907 roku) ponad 70% ludności Górnego Śląska stanowiła ludność robotnicza (Michalkiewicz, 1976, s. 256). Źródłem rekrutacji robotników była wieś (Ligęza, Żywirska, 1964, s. 15-80). Przejście ludności wiejskiej do pracy robotniczej niosło z sobą wiele zmian. Inne były rytm pracy, miejsce, dyscyplina, niebezpieczeństwa i stosunki społeczne na linii koleżeńskiej, a również na linii przełożony-podwładny. Niemieccy przełożeni Ślązaków wymagali solidnej pracy i do takiej różnymi metodami Ślązaków przyzwyczajali. Ich wzory pracy były dominującym czynnikiem przystosowania się śląskiego robotnika do wymagań kapitalizmu. Jednym z takich wymagań była dyscyplina pracy, którą uzyskiwano dzięki regulaminom pracy (Gąsiorowska-Grabowska, 1962, s. 39). Następnym czynnikiem, który wzmocnił tę wartość, było ustawodawstwo socjalne pracy (Jonca, 1966). Działania Niemców, mające na celu przystosowanie i wychowanie robotnika śląskiego na potrzeby kopalń i hut, spowodowały, że robotnik ten przyswoił sobie elementy dyscypliny pracy, porządku, systematyczności i oszczędności, które przenosił poza kopalnię czy hutę do swojego domu.(fragment tekstu)

EN

The purpose of this article is to present the origin of the formation and transformation of Silesian values since the mid-nineteenth century to the present day. Based on historical and sociological studies and the Author's own research, an attempt will be made to trace the process of shaping, strengthening, and changes in the Silesian values: work, family and religion. As the experience of other western communities have shown, in time of strong industrialization and urbanization there is a secularization and laicite of society and the breakdown of family relationships, however a different phenomenon occurred in Silesia. Firstly, the period of the First World War, when Silesia belonged to the German state will be ana-lyzed. German Protestant work ethic and actions of Kulturkampf contributed in this period of time to the formation of Silesian work ethos and values of the family and religion. Secondly, the interwar period will be discussed, when the three values were subject to change under the influence of both external and internal factors, taking place in the communities of Silesia. With the passage of time those values either strengthened or changed their character. Thirdly, in the period of real socialism, a destruction of the ethos of work and its "duality" is described in detail, in relation to the persistence of family values and religion. In conclusion, the changes which have occurred in the 20 years of systemic transformation are shown, when there was a weakening of the value of religion, a redefining of the value of family and a strengthening of the value of work in the same time.(original abstract)

20

Turystyka kulinarna - strawa dla ducha i ciała. Turystyczne sacrum i profanum

63%

Tomczyk-Miczka E.

|

nr nr 54(3)

90-97

XX

Turystyka kulinarna polega na odkrywaniu smaków lokalnych wraz z poznawaniem miejscowych tradycji, dziedzictwa kulturowego i historii. Tylko wtedy, gdy spożywaniu posiłków towarzyszy przeżycie emocjonalne i świadomy wzrost wiedzy, możemy mówić o specjalistycznej formie turystyki kulinarnej. Okolicznością sprzyjającą takiemu odbiorowi lokalnych kuchni jest wybór miejsc sprzyjających refleksji, pobudzających wyobraźnię, a miejsca te tworzą szlaki kulinarne. W Małopolsce na gości czeka Małopolska Trasa Smakoszy, prowadząca przez regionalne karczmy oraz Wieś dla smakoszy oferująca poznawanie kulinarnej oferty na obszarach wiejskich. Prezentują one obiekty zlokalizowane na terenach o szczególnych walorach turystycznych, przygotowane do prezentacji, degustacji i sprzedaży produktów lokalnych, tradycyjnych i regionalnych oraz do organizacji warsztatów kulinarnych. Miejsca te stanowią modelowe przykłady obsługi klienta - turysty, w której standard wpisana jest lokalność. Warto odwiedzić je szukając smaków lokalnych i inspiracji do działania.(abstrakt oryginalny)

EN

The sense of culinary tourism is discovering local tastes combined with local tradition, cultural heritage and history. This specific form of travelling requires such conditions as emotional experiences and deepening the knowledge. The special places that support the imagination and personal connection with local kitchen create Culinary Routes. Małopolska region invites to Małopolska Gourmet Route leading through the regional inns and Countryside for Gourmet which, apart from being situated in attractive tourist areas, also offers facilities for organizing culinary workshops as well as displaying, tasting and selling local and traditional products. Places showcased in culinary routes are exemplars of customer service combined with local character. They are a must-see for those who crave local tastes and culinary inspirations.(original abstract)