Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Central Planning of Development Through Etatism in Turkey: the State Planning Organization

100%

Özbek O.

Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu

|

2011

|

nr nr 241 Przestrzeń a rozwój

467-473

XX

Etatyzm był podstawową ideologią rozwoju ekonomicznego w Turcji do zmiany w roku 1980 związanej z pojawieniem się polityki neoliberalnej. Podkreślał on kluczową rolę państwa w tworzeniu klimatu do rozwoju i zmniejszaniu dysproporcji rozwojowych. Różne instytucje odgrywały rolę w rozwoju społeczno-ekonomicznym od lat 30. XX wieku. Chociaż niektóre z tych instytucji były głównymi aktorami kapitalizmu państwowego, część z nich była odpowiedzialna za realizację ogólnokrajowego rozwoju społeczno-ekonomicznego. Był to Państwowy Urząd Planowania założony w roku 1960, który odgrywał istotną rolę w procesie centralnego planowania rozwoju zgodnie z założeniami etatyzmu. W artykule przedstawiono rolę tej instytucji w kształtowaniu procesów społeczno-ekonomicznych w Turcji. (abstrakt oryginalny)

EN

Emphasising the state's role in the creation of the development climate and in the lessening the development disparities in spatial terms, etatism had been the basic ideology of economic development until the neoliberal policy shift in the 1980s in Turkey. Various institutions played roles in this statist economic development process in Turkey since the 1930s. While some of these institutions were the main actors of state capitalism, some of them took charge in the achievement of nationwide socio-economic development like the State Planning Organisation (SPO). The SPO founded in the planned era (1960-1980) of Turkish macroeconomic policy fulfilled important tasks in central planning of socio-economic development in accordance with the principle of etatism. In both descriptive and critical ways, this paper briefly analyses the statist content of the socio-economic development approach in Turkey in particular to the role of the SPO in centrally planned development. (original abstract)

2

Liberalizm ekonomiczny szkoły krakowskiej - walka z etatyzmem

100%

Zagóra-Jonszta U.

Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Współczesne Problemy Ekonomiczne. Globalizacja. Liberalizacja. Etyka

|

2011

|

nr nr 3

143-156

XX

Myśl ekonomiczna II Rzeczypospolitej miała wyraźnie liberalny charakter. Nie odbiegała bowiem od europejskiego standardu, w którym dominował nurt subiektywno- -marginalistyczny. Większość polskich przedstawicieli myśli akademickiej to reprezentanci szkoły neoklasycznej, chociaż byli również wśród nich zwolennicy szkoły matematycznej czy austriackiej psychologicznej. Powszechna moda na liberalizm ekonomiczny została dodatkowo wzmocniona w warunkach polskich niechęcią do państwa, które przez ponad sto lat było dla naszego społeczeństwa obcym, zaborczym tworem. Nawet zwolennicy niemieckiej szkoły historycznej byli liberałami, co przesądzało o specyficznym charakterze historyzmu w Polsce. (fragment tekstu)

EN

This article concerns representatives of liberal school of Cracow with relation to government interventionism. They try to trace opinions of most important cracow economists for role of government in economy. The biggest emotions arouse etatism that means direct government involving in economic activity. In this article first of all focused on Adam Krzyżanowski, Ferdynand Zweig and Adam Heydl views. (author's abstract)

3

Etatism of the economy of the Second Polish Republic in the period of parliamentary democracy: conditions, stages, evaluation (part 2: 1923-1926)

75%

Luszniewicz J.

Kwartalnik Kolegium Ekonomiczno-Społecznego Studia i Prace / Szkoła Główna Handlowa

|

2018

|

nr nr 4

65-84

EN

The article constitutes the second part of the study analysing the development of the public sector in the economy of the Second Polish Republic in the period from the regaining of independence in November 1918 to the coup of May 1926. The first part, published in the previous issue, concerned the period of 1918-1923. The second part presents the etatist policy of the last years of parliamentary democracy, in particular, the policy implemented by the government of Władysław Grabski which was formed in December 1923. This government, functioning until November 1925, has markedly contributed to the further growth of the state sector through, inter alia, the reform of treasury monopolies, reorganization of commercial banking and activation of investments in industry and infrastructure. The strengthening of the etatist tendencies which took place in 1923-1925 also impacted on the policy of the government of Aleksander Skrzyński, which was operating from November 1925 to April 1926. The conclusion of the article is the claim that the state sector in the economy of the Second Polish Republic in 1918-1926 was undergoing the process of continuous growth.(original abstract)

4

Wybrane aspekty sporu o etatyzm pomiędzy Pierwszą Brygadą Gospodarczą a Lewiatanem w latach 1927-1931

75%

Guzikowski M.

Kwartalnik Historii Myśli Ekonomicznej / Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

|

2014

|

nr nr 1

45-67

XX

Celem opracowania jest przedstawienie istoty oraz przebiegu tzw. sporu o etatyzm toczonego pomiędzy Pierwszą Brygadą Gospodarczą a Lewiatanem. Ramy czasowe obejmują lata 1927-1931, ze szczególnym uwzględnieniem lat 1928-1929, kiedy spór ten miał największe natężenie. W pierwszej części artykułu przytoczono stosowane ówcześnie definicje etatyzmu. Podkreślono przy tym ich wielość i niejednoznaczność. W kolejnych dwóch częściach omówiono stanowiska przedstawicieli Pierwszej Brygady Gospodarczej (zwolennicy etatyzmu) oraz Lewiatana (przeciwnicy). W części czwartej artykułu zamieszczono omówienie głównej osi tzw. sporu o etatyzm toczącego się na przełomie lat 20. i 30. pomiędzy przedstawicielami obu organizacji. Ostatnia część artykułu została poświęcona zidentyfikowaniu teoretycznych i praktycznych przesłanek tego sporu. (abstrakt oryginalny)

EN

The aim of this article is to present the essence and proceedings of the so-called "statism disputation", that existed in Poland in the interwar period, especially in the years 1928-1929. The main antagonists of this view were representatives of the First Economic Brigade and the organisation of private entrepreneurs, called "Leviathan". The first part of the article enumerates the different definitions of statism that were present in Poland in the economic literature of the interwar period, emphasizing the plurality and ambiguity of those definitions. In the following two parts the arguments of proponents and opponents of the active role of the state in the economy are presented. In the fourth part of the article, the proceeding of their disputation is discussed. The last part includes an enumeration of the main theoretical and practical aspects of the "statism disputation". (original abstract)

5

Koncepcje zwolenników etatyzmu w okresie międzywojennym w świetle teorii stadiów wzrostu gospodarczego W.W. Rostowa - próba interpretacji

75%

Skrzyński T.

Zeszyty Naukowe / Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie

|

2010

|

nr nr 844

125-138

XX

Przez cały okres dwudziestolecia międzywojennego toczyła się debata na temat roli państwa w gospodarce. Zwolennicy interwencjonizmu wskazywali konieczność szerokiego udziału państwa w życiu gospodarczym, mając na uwadze dorównanie krajom rozwiniętym. Wskazywano przyczyny istniejącego zacofania, jak również proponowano drogi wyjścia z tego stanu. Istniejące po II wojnie światowej opracowania na temat sporu pomiędzy zwolennikami a przeciwnikami etatyzmu w znacznej mierze reprezentują marksistowski punkt widzenia, w myśl którego etatyzm, jako element gospodarki mieszanej, był próbą obrony systemu kapitalistycznego bądź też traktowano działania o charakterze etatystycznym jako niewystarczające, względnie będące wstępem do wprowadzenia socjalizmu. Celem niniejszego opracowania jest próba znalezienia alternatywnych ram teoretycznych dla oceny koncepcji etatystów okresu dwudziestolecia międzywojennego. Teoria W.W. Rostowa niewątpliwie spełnia powyższy warunek. (fragment tekstu)

EN

The subject of the analyses presented in this work is the views of supporters of statism in Poland during the interwar period in the light of W.W Rostow's theory of stages of economic growth. His theory, an alternative to Marxist views, constitutes the frame for researching the views of statists. In this light, the Second Republic of Poland can be seen as a country in transition, preparing itself to enter the initial phase of economic growth. Proponents of statism correctly identified the position of the country's economy, and the steps they took intended to create the conditions required for Poland to enter the next phase of economic growth. For other reasons initial stage of economic growth never came to pass. (original abstract)

6

Etatyzm w dzisiejszej Polsce

75%

Beksiak J.

Gospodarka Narodowa

|

2001

|

nr nr 9

15-27

XX

W dzisiejszych czasach nie jest w naszym kraju jasna opozycja: lewica - prawica, natomiast bardzo ostre jest przeciwieństwo między etatystami i liberałami gospodarczymi. Są to bowiem dwie różne, przeciwstawne doktryny i postawy wobec najważniejszych problemów ekonomicznych i sposobów ich rozwiązywania.

7

Etatyzm w poglądach przedstawicieli "szkoły krakowskiej"

75%

Półgrabia M.

Nauki Ekonomiczne

|

2022

|

tom 35

245-262

XX

Niniejszy artykuł ma na celu zaprezentować poglądy przedstawicieli "szkoły krakowskiej" na zagadnienie etatyzmu. Dokonano próby zdefiniowania terminu "etatyzm" i ukazano jak pojęcie to było rozumiane przez ekonomistów krakowskich. W artykule przeanalizowano stosunek czołowych przedstawicieli środowiska krakowskiego do kwestii przedsiębiorstw państwowych oraz innych wybranych elementów polityki gospodarczej państwa związanych z jego ingerencją w gospodarkę. Przedstawiono krytykę rozbudowy sektora przedsiębiorstw państwowych, które krakowscy ekonomiści uznawali za nierentowne lub bardzo nisko Niniejszy artykuł ma na celu zaprezentować poglądy przedstawicieli "szkoły krakowskiej" na zagadnienie etatyzmu. Dokonano próby zdefiniowania terminu "etatyzm" i ukazano jak pojęcie to było rozumiane przez ekonomistów krakowskich. W artykule przeanalizowano stosunek czołowych przedstawicieli środowiska krakowskiego do kwestii przedsiębiorstw państwowych oraz innych wybranych elementów polityki gospodarczej państwa związanych z jego ingerencją w gospodarkę. Przedstawiono krytykę rozbudowy sektora przedsiębiorstw państwowych, które krakowscy ekonomiści uznawali za nierentowne lub bardzo nisko rentowne. Ukazano także ich propozycje dla polskiej gospodarki w zakresie przeciwdziałania rozwojowi etatyzmu. (abstrakt oryginalny)

EN

This article aims at presenting views of the representatives of "Cracow school" on the issue of statism. An attempt has been made to define the term of "statism" and it has been presented how this term was understood by the Cracovian economists. The article discusses the attitude of leading representatives of the Cracovian milieu to the issue of state-owned enterprises and other selected elements of state's economic policy related to its intervention in the economy. There is a critique of expansion of the state-owned enterprises sector, which was considered by Cracovian economists to be unprofitable or not very profitable. Furthermore, their suggestions for Polish economy in terms of counteracting the development of statism are shown. (original abstract)

8

Więźniowie swojej firmy : a może elastyczność zatrudnienia?

75%

Oleksyn T.

Personel

|

1997

|

nr nr 2

15-17

XX

Na elastyczność zatrudnienia wpływają czynniki demograficzne i zdrowotne, edukacyjne, ekonomiczne, socjopsychologiczne i kulturowe, polityczne i prawne, organizacyjne i infrastrukturalne.

9

Etatyzm państwowy w działalności komunalnych kas oszczędności w okresie drugiej rzeczypospolitej

75%

Ruczkowski P.

Studia i Materiały Wydziału Zarządzania i Administracji Wyższej Szkoły Pedagogicznej im. Jana Kochanowskiego w Kielcach

|

2018

|

nr R. 22, nr 3, t. 3 Banki - wczoraj, dziś, jutro. Ewolucja sektora bankowego po 1918 r.

11-22

XX

Niniejszy artykuł poświęcony jest analizie różnych form etatyzmu państwowego w działalności komunalnych kas oszczędności (KKO) w okresie Drugiej Rzeczypospolitej (1918-1939). Szczególnymi przykładami etatyzmu państwowego w działalności KKO były, wprowadzane odrębnymi przepisami, ograniczenia wysokości oprocentowania kredytów i pożyczek udzielanych przez kasy oraz ograniczenia wysokości oprocentowania wkładów oszczędnościowych i innych lokat pieniężnych gromadzonych w kasach. (abstrakt oryginalny)

EN

The article analyzes different forms of state intervention in the municipal savings society sector during the interwar period (1918-1939). Introduced under separate provisions, interest rate limits on credit and loans granted by municipal savings societies and interest rate limits on savings deposits and other time deposits accumulated in savings societies are special examples of state intervention. (original abstract)

10

Etatystyczne tendencje w polskiej polityce gospodarczej (perspektywa mezoekonomiczna)

75%

Krakowiak M. , Zeman-Miszewska E.

Prace Naukowe / Akademia Ekonomiczna w Katowicach

|

2008

|

tom Rola mechanizmu rynkowego w procesie transformacji gospodarczej

101-114

XX

Etatyzm jest "antytezą polityki liberalnej, o ile chodzi o dobór środków osiągnięcia ostatecznych celów". Zakłada on, że niezawodnym środkiem zabezpieczającym najlepszy rozwój jednostek i wspólnot (także lokalnych) jest silne państwo. W postaci centralistycznej oznacza dużo kompetencji w ręku państwa, kosztem jednostek i wspólnot. Trójpodział208 władzy stanowiący atrybut demokratycznego, liberalnego państwa w koncepcji (i praktyce działań) etatystycznej jest ograniczeniem dla administracji gospodarczej, gdyż tworzy organy pełniące funkcje odebrane państwu. Szeroki zakres ingerencji władz w życie gospodarcze i polityczne prowadzi do niwelacji autonomii jednostek i grup społecznych na rzecz omnipotentnego państwa i jego urzędników. Powoduje uzależnienie podmiotów gospodarczych, ogniw samorządowych, jednostek oraz wszelkich podmiotów pozostających poza strukturami państwa od władzy państwowej. Administracja państwowa w szerokim zakresie może wykorzystywać uznaniową redystrybucję dochodów. W zamian podporządkowuje sobie beneficjentów korzystających z rozdawnictwa i uzurpuje sobie prawo do ingerencji w ich działalność. Stosowanie przez państwo rozdawnictwa w różnych postaciach i formach tworzy struktury pomiotów niesamodzielnych i podatnych na rozmaite naciski władzy centralnej.(fragment tekstu)

11

Zmiany w polityce właścicielskiej państwa polskiego

75%

Kozarzewski P.

Studia Ekonomiczne / Polska Akademia Nauk. Instytut Nauk Ekonomicznych

|

2016

|

nr nr 4 (91)

555-578

XX

Celem artykułu jest przeanalizowanie, na przykładzie polityki własnościowej Skarbu Państwa, czynników powodujących coraz bardziej wyraźne zmiany polityki gospodarczej w Polsce w kierunku etatyzmu. Pokazano ewolucję polityki prywatyzacyjnej od wspierania zmiany systemowej poprzez koncentrowanie się wyłącznie na fiskalnych celach po jej prawie całkowite zatrzymanie, a także ewolucję polityki właścicielskiej w kierunku zwiększenia roli domeny państwowej w gospodarce. Analiza czynników powodujących zachodzące zmiany prowadzi do wniosku, że mają one przeważnie endogeniczny charakter, gdzie główną rolę odgrywają grupy interesu uzyskujące rentę na własności kontrolowanej przez Skarb Państwa przy określonym wpływie także społeczno-ekonomicznych przekonań decydentów oraz oczekiwań wyborców. Czynniki egzogeniczne, takie jak światowy kryzys finansowy i wzrost popularności etatyzmu w zagranicznych publikacjach ekonomicznych i praktyce gospodarczej innych krajów, mają znaczenie drugoplanowe, wzmacniając jednak działanie czynników wewnętrznych.(abstrakt oryginalny)

EN

The goal of the article was to analyze, taking ownership policy of the Polish state as an example, the factors which caused substantial growth of statism in its economic policy. The evolution of the privatization policy has been shown: from support for economic transition, through sticking to purely fiscal goals and up to its almost full extinction. At the same time, the state was strengthening its role as an owner and investor. The analysis of these changes leads to a conclusion, that they have predominantly endogenous character with major role played by vested interest groups which extract rent from the state property, although such factors as socio-economic views of decision makers and expectations of voters are also of certain importance. Exogenous factors, such as the global financial crisis and growing popularity of statist solutions in economic literature and practice, play secondary role, mainly through strengthening the endogenous ones.(original abstract)

12

Etatyzacja gospodarki w okresie rządów komunistycznych w Polsce

75%

Kaliński J.

Kwartalnik Kolegium Ekonomiczno-Społecznego Studia i Prace / Szkoła Główna Handlowa

|

2015

|

nr nr 4

177-201

XX

W artykule odtwarzam proces monstrualnej rozbudowy sektora państwowego w warunkach gospodarki centralnie kierowanej. Zgodnie z pryncypiami ustrojowymi i ówczesnym prawodawstwem, a także metodami pozaprawnymi zasadniczo powiększono zasięg własności państwowej i spółdzielczej, nazywanej ogólnospołeczną, socjalistyczną lub uspołecznioną. Nastąpiła etatyzacja dominującej części sektora nierolniczego, a pozostawione liczne prywatne gospodarstwa rolne otoczone zostały siecią uspołecznionych organizacji zaopatrzenia i skupu, powodując daleko posunięte ich uzależnienie od państwa. Dopełnieniem systemu były instytucje centralnego kierowania gospodarką, nadające olbrzymią władzę partyjno-państwowej biurokracji i eliminujące przedsiębiorczość. Etatyzacja była konsekwencją wdrażania komunistycznych dogmatów i prymatu polityki nad gospodarką. Jej trwałe zręby stworzono w latach 1944-1955, w rezultacie w połowie lat 50. sektor zetatyzowany dostarczał 75% dochodu narodowego. (fragment tekstu)

EN

In the years between 1944-1955 lasting foundations of the Polish economy were created based on communist dogma. In the mid-1950 s the so called socialized sector provided 75% of national income, however, multidirectional changes in economic policy in the following decades caused fluctuations in its importance. The changes were expressed by increases and decreases in the private sector share of jobs. As a result, the socialized sector was at its the peak in the 1970 s (86% share of the socialized sector in national income) only to fall to 81% of national income in the last year of communist rule. The dominance of the public sector was responsible for widespread mismanagement and social pathologies which led to the collapse of the economically ineffcient system, preceded by a number of socio-political crises. (original abstract)

13

Etatyzacja gospodarki Drugiej Rzeczypospolitej w okresie demokracji parlamentarnej: uwarunkowania, etapy, próba bilansu (część 1: 1918-1923)

75%

Luszniewicz J.

Kwartalnik Kolegium Ekonomiczno-Społecznego Studia i Prace / Szkoła Główna Handlowa

|

2018

|

nr nr 3

33-59

XX

Artykuł jest częścią opracowania analizującego rozwój sektora państwowego w gospodarce Drugiej Rzeczypospolitej w okresie przed zamachem majowym 1926 r. Celem jest rozstrzygnięcie - wobec rozbieżnych stanowisk w literaturze przedmiotu - czy w okresie demokracji parlamentarnej tendencja etatystyczna narastała w sposób ciągły czy podlegała okresowym wahaniom. Podstawę weryfikacyjną stanowią szacunki procentowego udziału własności państwowej w majątku narodowym ogółem. Pierwsza część opracowania obejmuje zagadnienia ogólne (kwestie pojęciowe, tło międzynarodowe, uwarunkowania wewnętrzne, formy międzywojennego etatyzmu) oraz analizę przyrostu własności państwowej w Drugiej Rzeczypospolitej w latach 1918-1923 w wyniku przejęcia obiektów gospodarczych należących przed 1914 r. do państw zaborczych (Austro-Węgier, Niemiec, Rosji) i różnych form etatyzmu z czasów kształtowania państwowości, wojen o granicę, przestawiania gospodarki na tory pokojowe, problemów koniunkturalnych i walutowych itp.(abstrakt oryginalny)

EN

The article is part of a study analysing the development of the state sector in the economy of the Second Polish Republic before the May coup d'état in 1926. The aim is to resolve - in the light of divergent positions presented in the literature on the subject - whether during the period of parliamentary democracy the etatist tendency was growing continuously or was subject to periodic fluctuations. The verification basis is an estimation of the percentage share of state ownership in total national wealth. The first part of the study covers general issues (concepts, international background, internal conditionings, forms of inter-war etatism) and analysis of the increase in state ownership in the Second Polish Republic in 1918-1923, resulting from the acquisition of economic entities belonging to the partitioning countries (Austro-Hungary, Germany and Russia) before 1914 and various forms of etatism in the subsequent periods of: shaping the statehood of the country, during the war for borders, the economy after the war, cyclical and monetary problems, etc.(original abstract)

14

Rozważania wokół książki Stanisława Czai i Bogusława Fiedora Oblicza polskiego etatyzmu gospodarczego

75%

Szymaniec P. , Kurowski L.

Ekonomista

|

2023

|

nr nr 3

333-340

XX

Artykuł prezentuje rozważania dotyczące książki Stanisława Czai i Bogusława Fiedora Oblicza polskiego etatyzmu gospodarczego (Wrocław 2021). Książka ta przedstawia ewolucję etatyzmu w Polsce od okresu odzyskania niepodległości do czasów obecnych. Autorzy trafnie wyróżnili etatyzm wymuszony przez aktualną sytuację historyczną lub gospodarczą oraz etatyzm stymulowany czynnikami, które można określić jako ideologiczne bądź polityczne. W tym ostatnim przypadku sprowadzać się to może do rosnącego udziału państwa w gospodarce w celu nieuzasadnionej względami ekonomicznymi regulacji rynku. Polityka oparta na etatyzmie wymuszonym okolicznościami realizowana była po pierwszej wojnie światowej. Zasadny jest wyrażony w książce pogląd, że rozpowszechniona akceptacja dla różnych form etatyzmu wiązała się z istotnym wpływem na polskich ekonomistów niemieckiej szkoły historycznej oraz "socjalizmu z katedry" (Sozialismus ex Katheder). Można odnieść wrażenie, że autorzy książki, powracając do używanego przed wojną terminu "etatyzm", używają go jako eufemizmu do scharakteryzowania zmian w kierowaniu polską gospodarką zachodzących w ostatnich latach (zbliżonych zresztą do zmian zachodzących w innych państwach Europy Środkowo-Wschodniej). (abstrakt oryginalny)

EN

This article presents reflections on the book Oblicza polskiego etatyzmu gospodarczego [Faces of Polish Economic Statism] by Stanisław Czaja and Bogusław Fiedor (Wrocław 2021). The book details the evolution of statism in Poland from the time the country regained its independence to the present. The authors aptly distinguish the statism imposed by the current historical or economic situation from the statism stimulated by factors that can properly be described as ideological or political. Statism in the latter case might be no more than the increasing share of the state in the economy - largely as the result of market regulation that has no economic justification. A statist policy imposed by force of circumstance was implemented after World War I. The book contends that the widespread acceptance of statism in its various forms was associated with the significant influence that the German historical school and Kathedersozialismus [socialism ex cathedra] had on Polish economists, and this is certainly plausible. It can be concluded that by revisiting the term "statism" [French: étatisme], which was widely used before World War II, the authors are euphemising the recent changes in managing Polish economy (similar changes have been taking place in other CEE countries). (original abstract)

15

Etatystyczne koncepcje i polityka gospodarcza śląskiej sanacji na tle ortodoksyjnej teorii ekonomii

63%

Zagóra-Jonszta U.

Prace Naukowe / Akademia Ekonomiczna w Katowicach

|

2004

|

tom Dokonania współczesnej myśli ekonomicznej - teorie nieliberalne wobec ekonomicznej roli państwa a polityka społeczno-ekonomiczna

251-260

XX

Rola państwa w życiu gospodarczym to bodaj najbardziej kontrowersyjny temat. Zawsze wywołuje emocje wśród dyskutantów, dzieląc ich na zwolenników i przeciwników aktywnego udziału państwa w gospodarce. Tak jest nie tylko dzisiaj, tak było również w okresie międzywojennym, w którym debata wokół interwencjonizmu, a zwłaszcza etatyzmu, zdominowała pozostałe zagadnienia. Szczególny kształt przyjęła na Górnym Śląsku, z uwagi na specyfikę regionu wynikającą z jego przemysłowego charakteru oraz dużego udziału kapitałów zagranicznych w przedsiębiorstwach śląskich. Na tle ogólnopolskiej dyskusji wokół etatyzmu, wyraźnie zdominowanej przez zwolenników liberalizmu ekonomicznego, Górny Śląsk wyróżniał się zdecydowanie bardziej proetatystyczną postawą. Nasiliło się to zwłaszcza w latach wielkiego kryzysu gospodarczego i po jego zakończeniu, kiedy ujawniono wiele nieprawidłowości i nadużyć w górnośląskim przemyśle, będącym w rękach obcego kapitału. (fragment tekstu)

16

Przemysł i polityka przemysłowa Polski w latach 1926-1929

63%

Klimiuk Z.

Studia Prawno-Ekonomiczne

|

2019

|

tom 111

289-306

XX

Pomyślna koniunktura, jaka nastąpiła w gospodarce światowej w latach 1926-1929, objęła również Polskę, przy czym w naszym kraju trwała nieco krócej. Ożywienie gospodarcze wpłynęło na rozszerzenie rynku wewnętrznego na artykuły przemysłowe, co było wynikiem poprawy sytuacji w rolnictwie, zwiększenia zatrudnienia, dopływu kapitałów zagranicznych, wreszcie wzrostu inwestycji, tak prywatnych, jak i państwowych. Nastąpił wzrost liczby zakładów przemysłowych oraz liczby zatrudnionych, przy czym był on nierównomierny w poszczególnych gałęziach. Należy podkreślić, że w omawianym okresie wzrost produkcji był większy niż liczby zakładów, nastąpiło więc zwiększenie produkcji w przeliczeniu na jeden zakład. Zmieniła się struktura zatrudnienia w przemyśle. Zmniejszyło się zatrudnienie w niektórych gałęziach (w górnictwie, hutnictwie i włókiennictwie) w stosunku do ogółu zatrudnionych w przemyśle. Zmniejszyło się również zatrudnienie w górnictwie i hutnictwie na rzecz przemysłu przetwórczego. Nie zmniejszyły się natomiast, a nawet zostały pogłębione dysproporcje w uprzemysłowieniu poszczególnych regionów kraju. Największy rozwój można było zauważyć w głównych ośrodkach przemysłowych na Górnym Śląsku i w województwach centralnych. Procesy uprzemysłowienia nie objęły najbardziej zacofanych ziem Wschodniej Polski. Polityka przemysłowa rządu w analizowanym okresie była w zasadzie polityką liberalną, jednakże ze względu na stopień rozwoju gospodarczego kraju, słabość kapitału prywatnego, ze względu na bezpieczeństwo państwa itd. rząd nie mógł wycofać się z bezpośredniego udziału w życiu gospodarczym i faktyczna w nim rola państwa wzrastała.(abstrakt oryginalny)

EN

The advantageous business cycle conditions prevailing in the global economy in the years 1926- 1929 have affected Poland as well, where they were evident for a somewhat shorter time. The economic recovery caused the expansion of the domestic market for industrial goods, thanks to the improved situation in agriculture, increased employment, expanded inflow of foreign capital, and finally increased investments (both private and public. There was an increase in both the number of industrial plants and in the number of employed, which was, however; unevenly distributed among various branches. It should be underlined, that production growth recorded in the discussed period was higher than the simultaneous increase in the number of production plants - resulting in expanding production per one plant. The structure of industrial employment has also changed. In case of certain branches (such as mining, metallurgy and textiles) the share of employment in total industrial employment declined. The declining employment observed in mining and in metallurgy sector was paralleled by growing number of workers engaged in the manufacturing sector. However, instead of narrowing, the disproportions in the industrialization of individual regions of the country actually widened. The most advanced level of development could be observed in the main industrial centers of Upper Silesia and in central provinces of the country. On the other, hand the industrialization processes did not arrive to the most backward areas of Eastern Poland. The government's industrial policy pursued in the analyzed period was basically a liberal one, but in the view of the level of the country's economic development, weakness of private capital and of the national security reasons Polish government could not withdraw from direct participation in economic life and the actual role of the state was expanding.(original abstract)

17

Stosunki własnościowe i ich wpływ na politykę etatystyczną Michała Grażyńskiego

63%

Danowska-Prokop B.

Prace Naukowe / Akademia Ekonomiczna w Katowicach

|

2010

|

tom Dokonania współczesnej myśli ekonomicznej - znaczenie kategorii wyboru w teoriach ekonomicznych i praktyce gospodarczej

262-275

XX

Stosunki własnościowe w górnośląskim przemyśle w larach 1922-1939 były nierozerwalnie związane ze skomplikowaną przeszłością tego regionu. Izolacja Śląska, w pierwszym okresie od państwa polskiego, a następnie od innych ziem polskich podzielonych między państwa zaborcze, rzutowała z jednej strony na kształtowanie się nowoczesnego społeczeństwa, a z drugiej na stosunki gospodarcze, w tym na relacje własnościowe i politykę kadrową. Rozwój przemysłu wydobywczego i hutniczego na Śląsku rozpoczął się już od końca XVIII wieku, a uległ przyśpieszeniu w drugiej połowie XIX. Przeobrażenia gospodarcze oraz społeczne zmieniły oblicze tego regionu. Obok właścicieli wielkich majątków ziemskich (przede wszystkim pochodzenia niemieckiego) pojawili się właściciele kopalń, hut i innych przedsiębiorstw przemysłowych (także głównie pochodzenia niemieckiego, rekrutujący się spośród właścicieli ziemskich). Szybko rozwijający się przemysł zgłaszał zapotrzebowanie na specjalistów, w tym inżynierów, sztygarów, techników oraz urzędników. (fragment tekstu)

18

Idea solidaryzmu społecznego Leopolda Caro drogą do totalitaryzmu

63%

Czerwiński M.

Prace Naukowe / Akademia Ekonomiczna w Katowicach

|

2010

|

tom Dokonania współczesnej myśli ekonomicznej - znaczenie kategorii wyboru w teoriach ekonomicznych i praktyce gospodarczej

240-250

XX

Ekonomia, zdaniem Caro, jest jak dotąd nauką, która dzieli, a nie łączy ludzi. Brak jej, jak mówi, trwałego punktu oparcia, co powoduje, że nie jest w stanie sformułować jednoznacznych recept w postępowaniu gospodarczym, a jej "prawa" są jedynie (powtarza za szkołą historyczną) pewnymi tendencjami, a nie czymś, co powszechnie i zawsze obowiązuje. Owszem, liberałowie i socjaliści twierdzą, że takie stałe prawa odkryli. Ale do czego to prowadzi? Ekonomia liberalna oparta na fundamencie Smithowskiej gloryfikacji egoizmu jest "nauką straszną" wyzwalającą chciwość i przebiegłość, a tym samym zmieniającą świat w "salę giełdową", gdzie główną wolnością jest "wolność umierania z głodu". Liberałowie zapomnieli, że nie można całkowicie zaufać naturze ludzkiej, która jest ułomna i dlatego "musi być ujęta w karby". Z kolei socjalizm swoje cele chce osiągnąć drogą całkowitego przymusu realizowanego poprzez dyktaturę proletariatu, czyli poprzez oddanie władzy w ręce ludzi niekompetentnych. Socjaliści zapominają, że zanegowanie istnienia pieniądza czy własności prywatnej to odebranie możliwości racjonalnego gospodarowania. Zarówno liberalizm, jak i socjalizm odrzucają etykę, normatywność, co dla Caro jest nie do zaakceptowania. (fragment tekstu)

19

Debate Over the Economic Role of the State in Poland in the Works of the Representatives of the Kraków School, the Leviathan Organization and the First Economic Brigade in the Years 1919-1939

63%

Jarosz-Nojszewska A.

Studia Historiae Oeconomicae

|

2017

|

tom 35

|

nr nr 1

27-46

EN

As Poland regained independence in 1918, it immediately had to deal with the question of how to shape its political and economic system. One important but at the same time controversial issue was the level of the state's involvement in the economic life of the country and the measures used. In numerous debates among economists, the dominant topics included problems in the industry - in particular issues such as statism, monopolization, policy towards cartels and, in the later period, economic planning. The article presents the course of the discussion on the role of the state in the economy that took place in Poland in the years 1918-1939, as well as a review of arguments put forward by the proponents and opponents of state's economic interventionism. For the purpose of this article, three groups that were most active in the debate were selected: the Kraków School, the Leviathan organization and the First Economic Brigade.(original abstract)

20

Błąd Izokratesa (czyli o konserwatywnej polityce kulturalnej)

63%

Rokita J.

Horyzonty Polityki

|

2020

|

tom 11

|

nr nr 35 W okresie światowych konfliktów - problematyka władzy politycznej w pierwszej połowie XX stulecia

147-164

XX

CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest zaprezentowanie idei polityki kulturalnej, wolnej zarówno od nadmiernej interwencji zbiurokratyzowanego państwa, jak też - z drugiej strony - od wpływów koterii kulturalnych. PROBLEM I METODY BADAWCZE: Metoda badawcza polega na odwołaniu się do idei "etatyzmu kulturalnego", sformułowanej przez starożytnego retora Izokratesa. Autor mówi o "błędzie Izokratesa", który jego zdaniem polegał na postulacie interwencji polis w kształtowanie politycznego i duchowego życia Greków. Odnosi tę ideę do analizy polityki kulturalnej w świecie zbiurokratyzowanych demokracji współczesnych. Na podstawie tej analogii przeprowadza swój krytyczny wywód. PROCES WYWODU: Początek wywodu nawiązuje do protekcjonizmu kulturalnego w polityce państw współczesnych. Następnie analizie zostaje poddane pojęcie politycznego humanizmu, zaczerpnięte z Paidei Wernera Jaegera. Kolejnym krokiem jest krytyka konstruktywizmu Izokratesa, któremu przyświecała idea odnowienia Areopagu jako wychowawcy ludu w politei. Te dwie idee potraktowane zostaną w tekście jako niemożliwe do urzeczywistnienia we współczesności. WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Zasadniczym wnioskiem płynącym z przeprowadzonych analiz jest teza, iż współczesne procesy globalizacji kultury obniżają standardy edukacyjne. Tymczasem właściwymi celami polityki kulturalnej państwa powinna być integracja wspólnoty, a także reprodukcja elit. Autor twierdzi, że ani "polityczny humanizm", ani też "kulturalny etatyzm" nie mogą tych celów właściwie realizować. Pierwszy uległ bowiem współczesnej zbiurokratyzowanej polityce kulturalnej, a "błąd Izokratesa" nie daje współcześnie nadziei na urzeczywistnienie idei neoizokratejskiej. WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Z powyższego wynika, iż jedynym rozsądnym wyjściem z sytuacji wydaje się celowa działalność państwa, które swą politykę kulturalną ukierunkowuje na konkretne cele, wystrzegając się etatyzmu kulturalnego, w czym może go wesprzeć wolny rynek. Autor nazywa taką strategię pseudo-paideią. (abstrakt oryginalny)

EN

RESEARCH OBJECTIVE: The aim of the article below is an idea of the policy of culture, free both from the excessive intervention of the bureaucratic state and from the influence of the cultural coteries. THE RESEARCH PROBLEM AND METHODS: The research problem is to call an idea of the "cultural etatism" formulated by an ancient rhetorician Isocrates. The author speaks about an "error of Isocrates", which - in his opinion - relied on the postulate of shaping the political and spiritual life of Greeks by the intervention of the polis. He applies this idea to an analysis of the policy of culture in the contemporary bureaucratic States. He carries out his argumentation on the ground of this analogy. THE PROCESS OF ARGUMENTATION: In the beginning the argument refers to the protectionism in the politics of the contemporary States. Then the object of examination is the notion of the political humanism, used by Werner Jaeger in his "Paideia". The next step is a critique of the constructivism of Isocrates, who was guided by the idea of reconstructing Areopag as an educator of people in polis. Those two ideas will be handled as of no use in the context of the present time. RESEARCH RESULTS: The crucial conclusion of the argumentation is the thesis that the present-day processes of globalization of culture debase the standards of education, whereas the suitable aims of cultural policy should be an integration of the community and also the reproduction of elites. The author argues that neither the political humanism nor the cultural etatism are able to realize properly these aims. The first has been devastated by the present-day bureaucratic policy of culture, whereas the "error of Isocrates" makes impossible nowadays the realization of neoisocratic idea. CONCLUSIONS, INNOVATIONS, AND RECOMMENDATIONS: Therefore the only reasonable way out of this situation seems to be the intentional activity of State, which aims its cultural policy to the specific objects, that is to say, which avoids cultural etatism and has its support in the free market. The author calls this strategy a "pseudo-paideia". (original abstract)