Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Prawo własności mienia (majątku) państwowych osób prawnych

100%

Katner W. J.

|

nr nr 44

51-73

XX

Trwające w naszym kraju próby reformowania gospodarki w kierunku pełnego usamodzielnienia organizacyjnego i finansowego podmiotów występujących w obrocie od kilku lat ostro stawiają problem uprawnień jednostek państwowych do posiadanego majątku. Przestała to być tylko kwestia teoretyczna, jak ją traktowano przed laty, lecz praktyczna potrzeba wyraźnego stwierdzenia pozycji majątkowej tych jednostek wobec swoich kontrahentów oraz wobec Państwa. Brak jasności w tym względzie stanowił przez całe lata powód niepewności jednostek państwowych co do własnych uprawnień względem majątku, a zwłaszcza co do rzeczywistej możliwości dysponowania nim na rzecz kontrahentów w obrocie. Na obecnym rynku kontrahentami tymi są także niepaństwowe jednostki uspołecznione, w tym spółki oraz osoby fizyczne. Zbywając tak im podmiotom majątek nieruchomy i ruchomy ma się świadomość wyzbywania własności państwowej (według terminologii kodeksu cywilnego), która staje się albo własnością spółdzielczą, albo własnością organizacji społecznej czy też osób fizycznych. Nie ma wówczas wątpliwości, że przedmiotem transakcji jest własność ogólnonarodowa, choć zbywający nie zastanawiał się dotąd specjalnie nad tym (bo nie musiał), czy był właścicielem tego majątku czy tylko nim zarządzał. To, że nie bardzo był pewien swej sytuacji i że miało to dla niego jakieś znaczenie, przejawiało się, a i nadal przejawia, w obawie co do tego, czy w ogóle mógł zbyć i czy temu właśnie nabywcy. Podmiot, który jest właścicielem, z reguły się nad tym nie zastanawia. Interesuje go ekonomiczna strona transakcji, a zatem pytanie, czy przedsięwzięcie się mu opłaca. Jeżeli jednak przychodzi do nabycia majątku przez jednostkę państwową, wówczas postawione na wstępie pytanie objawia się z całą ostrością. Co właściwie jest nabywane i na czyją rzecz? Czy nabywca uzyskuje własność w imieniu państw a (społeczeństwa, narodu), czy tylko odblask własności przy należnej państwu? Wreszcie, jest i kolejna sytuacja - nabycia (zbycia) majątku między państwowym i jednostkami organizacyjnymi. Co przenoszą, własność czy tylko posiadanie? Jak wiemy, uchylony od 1 II 1989 r., art. 535 § 2 k.c. stanowił odnośnie do sprzedaży, że w tak im wypadku sprzedawca nie zobowiązywał się przenosić własności rzeczy na kupującego, lecz tylko rzecz wydać i "pozostawić do jego wyłącznej dyspozycji". Czy uchylenie tego przepisu, a także zmiana art. 128 k.c. uzasadniają stwierdzenie o przeniesieniu własności należącej do państwowych osób prawnych stron umowy sprzedaży? (fragment tekstu)

EN

In the course of the economic reform the autonomy of state enterprises and other state corporations calls for new solutions of the rights of those subjects to the possessed property. Consequently it is the matter of interpretation of the principle of unity of national property, determined by the Constitution and the Civil Code. Untill the 1st of F ebruary 1989 especially doubtful was Art. 128 of the Civil Code. According to th at regulation the national property, also called state property, belonged indivisibly to the state, and the corporations in their own name exercised the rights of national property to that part of the property which was under their management. A discussion on the principle of unity of national property and the character of rights of legal persons to national property was developed already in 1960s, generating a number of views later completed by new conceptions based on the legislation of the economic reform, in particular the Act on Public Enterprises and the Act on Self-government of the Staff of Public Enterprises, of 1981. The opinion that state corporations have no right to any property belongs to the past. The most common were the compromising conceptions admitting the property to the state, and various rights like management, competence or public usufruct to the state legal persons. Also the distinction of property in constitutional sense and in civil law sense w as a compromise. Against the background of the economic reform legislation the idea of a right of property type or simply property right began to gain popularity. Basing upon the in vestigations of the discussed problem, published lately mostly in the Franch, German and Soviet literature, and upon the arguments raised in the discussion on the Polish law, the author supports the idea that all the property belonging to the state is national property. In the law of property nation and in civil law relations state legal persons have their own property right to all subjects possessed by these persons. The Civil Code has changed by the law of January 31, 1989 (Dz.U. 1989, no 3, it. 11). According to the amendment of art. 128. C.C. national property belongs to the Treasure of State or to another state legal person. It is property right, exclusive, including an authorization of usufruct and disposition of property in favour of contracting parties. Irrespective of the kind of contracting parties (cooperative, commercial company, natural person, another state corporation) the object of transaction is the property right appropriated according to the general regulation of the Civil Code. (original abstract)

2

Zmiany w strukturze własnościowej lasów województwa wielkopolskiego w latach 2001-2016

100%

Polna M.

|

nr nr 36

145-162

XX

W artykule przedstawiono zmiany w strukturze własnościowej lasów w województwie wielkopolskim w latach 2001-2016 oraz wyjaśniono przyczyny tych zmian. Badaniami objęto główne formy własnościowe występujące w lasach: własność państwową, gmin oraz prywatną - własność osób fizycznych, spółdzielni, kościołów, wspólnot gruntowych oraz spółek prawa handlowego. Analizę przeprowadzono w ujęciu gmin. Badania wykazały, że dominującą rolę w wielkopolskim leśnictwie spełniają lasy państwowe, które w 2016 r. stanowiły 89% powierzchni leśnej województwa. Jednak w porównaniu z 2001 r. ich udział zmalał o 1% na rzecz wzrostu udziału lasów prywatnych (z 9,3% w 2001 r. do 10,3% w 2016 r.) i gminnych (z 0,7% do 0,8%). (abstrakt oryginalny)

EN

The article presents changes in the ownership structure of forests in Wielkopolska voivodeship in the years 2001-2016 and offers an explanation of their causes. The research embraced the chief forms of forest ownership: the property of the state, communes and private entities - natural persons, cooperatives, churches, land communities, and commercial companies. The analysis was conducted by commune. The research showed that the dominant role in Wielkopolska forestry was played by state-owned forests, which accounted for 89% of the voivodeship's forests area in 2016. It was found that the dynamics of changes in the ownership of the examined forests resources varied over the study period. Some of them changed only slightly, while others showed a regression or a dynamic increase. Thus, when comparing the 2016 ownership structure of forests with that of 2001, there was a decrease in the proportion of state-owned forests (by 1%), but an increase in that of private ones (from 9.3% in 2001 to 10.3% in 2016) and those owned by communes (from 0.7% to 0.8%). (original abstract)

3

Własność państwowa a rola państwa we współczesnej gospodarce

84%

Kwiatkowski G.

|

tom 139

228-237

EN

The economic role of the state is one of the most important issues of both economic theory and practice. Among the tools that governments can use to achieve their goals is the state ownership. This article covers: theoretical and practical justifications, sources of ineffectiveness and brief history of state-owned enterprises. Furthermore it reviews some symptoms of the phenomenon that can be described as "return of state-owned enterprises". These symptoms are: growth of China and other BRIC countries, financial crisis and methods of improving efficiency of state-owned enterprises.

4

Własność państwowa a wolny rynek – przykład krajów Europy Środkowo-Wschodniej

84%

Szarzec K.

|

tom 349

220-231

PL

Celem artykułu jest wskazanie, jakie skutki dla wolnego rynku może mieć działalność przedsiębiorstw państwowych i kontrolowanych przez państwo. Porównano skalę zaangażowania właścicielskiego Skarbu Państwa w 7 krajach postsocjalistycznych Europy Środkowo-Wschodniej, opierając się na danych jednostkowych dużych przedsiębiorstw niefinansowych. Największy zakres domeny państwowej występuje w Polsce i na Węgrzech. Przedsiębiorstwa te dominują w sektorach produkcji energii, przemysłu naftowego i gazowego oraz transportu. Do zagrożeń wolnego rynku należą: nierówne traktowanie podmiotów gospodarujących ze względu na strukturę własności, wysokie bariery wejścia, klientelizm, renacjonalizacje przedsiębiorstw.

EN

An article aims to indicate how state ownership can have impact on free market. The scale of state ownership in the big non-financial enterprises in 7 CEE countries are compared in 2014. The state is dominant in Hungary and Poland. State-owned and controlled enterprises are dominant in energy supply, oil and gas sector and transport. The key threats to free market are: unequal treatment of economic agents according to the ownership structure, high barriers to entry, clientelism, renationalization of enterprises.

5

Własność państwowa przedsiębiorstw sektora paliwowo-energetycznego w kontekście polityki bezpieczeństwa energetycznego

84%

Uberman R.

|

nr z. 1

29-57

XX

Niniejszy artykuł omawia kwestię własności państwowej w sektorze paliwowo-energetycznym w kontekście bezpieczeństwa energetycznego na przykładzie wybranych krajów. Przedstawiony rys historyczny pokazuje szerszy kontekst procesów prywatyzacyjnych omawianego sektora zarówno na Zachodzie Europy jak i w byłych krajach socjalistycznych. Następnie poddano analizie stopień kontroli właścicielskiej państwa w poszczególnych, wybranych krajach. Szczególnie przeanalizowano relacje pomiędzy narodowymi (państwowymi) a prywatnymi (globalnymi) koncernami sektora paliwowo-energetycznego, a zwłaszcza sektora gazowo-naftowego. W podsumowaniu wskazano na brak jednolitego modelu postępowania w tym zakresie, wynikający z różnych uwarunkowań geopolitycznych i makroekonomicznych prezentowanych państw oraz na wyzwania wobec polskiego rządu, dotyczące wyboru wzorców najbardziej adekwatnych dla sytuacji naszego kraju i wprowadzenia ich w życie. (abstrakt oryginalny)

EN

The article discusses a relation in between energy security and state ownership of the enterprises active in energy and fuel sector. A history of privatisation efforts carried out both in Western Europe and in post-communist countries is presented to give background for current state of the governmental involvement in the sector. The main part of the article is devoted to individual analysis of selected countries representing various models of ownership policy, among others: USA, UK, Germany and Russia. These analysis are complemented by a chapter discussing the issue of competition between so called National Oil Companies, owned, or at least controlled by governments and Global Oil Companies, public but almost purely privately owned ones. They indicate a variety of ownership models applied or rather developed due to differences in size and structure of natural energy resources, balance of internal supply and demand, military strength, political position, particular model of free market economy in general, membership in key international organisations. All the factors mentioned have lead to a situation in which a total lack of governmental ownership in the sector's corporation can be attributed only to USA and UK. In all other countries analysed states act as important or even dominant shareholders in key energy companies, trying to pursue, in more or less open ways, their policies. Having understood that their results depend very much on the strength and international presence of state controlled corporations governments promote their business development through adoption of the most advanced managerial practices, research in technology and participation in global cooperation with key players in energy and energy related sectors. Therefore they do not exclude neither a partial participation of private investors nor bringing state controlled companies to, even foreign, stock exchanges. But always governments execute control over activities related to energy security and protect these corporations from hostile takeovers. On the other side governments actively support the controlled companies on various fields for example trying to weaken certain EU regulations, negotiating international agreements considering their presence abroad or granting licences for their own natural resources on preferential terms. In conclusion it is stated that no universal "correct" or "European" pattern regarding neither state ownership in energy companies nor using this tool for protecting energy security exists. Therefore Poland has to select solutions most adequate to it's own situation and apply them in the most effective way. (original abstract)