This article has a nature of a record. It was inspired by the 200th anniversary of the birth of Stanisław Moniuszko, and its main goal is to reference selected celebratory poems created in the 19th century in order to commemorate the composer. The author of this article indicated how different authors interpreted the ideological expressions of Moniuszko’s music, its sources, and the functions it fulfilled. She also discussed the directions of the evolution regarding how the composer was depicted in poetry, as he was initially perceived as a “native busker”, a Vilnius lyrnik, and a compatriot, and he gradually gained the rank of a folk minstrel and a prophet able to reproduce the “lyrical genius of the nation”.
Stanisław Drabik initiated and organised two unique opera companies, which later sank for many years into oblivion. In 1947–1949 Drabik ran the Workers’ Opera in Wrocław, which prepared a production of Stanisław Moniuszko’s The Raftsman in 1948. He returned to this idea in 1954 in Kraków, where a second opera house of this kind was set up under his direction. Following two years of rehearsals, in July 1956 Kraków’s Workers’ Opera staged Stanisław Moniuszko’s Halka at the Juliusz Słowacki Theatre. Officially the cast was to consist of musically gifted workers from Nowa Huta’s steelworks, but its actual make-up proved far removed from such declarations. Drabik’s ultimate aim was to organise and direct a professional Cracow-based opera. He took advantage of the Stalinist propagandist call to disseminate art among workers in order to obtain funding and organisational support for his project from state institutions. The political transformations following the Polish October (1956), de-Stalinisation and the political thaw in the artistic scene effectively thwarted his plans. The Workers’ Opera lost its discursive and institutional protective umbrella. The premiere of Halka was very badly received by critics, who wrote about the profanation of a national opera, about extremely poor level of music performance and acting, as well as misappropriation of funds. Part of this criticism came from Drabik’s competitors, who, like him, strove to set up a professional opera in Kraków. The crew and director’s struggle to save their opera company, which started more than a year after the premiere, failed, and the Workers’ Opera fell into complete oblivion.
PL
Stanisław Drabik był pomysłodawcą i organizatorem dwóch specyficznych placówek operowych, których historia przez wiele lat pozostawała zapomniana. W latach 1947–1949 we Wrocławiu prowadził Operę Robotniczą, która przygotowała w 1948 wystawienie opery Flis Stanisława Moniuszki. Do pomysłu tego powrócił w 1954 roku w Krakowie, gdzie działała pod jego kierownictwem druga placówka tego rodzaju. Po dwóch latach prób w lipcu 1956 roku krakowska Opera Robotnicza przedstawiła inscenizację Halki Stanisława Moniuszki na scenie Teatru im. Juliusza Słowackiego. Oficjalnie zespół miał składać się z utalentowanych muzycznie robotników Kombinatu Metalurgicznego w Nowej Hucie, jednak rzeczywisty skład zespołu znacznie odbiegał od tych deklaracji. Finalnym celem działań Drabika było zorganizowanie w Krakowie i kierowanie operą zawodową, a nawiązanie do haseł stalinowskiej propagandy o upowszechnianiu sztuki wśród robotników miały mu pomóc uzyskać finansowe i administracyjne wsparcie instytucji państwowych dla jego planów. Przemiany polityczne polskiego Października, destalinizacja i odwilż w życiu artystycznym skutecznie przekreśliła te plany. Opera Robotnicza straciła dyskursywny i instytucjonalny parasol ochronny. Premiera Halki została bardzo negatywnie przyjęta przez krytyków – pisano o profanacji narodowej opery, fatalnym poziomie aktorskim i muzycznym przedstawienia oraz o nadużyciach finansowych. Część z tych krytyk została jednak sformułowana przez przedstawicieli konkurencyjnej wobec Drabika instytucji walczącej o powstanie zawodowej opery w Krakowie. Podjęta przez ponad rok po premierze walka zespołu i Stanisława Drabika o utrzymanie placówki nie zakończyła się powodzeniem, a Opera Robotnicza popadła w całkowite zapomnienie.
Stanisław Moniuszko’s early two-act komische Oper titled Die Schweizerhütte, previously unknown, was first staged only in 2018, around 180 years after its composition. The German libretto, basically borrowed by Moniuszko from Carl Blum’s opera Mary, Max und Michel, leaves out some sections of the ‘prototype’, adds an interpolation whose authorship has not been established, and changes the stage directions. In my paper, I focus on analysing the overture to Moniuszko’s Die Schweizerhütte, as well as the forms of arias, duets, choruses and finales employed by the composer. The compositional tools he used are well suited to the dramatic concept of the work, as is confirmed by the thematic links between the overture and the multipartite finales of both acts, as well as the introduction of reminder motifs. This German-language work written by the future ‘father of Polish opera’ demonstrates that the barely 20-year-old Berlin-trained newcomer to the operatic scene was already giving serious consideration to the internal integration of his work and was surprisingly mature in his awareness of the principles of musical dramaturgy. Unfortunately, after his return to Vilnius, Moniuszko in all probability did not find favourable conditions for the further development of his talent. Yet while the so-called operettas that he wrote in the early 1840s with singing actors and a wide audience in mind could hardly be considered a continuation and extension of the ambitious ideas already discernible in Der Schweizerhütte, those ideas were probably echoed in his first opera seria, titled Twardowski (now lost), and are certainly fully manifest in the Vilnius version of his Halka. It is increasingly evident that Moniuszko’s operatic style was closely related from the very start not only to the local tradition (to models elaborated by Stefani, Elsner and Kurpiński), but also to the poetics of European opera, primarily the Italian and French models. Moniuszko absorbed those influences, however, via German musical, theatrical and literary culture. His time in Berlin and his earliest (German-language) attempt at an operatic work that he undertook there thus played a key role in the complex process of the absorption and synthesis of various models of operatic dramaturgy. This ultimately helped the composer attain artistic maturity.
PL
Dwuaktowa komische Oper zatytułowana Die Schweizerhütte to nieznane, młodzieńcze dzieło Stanisława Moniuszki, które swojego pierwszego wystawienia doczekało się dopiero w 2018 r., a więc po ok. 180 latach od czasu swojego powstania. Niemiecki tekst tego utworu – zasadniczo zapożyczony przez Moniuszkę z opery Carla Bluma Mary, Max und Michel – pomija niektóre fragmenty „pierwowzoru”, zawiera także interpolację nieustalonego autorstwa oraz odmiennie zredagowane didaskalia. W omówieniu problematyki Die Schweizerhütte autor skupia się na analizie uwertury oraz zastosowanych przez kompozytora form arii, duetów, chórów i finałów. Spójność zastosowanych środków kompozytorskich z koncepcją dramaturgiczną dzieła potwierdza m.in. świadome powiązanie tematyczne uwertury z wieloczęściowymi finałami obydwu aktów oraz wprowadzenie motywów przypominających. Niemieckojęzyczny utwór przyszłego „ojca opery polskiej” dowodzi zatem poważnych przemyśleń wykształconego w Berlinie, dwudziestoletniego zaledwie, operowego nowicjusza na temat sposobów wewnętrznej integracji dzieła i zaskakująco dojrzałej świadomości reguł dramaturgii muzycznej. Wszystko wskazuje na to, że po powrocie do Wilna Moniuszko nie znalazł niestety sprzyjających warunków do dalszego rozwoju swojego talentu. Jednakże o ile za kontynuację i rozwinięcie ambitnych pomysłów dostrzegalnych w Die Schweizerhütte trudno uznać tzw. operetki (pisane przez Moniuszkę na początku lat 40. z myślą o śpiewających aktorach i szerokich kręgach odbiorców), to pomysły te odezwały się zapewne echem w zaginionej dzisiaj, pierwszej „operze seria” polskiego kompozytora zatytułowanej Twardowski i z pewnością ujawniły się w pełni w wileńskiej Halce. Staje się coraz bardziej oczywiste, że styl operowy Moniuszki od samego początku ściśle powiązany był nie tylko z tradycją lokalną, wzorcami wykształconymi przez Stefaniego, Elsnera i Kurpińskiego, lecz także z poetyką opery europejskiej, przede wszystkim włoskiej i francuskiej. Transfer ten został jednak zapośredniczony przez niemiecką kulturę muzyczną, teatralną i literacką. Pobyt Moniuszki w Berlinie i stworzenie tam pierwszego, niemieckojęzycznego dzieła operowego odegrał zatem kluczową rolę w złożonym procesie absorpcji i syntezy różnych wzorów dramaturgii operowej. Dzięki niemu kompozytor osiągnąć miał z czasem swoją artystyczną dojrzałość.
The paper focuses on the libretto "Jawnuta" by Stanisław Moniuszko, interpreting it in the context of theory of intertextuality as a type of hypertext created primarily from "Cyganie" [Gypsies] by Franciszek Dionizy Kniaźnin, as well as from pieces by Józef Korzeniowski, Kazimierz Brodziński, Jan Nepomucen Jaśkowski, Edmund Wasilewski, Władysław Syrokomla and Jan Czeczot. The author is particularly interested in the mechanisms of romantic reinterpretation of a drama of an 18th century sentimentalist. Therefore, first she analyses the works by Kniaźnin, indicating his pionieering character in Poland and how deep-rooted he was in the ideology of the European Enlightenment. Thenshe confronts her observations with the work by Moniuszko, extracting the conventions of romantic exoticism and individualism characteristic to substantial parts of the libretto "Jawnuta" and thus presents how romantic stereotypes of a Gypsy and the Gypsy culture modified the meanings inscribed in the Enlightenment’s text.
A summary of the events organised in the Hieronim Łopaciński Regional Public Library in Lublin as part of the Moniuszko 2019 – Promesa [Moniuszko – The Promise] programme implemented by the Institute of Music and Dance on the occasion of the 200th anniversary of the composer's birth. The Library joined the celebrations of the Year of Moniuszko, by organising the project Nie taki Straszny Dwór – oswajanie Moniuszki [Not Such a Haunted Manor – Taming Moniuszko], co-financed from the funds of the Minister of Culture and National Heritage.
RU
Краткое описание мероприятий, организованных в Люблинской Воеводской Публичной Библиотеке им. Иеронима Лопацинского в рамках программы «Монюшко 2019 – Промеса», реализуемых Институтом музыки и танца по случаю двухсотлетия со дня рождения композитора. Библиотека присоединилась к празднованию Года Монюшко, реализовав проект «Не такой и Cтрашный двор – приручение Монюшко», софинансируемый министром культуры и национального наследия.
PL
Podsumowanie wydarzeń zorganizowanych w Wojewódzkiej Bibliotece Publicznej im. Hieronima Łopacińskiego w Lublinie w ramach programu „Moniuszko 2019 – Promesa” realizowanego przez Instytut Muzyki i Tańca z okazji dwusetnej rocznicy urodzin kompozytora. Biblioteka włączyła się w obchody Roku Moniuszkowskiego, realizując projekt „Nie taki Straszny Dwór – oswajanie Moniuszki”, dofinansowany ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Andrzej Hejmej, in one of his books devoted to the relationship between literature and music, poses important questions, namely “How does literature seduce music? And at the same time, how does music use literature? Why music pieces adapt works of literature? How do they coexist?”. The author also adds that “these questions only seem to be easy, but there is no universal answer.” The abovementioned issues are the subject of the present article. The research is conducted from the perspective of literary studies, including genological and, most importantly, versificational issues. The notions of musicality and vocality, which stem from linguistic order and are present in the work of the poets from the circle of Mickiewicz, which were adopted by Stanisław Moniuszko in his music, also seem to be important in this context. The article focuses on texts by poets who are not frequently analysed from this perspective, such as Jan Czeczot, Aleksander Chodźko, Antoni Kolankowski, Teofil Lenartowicz, Józef Massalski, Wincenty Pol, Jan Prusinowski, Władysław Syrokomla, Stefan Witwicki, Jan Zachariasiewicz, Józef Bohdan Zaleski.
In this article, the author tries to present the issue of blank spots in the history of Polishmusic since 1794 (the world premiere of Cud mniemany, czyli Krakowiacy i Górale [The supposedmirtacle, or Cracovians and highlanders] composed by Jan Stefani to the libretto of Wojciech Bogusławski is regarded as a symbolic beginning of national style in Polish music) up to the end of the SecondWorld War. It was a great period in history when Poland twice did not exist as a state (between1795 and 1918 and between 1939 and 1945).At the beginning the attention is drawn to the Polish music in the nineteenth century. Author describes new discoveries such as the Second Piano Quintet in E flat Major (with double bassinstead of second cello) by Józef Nowakowski (Chopin’s friend), and String Quartets op. 1 and monumentaloratorio Passio Domini Nostri Jesu Christi by Józef Elsner who was Chopin’s teacher in the Conservatory of Music in Warsaw (Elsner’s Passio discovered at the end of the twentieth century isregarded now as the most outstanding religious piece in the history of Polish music in the nineteenth century). Among other works author also mentions romantic opera Monbar (1838) by Ignacy Feliks Dobrzyński and first opera of Stanisław Moniuszko Die Schweitzerhütte (about 1839) written to the German libretto during composer’s studies at Singakademie Berlin. Addressing the issue of Polish music of the first half of the twentieth century author draws attention to the composer Eugeniusz Morawski regarded as the leading Polish author of programme music next to Mieczysław Karłowicz (unfortunately Morawski is still forgotten figure in the Polish musical life). Among others the importance of symphonic heritage of Feliks Nowowiejski, an author ofextremely popular in Europe during the second decade of twentieth century oratorio Quo vadis, is mentioned. At the end of article, the author takes up the problem of the enigmatic figure of Adolf Gużewski.The whole musical output of Gużewski, whose opera Dziewica lodowców [The Ice Maiden] was applauded in Warsaw and Russian opera houses in the second decade of the twentieth century, is now considered lost.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.