Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Selected factors of depopulation in South-Eastern Europe

100%

Zienkiewicz T. , Zienkiewicz E.

Wiadomości Statystyczne. The Polish Statistician

|

2024

|

tom 69

|

nr 2

1-17

PL

Procesy transformacyjne zachodzące na przełomie XX i XXI w. w Europie Południowo-Wschodniej, które obejmowały sferę polityczną, społeczną i gospodarczą, przy- niosły skutki w postaci negatywnych zjawisk demograficznych. Celem badania omawianego w artykule jest ocena przestrzennego zróżnicowania poziomu starości demograficznej, określenie dynamiki procesu starzenia się ludności oraz wyjaśnienie zależności pomiędzy ruchem naturalnym, dzietnością i saldem migracji w tym regionie Europy. Badanie opierało się na danych z bazy Banku Światowego za lata 1990–2020. Do określenia poziomu starości demograficznej wykorzystano metodę statyczną, a do określenia fazy starzenia się populacji – metodę dynamiczną. Saldo ruchu naturalnego zostało obliczone przy użyciu metody najmniejszych kwadratów. Z badania wynika, że w analizowa- nym okresie populacja mieszkańców Europy Południowo-Wschodniej zmniejszyła się o blisko 8 mln (12% ogółu populacji w 1990 r.). Udział osób w wieku 65 lat i więcej w populacji ogółem wzrósł z 9,6% do 18,7%, a stosunek osób w wieku 65 lat i więcej do osób poniżej 15. roku życia przekroczył 100%. Przeprowadzone badanie powinno być kontynuowane w celu zrozumienia wzorców starzenia się populacji w tym regionie, dzięki czemu łatwiejsze może się stać wprowadzenie odpowiednich polityk umożliwiających złagodzenie negatywnych skutków depopulacji.

EN

The transformation processes in the political, social, and economic spheres taking place at the turn of the twentieth and twenty-first centuries in South-Eastern Europe (SEE) resulted in negative demographic phenomena. The aim of the study discussed in the article is to assess the geographical distribution of the demographic age, determine the indices of the dynamics of the ageing process of the SEE population and explain the relationship between the natural movement, fertility and the level of migration. The study is based on the data for the years 1990-2020 from a database of the World Bank. The study used the static method to determine the structure of the demographic old age and the dynamic method to determine in which phase of ageing the population was. Natural movement balances were examined using the least squares method. The study found that the population of the SEE residents in the tested period decreased by nearly 8 million (by 12% of the SEE total population from 1990). The proportion of people aged 65 and over in the total population increased from 9.6% to 18.7%, and the ratio of residents aged 65 and over to those under 15 exceeded 100%. Further study of this phenomenon will help understand the ageing patterns of the SEE population, which may facilitate the application of specific policies designed to mitigate the negative effects of depopulation in the region.

2

The Space of Power. State Consolidation by Means of Religious Policy in the Danube Principalities in the Fourteenth to Sixteenth Centuries

84%

Grigore M. D.

Acta Poloniae Historica

|

2017

|

tom 116

PL

This article shows the close link between religious policy, especially that of the confessional option, and the politicization of space in the building processes of territorial states. The study focuses on the two Danube Principalities of Wallachia and Moldavia, which implemented their state building owing to three decisive steps: i) the jurisdictional option in favour of the Ecumenical Patriarchate in Constantinople; ii) the territorial and social implementation of the Byzantine Orthodox faith by institutional infrastructure and monastic reform; iii) the Orthodox enculturation of the two Wallachian principalities.The main goal of this chapter is to show how cultural and historical phenomena transform the abstract geographical space into the political space of a state.

3

Діяльність європейських воєнно-інструкторських місій в країнах Південно-Східної Европи на початку ХХ ст.

84%

Фалько C. A.

Проблеми всесвітньої історії

|

2021

|

nr 13

24-52

EN

This article studies one of the components of the history of modernization processes in the countries of South-Eastern Europe in the latter half of the 19th century – the early 20th century – military modernization. The purpose of research is to analyze the role of foreign military assistance in formation of military forces of Romania, Serbia, Bulgaria, Montenegro, Albania and Greece. Separate directions of military assistance provided to the countries of South-Eastern Europe in the form of military missions, training of officers in Europe, arms export and other aspects are disclosed. One of the markers of military development during the period in question was the military instructor activity of the developed European countries in the framework of military modernization of possible military allies in these countries. The lower limit of research is the Bosnian crisis in 1908 caused by annexation of Bosnia and Herzegovina by Austria-Hungary. The conflict was the reason of rapid militarization of the region. Military missions from the countries of Europe began their activity in Greece, Montenegro, Turkey. Thousands of officers from Balkan army studied in military establishments of Europe. The top limit of the research is the First world war І 1914-1918. The obvious success was attained with modernization of the armed forces of allies by military missions from Germany in Turkey and from France in Romania in that time. The work deals with the process of military modernization, i.e. the activities of military instructor missions of the leading European countries during the interwar period. The time interval of the study ranges within 1908-1918. This was the period marked by modernization of new national armies in Eastern Europe. Military missions played an important role in this complex process. The comparison of the results of transformations provides for better understanding of the regional specifics and concrete results of this form of military modernization of armed forces during the twenty-year interwar period. The method for comparing variations of military modernization of armies of Oriental countries occurring at the turn of the 20th centuries and reorganization of military forces of the countries of South-Eastern Europe is used. This method instantiates results, consequences, failures and success of military modernization. The research is relevant for studying modern processes of military modernization.

UK

Стаття досліджує одну зі складових історії модернізаційних процесів у країнах Південно-Східної Європи на початку ХХ ст. – військову модернізацію. Мета дослідження – аналіз ролі іноземної військової допомоги у створенні збройних сил Румунії, Сербії, Болгарії, Чорногорії, Албанії та Греції. Розкриваються окремі напрямки військової допомоги, наданої країнам Південно-Східної Європи у вигляді військових місій, навчання офіцерів у Європі, поставок зброї та інших аспектів. Один із маркерів військового розвитку в досліджуваний період – це військово-інструкторська діяльність розвинених держав Європи в межах військової модернізації можливих військових союзників цих країн. Робота присвячена одній зі складових процесу військової модернізації – діяльності військово-інструкторських місій провідних європейських держав у визначений період. Часовий проміжок дослідження – 1908-1918 рр. Нижньою межею дослідження є боснійська криза 1908 р., викликана анексією Австро-Угорщиною Боснії і Герцеговини. Конфлікт послужив причиною швидкої мілітаризації регіону. Воєнні місії з країн Європи починають активну діяльність в Греції, Чорногорії, Туреччині. Тисячі офіцерів з балканських армій проходять навчання у військових закладах Європи. Верхня межа дослідження – Перша світова війна 1914-1918 рр. В той час був досягнутий очевидний успіх в модернізації збройних сил союзників воєнними місіями з Німеччини в Туреччині та Франції в Румунії. Це був час модернізації нових національних армій у Східній Європі. Не останню роль у цьому складному процесі відігравали воєнні місії. Швидко й ефективно досягти якісної модернізації відсталих у розвитку армій, без інструкторської допомоги, було неможливо. Зіставлення результатів перетворень дозволяє точніше зрозуміти регіональну специфіку та конкретні результати цієї форми військової модернізації збройних сил у міжвоєнне двадцятиліття. Використовується метод порівняння варіантів військової модернізації армій країн Сходу, які відбуваються на початку ХХ ст., і реформування збройних сил держав Південно-Східної Європи. Цей метод конкретизує результати, наслідки, невдачі й успіхи військової модернізації. Дослідження є актуальним для вивчення сучасних процесів воєнної модернізації.

4

Some Issues of Regional Security in Southeastern Europe

84%

Babić M.

Studia Bezpieczeństwa Narodowego

|

2011

|

tom R. 1, Nr 2

461--481

EN

Southeastern Europe has been a tangle of historical, civilizational, political, economic, social, psychological factors that had for so many times caused political instability. Therefore, achieving stability and security in Southeastern Europe requires simultaneous implementation of measures aimed at fostering economic and social development, democratization of the internal systems, building civil society, establishing the rule of law, settling disputes of ethnic and territorial nature through peaceful means. Author focuses on the issues of stability and security issues in the region as the result of the work of international community. Efforts to bring to a successful end two of its major projects - in Bosnia and Herzegovina and Kosovo are part of a solution. The European Union - it seems - had a dilemma what steps to take in resolving the age long regional dilemmas. It had chosen regional approach through Stability Pact for Southeastern Europe, for example. At the time when the Pact was created it was expected that regional cooperation would increase among the states. It was also expected that entire region would eventually become a part of the European Union. The idea was, probably, to motivate the countries of the region for faster reforms implementation and mutual “competition”. However, it only discouraged regional initiatives.

PL

Region Europy Południowo-Wschodniej, pomimo różnych inicjatyw integracyjnych i współpracy regionalnej w przeszłości, pozostaje podzielony i niestabilny politycznie. Inicjatywy wspólnoty międzynarodowej mające na celu osiągnięcie stabilności i bezpieczeństwa w tej części Europy koncentrują się na wspieraniu rozwoju gospodarczego i społecznego, demokratyzacji systemów wewnętrznych, budowie społeczeństwa obywatelskiego, ustanowieniu rządów prawa, rozstrzygania sporów natury etnicznej i terytorialnej na drodze pokojowej, itp. Zwracając uwagę na szereg działań podjętych w tym regionie Europy, autor artykułu zauważa, że skuteczność i sukces tych inicjatyw będzie wynikiem gospodarczego i finansowego wsparcia dla regionu oraz przyspieszenia procesu przystąpienia do europejskich i euroatlantyckich organizacji, a także instytucji państw regionu. Przykładem są dwa wielkie projekty polityczne w Bośni i Hercegowinie oraz w Kosowie. Dylematem Unii Europejskiej jest mimo wszystko efektywność jej projektów w tym historycznie trudnym regionie Europy. Duża fragmentaryzacja regionu znacząco utrudnia współpracę regionalną między krajami południowo-wschodniej Europy, które potencjalnie miałyby stać się członkami UE. Integracja z Unią Europejską pozostaje jedną z nielicznych niekontrowersyjnych kwestii głównych sił politycznych w krajach regionu. Niestety nie zaowocowała ona wzmożoną współpracą w regionie, lecz umniejszyła inicjatywy regionalne.

5

Jim Samson, Music in the Balkans, Leiden 2013 Brill (= Balkan Studies Library 8), ss. 729. ISBN 978-90-04-25037-6

67%

Guzy-Pasiak J.

Muzyka

|

2018

|

tom 63

|

nr 1

121-125

6

Filling the opinio iuris vacuum on sovereignty in cyberspace: A call for the South-Eastern European States to act

67%

Hadji-Janev M.

Cybersecurity and Law

|

2021

|

tom Vol. 6 (2)

151--166

EN

There is more than one reason why South-East European States should clarify their public positions on the applicability of sovereignty as a principle or as the rule of international law while addressing the growing ambiguity in cyberspace. The article argues that strategically and legally it is in the SEE States’ interest to step up and fill the vacuum in ever needed opinio iuris on the applicability of sovereignty in cyberspace, particularly after some leading NATO States took an opposing course on the issue. Explaining the evolution in cyberspace and how this affects the Westphalian concept of sovereignty under international law the article introduces the importance of the main thesis. It then provides the rationale for the argument and explains why it is in the SEE States interest to act and express their position on the applicability of sovereignty in cyberspace under international law.

PL

Istnieje wiele powodów, żeby kraje Europy Południowo-Wschodniej doprecyzowały swoje oficjalne stanowiska w kwestii możliwości zastosowania suwerenności jako zasady lub reguły prawa międzynarodowego podczas podejmowania próby rozstrzygnięcia problemu rosnącej niejednoznaczności w cyberprzestrzeni. W niniejszym artykule przytoczono argumenty, że ze strategicznego i prawnego punktu widzenia w interesie państw Europy Południowo-Wschodniej leży podjęcie działań i wypełnienie luki w opinio iuris (przekonaniu, że określona praktyka jest obowiązującym prawem) na temat możliwości zastosowania suwerenności w cyberprzestrzeni, zwłaszcza po tym, jak niektóre przodujące kraje członkowskie NATO zajęły odmienne stanowisko w tej kwestii. Opisując ewolucję w cyberprzestrzeni oraz to, jak wpływa ona na westfalską koncepcję suwerenności w prawie międzynarodowym, artykuł pokazuje znaczenie głównej tezy. Następnie przedstawia jej uzasadnienie i wyjaśnia, dlaczego w interesie krajów Europy Południowo-Wschodniej leży podjęcie działań i zajęcie stanowiska w kwestii możliwości zastosowania suwerenności w cyberprzestrzeni na gruncie prawa międzynarodowego.

7

Mocarstwa centralne a Bałkany. Studium działań dyplomatycznych Niemiec i Austro-Węgier w Europie Południowo-Wschodniej (1909–1913)

67%

Rubacha J.

Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej

|

2018

|

tom 53

|

nr 1

PL

Półwysep Bałkański ze względu na swoje geograficzne położenie na styku „świata zachodniego” i „świata Orientu” od wieków odgrywał ważną rolę zarówno w europejskiej polityce, jak i ekonomii. Jego znaczenie znacznie wzrosło w połowie XIX w., kiedy europejskie mocarstwa wkroczyły w tzw. erę imperialną. Trudno zatem dziwić się, że w tym właśnie czasie ten niewielki region, leżący na „krańcach cywilizowanej Europy”, stał się polem zaciętej walki o strefy wpływów. W rywalizacji tej wzięły udział także Niemcy i Austro-Węgry. Jakkolwiek państwa te odmiennie postrzegały ostateczne cele, zarówno w Berlinie, jak i w Wiedniu zdawano sobie sprawę, że uzyskanie przewagi nad konkurentami może mieć istotny wpływ nie tylko na rozwój rodzimego przemysłu, który zyskiwałby nowe rynki zbytu dla swojej produkcji, ale także na kształtowanie ogólnoeuropejskiej polityki. Tymczasem zachodzące na Bałkanach na początku XX w. procesy i głębokie zmiany, błędnie oceniane i bagatelizowane przez dyplomację mocarstw centralnych, przesądziły o dotkliwej porażce, którą poniosły one w walce o ugruntowanie swej pozycji w Europie Południowo-Wschodniej.Due to its geographical location nestled between the “Western World” and the “World of the Orient”, the Balkan Peninsula has for centuries been playing an important part both in European politics, and economy. Its significance increased sharply in the mid-nineteenth century, after the European powers entered the so-called imperial era. It is therefore not surprising that at that time this relatively small region at “the end of the civilised world” became the battlefield for zones of influence. The rivalry was also joined by Germany and Austro-Hungary. And although these states had different ultimate ends, it was known both in Berlin, and in Vienna that the advantage over the competitors and opponents could have a great impact not only on the development of national industry, which would gain a new ready market, but also on the shape of European policy. However, the processes of deep changes and transformations that occurred in the Balkans in the early twentieth century, wrongly identified and underestimated by the Central Powers, determined their abject failure in the attempts to strengthen their position in South-Eastern Europe.

8

Peace-Making and Geography afer the First World War

59%

Górny M.

Res Gestae. Czasopismo Historyczne

|

2022

|

tom 14

139-149

EN

During the First World War, and later, geographers from East Central and South-Eastern Europe formulated several argumentative strategies to support territorial demands. Initially, the predominating idea was the one of ethnic borders, which were an expression of the right to self-determination as well as the most significant correction for strategic and economic justifications. Soon, however, the experts present at the peace conference became convinced that arguments other than ethnic arguments should be used. These arguments contained, among other motifs, culture and civilization. The most active among the experts in this respect were eminent scholars from Poland (e.g. Eugeniusz Romer), Czechoslovakia (e.g. Jan Kapras), Ukraine (Stepan Rudnytsky), Yugoslavia (Jovan Cvijić), Romania (Simion Mehedinţi) and Germany (Albrecht Penck, Wilhelm Volz). Most of them continued this line of thinking in the inter-war period, contributing to the creation of their respective national varieties of geopolitics.