Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Oskar Kolberg’s Volume on “Łużyce” [Lusatia]

100%

Nowak T.

|

nr 1

EN

Oskar Kolberg never visited Lusatia, and did not come in direct contact with the Sorbs. Still, hoping to carry out his original project of a collection of melodies from all Slavic nations, Kolberg could not ignore Lusatian songs and dances. The volume Materiały do etnografii Słowian Zachodnich i Południowych, Part 1: Łużyce is made up of three sections. The first one contains Kolberg’s translations to the Polish language and excerpts from Jan Arnošt Smoler’s monumental work Volkslieder der Sorben in der Ober- und Niederlausitz / Pěsnički hornich a delnich Łužiskich Serbow. The second part includes Sorbian materials from the collection of Andrzej Kucharski, who in the years 1826–1827 studied the history, literature and language of Lusatians. The third part contains Kolberg’s own rather scarce lexical and bibliographical notes. The aim of this article is to take note of a not-sowell- known volume of Kolberg’s folk-musical collection and to discuss the meaning of this publication nowadays.

2

Piękno i estetyka życia społecznego ludności wiejskiej we wschodniej części Dolnych Łużyc w XIX i XX wieku do 1945 roku w świetle strojów ludowych.

84%

Łachowska A.

Relacje. Studia z nauk społecznych

|

2018

|

nr 5

175-192

EN

The source material was compiled while carrying field studies in the eastern part of Lower Lusatia, on the area of Germany, and concerns the folk culture of the rural residents who were displaced from this territory in 1945. Analyses of collected artifacts shows the beauty and aesthetics of social life, particularly in the context of the folk costumes. They are a testimony of the cultural fraction of the rural community who did not import the popular that time urban fashion. It is worth emphasising that vitality of festive clothes was connected with the activity and creativity of the then women. Made by them Sunday best indicated successive stages of the religious and calendar life, as well in a particular household, as in the whole community life. The language was germanised but awareness of ethnicity, the tradition, annual customs, rituals and folk costumes remained unchanged and had not gone out of use by the year 1945 and even today they are still preserving. The mentioned above components of social life, in connection with the need of beauty and aesthetic, have guaranteed the persistent intergenerational and cultural transfer.

PL

Zebrany materiał źródłowy w toku badań terenowych, wśród przedwojennych mieszkańców wsi wschodniej części Dolnych Łużyc, ukazuje piękno i estetykę życia społecznego. Wszystkie opisane stroje ludowe są świadectwem zjawisk kulturowych społeczności wiejskiej, która nie przejęła tak popularnej wówczas mody miejskiej. Język uległ zgermanizowaniu, lecz świadomość etniczna, tradycja, zwyczaje doroczne i obrzędowe, stroje ślubne związane z najważniejszym wydarzeniem w życiu człowieka pozostały trwałe, niezmienne i nie wyszły z użycia do 1945 roku. Należy zauważyć, iż żywotność odświętnych kreacji była związana z aktywnością i kreatywnością kobiecą, a szycie odświętnej odzieży wyznaczało kolejne etapy życia religijnego i kalendarzowego w gospodarstwie domowym i w całej społeczności.

3

Wielkanoc na Łużycach – zwyczaje i słownictwo

84%

Bura R.

|

nr 1/2(21/22)

127-138

PL

Dla każdej mniejszości narodowej pielęgnowanie tradycji i zwyczajów jest ważnym wykładnikiem tożsamości. Podobnie jest w przypadku mniejszości łużyckiej, dla której zwyczaje są istotnym elementem jednoczącym i pogłębiającym jej świadomość narodową, a także ważną częścią życia tego narodu. Wśród łużyckich zwyczajów miejsce szczególne zajmują tradycje związane z Wielkanocą. Należą do nich m.in.: zdobienie pisanek, śpiewy wielkanocne, wielkoczwartkowe podarki dla dzieci, chodzenie po wielkanocną wodę, kulanie pisanek, palenie ogni wielkanocnych czy konne procesje w Wielką Niedzielę.

EN

For every national minority cultivating traditions and customs is an important factor of identity. The same applies to the Lusatian minority, for which customs are expressions unifying and deepening their national awareness as well as playing an important part in their way of life. Among the Lusatian customs, a special place is occupied by traditions related to Easter. These include decorating Easter eggs, Easter singing, Holy Thursday presents for children, fetching Easter water, rolling Easter eggs, Easter Fire or the Easter Riders on Easter Sunday.

4

Национальное самосознание и интеграционные процессы лужицких сербов в Германской империи Часть II: От первой миров войны до наших дней (от 1914 года до начала XXI в.)

67%

Matelski D.

Nowa Polityka Wschodnia

|

2014

|

tom 2(7)

182-209

EN

The First World War (1914–1918) was inextricably connected with regular conscription. Undoubtedly it had a huge impact on reducing the population of Sorbs in Germany. Their number decreased from 102 801 to 70 998 people between the censuses in 1910 and 1925. After World War I, Lusatia failed to become a country independent of the German Empire. On 7 October 1925 the national organizations of Sorbs united (Maćica Serbska, Domowina, Lusatian Alliance) and established the Wendish People’s Party, which on 26 January 1924 accessed the Association of National Minorities in Germany. The Association’s publication was the monthly “Kulturwille” (since January 1926 “Kulturwehr”), which was issued until 1938. Its editor was a Sorb – Jan Skala (1889–1945). The censuses of 1925 and 1933 claimed that nearly 73,000 Sorbs lived in Germany. Under Hitler all Sorbian associations were dissolved and in both parts of Lusatia more than 60 Sorb ian place names were removed and replaced by German ones. The years of World War II (1939–1945) is the most tragic period in the history of the Sorbs – a period of even worse persecutions, arrests, taking the Sorbs to the concentration camps, the destruction of their properties, the suppression of all forms of autonomy and selforganization. Freedom from Fascism was given to the Sorbs on 6 April 1945 by troops of First Ukrainian Front and the Polish Second Army. On 23 March 1948 – under pressure from the Soviet occupation authorities – the National Parliament of Saxony (Landtag) passed a law guaranteeing the rights of the Sorbs. GDR authorities sought to reduce the population of the Sorbs and the use of Sorbian language. Only after the absorption of the GDR by the FRG – called the second unification of Germany – on 3 October 1990, the Sorbian population began to use civil rights emerging from the Basic Law of the FRG. Currently about 60,000 Sorbs live in Germany, out of which 20,000 in Brandenburg (Protestants) speaking Lower Sorbian (similar to Polish), and 40,000 in Saxony (Catholics) speaking Upper Sorbian (similar to Czech). The majority are elderly people (60 and over). Younger generation speaks almost exclusively German.

RU

Первая мировая война (1914–1918) была неразрывно связана с массовым призывом в армию. Это имело, несомненно, большое влияние на снижение популяции лужичан в Германии. Их число уменьшилось между переписями 1910 и 1925 гг., с 102 801 до 70 998 человек. После Первой мировой войны не удалось выделить Лужицы как независимого от Германии государства. 7 октября 1925 года имело место слияние национальных лужицких организаций (Отчизна лужицкая, Домовина, Лужицкая народная партия) и создание лужицкого народного совета, который 26 января 1924 г. Приступил к Ассоциации национальных меньшинств в Германии. Печатным органом Союза был ежемесячник «Kulturwille» (с января 1926 г. «Kulturwehr»), который не появился до 1938 г. Его редактором был лужичанин Ян Скала (1889–1945). Переписи с 1925 и 1933 гг. сообщили, что в Германии, где проживает почти 73 тыс. лужичан. При Гитлере расторгнуты были все лужицкие орга- низации и в обеих частях Лужицы более чем 60 лужицких наименований мест были заменены немецкими. Годы Второй мировой войны (1939–1945) является наиболее трагическим периодом в истории лужичан – это время еще более жестких преследований, арестов, закрывания лужичан в концлагерях, уничтожения их имущества, подавления всех форм автономии и самоорганизации. Свободу от нацизма лужичаном 6 апреля 1945 г. привели войска I Украинского фронта Красной Армии и Второй польской ар- мии. 23 марта 1948 г. – под давлением советских оккупационных властей– Национальный парламент (Landtag) Саксонии принял закон, гарантиру-ющий права лужичаном. Власть ГДР пыталась уменьшить население лужичан и использования лужицкого языка. Только после поглощения ГДР Федеративной Республикой Германии – называемого вторым объединени- ем Германии – 3 октября 1990 г., лужицкое население стало использовать гражданские свободы в соответствии с Основным Законом ФРГ. В настоящее время в Германии проживает около 60 тысяч лужичан, из которых 20 000 в Бранденбурге (протестанты) –говорящий по-нижнелужицки (похожий на польский язык), и 40 000 в Саксонии (католиков) – говорящий по-верхнелужицки (похожий на чешский язык). Большинство из них – по- жилые люди (60 лет и больше). Младшие говорят почти исключительно на немецком языке.

5

Gerald Stone, Slav Outposts in Central European History : The Wends, Sorbs and Kashubs. – Bloomsbury Academic An Imprint of Bloomsbury Publishing Plc, 2016. – 398 s.

67%

Popowska-Taborska H.

|

tom 65

136-138

6

Językowy obraz łużyckich zwyczajów

67%

Bura R.

|

2023

|

nr 2 (28)

41-50

PL

Praktykowanie zwyczajów i obrzędów jest bardzo ważnym elementem jednoczącym Łużyczan, a także wykładnikiem tożsamości narodowej tej słowiańskiej mniejszości w Niemczech. Przywiązanie do tradycji i zwyczajów znajduje odzwierciedlenie również w języku. Zgromadzony materiał językowy (blisko 80 górnołużyckich frazeologizmów i przysłów) obrazuje wiele ciekawych łużyckich zwyczajów. Odzwierciedlone w nim zostały przede wszystkim te tradycje i zwyczaje, które pozostają w ścisłym związku z religią, jak np. niektóre zwyczaje wielkanocne czy tradycja odpustów.

EN

Practicing customs and rituals is a very important element that unites the Sorbs, as well as an exponent of the national identity of this Slavic minority in Germany. Attachment to tradition and customs is also reflected in the language. The collected linguistic material (nearly 80 Upper Sorbian idioms and proverbs) illustrates many interesting Sorbian customs. It reflects mainly those traditions and customs that are closely related to faith, such as some Easter customs or the tradition of indulgence feasts/parish festival.