Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Ukraińcy w Senacie II Rzeczypospolitej (1922–1939) — portret zbiorowy

100%

Szumiło M.

Przegląd Sejmowy

|

2020

|

nr 4(159)

165-187

EN

Ukrainians were the most numerous national minority in the Senate of the Second Polish Republic. They sat in the Senate continuously for five terms: from 1922 to 1939. A total of 28 representatives of the Ukrainian population came through the Senate benches. The purpose of this article is to sketch a group portrait of Ukrainian senators. Their political identity (party and club affiliation), socio-demographic characteristics (age, social background, education, profession and social status) and career paths were analyzed. The article discusses also subsequent history of the Ukrainian senators. To sum up, Ukrainian senators belonged to the parliamentary elite mostly because of how they used their education, social status and their extraordinary personalities to the benefit of culture, education, economy and local government. The authority of the representatives of the Parliament in local communities was also built by their commitment to the fight for the independence of Ukraine.

2

Większościowy system wyborczy do Senatu RP – postulat i analiza konsekwencji wprowadzenia wymogu większości bezwzględnej

88%

STOŚ K.

|

2022

|

nr Nr 12

175-194

EN

The Polish Senate’s electoral system is based on the majority formula for 33 years. The Electoral Code introduced a new element – single-member constituencies, which, in combination with the relative majority, imply the danger of omitting significant part of votes and the threat of winning by candidates with no majority support. The postulate of an absolute majority with the possibility of a second round of voting seems to be a solution supporting chamber’s representativeness and accepted in doctrine. The author also examines the last three elections in terms of the influence of the required majority on their results. The conclusions confirm the legitimacy of the formulated postulate and indicate the need of comprehensive reform of the Senate’s electoral system.

3

Przyczyny i polityczne skutki wyborów uzupełniających do Senatu RP

71%

Leszczyńska K.

Przegląd Politologiczny

|

2018

|

nr 2

139-152

EN

In the opinion of Polish politicians, by-elections to the Senate of the Republic of Poland have a barometer function, reflecting the political climate in the society. The objective of the present article is to indicate the reasons for and political consequences of mid-term expiry of senators’ mandates. In comparing the research results obtained by analyzing the topic of this article we attempted to answer the following research questions: 1) what factors influence the expiry of senators’ mandates in Poland?; 2) what is voter turnout in these elections, when compared to the ordinary elections to the Polish parliament (Sejm and Senate)? 3) to what extent do the by-elections to the Senate influence the change in its political composition?; 4) do they form a credible barometer of the political climate in the society? The research methods applied (institutional-legal, statistical, and comparative) allowed us to formulate our conclusion. So far, 44 senators’ mandates (4.9%) have expired. The main reasons for that have been death (36.4%), appointment to high public offices (22.8%), or being elected EMP (15.9%). The Senate by-elections have been conducted 37 times, and they have usually generated limited interest of voters (usually around 7%). Nevertheless, in several cases their results signalled the upcoming political change (by-elections in the IV, V and VIII terms) or the continuation of the existing political arrangement (by-elections in the VI term of office). The general efficiency of this forecast is rather elusive; it turned out to be correct in four out of seven terms of Senate.

PL

Wybory uzupełniające do Senatu RP w ocenie polskich polityków spełniają funkcję barometru odzwierciedlającego nastroje polityczne społeczeństwa. Celem artykułu jest wskazanie przyczyn i politycznych skutków wygasania mandatu senatora w trakcie kadencji. Porównując wyniki badań, uzyskane w rezultacie analizy zagadnienia określonego w tytule artykułu, podjęto próbę odpowiedzi na następujące pytania badawcze: 1) jakie czynniki wpływają na wygaśnięcie mandatu senatora w Polsce?; 2) jak kształtuje się frekwencja w tych wyborach na tle frekwencji w wyborach do Sejmu i Senatu?; 3) w jakim stopniu wybory uzupełniające do Senatu wpływają na zmianę jego kompozycji politycznej?; 4) czy stanowią one wiarygodny barometr nastrojów politycznych społeczeństwa? Zastosowane metody badawcze (instytucjonalno-prawna, statystyczna, porównawcza) pozwoliły sformułować wnioski. Dotychczas wygasło 44 mandaty senatorskie (4,9%). Głównymi przyczynami były: śmierć (36,4%), objęcie ważnych stanowisk publicznych (22,8%) i wybór na posła do PE (15,9%). Przeprowadzone 37 razy elekcje uzupełniające do Senatu z reguły wywoływały niewielkie zainteresowanie wyborców (najczęściej około 7%). Jednak zdarzało się, że ich wyniki sygnalizowały nadchodzącą zmianę polityczną (elekcje uzupełniające w IV, V i VIII kadencji) lub kontynuację istniejącego układu politycznego (elekcje uzupełniające w VI kadencji). Skuteczność tego prognostyka jest dość zawodna; okazała się trafna w czterech z siedmiu kadencji Senatu.

4

Senat RP jako efekt kompromisu "okrąłego stołu"

63%

Leszczyńska-Wichmanowska K.

Polityka i Społeczeństwo

|

2021

|

tom 19

|

nr 4

79-93

EN

The objective of the present article is to systematize the knowledge about the political conditions that in 1989 were decisive for the restoration of the Senate with quite limited powers. The reasoning consists of an introduction, two main parts listed in chronological order, and a conclusion. The article presents the concepts of reactivation of the second chamber of parliament, which usually appeared in the years of Polish socio-political crises, and then goes on to present the political and constitutional effect of negotiations on the Senate at the "Polish round table". The main result of the research carried out is the fact that the 1989 Senate decision, part of the consensus enabling the "Polish round table" agreement to be reached, resulted in fully democratic elections to the Second House, in which the political opposition won 99 out of 100 senatorial seats. The success of "Solidarity" did not have any real impact on the practice of governance, because (apart from the election of the president) the Senate had no major influence on the then existing system of power. However, the unprecedented victory of the opposition in this election undoubtedly gave an impulse to take steps to establish the cabinet of Tadeusz Mazowiecki - the first non-communist prime minister, who initiated the political process of establishing democracy and a free market economy.

PL

Celem artykułu jest usystematyzowanie wiedzy na temat uwarunkowań politycznych, które w 1989 r. przesądziły o przywróceniu Senatu wyposażonego w dość ograniczone uprawnienia. Wywód składa się ze wstępu, dwóch zasadniczych części ujętych w sposób chronologiczny oraz zakończenia. W artykule zaprezentowano koncepcje reaktywacji izby drugiej parlamentu, które pojawiały się zazwyczaj w latach polskich kryzysów społeczno-politycznych, a następnie ukazano polityczny i konstytucyjny efekt negocjacji w sprawie Senatu przy "okrągłym stole". Głównym rezultatem przeprowadzonych badań jest fakt, że decyzja w kwestii Senatu w 1989 r., będąca częścią konsensusu umożliwiającego zawarcie porozumienia przy „okrągłym stole" skutkowała w pełni demokratycznymi wyborami do izby drugiej, w których opozycja polityczna zdobyła 99 ze 100 mandatów senatorskich. Sukces "Solidarności" nie oddziaływał w realny sposób na praktykę rządzenia, ponieważ (poza wyborem prezydenta) Senat nie miał większego wpływu na istniejący wówczas układ władzy. Jednak bezprecedensowe zwycięstwo opozycji w tej elekcji niewątpliwie dało impuls do podjęcia działań związanych z utworzeniem gabinetu Tadeusza Mazowieckiego – pierwszego niekomunistycznego premiera, który rozpoczął proces polityczny ustanawiający demokrację i gospodarkę wolnorynkową. Wstęp Istotny powód przywrócenia Senatu w 1989 r., poza odwołaniem się do tradycji parlamentarnych I Rzeczypospolitej Polskiej, stanowiło jego uczestnictwo w procesie ustawodawczym. Nie przyznano jednak równej pozycji obu organom legislatywy. Odtworzono ukształtowany model dwuizbowości nierównoprawnej nazywany także dwuizbowością niesymetryczną lub dwuizbowością nierównorzędną. Powtórzyła się więc historia sprzed prawie siedemdziesięciu lat, gdy w wyniku kompromisu umożliwiającego w ogóle uchwalenie Ustawy zasadniczej w dniu 17 marca 1921 r., reaktywowano Senat o bardzo ograniczonych kompetencjach. Po wyborach parlamentarnych w 1989 r. zdominowany przez „Solidarność” (w 99%) Senat I kadencji okazał się być przeciwwagą dla wyłonionego na podstawie „kontraktu politycznego” Sejmu X kadencji. Izba druga mogła w zasadzie odrzucić każdą ustawę uchwaloną przez izbę pierwszą, ponieważ obalenie jej sprzeciwu 2/3 głosów (307 mandatów) w zasadzie było niemożliwe bez zgody solidarnościowych posłów, którzy dysponowali 166 mandatami w Sejmie. Wybory z 1989 r. dały więc Senatowi wyposażonemu w niewielkie kompetencje konstytucyjne stosunkowo silną legitymację polityczną. Jednak już w niespełna rok od pierwszego posiedzenia izby drugiej zaczęto podważać sens jej istnienia. Koncepcje likwidacji Senatu reaktywowanego w 1989 r. lub przeprowadzenia jego reformy nie były wyłącznie hasłami politycznymi formułowanymi w okresie kampanii wyborczych. One istniały, i tylko przed kolejnymi elekcjami do Sejmu i Senatu akcentowane były ze zdwojoną siłą, ponieważ wiele ugrupowań określony model parlamentu (jednoizbowy lub dwuizbowy) włączyło do swoich programów politycznych. Wprawdzie izba druga wpisała się w polski system polityczny, ale nadal pojawiają wątpliwości dotyczące zasadności jej funkcjonowania. W artykule podjęto weryfikację hipotezy badawczej, w której założono, iż reaktywacja Senatu nie była wynikiem starannie przygotowanej koncepcji tylko efektem kalkulacji politycznej. Rozstrzygnięciu tak sformułowanego problemu służą pytania badawcze: - czy istnieje powiązanie między dwuizbowością parlamentu a suwerennością państwa polskiego w jej tradycyjnym rozumieniu? - czy "Solidarność" w latach 1980-1981 opracowała program zakładający reaktywowanie "Senatu", jak np. w odniesieniu do samorządu terytorialnego? - czy w sprawie Senatu tożsame były rozwiązania koncepcyjne (ustalone przy "okrągłym stole") i legislacyjne (uchwalone przez Sejm PRL IX kadencji)? Zastosowano następujące metody badawcze: wybrane metody historyczne, metodę systemową, metodę instytucjonalno-prawną. Przy ich pomocy przeprowadzono analizę uwarunkowań politycznych, które w 1989 r. przesądziły o przywróceniu Senatu wyposażonego w dość ograniczone uprawnienia, z perspektywy celów określonych w artykule oraz dokonano przeglądu i konsolidacji rozproszonych danych pochodzących z różnych źródeł (akty prawne, dokumenty źródłowe, opracowania naukowe, publicystyka czasopiśmiennicza, raport z badań Centrum Badania Opinii Społecznej (CBOS), relacje i konsultacje autorów rozwiązań systemowych w 1989 r.).

5

Kobiety w jednomandatowych okręgach wyborczych do Senatu RP

63%

Leszczyńska-Wichmanowska K.

|

tom 20

|

nr 3

92-107

EN

The objective of the present article is to identify and assess gender disproportions in elections to the Senate of the Republic of Poland in single member constituencies (SMC) in 2011, 2015 and 2019. The subject literature expresses an opinion that SMCs exclude women from the bodies of the legislative power, because it is much less likely that they will be appointed candidates in the party structures dominated by men. The lack of empirical data regarding gender disparities in three elections to the Senate of the Republic of Poland prompted us to conduct research in this area. The article presents the results of the analysis of the participation of women in the Polish Senate elections, which were held ten times since the "round table" talks, with particular emphasis on the election campaigns and their results in 2011, 2015 and 2019, i.e. after the introduction of the SMCs.

PL

Celem artykułu jest identyfikacja i ocena dysproporcji płci w elekcjach do Senatu RP w jednomandatowych okręgach wyborczych (JOW) w latach 2011, 2015, 2019. W literaturze przedmiotu funkcjonuje opinia, iż JOW wykluczają kobiety z organów władzy ustawodawczej, ponieważ jest o wiele mniej prawdopodobne, że zostaną wskazane jako kandydatki w zdominowanych przez mężczyzn strukturach partyjnych. Brak danych empirycznych odnośnie do dysproporcji płci w trzech elekcjach do Senatu RP skutkował przeprowadzeniem badań w tym zakresie. W artykule przedstawiono wyniki analizy udziału kobiet w wyborach do Senatu RP po „okrągłym stole”, które odbyły się dziesięciokrotnie, ze szczególnym uwzględnieniem kampanii wyborczych i ich rezultatów w latach 2011, 2015 i 2019, czyli po wprowadzeniu JOW.