Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Sobory powszechne w epoce późnego cesarstwa (IV–VI w.)

100%

Piechocka-Kłos M.

Studia Warmińskie

|

2011

|

nr 48

291-205

EN

The purpose of the paper is the presentation of the mutual political-religious relations between civil and religious authority in the time of the late Roman Empire. The main problem are the universal councils in this context. The paper concentrates on the presentation of course, role, meaning and circumstances of the collecting of this councils. The article doesn’t talk over the peculiar canons of the church law. The deeper analysis concerns to this council which took place from IV. to VI. Century: Nice (325), Constantinople I (381), Ephesus (431), Chalcedon (451) and Constantinople II (553). In IV–VI centuries, when the emperors gave the acts protecting the state before the different dangers, the church did the same. The analysis of the documents presents some similarities between state and church. We can assert, that this assemblies doesn’t have the legislative and judicial power beyond the border of the dioceses of the participating bishops. They were the expression of the church consciousness. Thanks to the intrinsic value and the high level of the features of their participants, the councils have the great recognition. The consequence of this recognition was the lesser or more universal power of the law.

2

Tyberiusz według Jacka Bocheńskiego

100%

Morawiec A. , Morawiec A.

Zagadnienia Rodzajów Literackich

|

2016

|

tom 59/119 z. 3

31-39

EN

The article contains the interpretation of Jacek Bocheński’s Tyberiusz Cezar (2009). This historical novel, which is a polemic with the “black legend” of the Emperor Tiberius, created by Roman historians, especially Tacitus and Suetonius, takes the issue of the historical truth, entanglement in political power, as well as the state of contemporary culture.

3

Some intellectuals in Tacitus and Pliny the Younger

86%

Pigoń J.

Classica Cracoviensia

|

2015

|

nr 18

311-334

EN

The paper provides a (far from exhaustive) overview of references found in Tacitus’ historical works (Annales, Historiae, Agricola) and in Pliny the Younger’s Epistulae to people who may be defined as “intellectuals”, notably to orators, historians and philosophers. The historian Tacitus is, in general terms, somewhat uninterested in those people in their capacity as men of letters; his focus is, rather, on their involvement in Roman politics (but he makes some interesting side-comments on their intellectual activity). Pliny, on the other hand, is more inclined to emphasize their mental pursuits and, also, to praise their achievements. However, a closer reading of passages devoted to such intellectuals in the Epistulae reveals that he uses them to promote his own image as an ideal Roman, devoted not only to studia but also to officia publica and officia amicorum, and an upholder of humanitas.

4

The capture Hatrā in light of military and political activities of Ardašīr I

86%

MAKSYMIUK K.

Historia i Świat

|

2017

|

nr 6

89-95

EN

Hatrā was a city in Upper Mesopotamia which gained strategic importance in Irano-Roman border zone in 2nd century AD and managed to successfully resist the attempts of capturing by the Roman army. Power shift in Iran which resulted in taking over of Iranian throne by Ardašīr I (224-242) changed the situation of Hatrā. Below considerations are an attempt to analyze economic, political and first of all military factors which allowed capturing the city in 240/241 by the Sasanian army.

5

Securitas Rei Publice - Aspekty polityki bezpieczeństwa państwa w mennictwie Cesarstwa Rzymskiego

72%

Zając B.

Przegląd Bezpieczeństwa Wewnętrznego

|

2014

|

tom 6

|

nr 11

37-42

PL

Bezpieczeństwo państwa jest jedną z najważniejszych wartości, która wpływa na rozwój i funkcjonowanie społeczeństwa. Polska polityka jest uzależniona od działań prezydenta i premiera, a także innych organów monitorujących oraz analizujących zagrożenia wewnętrzne i zewnętrzne, w celu uniknięcia ryzyka utraty stabilności narodowej. W Cesarstwie Rzymskim odpowiedzialność w tej kwestii ponosił panujący cesarz. Podstawowym celem artykułu jest zaprezentowanie wymiaru polityki bezpieczeństwa na terytorium Rzymu w czasach antycznych, a także omówienie jednego z jej podstawowych nośników, jakim była numizmatyka. Powszechnie wykorzystywanym narzędziem kształtującym postawy społeczeństwa w Cesarstwie Rzymskim była propaganda, która miała służyć przede wszystkim umocnieniu pozycji władcy, podkreśleniu jego najważniejszych przymiotów, niezbędnych do sprawowania rządów w państwie. Współczesnym nośnikiem propagandowym są telewizja, prasa i radio. W państwie rzymskim te funkcje pełniły między innymi monety, które, będąc w obiegu na całym, rozległym terytorium państwa rzymskiego, przekazywały program polityczny i ideologię cesarza. Jedną z wartości nadrzędnych często bitych na emisjach władców była Securitas, odnosząca się do stabilizacji i pokoju Cesarstwa Rzymskiego. Pierwsze monety opatrzone wyobrażeniem bezpieczeństwa bito w czasach Nerona, w 63–64 r. n.e. Legendy odzwierciedlające dobrobyt i brak zagrożenia Imperium – „SECVRITAS REI PVBLICAE” – pojawiły się w okresie późnego Cesarstwa, w czasie rządów Konstantyna Wielkiego i Licyniusza II. W IV w. unormował się nowy porządek ustrojowy, stąd niezbędna do podkreślenia pomyślnych wydarzeń czy pokoju była idea bezpieczeństwa rozpowszechniana przez cesarza. Zarządzanie bezpieczeństwem w czasach antycznych i realiach współczesnych ma charakter nieco odmienny, w obu okresach jednak należy podkreślić ponadczasową wartość i znaczenie stabilizacji, dobrobytu oraz pokoju każdego organizmu państwowego. W Cesarstwie Rzymskim jednym z nośników idei bezpieczeństwa były monety, w czasach dzisiejszych natomiast funkcję tę pełnią radio, telewizja i prasa. Bezpieczeństwo państwa jest jednym z najważniejszych warunków istnienia państwa, stąd jest niezwykle mocno akcentowane w przekaźnikach codziennego użytku.

EN

Security of state is one of the most important values, which affects the development and society. The security strategy of Poland depends on actions of the president, prime minister and other persons who monitor and investigate internal and external risks so as to avoid any threats to national stability. In the Roman Empire the responsibility for this strategy was resting upon the reigning emperor. The main purpose of this paper is to present the ideology of security in antique Rome and introduce the basic instruments used to archive it, which was numismatics. Propaganda was one of the most popular instrument in the Roman Empire. Without any doubt it was reinforcing the position of the ruler and his most important qualities. Nowadays propaganda is spread by television, press or radio. In the Roman Empire this function was implemented by coins. The images on cons transmitted the whole political programs and emperors’ ideologies.. One of the overarching and very popular values struck on the monetary emissions was Securitas, which was related to the stability and peace of Roman Empire. First coins with image personifying security were struck during the reign of Nero, in AD 63/64. Legends directly related to prosperity of the Empire – SECVRITAS REI PVBLICAE – appeared in Late Roman Empire, during the reign of Constantine the Great and Licinius II. In 4th century a new constitutional order was introduced. Therefore, it was very important and vital for the state to emphasize the happy events or peace through the idea, widely spread by emperor. Management of security in antique times and modern reality differ in nature. Nevertheless, in both periods the timeless values and stability should be emphasized along with prosperity and peace. In the Roman Empire one of the instruments were coins, in our times this function is being played by the mass media. Undoubtedly, the security of state is one of the most important attributes, which ought to be widely seen in both: ancient and modern times.

6

IMPORTOWANE NACZYNIA SZKLANE W CHINACH W I TYSIĄCLECIU N.E.

72%

Żuchowska M.

Archeologia Polski

|

2016

|

tom 61

77-112

EN

Although glass was manufactured in China as early as 2nd half of the 1st millennium BC and the locally developed technologies allowed the production of both opaque glass, resembling nephrite, and translucent glass, still the multicolor, made of translucent glass vessels originating from Mediterranean and Iranian workshops were highly valued among the Chinese elites, especially in the 1st half of the 1st millennium A.D. The Author discusses the finds of imported glass vessels on China territory in the context of the local glass production development, as well as problems related to glass distribution, its function and value.

7

Elementy filozofii cynickiej w edukacji szkolnej w okresie późnego Cesarstwa Rzymskiego

72%

Szoka A. I.

In Gremium. Studia nad Historią, Kulturą i Polityką

|

2017

|

tom 11

53-66

PL

Filozofia cynicka znajdowała swoich zwolenników do końca IV wieku po Chr. Wśród najważniejszych źródeł, które przedstawiają działalność cyników w schyłkowym okresie są dwie mowy cesarza rzymskiego Juliana (361-363). W obu mowach władca surowo napomniał współczesnych cyników za odejście od zasad pierwotnego cynizmu. Julian posiadał rozległą wiedzę na temat filozofii cynickiej i jej założycieli: Antystenesa, Diogenesa z Synopy, Kratesa z Teb. Prawdopodobnie wiadomości te posiadł w ramach studiów filozoficznych. Jednakże nie jest wykluczone, że przyszły cesarz zetknął się z cynizmem znacznie wcześniej, w początkach swojej edukacji w Nikomedii między 338-342. Podstawowe zasady cynickiej filozofii, a przede wszystkim postać słynnego Diogenesa Psa, były przedstawiane uczniom w greckiej szkole w ramach kursu czytania i pisania. Wynikało to z szerokiej popularności greckiej chrei, w której filozof z Synopy był głównym bohaterem. Podobnie, chreie z Diogenesem jako główną, wypowiadającą się postacią były stosowane na wyższych poziomach edukacji, obejmujących również szkoły retoryczne. Tak duża popularności cynickiej chrei na szkole uczącej dzieci czytania i pisania potwierdzona jest przez teksty szkolne, które zachowały się wśród papirusów oraz podręczników sztuki retorycznej. Nie można również wykluczyć, że w niektórych przypadkach uczniowie wybierali cynicki model życia pod wpływem postaci Diogenesa i zasad cynizmu, z którymi zapoznawali się w ramach podstawowej edukacji. ramach podstawowej edukacji.

EN

Ancient Cynicism was a philosophy practiced up to the 4 th century A.D. Among the key sources that describe the activities of Cynics during this period are two speeches by the Roman emperor, Julian (361-363). Within these two speeches he criticized the contemporary supporters of Cynicism. Julian had an extensive knowledge about the rules of Cynicism and about the lives of its founders: Antisthenes, Diogenes of Sinope, and Crates of Thebes. He possibly acquired this knowledge during his philosophical studies. It is possible, however, that the future emperor came into contact with cynicism much earlier, during a period of his primary education in Nicomedia between 338 and 342. Elements of Cynicism, especially the figure of the famous Diogenes the Dog, were presented at the Greek-speaking school in reading and writing courses. It was so because of the widespread popularity of Greek chreia in which the Sinopean philosopher was a main character. The chreiae with Diogenes as the main figure were also used in higher levels of education, including the schools of rhetoric. Such popularity of Cynic chreia in primary education is confirmed by the texts used in the classroom, preserved among the papyri, and in the handbooks of rhetorical art. We can’t exclude that in some cases young students chose a Cynic lifestyle under the influence of the philosophy of Cynicism and the legend of Diogenes, which he learned about during his primary education.

8

Aspects of the integration of the periphery in the Roman empire.

72%

Vanacker W.

Kultura i Polityka

|

2010

|

nr 7

11-28

EN

This survey of ancient sources and contemporary theories on Romanization permits us to gain insight into a number of aspects of the integration of the western provinces of the Roman Empire. While Roman literary sources speak in denigrating terms about the (culture of the) subjugated peoples and celebrate Roman domination, the Roman Empire was characterized by its remarkably inclusive character. The affiliation with Roman culture and the acquirement of Roman citizenship provided opportunities to the indigenous elites in the periphery to maintain local social, political and economic power, and to pursue an imperial career. These processes, which were crucial for the empire’s prolonged existence, may have entailed the development of a different type of coreness and peripherality within local peripheral communities, defined by the (deliberated) adoption of Roman traits.

PL

Analiza licznych materiałów źródłowych oraz współczesnych teorii dotyczących zjawiska romanizacji pozwala lepiej zrozumieć różne aspekty integracji prowincji zachodnich z Imperium Rzymskim. Z jednej strony, źródła rzymskie mówią pejoratywnie o kulturach ludów podbitych, z drugiej strony, chwalą rzymskie panowanie. Imperium Romanum miało bowiem niezwykle inkluzywny charakter. Afiliacja z kulturą rzymską oraz uzyskanie obywatelstwa rzymskiego dawało miejscowym elitom peryferii możliwość utrzymania politycznej i ekonomicznej władzy nad lokalną społecznością, umożliwiało również realizowanie kariery w obrębie imperialnej struktury władzy. Procesy te miały kluczową rolę w przedłużeniu obecności imperium i prawdopodobnie przyczyniły się do rozwoju różnych rodzajów centrum i peryferii wewnątrz lokalnych peryferyjnych społeczności, zdefiniowanych poprzez przyjęcie cech rzymskich.

9

Ze studiów nad rolą i miejscem łaciny prawniczej w kulturze europejskiej

72%

Sondel J.

|

EN

Latin, whose origins reach back to the Proto-Indo-European language, pervaded the European culture beginning with the Roman times and its influence continues until the modern era. It arose in its primal form in Latium on the Apennine Peninsula and it continued to develop together with the Roman Empire; it was subject to the influence of other cultures, particularly in the sphere of the spoken language. It was also during Roman times that literary Latin was created, but around that time another variety of Latin as spoken by the lower social classes was also born; this division exerted an immense impact on the evolution of Latin and the derivative European languages in the Middle Ages and in the modern era. Classical Latin was popularized in Europe chiefly by the Church; it functioned as a language of instruction at universities and it became the language of communication of both men of the world of learning and men of the law. In the Middle Ages Latin became rejuvenated, subjected to various modifications, including a process of regionalization. The Renaissance brought about a return to the classical variety of Latin and a desire to purify it from the accretions of the Middle Ages. Latin remained to be very much alive in the era of the Enlightenment, yet it also began to lose its significance in relation to national languages. The origins of legal Latin which initially was not only a technical language, reach back to the writings of Roman jurists. Initially legal language relied heavily on real-life social and economic relations. Yet already in ancient Rome, abstract concepts had been used in Latin and the nomenclature of legal institutions was evolving. This process continued throughout the mediaeval times. A good example of an outstanding expert on Latin in Poland was Wincenty Kadłubek. In Poland Latin had been a universal language, particularly in the sphere of the judicial system. This was combined at the same time with the progressing Latinization of the Polish legal language. Dictionaries were yet another important aspect of the functioning of Latin – in Poland they began to be published in the 14th century. Translations of legal texts into Polish, beginning with the translations of the Statutes of King Kazimierz Wielki, were also popular in mediaeval Poland. Such translations are also a common practice today – the directive which bids to use Latinized forms of technical terms, rather than their Polish translations which are often descriptive and resort to neologisms, seems to be quite justifiable. Though rarely used and hermetic, Latin seems to persist and is waiting to be rediscovered.

10

Audientia episcopalis comme forme d’exercice du gouvernement dans l’Eglise antique. Une relecture de l’expérience d’Augustin

58%

Awoa A. C.

Kościół i Prawo

|

2017

|

nr 6 (19) nr 2

9-21

FR

Nous nous sommes proposés de relire de manière analytique les deux lois qui ont donné une reconnaissance juridique à la pratique chrétienne de l’audientia episcopalis. Cette approche nous a permis de rester plus proche du texte et surtout de l’intention du législateur ; évidemment, de pouvoir tirer les conclusions les plus logiques qui puissent y être. Se servant d’une praxis déjà régnante au sein de l’Eglise, Constantin en fait une loi, il fait de l’évêque non un arbitre, mais un juge avec de pleins pouvoirs. Ces deux lois semblent diminuer le pouvoir du iudex impérial mais une lecture attentive nous a fait voir qu’au final, il reste celui à qui Constantin demande de veiller à ce que les décisions de l’évêque soient respectées. L’expérience d’Augustin comme juge nous permet de nous rendre compte que malgré tout, l’évêque-juge reste après tout un pasteur, il exerce donc avec le poids de cette responsabilité.

EN

The article shows an analysis of two laws that present the legal recognition of audientia episcopalis in the Christian practice. This approach allowed to stay closer to the text and intentions of the legislator; of course, to draw the most logical conclusions. Using the already existing practice in the Church, Constantine made a law from the practice, he made a bishop not an arbitrator, but a judge with full power. These two laws seem to diminish the authority of the imperial iudex, but the exact reading causes that finally he remains the one to whom Constantine commands watching to ensure that the bishop’s decisions be are to be respected. Augustine’s experience makes us realize that, after all, the bishop-judge is first of all a pastor who performs his responsibility with difficulty.

PL

W artykule została ukazana analiza dwóch ustaw, które przedstawiają uznanie prawne w praktyce chrześcijańskiej audientia episcopalis. To podejście pozwoliło pozostać bliżej tekstu i intencji ustawodawcy; oczywiście, aby wyciągnąć jak najbardziej logiczne wnioski. Wykorzystując praktykę już istniejącą w Kościele, Konstantyn uczynił z niej ustawę, zrobił z biskupa nie arbitra, ale sędziego z pełnią władzy. Te dwie ustawy wydają się umniejszać władzę iudex cesarskiego, ale dogłębna lektura sprawia, że ostatecznie, pozostaje on tym, któremu Konstantyn nakazuje czuwanie, aby decyzje biskupa były respektowane. Doświadczenie Augustyna pozwala uświadomić sobie, że mimo wszystko, biskup-sędzia pozostaje przede wszystkim pasterzem, wykonując z trudem tę odpowiedzialność.

11

„Privatus carcer” w ustawodawstwie cesarzy rzymskich (IV-VI w.)

58%

Piechocka-Kłos M.

Studia Warmińskie

|

2015

|

nr 52

271-280

PL

W dzisiejszych czasach kara, która najbardziej ogranicza prawa człowieka, to kara pozbawienia lub ograniczenia wolności. Jednak myśl, aby uwięzić człowieka swoimi korzeniami sięga początków dziejów ludzkości. Badania historyczne dowodzą, że więzienia są jedną z najstarszych instytucji, jaka została stworzona przez społeczeństwo. W starożytnym Rzymie oskarżeni, za wszelkiego rodzaju przestępstwa i wykroczenia, trafiali nie tylko do więzień publicznych, nad którymi władzę i kontrolę sprawowało państwo lub bezpośrednio władca, ale i prywatnych. Istnienie właśnie tych ostatnich stanowi ciekawy wątek w historii starożytnej. W badaniach nad zagadnieniem „privatus carcer” wykorzystano materiał źródłowy pochodzący głównie z analiz rzymskich aktów prawnych, ogłoszonych w IV-VI w. i zamieszczonych w Kodeksie Teodozjańskim i Kodeksie Justyniańskim.

EN

Nowadays punishment that most restricts human rights is the deprivation or restriction of liberty. However, idea to imprison a man is dating back to the beginning of human history. Historical research shows that prisons are one of the oldest institution, which were created by the society. In ancient Rome, the accused for all kinds of offenses was sent not only to the public prison, where the authority and control were exercised by the State or directly by sovereign, but also to the private one. The existence of the latter one is an interesting topic in ancient history. In a study on the issue of “privatus carcer” source material has been used, mainly from the studies on Roman legislation, announced in the IV-VI century and contained in the Code of Theodosius and the Code of Justin.

DE

Die Strafe, die heute meistens die Menschenrechte beschränkt, ist der Entzug oder die Einschränkung der Freiheit. Doch die Idee der Inhaftierung des Mannes hat seine Wurzeln in den Anfängen der Menschheitsgeschichte. Die historische Forschung zeigt, dass die Gefängnisse eine der ältesten Institution sind, die von der Gesellschaft erstellt wurde. Der Angeklagte für alle Arten von Straftaten wurde im alten Rom nicht nur zum öffentlichen Gefängnis unter der Kontrolle des Staates oder direkt des Herrschers geschickt, sondern auch zum privaten Kerker. Die Existenz des privaten Gefängnisses ist ein interessantes Thema in der alten Geschichte. In der Frage nach dem privaten Gefängnis („privatus carcer“) wurden hauptsächlich die Quellen verwendet, besonders die Gesetzgebung in den IV-VI Jahrhunderten angekündigt und im Kodex von Justyn und im Kodex von Theodosius enthalten.

12

A Christian in the Roman Empire in the Light of Saint Augustine’s Enarrationes in Psalmos

58%

Ziółkowska M.

Roczniki Teologiczne

|

2016

|

tom 63

|

nr 4: Historia Kościoła

5-12

EN

The question of Christian’s identity was an imperative issue in the socio-religious realities of the fourth and fifth centuries. This topic was undertaken by St. Augustine as a priest of the community of Hippo. Taking examples from the life of the faithful people it explicates the events from the fundamental perspective, i.e. from the point of view of a Christian. This publication presents the first part of the Christian attitude with regard to others. The second part is devoted to the overriding respect for the world in which people live as Christians. The third part presents the Christian as a citizen of the Roman Empire. Numerous moralistic indications create a somewhat handbook for Christians and present the concrete postulates for Christian formation.

PL

Kwestia tożsamości chrześcijańskiej stanowiła ważne zagadnienie w religijno-społecznych realiach IV/V w. Stała się tematem, który podejmował, św. Augustyn jako duszpasterz gminy hippońskiej. Czerpiąc przykłady z życia wiernych, interpretuje wydarzające się sytuacje na podstawie fundamentalnej opcji, jaką jest bycie chrześcijaninem. Prezentowana publikacja w części pierwszej ukazuje postawy chrześcijanina w odniesieniu do bliźnich. W myśl biskupa Hippony relacje interpersonalne pomiędzy mieszkańcami Hippony bez względu na wyznanie czy pochodzenie mają być budowane na wzajemnym szacunku i braterskiej miłości. Druga część poświęcona jest zasadniczemu odniesieniu w stosunku do świata, w którym żyje chrześcijanin. Wierzący w Chrystusa ma traktować życie ziemskie jako wędrówkę ku wieczności i nie może zapominać o zmienności i przemijającym charakterze rzeczywistości świata. Część trzecia ukazuje chrześcijanina jako obywatela Cesarstwa Rzymskiego, który jest zobowiązany do rzetelnej i sumiennej służby państwowej, pozostając wiernym Bożym prawom. Liczne wskazania parenetyczne tworzą swoiste vademecum dla chrześcijan, są konkretnymi postulatami w formacji chrześcijańskiej.

13

Chrześcijanie i poganie. Rozkład sił w senacie rzymskim pod koniec IV wieku

58%

Piechocka-Kłos M.

Studia Warmińskie

|

2013

|

nr 50

283-293

PL

W świadomości ludzi żyjących w późnym cesarstwie rzymskim, społeczeństwo było strukturą, gdzie o pozycji i wpływach decydowała hierarchia godności. Zatem wybór na senatora w antycznym świecie wiązał się z ogromną nobilitacją, o którą warto było zabiegać. Ponadto pod koniec IV wieku na terenie cesarstwa, również w senacie rzymskim obok siebie istniały, spłatały się i przenikały siebie wzajemnie wpływy pogańskie i chrześcijańskie. W artykule przedstawiono rozkład sił pogańskich i chrześcijańskich w Kurii Rzymskiej w późnej starożytności, głównie za panowania Walentyniana II i Teodozjusza I, w oparciu o List 72 [17] autorstwa Ambrożego, poemat heksametryczny Przeciw Symmachowi Prudencjusza oraz Historię nową Zosimosa. Skąpe informacje na ten temat znajdujemy jedynie we fragmentach wymienionych dokumentów. Bez wątpienia obiektywne i bezstronne przeanalizowanie tej kwestii przysparza trudności, ponieważ źródła starożytne traktujące tą problematykę należy uznać za niewystarczające.

EN

In the minds of people who lived in the late Roman Empire, society was a structure in which power and influence were determined by one’s position in the social hierarchy. Therefore, to be elected senator in the ancient world was highly ennobling – something worth great efforts to achieve. Moreover, the end of the 4th century was a time of coexistence and intertwining (also in the senate) of pagan and Christian influence. This paper presents the distribution of power and pagan and Christian influence in the Roman Curia in late antiquity, mainly during the reign of Valentinian II and Theodosius II, based on the Letter 72 [17] written by Ambrose, a hexametric poem Against Symmachus by Prudentius and Historia Nova by Zosimus. Scant information on the subject can be found only in a few fragments of these documents. Without doubt, an objective analysis of the issue is difficult because the ancient sources which deal with it cannot be regarded as sufficient.

DE

Im Bewusstsein der Menschen des späten römischen Kaiserreichs stellte sich die Gesellschaft als eine Struktur dar, in der die Hierarchie der Würde über Position und Einfluss entschied. Daher ging in der antiken Welt die Wahl zum Senator mit einer überaus großen Nobilität einher, die als erstrebenswert angesehen wurde. Darüber hinaus existierten heidnische und christliche Einflüsse nebeneinander, die sich gegenseitig durchdrangen und verwoben. Dieses geschah zum Ende des 4. Jahrhunderts auf dem Gebiet des Kaiserreichs und damit auch im römischen Senat. In diesem Artikel wird das Kräfteverhältnis der heidnischen und christlichen Einflüsse der Spätantike innerhalb der Römischen Kurie dargestellt. Dabei wird das Hauptaugenmerk auf die Zeit der Regentschaften Valentinians II. und Theodosius’ I. gelegt mit Bezug auf den Brief 72 [17] von Ambrosius, auf das hexametrische Gedicht Contra Symmachum von Prudentius sowie auf die Neue Geschichte von Zosimos. Ohne Zweifel bereitet eine objektive und unbefangene Analyse dieser Frage Probleme, denn die antiken Quellen, die diese Problematik behandeln, müssen für nicht ausreichend befunden werden.

14

Opis śmierci Juliana Apostaty w wybranych źródłach chrześcijańskich i pogańskich (IV-V w.)

51%

Piechocka-Kłos M.

Studia Warmińskie

|

2014

|

nr 51

341-352

PL

W niniejszym artykule przedstawiono opis śmierci Flawiusza Klaudiusza Juliana (Flavius Claudius Iulianus, 361-363), przez późniejszych pisarzy chrześcijańskich ogłoszonego Apostatą, zamieszczony w wybranych źródłach chrześcijańskich i pogańskich, pochodzących głównie z IV i V w. Wiodącymi wątkami badawczymi były okoliczności śmierci cesarza oraz próba ustalenia jego zabójcy. Najważniejszymi źródłami z tego okresu, wybranymi przez autorkę, do poznania tego zagadnienia, były: Mowa na cześć Juliana i Mowa w obronie świątyń autorstwa Libaniosa z Antiochii (314-395), Historia Kościoła Sokratesa Scholastyka (ok. 380-ok. 450), Historia Kościoła Sozomena (ok. 400-ok. 450) oraz Historia Armenii Faustusa z Bizancjum (IV/V w.). W tych właśnie pismach na temat śmierci Juliana prawdziwe informacje przeplatają się z legendami. Działo się tak dlatego, że nagła śmierć cesarza podczas jego kampanii perskiej, która dosięgła go z rąk nieznanych sprawców, z pewnością sprzyjała spekulacjom oraz tworzeniu się na ten temat opowieści.

EN

This paper presents the description of death of Flavius Claudius Julian (Flavius Claudius Julianus, 361-363), named by later Christian writers “the Apostate”. The description was taken from selected Christian and non-Christian literary sources originating mainly from IV and V century. Leitmotiv for the research were the circumstances of the Emperor’s death and the attempt to identify the killer. The most important sources for this period chosen by the author to familiarize herself with the subject, were: Speech for the Julian glory (Mowa na cześć Juliana) and Speech in the defence of temples (Mowa w obronie świątyń) by Libanus of Antioch (314-395), History of Church by Socrates of Constantinople (ca. 380-450), History of Church by Sozomen (ca. 400-450) and History of Armenia by Faustus of Byzantium (IV/V century). In these writings concerning the death of Julian the Apostate, facts are mixed with legends – the sudden death of the Emperor at the hands of an unknown perpetrator during his Persian campaign, was more than enough to provoke speculation and legends.

DE

Der vorliegende Artikel gibt eine Darstellung des Todes von Flavius Claudius Julianus (Flavius Claudius Iulianus, 361 - 363), bei späteren christlichen Schriftstellern mit dem Beinamen „Apostat“ versehen, auf Grund von sowohl ausgewählten christlichen als auch heidnischen Quellen. Das Quellenmaterial stammt überwiegend aus dem 4. und 5. Jahrhundert, wobei das Hauptaugenmerk der wissenschaftlichen Untersuchungen auf die Todesumstände des Kaisers und die Feststellungen darüber gelegt wurde, welche Personen ihn getötet haben könnten. Für ihre Erörterungen wählte die Autorin die folgenden wichtigsten Quellen aus dieser Zeit aus: Rede zur Ehre Julians und Rede zur Verteidigung der Gotteshäuser von Libanios von Antiochia (314 - 395), Kirchengeschichte von Sokrates Scholastikos (etwa 380 - etwa 450), Kirchengeschichte von Sozomenos (etwa 400 - etwa 450) sowie Die Geschichte Armeniens von Faustus von Byzanz (4./5. Jhdt.). Die Schriften über den Tod von Julian lassen sich einteilen in wahrheitsgemäße Angaben und aufgefangene Legenden. Daher erscheint es einleuchtend, dass der plötzliche Tod des Kaisers von unbekannter Täterhand während seines Feldzugs in Persien Spekulationen begünstigte und zum Thema in Literatur und Kunst wurde.

15

Norwid wobec prowansji czasów rzymskich

51%

Kowalska M.

Studia Norwidiana

|

2013

|

tom 31

41-70

EN

The author discusses Norwid’s connections with Provence in four aspects. The first of them are Provencal motifs in the poet’s biography: his journey to the south of France in 1858, Norwid’s brothers, Ludwik and Ksawery, moving houses to Provence, presentation of Norwid’s etchings at an exhibition in Nîmes in 1865. The second part of the article inscribes the image of Provence shown in Norwid’s works into the context of Mediterranean myths and the culture of northern France on the basis of conclusions drawn from Notes on Mythology and Orbis Album that he had read. In the third part the motif of Marseille proves especially significant, as the ancient Massalia is – which can be seen in Quidam and in the lectures on Juliusz Słowacki – a representation of the space of exile – it became the place to which Norwid’s important protagonists (like St Madeleine) were exiled. In the myth founding the town there is a clash between the idea of freedom and the vision of the world-prison. The fourth part of the article brings an interpretation of the Civilization “legend”, taking into consideration Provence contexts: the idea of putting forward Arles’ and Nîmes’ candidatures for the status of authority centers of the 19th century France.

16

Święci Cyryl i Metody w świetle filiokwistycznej idei Karola Wielkiego

51%

Doroszkiewicz W.

ELPIS

|

2013

|

tom 15

43-48

EN

During twelve years St. Methodius build up Slavonic Church in Central Europe. His position was a singulary difficult one. He had to contend with problems caused by Franks. The Frankish clergy did everything possible to undermine his authority: their resentment of his archiepiscopal powers and their dogged opposition to the Slavonic liturgy now combined with a theological grievance, which they loudly voiced both in Moravia and in Rome. The Frankish Church now firmly committed to the doctrine of the filioque. It had already arisen in 867, when patriarch Photius denounced the Franks for spreading filioque in Bulgaria. Now in Moravia, between 879 and 885, filioque flared up afresh, embittering the last years of Methodius’ life. The Church of Rome, though it did not formally accept filioque until the early eleventh century, had already begun to adopt it unofficially. The Byzantine Church strongly objected to the filioque, partly on the grounds that any alternation to the Creed had been expressly forbidden by the ecumenical councils, and partly because it believed to be theologically erroneous. Methodius, who, despite his position as papal legate, remained a Byzantine in outlook, could not fail to regard this doctrine, accepted by Frankish subordinate clergy as heretical. The filioque was to become the basic theological issue in the medieval controversies between the Byzantine and Roman Churches.