W swoim artykule autorka koncentruje się na fikcyjności w powieści, problemie, który wzbudzał zainteresowanie badaczy i pisarzy od czasu, kiedy powstały pierwsze teksty narracyjne, a powieść ukształtowała się jako gatunek literacki. Odnosząc się do przykładów zaczerpniętych z wielu literatur (głównie amerykańskiej, lecz także angielskiej, francuskiej i rosyjskiej), badaczka śledzi sposoby, w jaki rozumiano narrację, analizuje rozmaite podejścia do takich zagadnień, jak (nie)prawdopodobieństwo, fałszerstwo, wydarzenia nierzeczywiste oraz nazwy własne w utworze fikcyjnym. Ponieważ skupia się w swoich obserwacjach na czytelniku, odnosi się też do pojęcia efektu emocjonalnego i zawieszenia niewiary (w rozumieniu Samuela Coleridge’a), aby pokazać związek między postacią fikcyjną a czytelnikiem. Przekonująco dowodzi, że rozwój XVIII-wiecznej literatury oznaczał również wzmożony rozwój fikcyjności, ponieważ czytelnicy w tym czasie byli już w dużym stopniu świadomi tego, że utwór fikcyjny jest niereferencyjny i nie odnosi się do żadnej osoby, sytuacji ani miejsca istniejących w rzeczywistości.
EN
Gallagher’s focus of interest in the paper is fictionality in the novel – the issue that has been troubling scholars and novel writers from the moment the first narratives were issued and the novelistic form took its shape as a literary genre. Referring to examples from various literatures (mainly American, but also English, French, and Russian), the researcher traces the modes in which narration was conceived, examines the changing concept of referentiality, scrutinises the various approaches to the (in)credible, falsehood, imaginary events, and proper names in a fictional composition. Since her observations in majority are reader-oriented, she refers to the concept of emotional effect and the suspension of disbelief (in Samuel Coleridge’s view) to observe the relationship between the fictional character and the public. Gallagher convincingly proves that the development of 18th-century literature mirrors a rise of fictionality since readers of that time became increasingly familiarised with the notion of fiction that is non-referential and detached from real-world figures, places, and circumstances.
Haskala, zwana także Żydowskim Oświeceniem, to ruch intelektualny, którego celem było odrodzenie kulturowe i społeczne Żydów z EuropyWschodniej oraz ich integracja ze środowiskiem lokalnym. W drugiej połowie XIX wieku Haskala objęła także społeczność Żydów sefardyjskich zamieszkujących tereny należące do Imperium Osmańskiego, w wyniku czego powstała współczesna, świecka literatura sefardyjska reprezentowana głównie przez prozę, sztuki teatralne oraz prasę. Warto dodać, że współczesna literatura sefardyjska oparta jest przede wszystkim na przekładach lub adaptacjach powieści uważanych za klasykę literatury europejskiej, takich jak Romeo i Julia Williama Szekspira, Robinson Crusoe Daniela Defoe czy Podróże Guliwera Jonathana Swifta. W trakcie prowadzonych przeze mnie badań natrafiłam na cztery różne judeo-hiszpańskie wersje Robinsona Crusoe, które zapisane zostały alfabetem hebrajskim, tzw. pismem Rasziego. Dwie z nich ukazały się w prasie sefardyjskiej, jako powieść w odcinkach, pierwsza w Salonikach w 1881 r., a druga w Konstantynopolu w 1900 r. Pozostałe dwie, autorstwa Ben Tsiyona Taragana, zostały wydane w całości, pierwsza w Jerozolimie w 1897 r., druga zaś w Konstantynopolu w 1924 r. Celem tego artykułu jest prezentacja oraz krótka analiza sefardyjskich adaptacji Robinsona Crusoe autorstwa B. T. Taragana.
EN
In the second half of the 19th century the Haskalah, an intellectual movement whose objective was to educate and westernize Eastern European Jews, also reached the Sephardic communities in the Ottoman Empire. As a result, there emerged Sephardic modern secular literature, represented mainly by narrative fiction, theatre plays and press. It should be added that modern Sephardic literature is primarily based on translations or adaptations of Western novels. Among these texts we find Sephardic editions of classics of European literature, such as Romeo and Juliet by William Shakespeare, Robinson Crusoe by Daniel Defoe and Gulliver’s Travels by Jonathan Swift. I have found four different versions of Robinson Crusoe that were written in Judeo-Spanish and edited in aljamía. Two of them were published serially in Sephardi press, one in Salonica in 1881 and the other in Constantinople in 1900. The other two editions were prepared by Ben Tsiyon Taragan and published as complete versions, the first one in Jerusalem in 1897 and the second one in Constantinople in 1924. The aim of this paper is to provide a brief analysis of the Sephardic adaptations of Robinson Crusoe by Taragan.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.