Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

What are cleats? Preliminary studies from the Konin lignite mine, Miocene of central Poland

100%

Widera M.

|

2014

|

tom Vol. 20, No. 1

3--12

EN

Cleats (fractures, joints) are discontinuities in coals, including lignites. They are important in mining activity because of their gas and water permeability in hard coal, and mainly because of their water permeability in lignites. As opposed to hard-coal cleats, lignite cleats have not been studied in detail before. The present contribution does so, using as an example the 1st Middle-Polish Lignite Seam (MPLS-1) in the Jóźwin IIB opencast mine in central Poland. It should be mentioned here that any remarks in the present contribution concerning MPLS-1 refer exclusively to this lignite seam in the Jóźwin IIB opencast mine. The investigated discontinuities consist of two sets, i.e. the face and butt cleats, which are roughly oriented NW–SE and NE–SW, respectively. The mean spacing of the face cleats is ~12.4 cm, while the mean spacing of the butt cleats is ~12.8 cm. The maximum average aperture is ~4.9 mm for the face cleats and ~4.1 mm for the butt cleats. The cleat spacing and aperture do not depend on the lignite thickness, but the cleat spacing increases with increasing mineral-matter and xylite content, whereas the aperture increases when the contents decrease. The regional folding and local salt diapirism tentatively explain the formation of the orthogonal system of the lignite cleats, partly because of the parallelism of the face cleats and the major tectonic directions in central Poland.

2

Nowe znalezisko wczesnośredniowiecznego grotu włóczni z Lubienia, pow. piotrkowski

100%

Kurasiński T. , Skóra K. , Ziętek J.

|

tom LXXII

|

nr 72

200-206

EN

In November 2020, an early medieval spearhead was donated to the Museum in Piotrków Trybunalski by an inhabitant of the village of Lubień, Piotrków Trybunalski County. The artefact was discovered on a forest trackway (Fig. 1), 900 m to the north-east from the center of the early medieval cemetery at Lubień. The relic was located close to the ground surface. Its localization in this place is probably connected with earthworks from 1970, during which the central part of the Lubień necropolis was discovered and partially destroyed (Fig. 2). Approximately 35% of the cemetery area was destroyed, which, according to a spatial-chronological analysis, is connected with the initial phase of the whole burial complex (1st quarter of the 11th century). The iron spearhead has a lanceolate leaf, flat-oblong in cross section; it preserved in poor condition (Fig. 3). The rib is slightly marked and only visible on one side of the leaf, which may be due to corrosion, as is the case with the edge loss. The hexagonal spearhead sleeve, although not a clearly defined attribute uniformly tapers upward and was joined “overlapping”. Its edge is partially destroyed. No rivet holes were registered. The discussed spearhead represents type IV in the classification by A. Nadolski (1954). This type includes medium-sized specimens (not exceeding 30 cm in length, often shorter than 20 cm), spiny, with a relatively long sleeve. The lower edges of the heart-shaped leaf are blunted on a short section. The spearheads of this type were probably used in combat against an opponent without body armour They showed little penetrating power, compensated by a considerable striking surface. In the identification of type IV spearheads the ratio of the maximum width of the leaf to its length can be used, which should not be greater than 1:2. Type IV spearheads are infrequently in Poland (30 pcs.). Specimens of this form are known mainly from cemeteries, mainly used in the 11th century, possibly even from the beginning of the 12th century. They are concentrated mainly in Masovia, especially in its northern part (Fig. 4). A small group forms four specimens from Greater Poland, while in the remaining area there are only single finds (Kuyavia, central Poland, Lesser Poland). Type IV spearheads are also sporadically found outside of Poland. There are examples from the 11th century (less frequently also from the 11th–12th century) from medieval Ruthenia and the eastern part of the Baltic Sea Basin. They were slightly more numerous in northern Germany, especially in Mecklenburg-Vorpommern and Schleswig-Holstein. Assuming that the spearhead came from one of the graves destroyed in 1970, we can talk about another step towards the recovery of materials lost at that time. This gives hope for further discoveries, which will be possible thanks to the planned prospecting of the cemetery area.

PL

W listopadzie 2020 roku do zbiorów Muzeum w Piotrkowie Tryb. został przekazany przez mieszkańca wsi Lubień, gm. Rozprza wczesnośredniowieczny grot włóczni. Zabytek został odkryty na leśnym dukcie (Ryc. 1) w odległości 900 m na północny-wschód od centrum cmentarzyska w Lubieniu. Stan zachowania grotu jest zły. Zabytek znajdował się tuż przy powierzchni gruntu. Jego lokalizacja w tym miejscu jest być może związana z pracami ziemnymi z 1970 r., podczas których doszło do odkrycia i częściowego zniszczenia centralnej części nekropolii w Lubieniu (Ryc. 2). Zniszczono wówczas około 35% powierzchni cmentarza, związanej – jak wynika z analizy przestrzenno-chronologicznej – z fazą inicjalną całego założenia grzebalnego (z 1 ćwierci XI w.). Żelazny grot włóczni ma lancetowaty liść, w przekroju poprzecznym płasko-soczewkowaty (Ryc. 4). Żeberko jest lekko wyodrębnione i widoczne tylko z jednej strony liścia, co może być spowodowane korozją, podobnie jak w przypadku przykrawędnych ubytków liścia. Tuleja grotu o przekroju sześciokątnym, choć nie jest to cecha wyraźnie zarysowana równomiernie zwęża się ku górze i została połączona „na zakładkę”. Jej dolna krawędź uległa częściowemu zniszczeniu. Nie stwierdzono otworów na nity. Omawiany grot włóczni reprezentuje typ IV w klasyfikacji A. Nadolskiego (1954). Obejmuje on okazy średnich rozmiarów (nieprzekraczających 30 cm długości, często krótszych – poniżej 20 cm), krępe, o stosunkowo długiej tulei. Dolne krawędzie sercowatego liścia są zatępione na krótkim odcinku. Groty tego rodzaju prawdopodobnie służyły w walce przeciwko przeciwnikowi nieposiadającemu osłony ciała. Wykazywały się niewielką siłą penetracji, rekompensowaną znaczną powierzchnią rażącą. W identyfikacji grotów typu IV typu można posłużyć się proporcją maksymalnej szerokości liścia do jego długości, która nie powinna być większa niż 1:2. Groty włóczni typu IV są rzadko (30 egz.) notowane na terenie ziem polskich. Okazy o takiej formie znane są głównie z cmentarzysk, przede wszystkim z XI w., ewentualnie jeszcze na początku XII w. Grupują się one w przede wszystkim na terenie Mazowsza, zwłaszcza jego północnej części (Ryc. 5). Niewielkie skupisko wyznaczają cztery okazy znane z Wielkopolski, zaś na pozostałym obszarze występują tylko pojedyncze znaleziska (Kujawy, Polska centralna, Małopolska). Groty typu IV sporadycznie notowane są także poza Polską. Można wskazać na XI- wieczne (rzadziej z XI-XII w.) przykłady z dawnej Rusi i wschodniej części basenu Morza Bałtyckiego. Nieco liczniej występowały one na terenie północnych Niemiec, zwłaszcza w Meklemburgii-Pomorze Przednie i Szlezwik-Holsztyn. Przyjmując, że pierwotnie odkryty grot włóczni stanowił element wyposażenia jednego ze zniszczonych grobów odkrytych w 1970 roku możemy mówić o kolejnym kroku do odzyskania utraconych wówczas materiałów. Daje to nadzieję na dalsze odkrycia, czemu służyć ma planowana prospekcja rejonu cmentarzyska.

3

Uwagi o wyznaczaniu współczynnika kompakcji ksylitów dla pierwszego środkowopolskiego pokładu węgla brunatnego w centralnej Polsce

100%

Widera M.

|

tom Vol. 61, nr 5

304–-310

EN

The First Middle-Polish lignite seam of Middle Miocene age is exploited in all opencast mines in the Konin-Turek area, central Poland. This lignite seam contains a large number of xylites, for which the compaction coefficient was calculated as equal to 1.2. On the other hand, it is known that the compaction coefficient for the whole 1st Middle-Polish lignite seam is approximately 2.0. It follows that the compaction coefficient of xylites is 60% of the compaction coefficient for the whole lignite seam. Therefore, the compaction coefficient for the 1st Middle-Polish lignite seam can be easily determined on the basis of the compaction coefficient of xylites. In contrast to other methods, compaction studies of xylites are characterised by easy measurements and simple calculations, and allow neglecting, e.g., post-sedimentary deformation of the lignite seam.

4

Geogeniczne anomalie chlorkowe w wodach podziemnych poziomów użytkowych Polski centralnej

100%

Kaczor-Kurzawa D.

Przegląd Geologiczny

|

2017

|

tom Vol. 65, nr 11/2

1282--1289

EN

Zones of Cl anomalies in Mesozoic and Cenozoic aquifers, defined as groups of wells with concentration of the chloride ion in groundwater exceeding 60 mg/dm3, were mapped on the basis of 12 000 archival chemical analyses. These zones are predominantly developed in tectonic conditions enabling the inflow of Mesozoic salt waters into useful aquifers: 1) fault zones, 2) hydrogeological windows above salt anticlines and elevated tectonic blocks, and 3) salt diapirs. As a result, significant decline in groundwater quality has been reported from many intakes due to the elevated concentration of chlorides, sodium and the amonium ion.

5

Wykorzystanie fotogrametrii bliskiego zasięgu w badaniach tempa erozji wybrzeży klifowych Zbiornika Jeziorsko (k. Sieradza)

100%

Majecki P.

Przegląd Geologiczny

|

2014

|

tom Vol. 62, nr 11

744--747

EN

The shore zone of Jeziorsko Reservoir, located in central Poland, is subject to intense erosional processes, mainly abrasion, which lead to significant morphology transformation of the shore and, in some cases, to the formation of cliffs. The use of close-range photogrammetry allows evaluating the erosion rate and the identificationof the area of these changes. Currently, the morphometric data on all cliffs located on the east shore of Jeziorsko Reservoir are obtained with the close-range photogrammetry technique. The presented surveys are the first stage of long-term monitoring of the east shore of Jeziorsko Reservoir. The morphometric data of the shore will be collected over the next several years. It will enable to determine the rate and direction of abrasion processes. Combined with textural analysis of sediments, it will also allow defining the influence of geological structures on the cliff development.

6

Późnośredniowieczna ceramika naczyniowa z gródka stożkowatego w Giecznie, gm. Zgierz, pow. zgierski, woj. łódzkie

100%

Nierychlewska A. , Sikora J.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Archaeologica

|

2018

|

nr 33

113-151

EN

A Late medieval motte-and-bailey timber castle in Gieczno was recognized by an analysis of the LiDAR derived Digital Terrain Model in 2014. The stronghold’s remnants are situated in the Moszczenica River valley, on a small hillock – most probably the residual terrace. It is preserved as a small mound, elevated no more then 1,5 m above the surrounding floodplain in the bottom of the valley. The mound has dimensions of 31 x 33 m and an area of about 890 m2. It is surrounded by a moat, about 8 to 10 m wide, and an adjacent low rampart not exceeding the height of 0.5 in relation to the bottom of the moat. The course of the rampart is interrupted in the south-eastern part. Another small, oval hillock with dimensions of approximately 23.4 x 37.9 m is noticeable there. This find should be interpreted as remains of a motte and bailey castle with an economic area which supplemented the mound. In 2015, a field investigation was run by Jerzy Sikora from the Institute of Archaeology of University of Łódź. During two weeks of field work, two trenches were explored: Trench 1 (with dimensions of 1,5 x 35 m) cut the mound from its center to the South through the moat and the outer rampart in order to obtain a cross section of the feature. Trench 2 (with dimensions of 12 x 1,5 m) was situated on the hillock (supposedly – motte) with the aim to recognize its stratigraphy. During the excavation, a collection of Late Medieval potsherds was obtain (1472 pieces) together with a small number of metal finds, bones, slag pieces and a carved wooden artefact – a part of the Late Medieval furniture piece. An analysis of the collection helped to establish its chronology to the 14th and first half of 15th centuries. The collection was distinguished by a significant number of potsherds made with the use of traditional methods and a relatively low amount of potsherds fired in a reducing (oxidizing) atmosphere. This indicates ties with the local, rural workshops rather than with the advanced manufacturing known in towns. The excavations of the Gieczno stronghold revealed two phases of the feature: • Phase I – the timber ringwork, protected with a small inner rampart, a palisade, a moat and an outer rampart can be dated by the radiocarbon analysis supported by an analysis of the finds to the 1st quarter of the14th century.

PL

-

7

Korzyści energetyczne zastosowania wentylowanych fasad podwójnych w warunkach klimatycznych Polski środkowej

80%

Heim D. , Janicki M.

|

2010

|

tom z.57[271], nr 4

227-234

PL

Opisano model obliczeniowy wykorzystywany w symulacjach energetycznych i symulacjach przepływów płynów metodą sieciową AFN (ang. Air Flow Network). Zaprezentowano wybrane wyniki numerycznych symulacji zachowania się fasad podwójnych uwzględniając następujące czynniki: budowa i sposób wentylacji fasady, warunki pogodowe, orientacja elewacji względem stron świata, a także wielkość różnie umiejscowionych względem fasady wentylacyjnych otworów wlotowych i wylotowych. Następnie przedstawiono zapotrzebowanie na energię do chłodzenia i ogrzewania dla budynku o całkowicie transparentnej elewacji - porównując otrzymane wyniki dla fasady podwójnej z wynikami otrzymanymi dla fasady pojedynczej.

EN

The article described a computational model of energy flows in building spaces. For the proposes of analysis the computer model was defined using Finite Control Volume Techniques and a Air Flow Network model. Number of factors was taken into consideration: the construction (Single Skin Facade or Double Skin Facade), facade ventilation, weather conditions, orientation and also different strategies of inlet and outlet locations. Then the performance of energy demand for cooling and heating for a building facade with a completely transparent were presented.

8

The history of Scots pine encroachment and retreat in ombrotrophic bog recorded in woody debris

80%

Woziwoda B. , Pawicka K.

|

tom Vol. 61, nr 2

305--318

EN

Using the characteristic of accumulated woody debris, data on vegetation, and data on previous climate fluctuations, we reconstructed the history of Scots pine (Pinus sylvestris L.) encroachment and retreat in a raised bog. The available patchy information on plant cover allowed us to pinpoint events in the development of pine seedlings and the first cases of trees dying off on the time scale. The results obtained show that the process of natural bog afforestation and deforestation was very dynamic and lasted only 22 years. These short-term changes in the tree populations were clearly linked to short-term climate fluctuations. The annual precipitation and mean temperature of winter months were the most important variables and the main factors directly influencing the young woodland. We assumed that the woody remnants represent the last stage of the contemporary phase of high germination and dying-off (GDO) of pine trees. The spatial distribution of woody debris and its characteristics indicate the naturalness of vegetation during this temporary ‘woodland phase’. The study show that the investigation of woody debris can be used to further improve our understanding of bog vegetation dynamics, especially with regard to the influence of periodical climate fluctuations on transitions between open and forested peatland.

9

Modification of the atmospheric load of elements during passage through foliaged canopies of five tree species of temperate zone forests

80%

Kram K.

Polish Journal of Ecology

|

2010

|

tom Vol. 58, nr 1

87-101

EN

Atmospheric load is an important source of nutrients and pollutants to ecosystems. During the flux through forest canopies that deposition is intensively modified enriching in some elements and pooring in others. Both, atmospheric load and flux of elements through forest canopies, were investigated in the Kampinos National Park (central Poland) during vegetative seasons (April-October) of the years 1998 and 2000. Throughfall was compared with atmospheric deposition in five different forest ecosystems: pine, birch, locust tree, alder, and oak. Atmospheric deposition data was obtained from rain collectors equipped with artificial foliage of an area similar to the actual leaf surface area in a given ecosystem. Results showed that H[^+] and Pb[^2+] flowed passively through tree canopies. NO[3^-], PO[4^3-], SO[4^2-], NH[4^+], Na[^+], Cd[^2+], Zn[^2+] and Cu[^2+] were retained in the canopies (the process was the most intensive for ammonium - 58%, and phosphorus - 60% retained), whileCl[^-], Mg[^2+], K[^+] and Ca[^2+] were leached out of canopies (throughfall, in comparison to bulk precipitation, was enriched by up to 109% in case of potassium). These processes all occurred more vigorously in deciduous trees, like alder and oak, and less intensively or not at all in pine tree stands. Trees living in symbiosis with nitrogen-fixing microorganisms (alder and locust tree) were equally effective at trapping nitrogen from atmospheric loads, as at non-symbiotic tree species. The calendar day has no influence on the throughfall balance of elements with the only exception for calcium (only in alder forest also magnesium and chlorine), which was more intensively leached out during the autumn then on the beginning of vegetation season.

10

Ocena suszy meteorologicznej w 2015 roku w północnej części centralnej Polski z wykorzystaniem wskaźnika hydrotermicznego (HTC) w kontekście zmian klimatycznych

80%

Kuchar L. , Iwański S. , Diakowska E. , Gąsiorek E.

Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich

|

2017

|

tom nr I/2

257--273

PL

W pracy przedstawiono symulacje i ocenę wskaźnika hydrotermicznego (HTC) Sieljaninowa w 2015 roku w kontekście warunków aktualnych i oczekiwanych zmian klimatu dla potrzeb rolnictwa. Dla wybranej stacji meteorologicznej w centralnej Polsce wygenerowano dobowe wartości temperatur powietrza i opadów dla warunków aktualnych i oczekiwanych zgodnie z trzema typowymi dla Polski scenariuszami GISS Model E, zakładającymi podwojenie koncentracji CO2 - co jest spodziewane w latach 2050-2060. Dla roku 2015 oraz dwóch 500-letnich serii temperatur powietrza i opadów obliczono w okresach kroczących 30-dniowych wskaźnik hydrotermiczny HTC w istotnych z punktu widzenie nawodnień okresach od kwietnia do września. Łącznie w każdym roku wyznaczono 154 wartości wskaźnika HTC. Przebieg średnich wartości wskaźnika hydrotermicznego przedstawiono na wykresach wraz z odchyleniami standardowymi, 90% i 50% obszarami ufności. W badaniach wykazano, że rok 2015 należał do lat suchych bądź bardzo suchych w większości całego okresu wegetacji. Podobnie oceniony byłby w latach 2050-60 przy założeniu scenariusza zmian klimatu GISS. W pracy wykazano również, że wskaźnik HTC w sytuacjach nagłych dużych opadów przeszacowuje ocenę suszy meteorologicznej (zawyża wartości wskaźnika HTC).

EN

This paper attempts to evaluate a year 2015 from the point of view of present and future expected climate for the purpose of agriculture production using the hydrothermal index of Sieljaninov (HTC). Air temperature and total precipitation were simulated for conditions current and expected for a chosen meteorological station in Central Poland, according to the GISS Scenario (which is typical for Poland assuming the CO2 concentration doubles, as is expected for the years 2050-2060). The year 2015 and two 500-year daily temperature and rainfall series were used for computing the hydrothermal index of Sieljaninov, with a 30-day window for vegetation periods, from April to September. The simulated hydrothermal index was presented on a graph during the vegetation period as a course of means with standard deviations, and 50% and 90% critical area. The presented results show the year 2015 as dry or very dry within the vegetation period as well from the point of view of future climate changes according to the GISS Scenario. In case of heavy rainfall during the dry period of plant vegetation hydrothermal index show over estimation tendency.

11

Clay mortars in traditional mansonry buildings of soft limestone – research on composition and structure

80%

Gorączko A. , Gorączko M.

Materiały Budowlane

|

2024

|

tom nr 7

24--29

PL

W artykule przedstawiono wyniki analizy składu granulometrycznego i mineralogicznego zapraw glinianych stosowanych w tradycyjnym budownictwie wiejskim. Jest to kolejny etap badań mających na celu odtworzenie dawnych technik murarskich stosowanych w międzyrzeczu Warty i Neru, w centralnej części Polski. Polegały one na wznoszeniu budynków z miejscowego kamienia wapiennego (opoki) i cegły, uzyskiwanej metodą polowego wypału, wiązanych zaprawą glinianą. Obiekty zrealizowane w tej technologii stanowią o wyraźnej odrębności architektonicznej oraz krajobrazowej tego regionu i są coraz częściej uznawane za istotne dziedzictwo kultury materialnej.

EN

The article presents the results of the analysis of the granulometric and mineralogical composition of clay mortars used in traditional rural construction. This is the next stage of research aimed at reproducing old masonry techniques used in the area between the Warta and Ner rivers, in the central part of Poland. They involved the buildings from local soft limestone and brick obtained by field firing, bonded with clay mortar. Objects constructed using this technology constitute a clear architectural and landscape distinctiveness of this region and are increasingly recognized as an important heritage of material culture.