Nowa wersja platformy, zawierająca wyłącznie zasoby pełnotekstowe, jest już dostępna.
Przejdź na https://bibliotekanauki.pl
Preferencje help
Widoczny [Schowaj] Abstrakt
Liczba wyników

Znaleziono wyników: 20

Liczba wyników na stronie
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
Wyniki wyszukiwania
Wyszukiwano:
w słowach kluczowych:  Polish architecture
help Sortuj według:

help Ogranicz wyniki do:
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
1
Content available Architektura interaktywna
100%
2
Content available remote New housing architecture in Poland after 1990 - attempt at classification
100%
EN
The scope of the paper is to present the results of studies on modern Polish housing architecture emerging after 1990: the classification, description and analysis of characteristic features of new houses and housing estates in their urban context. In the majority of cases new housing architecture is blended into the existing urban and social structures and, together, they provide a new quality of the housing environment. To describe and analyze Polish housing architecture examples representing the classified categories were selected out of abounding works of architecture, i.e. the houses and estates that are typical of a certain category and representing different concepts of space, unique in view of some urban and architectural solutions and novelty of form. Rapid changes that occurred in the Polish housing architecture in the last 20 years were supported by creative attitudes: openness to architectural trends worldwide, ability to implement new technological and material solutions. The conditions for effective use of knowledge and abilities of specialists involved in the construction process, especially architects, were created by new institutional and administrative solutions. However, liberal economy in the period of transition did not result in many council and communal housing ventures. The role of the state investor was taken over by developers who build houses and housing estates for sale or rent. This is a typical feature of the Polish housing architecture in the discussed period.
PL
Celem artykułu jest prezentacja wyników badań współczesnej polskiej architektury mieszkaniowej powstałej po 1990 roku: klasyfikacja, opis oraz analiza cech charakterystycznych nowych budynków i zespołów mieszkaniowych w kontekście otoczenia urbanistycznego. Na potrzeby opisu i analizy współczesnej polskiej architektury mieszkaniowej, spośród bogatego jej dorobku, wybrane zostały przykłady reprezentujące wyodrębnione kategorie.Wybrano najbardziej charakterystyczne dla swoich kategorii budynki i zespoły mieszkaniowe: reprezentujące różne koncepcje kontekstu przestrzennego, unikalne w warstwie rozwiązań urbanistycznych i architektonicznych oraz charakteryzujące się nowatorstwem formalnym. Zmiana w polskiej architekturze mieszkaniowej ma szeroki zasięg i dokonała się bardzo szybko. Sprzyjały jej postawy kreatywne: otwartość na idee architektury światowej, zdolność do implementacji nowych rozwiązań technologicznych i materiałowych. Warunki do wykorzystania takiej wiedzy i umiejętności przez specjalistów zaangażowanych w proces budowlany, a przede wszystkim przez architektów, powstały dzięki nowym rozwiązaniom instytucjonalnym na szczeblu państwowym i samorządowym. Liberalna gospodarka okresu transformacji nie zaowocowała natomiast wieloma inicjatywami budownictwa komunalnego. Rolę inwestora państwowego przejął inwestor prywatny wznoszący domy i mieszkania na sprzedaż oraz na wynajem. Jest to cecha charakterystyczna dla budownictwa mieszkaniowego w Polsce omawianego okresu.
EN
The article is a presentation of selected examples of Polish public architecture as an attempt to search for contemporary architectural meanings and their expression in prefabrication concrete technologies. Prefabrication–increasingly visible in the Polish scenery–is not only becoming a construction alternative to monolithic systems, but is also chosen by architects as the ideal technology to implement their aesthetic intentions. An additional goal of the work is to analyse available sources on the topic of prefabrication of concrete façade solutions, in terms of their impact on the aesthetic expression of architectural objects, and to present the selected type of prefabrication through technical and construction details. Contemporary concrete architecture is increasingly subject to prefabrication due to higher technical and quality requirements. The cited patterns of application of modular façade solutions prove that they do not have to limit the architect’s design freedom and can be an alternative to leaving the beaten tracks of monolithic concrete construction.
PL
W artykule zaprezentowano wybrane przykłady polskich budynków użyteczności publicznej będących próbą poszukiwania współczesnych znaczeń architektonicznych w technologiach prefabrykacji betonowej. Prefabrykacja–coraz bardziej widoczna w polskim krajobrazie–nie tylko staje się alternatywą budowlaną dla systemów monolitycznych, ale także jest wybierana przez architektów jako idealna technologia do realizacji autorskich zamierzeń estetycznych. Dodatkowym celem autora jest analiza dostępnych źródeł poruszających tematykę prefabrykacji betonowych rozwiązań elewacyjnych pod kątem oddziaływania na wyraz estetyczny obiektów architektonicznych oraz ukazanie wybranego typu prefabrykacji poprzez detal techniczny i budowlany. Współczesna architektura betonowa coraz częściej podlega prefabrykacji ze względu na coraz wyższe wymagania techniczne i jakościowe. Cytowane wzorce zastosowań modułowych rozwiązań elewacyjnych dowodzą, że nie muszą one ograniczać swobody projektowej architekta i mogą stanowić alternatywę dla wyjścia z utartych nurtów monolitycznego budownictwa betonowego.
PL
Zaproponowana przez twórców wystawy Tożsamość. 100 lat polskiej architektury periodyzacja dziejów polskiej architektury po roku 1918 z podziałem na okresy 1918−1939, 1939−1956, 1956−1970, 1970−1989 i 1989−2018 budząc wątpliwość stanowi punkt wyjścia do refleksji, przeglądu innych periodyzacji dziejów architektury tego czasu oraz przedstawienia własnych propozycji w tym zakresie.
EN
Periodization of the history of Polish architecture after 1918, proposed by the authors of the exhibition Identity. 100 years of Polish architecture, divides this time into periods 1918−1939, 1939−1956, 1956−1970, 1970−1989 and 1989−2018. It raised doubts and became a starting point for reflection and for the review of others periodization of the history of architecture of that time and also a presentation of own proposals in this regard.
5
Content available remote Detal architektoniczny dziś. Czy jest nam tak naprawdę potrzebny
100%
PL
Niniejszy tekst ma na celu zastanowienie się nad zagadnieniem detalu w odniesieniu do współczesnej architektury polskiej. Czas, który minął od chwili powrotu na drogę demokracji oraz gospodarki rynkowej jest już z punktu widzenia historii wystarczająco długi, aby pokusić się o kilka refleksji nad tym zagadnieniem.
EN
The paper aims to consider the question of detail in relation to contemporary Polish architecture. Time that has elapsed since the return to democracy and market economy is now in terms of history long enough to attempt a few reflections on this issue.
6
Content available remote Wzorcowe szkoły wiejskie jedno- i dwuklasowe z okresu międzywojennego w Polsce
100%
PL
W artykule przedstawiono wybrane przykłady projektów wzorcowych szkól jedno- i dwuklasowych z okresu międzywojennego zalecanych do realizacji w niepodległej Polsce. Omówione zostały projekty wybitnych polskich architektów i ich główne cechy, takie jak forma architektoniczna, układ funkcjonalny i sposób organizowania przestrzeni wokół szkół zgodnie z ustalonymi przepisami prawnymi.
EN
The work shows selected examples of standard one and two rooms country schools from the in between the World Wars period in Poland. Article contains project of leading polish architects and its main character like the architect form, function systems and the organization of schools surroundings suitable to the law regulations.
PL
Warszawska pracownia Grupa 5 Architekci to działający na polskim rynku budowlanym kilkudziesięcioosobowy zespół projektantów ukształtowany przez doświadczenia polskiej transformacji. Po dwóch dekadach działalności tworzący go architekci podjęli wspólną próbę ideowego samookreślenia. Celem artykułu jest pokazanie, jak osobiste wnioski płynące z edukacji, późniejszej praktyki, ewolucji teorii architektury oraz z osobistych przekonań i doświadczania przestrzeni przekładają się na konkretne rozwiązania projektowe. Ponieważ jednym z architektonicznych wątków łączących ludzi współtworzących pracownię są dokonania w zakresie projektowania zabudowy kwartałowej, metodą przyjętą w artykule jest szczegółowa analiza tego wycinka twórczości Grupy 5 od realizacji pojedynczych budynków do urbanistycznych założeń dużych zespołów mieszkaniowych. Artykuł zamykają płynące z praktyki projektowej – autorskie tezy dotyczące filozofii projektowania.
EN
The Warsaw-based Grupa 5 Architekci studio is a team of several dozen designers operating on the Polish construction market, shaped by the experience of the Polish transformation. After two decades of activity, the architects who created it undertook a joint attempt at ideological self-definition. The aim of the article is to show how personal conclusions drawn from education, subsequent practice, the evolution of the theory of architecture as well as personal beliefs and experiencing space translate into specific design solutions. Since one of the architectural threads connecting people co-creating the studio are achievements in the field of designing quarter development, the method adopted in the article is a detailed analysis of this part of the work of Grupa 5, from the implementation of individual buildings to the urban planning assumptions of large housing complexes. The article ends with the author’s theses on the philosophy of design, which result from design practice.
PL
W artykule dokonano analizy porządków architektonicznych w polskich traktatach z dziedziny architektury drugiej połowy XVIII wieku. Ustalono, że wówczas polscy teoretycy (K. Zdański, bracia Sierakowscy, J. Rogaliński i inni) rozwijali reguły europejskiej myśli architektonicznej (głównie włoskiej i francuskiej). W pierwszej połowie XIX w. trwały "poszukiwania polskiego narodowego porządku architektonicznego" (F. Naks, M. Szulc), co zapowiadało poważne zmiany w teorii klasycyzmu i początkach doby eklektyzmu.
EN
In this paper works of the Polish theorists of architecture of the second half of XVIII - the beginning of XIX centuries, devoted to architectural orders, are observed.
PL
Amanda Levete, uznana brytyjska architekt, stwierdziła w trakcie swego ubiegłorocznego wykładu w Warszawie na zaproszenie Fundacji im. Stefana Kuryłowicza, że „epoka budynków-ikon już się skończyła. Teraz bardziej sensownie jest mówić o ikonografii terenu – czy o architekturze topografii”1. Ta uwaga konweniuje z przekonaniem autorki eseju o potrzebie większej subtelności interwencji, zwłaszcza w środowisku stricte historycznym, a z takim mamy do czynienia w przypadku realizacji w miastach polskich. Esej ma na celu refleksję nad tym, czy w najnowszej architekturze polskiej można też mówić o pewnym eksperymencie samoograniczenia ekspresji przez architektów? Innymi słowy, czy można mówić o przykładach eksperymentu powściągliwości, rozumianego jako daleko posunięty respekt wobec genius loci? Pytanie to wydaje się sensowne z uwagi na liczne spektakularne realizacje, np. obiektów kulturalnych po roku 2004. Czy są jednak obiekty, których architekci, nie rezygnując ze spełnienia wszystkich wymogów programowych, a nawet potrzeby reprezentacji, podążają za przekonaniem A. Levete?
EN
Amanda Levete, an acclaimed British architect stated during her lecture for the Stefan Kuryłowicz Foundation in Warsaw last year that the age of architectural icons has passed and that it makes more sense today to discuss the iconography of a terrain – or of architecture of topography. That remark is very much in keeping with the view of the authoress of this essay on the necessity of greater subtlety of intervention, especially in the strictly historic environment. Such is an urban context in the majority of Polish towns. Thus the essay aims at pondering the question whether one can speak of a certain experiment of self-limitation of expression amongst Polish architects? In other words can one talk of the experiment of modesty and moderation understood as a farreaching respect towards the genius loci? The question seems adequate as there are many spectacular buildings, for instance ones built for cultural purposes after the year 2004. However, are there any architects who are aiming at fulfilling the need for representation while following the concept so aptly expressed by A. Levete?
11
Content available remote Ze szkicownika architekta Jana Karola Sas-Zubrzyckiego
84%
PL
Jan Karol Sas-Zubrzycki (1860-1935) wybitny architekt, miłośnik i popularyzator zabytków przeszłości. Opublikował kilkadziesiąt prac naukowych, zawierających m.in. rozważania na temat polskiego stylu narodowego. Fascynował się, modnym wówczas, stylem neogotyckim dojrzałego historyzmu o proweniencji malowniczej, w którym powstawała większość jego budowli sakralnych. Pozostawił ogromną spuściznę rysunkową, dokumentującą minioną epokę, m.in. zbiór inwentaryza.cyjny kapliczek i krzyży przydrożnych z terenu Małopolski.
EN
Jan Karol Sas-Zubrzycki (1860-1935) the prominent architect was dedicated to maintaining and promoting monuments of the past. He published ten scientific works, which contained the consideration and appreciation of the Polish national architecture. He was fascinated by the modern, mature, historical, and picturesque Neo-Gothic style, from which many of his sacred buildings were inspired. He left an extensive drawing legacy documenting the past epoch, which contained an extensive inventory of roadside shrines and roadside crosses from the region of Małopolska.
EN
This paper explores the role critical regionalism which could play a role in the continued development of globalera Polish architecture, and the advancements achieved by those few contemporary Polish architects who have sought to combine modern tastes and techniques with culturally meaningful designs. The new culture of Poland is very much reflected in the design of many of its new buildings that have been completed since the political and economic changes in 1989. The architecture of Poland appears to have lurched from an inappropriate socialist modernism that was so horridly imposed during the communist era to an equally inappropriate post modernist hegemony in the new enterprise culture. This paper suggests that with its new found freedom, Poland should be careful that it doe not suffer a loss of identity and that in its architecture it should seek a way forward through a Critical Regionalism.
PL
Przedstawia się rolę, jaką odgrywa krytyczny regionalizm w rozwoju architektury polskiej po 1989. Zwraca sie uwagę na kierunki twórcze obecne w polskiej architekturze współczesnej po zmianach politycznych i ekonomicznych, będące odbiciem trendów w architekturze światowej. Przeciwstawiając tej tendencji dążenia do zachowania specyficznej odrębności, wskazuje się koncepcję krytycznego regionalizmu jako sposób na zachowanie indywidualizmu wynikającego z położenia geograficznego i specyfiki kulturowej. Rozpatruje się twórczość architektoniczną wybranych projektantów, która wykazuje cechy rozumiane jako świadome podejście uwzględniające dążenia do zachowania tożsamości poprzez rozumienie wartości lokalnych. Krytyczny regionalizm postrzegany jest jako właściwe podejście do tworzenia współczesnej architektury w Polsce.
EN
The Warsaw-based Grupa 5 Architekci studio is a team of several dozen designers operating on the Polish construction market, shaped by the experience of the Polish transformation. After two decades of activity, the architects who created it undertook a joint attempt at ideological self-definition. The aim of the article is to show how personal conclusions drawn from education, subsequent practice, the evolution of the theory of architecture as well as personal beliefs and experiencing space translate into specific design solutions. Since one of the architectural threads connecting people co-creating the studio are achievements in the field of designing quarter development, the method adopted in the article is a detailed analysis of this part of the work of Grupa 5, from the implementation of individual buildings to the urban planning assumptions of large housing complexes. The article ends with the author’s theses on the philosophy of design, which result from design practice.
PL
Warszawska pracownia Grupa 5 Architekci to działający na polskim rynku budowlanym kilkudziesięcioosobowy zespół projektantów ukształtowany przez doświadczenia polskiej transformacji. Po dwóch dekadach działalności tworzący go architekci podjęli wspólną próbę ideowego samookreślenia. Celem artykułu jest pokazanie, jak osobiste wnioski płynące z edukacji, późniejszej praktyki, ewolucji teorii architektury oraz z osobistych przekonań i doświadczania przestrzeni przekładają się na konkretne rozwiązania projektowe. Ponieważ jednym z architektonicznych wątków łączących ludzi współtworzących pracownię są dokonania w zakresie projektowania zabudowy kwartałowej, metodą przyjętą w artykule jest szczegółowa analiza tego wycinka twórczości Grupy 5 od realizacji pojedynczych budynków do urbanistycznych założeń dużych zespołów mieszkaniowych. Artykuł zamykają płynące z praktyki projektowej – autorskie tezy dotyczące filozofii projektowania.
14
Content available Reverse grand tour
84%
EN
In the past, the aim of the grand tours was not only to increase travellers’ knowledge, but to enrich their whole cultural and aesthetic attitude and even the philosophy of life. For ages, grand tours gave architects unique opportunities to re-examine architecture and landscape as the foundations of culture. Consecutively, such travels affected architecture and fertilized architects’ minds. On the other hand, in many countries local gentry travelled abroad to study. For example, as early as in the 16th century, young rich men in Poland undertook long travels to Italian universities in Padua or Bologna. Nowadays, there is a similar but bidirectional students’ flow related to the Erasmus+ programme, as the programme itself acts as a contemporary framework for young people grand tours. This fact creates also the new opportunity to re-examine the contemporary grand tour phenomenon from the young architect’s viewpoint. This is also the author’s case.
PL
Slogan „podróże kształcą” jest już aksjomatem – istotnie bowiem od wieków tak zwane „grand tours” (w wolnym przekładzie: podróże życia) kształtowały światopogląd elit, wpływając też na postawy estetyczne. W przypadku architektów podróże służyły dogłębnym twórczym przewartościowaniom postaw względem architektury, krajobrazu czy po prostu kultury. Podróże architektów twórczo zapładniały ich umysły, a w ostatecznym rozrachunku wywierały wpływ na twórczość architektoniczną. Istotnym aspektem powyższego fenomenu kulturowego było kwitnące ongiś zjawisko podróży uniwersyteckich: już w XVI wieku młodzi polscy żacy z co zacniejszych rodzin peregrynowali do włoskich uniwersytetów w Bolonii i Padwie. Dziś nieoczekiwaną kontynuacją tego zjawiska stały się podróże w ramach programu wymiany studenckiej Erasmus+, niekiedy postrzegane jako odpowiednik również dawnych „grand tours”. To właśnie podróże w ramach programu wymiany studenckiej Erasmus+ są okazją i przesłanką do ponownego przyjrzenia się wpływowi podróży życia na subiektywną jednostkową percepcję architektury, krajobrazu i obcej kultury z perspektywy architekta (co jest celem niniejszego artykułu ujętym z dość specyficznego punktu widzenia – z autopsji, jako że autorka była uczestniczką wymiany studenckiej w ramach programu Erasmus+ w Polsce).
EN
This article is devoted to the history of a set designs for four wells in the Main Square in Cracow which were made by Sebastian Sierakowski – an amateur architect and a canon of Cracow Cathedral – in cooperation with the painter Michał Stachowicz. Sierakowski’s idea was to endow Cracow’s main square with small but richly decorated sources of waters, telling the history of the city and the country. The author of the article analyses Sierakowski’s idea as well as the forms of the wells designed by him in the context of historical interests in the first years of the existence of the Free City of Cracow, as well as on the basis of formal comparisons with similar public facilities.
PL
Artykuł jest poświęcony historii zespołu projektów czterech studni dla krakowskiego Rynku, opracowanych przez kanonika katedry krakowskiej, a także architekta-amatora Sebastiana Sierakowskiego przy udziale malarza Michała Stachowicza. Propozycja Sierakowskiego zakładała ozdobienie głównego placu Krakowa niewielkimi, ale bogato zdobionymi ujęciami wody, opowiadającymi historię miasta i kraju. W artykule przeprowadzono analizę pomysłu Sierakowskiego oraz formy zaprojektowanych studni w kontekście zainteresowań historycznych w pierwszych lat istnienia Wolnego Miasta Krakowa, a także na podstawie porównań formalnych z innymi tego typu obiektami użyteczności publicznej.
PL
W pracy przedstawiono i opisano obiekty architektury sakralnej w wybranych regionach Polski. Opisano sposoby impregnacji drewna w celu konserwacji architektury drewnianej. Zaprezentowano także podstawowe gatunki drewna do wznoszenia konstrukcji budowlanych.
EN
The paper presents and describes the objects of religious architecture in selected Polish regions. Methods wood treatment in order to preserve the wooden architecture. It also presents the basic types of wood for the construction of building structures.
EN
At the point of Poland regaining independence Warsaw could not boast edifices that were able to satisfy the needs of a state’s capital. The decision was made for the raising of a new set of buildings to be postponed, while the Parliament would be temporarily housed in an adapted building. The 19th-century school complex of the Alexandrian-Mariinsky Institute (formerly Nobility Institute) was selected for the purpose. The focus in the paper is on the history of this edifice, the history of its raising, extension, and adaptation for the needs of the Sejm (Parliament’s lower house) after the design of Kazimierz Tołłoczko, Romuald Miller, and Tadeusz Szanior (1918–1919), and subsequently for those of the Senate as designed by Stanisław Miecznikowski in 1928; attention is also paid to the history of competitions and designed, albeit unaccomplished extensions of the complex in the inter-war period.
PL
W chwili odzyskania niepodległości Warszawa nie dysponowała budynkami, które mogłyby zaspokoić potrzeby stolicy państwa. Postanowiono, że budowa nowego zespołu gmachów zostanie odsunięta na przyszłość, a parlament znajdzie tymczasową lokalizację w zaadaptowanej budowli. Wybór padł na XIX-wieczny kompleks szkolny Instytutu Aleksandryjsko-Maryjskiego (dawnego Instytutu Szlacheckiego). Artykuł poświęcony jest dziejom tego gmachu, historii jego budowy, rozbudowy i adaptacji na potrzeby Sejmu przez Kazimierza Tołłoczkę, Romualda Millera i Tadeusza Szaniora (w latach 1918–1919), a następnie Senatu przez Stanisława Miecznikowskiego w 1928 r., a także uporządkowaniu wiedzy o konkursach i projektowanych, a niezrealizowanych rozbudowach kompleksu w okresie międzywojnia.
EN
This article is devoted to the analysis of contemporary Polish multi-family architecture in the context of aesthetic irregularity. The research was limited to constructions from 2011-2021 and nominated for the Mies van der Rohe award as the objects with the greatest potential impact on shaping further trends. In their research, the authors focused on searching for the features of irregularities, which, in their opinion, have become a distinguishing feature of contemporary architectural aesthetics. The analyses in this study refer to three planes of the aesthetic dimension of architecture, namely the form, facade composition and material.
19
Content available Architekt Maksymilian Goldberg (1895–1942)
59%
EN
Maksymilian Goldberg was one of most important interwar architects active in Warsaw. Together with Hipolit Rutkowski, he successfully participated in several architectural competitions, mainly concerning designs for residential buildings and interiors. He was involved in organisational and social activities in the architectural milieu as a co-organiser and active member of the Association of Polish Architects (SAP) and Association of Architects of the Republic of Poland (SARP), as well as the Building Advisory Service, a body that provided services to less affluent clients, instituted by architects associated with the monthly magazine “Dom – Osiedle – Mieszkanie”. He was also a theoretician of architecture, whose mostly unpublished theoretical concepts inspired the ideas contained in Bohdan Lachert’s treatise Rozważania o niektórych cechach twórczości architektonicznej (1960). The article outlines Goldberg’s oeuvre, primarily in design but also in theoretical concepts, which despite its richness still awaits monographic study and proper evaluation.
PL
Maksymilian Goldberg był jednym z najważniejszych międzywojennych architektów warszawskich. Wraz z Hipolitem Rutkowskim brał udział w licznych konkursach architektonicznych i realizował głównie projekty budynków mieszkalnych oraz wnętrz. Angażował się w działalność organizacyjną i społeczną środowiska architektów jako współorganizator i aktywny członek SAP i SARP oraz założonej przez architektów związanych z miesięcznikiem „Dom – Osiedle – Mieszkanie” Poradni Budowlanej świadczącej usługi mniej zamożnym klientom. Był również teoretykiem architektury, którego w większości nieopublikowane koncepcje teoretyczne stanowiły inspirację dla idei zawartych w traktacie Bohdana Lacherta Rozważania o niektórych cechach twórczości architektonicznej (1960). Artykuł zarysowuje obraz bogatej twórczości, przede wszystkim projektowej, ale też teoretycznej Goldberga, która wciąż jeszcze czeka na monograficzne opracowanie i właściwą ocenę.
20
51%
PL
W niniejszej publikacji cztery dzieła architektury powstałe w Polsce w XXI wieku zostały zestawione parami w dwa kierunki w architekturze dobrane pod kątem zbiorów łączących je cech. Główny temat publikacji uzupełniają wstępne rozważania na temat możliwych pól analizy architektury powstającej w Polsce w XXI wieku.
EN
This publication presents four works of architecture built in Poland in the 21st century. The four works are grouped in two pairs composed on the base of groups of characteristics which can be regarded as creating together the directions of architecture. Main subject of publication is supplemented by preliminary considerations on possible fields of analysis of architecture built in Poland in the 21st century.
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.