Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Warszawa i Lublin jako główne ośrodki obywatelskiego wymiaru sprawiedliwości w Królestwie Polskim w 1915 r.

100%

SOWIŃSKA D.

|

2015

|

nr 4

305-336

EN

The emergence of civil justice after the evacuation of Russians from the Polish Kingdom in 1915. This is one of the most important moments in the history of Polish judiciary. After more than a century of power invaders there is a chance to regain control over the administration and the judiciary. Polish lawyers had hoped that the occupiers leave the judiciary in their hands. Warsaw and Lublin - the fastest two centers operating in the Kingdom have become a role model for other courts. Regulations approved by the Committee of Citizens in Warsaw described the organization of the local judicial institutions. Its provisions became a model for the courts of Lublin, modifications resulted only from local relations. In addition to the changes in the organization and structure of the judiciary was introduced innovations in the rules of substantive law, both civil and criminal. They eased and modernize the existing legislation of the Russian case studies. The need for the establishment of the civil courts, as well as their functioning efficiently also testified by the number of pending cases. Polish lawyers hope to permanently take over the judiciary in the Kingdom were quickly snuffed out by the occupation authorities. Both in Warsaw and Lublin Polish citizens' initiative was considered as illegal and brought to its liquidation. However, experience has resulted in a few weeks on September 1 IX 1917 at the time of the recovery from the hands of the occupiers of justice.

2

STAN FINANSOWO-MAJĄTKOWY PROBOSTWA W BARGŁOWIE KOŚCIELNYM W DOBIE KRÓLESTWA POLSKIEGO

100%

Faszcza Ł.

Studia Ełckie

|

2016

|

tom 18

|

nr 4

359 - 376

EN

The parish in Bargłów Kościelny, located within the borders of the then Augustowskie Province, constituted one of thousands of examples of parishes functioning on the territory of the Kingdom of Poland. In the examined period, it experienced a gradual economic development, which was reflected by the construction of economic facilities within the course of several years. The greater wealth of the parish was indirectly connected with the improving eco-nomic situation of the Polish land, which was recovering from the unfavourable Duchy of Warsaw period. The establishment of the economic background of the parish in Bargłów was strongly influenced by the parish priests, who were efficient administrators. In addition, the church in Bargłów owned large estate, which also exercised a considerable impact on its profitability. However, the development was impeded, to some extent, by the poor economic situation of the villages belonging to the parish, as they were not able to pay their tax dues to the church in full.

3

Rosyjskie organizacje społeczne w Królestwie Polskim (1861-1914)

100%

Jaworski W.

|

tom V/2

41-55

EN

In the Polish Kingdom in the years 1861-1914 were created at least 84 Russian social organizations and 10 their branches. For 1906, they assumed, respectively, 27 and 5. In the governorate cities established 61 associations (including Warsaw - 29), district towns - 28, another city - 1 and rail border settlements - 4. Government action against the social organization marked by legalizm, with no concessions to the Russians. The founders and members of the associationis were mostly government officials, army and police officers. Among the charitable organizations were the most (22 and 6 branches), social (19) and the cultural and library (17). The activities of the associations were mainly members of the support material and fill their free time.

4

Weryfikacja systemu szkolnego Królestwa Polskiego w początkach lat trzydziestych XIX wieku Po

89%

Rutkowski M.

Biuletyn Historii Wychowania

|

2002

|

nr 15/16

23-35

EN

.

5

Opłaty i warunki przewozów/przepraw na rzekach w Królestwie Polskim ery konstytucyjnej

75%

Rutkowski M.

Gospodarka Wodna

|

2015

|

tom Nr 10

283--287

PL

Opierając się na zarówno pisemnym, jak i wydanym drukiem materiale źródłowym z epoki konstytucyjnego Królestwa Polskiego, autor artykułu stara się ujawnić skomplikowany problem finansowania przewozów/przepraw na rzekach. Celem badania jest zwrócenie uwagi na takie problemy, jak: określenie opłat i warunków przewozów/przepraw na rzekach/wodach w Królestwie Polskim, zgodnie z przepisami dekretu wprowadzonego 21 lipca 1818 r, oraz analiza procesu dodatkowych ustaleń w zakresie związanym z przedmiotem tej ustawy, szczególnie z lat 1821-1822.

EN

Based on a written and published source material dating from the times of the constitutional Polish Kingdom, the author of the paper tries to present the complicated system of financing river transport/crossings. The goal of the research is to indicate such problems as: setting fees and conditions of transport/crossings on the rivers/waters of the Polish Kingdom, in compliance with the provisions of the decree of 21 July 1818, as well as analysis of the procedure of supplementary arrangements in the scope related to the object of this act, in particular in the years 1821-1822.

6

Oznaczenia drogowe w Królestwie Polskim pierwszej połowy XIX wieku jako czynnik rozwoju ekonomicznego kraju

75%

Rutkowski M.

|

nr 1-2

71-97

PL

Opis podejścia władz Królestwa Polskiego do lokalnych oznaczeń miejscowych i drogowych oraz wiorstowych wskazuje, iż problem ten stał się celem intensywnych zabiegów jeszcze w okresie konstytucyjnym. Otwarcie antynarodowy aspekt zagadnienia ujawnia się w roku 1833, gdy podjęto decyzję o wymazaniu z przestrzeni publicznej wszelkich oznak polskich kolorów państwowych. Następnie, gdy wprowadzono przepisy, aby we wszystkich wsiach wystawić słupy z oznaczeniem ich nazw, od roku 1835 drogowskazy miały nosić napisy nie tylko polskie, ale i rosyjskie. W roku 1843 namiestnik postanowił, aby stawiane przy szlakach komunikacyjnych przez właścicieli dóbr słupy drogowe uzupełnić o nowe dwujęzyczne napisy, zawierające informacje o „nazwie miejsca i liczbie domów”. Z kolei rozporządzenie o wprowadzeniu rosyjskich, wiorstowych, oznaczeń dystansu zostało wydane na długo przed powstaniem listopadowym. W konkluzji widzimy nieustanną troskę władz państwowych o uporządkowanie sytemu drogowskazów oraz tablic z nazwami miejscowości, z czym jednak łączy się nieodparcie wykorzystanie przez Rosjan zmian systemu oznaczeń drogowych do wprowadzenia wizualnie wszechobecnej tendencji rusyfikacyjnej.

EN

The way the authorities of the Polish Kingdom treated local place and road marking as well as verst distances (Pol. wiorsta) indicates that this was a matter of serious concern already in the so-called constitutional period. An openly anti-state nature of the problem became apparent in 1833, when a decision was made to erase from the public sphere any signs of Polish national colours. When it was ordered that all villages be marked with posts bearing their names, it was decreed that such name plates indicate a given place name both in Polish and in Russian (since 1935). In 1843, the Governor ordered that roadside mile posts installed by local landowners have new bilingual inscriptions added, giving information about the “name of the place and number of houses.” Notably, the order to introduce Russian verst designations of distance had been issued long before the November Uprising, which demonstrates the diligence of the Russian authorities to sort out the system of road signs and place nameplates. This in turn is associated with a strong tendency for Russification visible everywhere, including the changing of road marking

7

Dawne sztolnie kopalń węgla kamiennego w okręgu zachodnim Królestwa Polskiego (do 1850 r.)

75%

Wójcik A. J.

Prace Naukowe Instytutu Górnictwa Politechniki Wrocławskiej. Studia i Materiały

|

2006

|

tom Vol. 117, nr 32

341-348

PL

Rozwój poznania geologicznego i górniczego Okręgu Zachodniego Królestwa Polskiego był związany z poszukiwaniem i udostępnianiem złóż węgla kamiennego oraz rud cynku i ołowiu. Dla zapewnienia odwodnienia kopalń węgla wybudowno kilka sztolni: Werner (na kopalni Tadeusz), Ullmann (na kopalni Reden), Lempe (na kopalni Ksawery) oraz Cecylia i Jacek (na kopalniach niweckich).

EN

Prospecting and exploration of hard coal zinc and lead ores in the West Region of the Polish Kingdom was connected with the development of geological and mining knowledge of this area. Several tunnels were built to drain coal mines: Werner (for Tadeusz coal mine), Ullmann (for Reden coal mine), Lempe (for Ksawery coal mine) and Cecylia with Jacek (for Niwka's coal mines).

8

Związki Królestwa Polskiego z Europą Zachodnią w dziedzinie oświaty i nauki w świetle protokołów posiedzeń RWP w latach 1845-1850

63%

Kula E. , Massalski A.

Kwartalnik Historii Nauki i Techniki

|

2018

|

tom R. 63, nr 3

131--147

EN

The Council of Public Education was created by the law on schooling of July 15, 1833 and was supposed to take over a number of powers that used to belong to the Government Commission on Religions and Public Enlightenment. During years between the insurrections (1831-1863), scientific and education relations of the Polish Kingdom and Western Europe were radically restricted. It was reflected in the protocols of the Council’s sittings that included only incidental records of cases of Polish scientists and teachers leaving abroad for scientific purposes. In majority, decisions of the Council having to do with international relations at that time concerned purchases of items and exhibits and, less often, of magazines for scientific institutions, as Botanical Garden, Zoological Hall, or Public Library. Records in the protocols are therefore a proof of limited role of the Council of Public Education in the management of educational system of the Polish Kingdom during that period.

9

Instytucje miejskiego kredytu hipotecznego w Królestwie Polskim jako przyczynek do dyskusji o modelu organizacyjnym kredytu hipotecznego w Polsce

63%

Fermus-Bobowiec A.

|

tom 28

|

nr 2

19-32

PL

W artykule przedstawiony został prawny mechanizm działania Towarzystw Kredytowych Miejskich w Królestwie Polskim, będących instytucjami miejskiego kredytu hipotecznego. Autorka uczyniła to na przykładzie Towarzystwa Kredytowego miasta Lublina, formułując przy tym wnioski ogólne co do modelu kredytu hipotecznego, oferowanego przez towarzystwa kredytowe. Towarzystwa Kredytowe były bowiem ówcześnie najpopularniejszym modelem organizacyjnym kredytu hipotecznego, nie tylko miejskiego (Towarzystwa Kredytowe Miejskie), ale i ziemskiego (Towarzystwo Kredytowe Ziemskie). W opracowaniu autorka zaprezentowała także inne niż towarzystwa kredytowe instytucje kredytu długoterminowego na ziemiach polskich, poszukując korzeni bankowości hipotecznej. W ten sposób poczynioną analizę, poprzez jej prawnohistoryczną perspektywę, uznała za przyczynek do dyskusji dotyczącej kredytu hipotecznego i miejsca współczesnej bankowości hipotecznej w Polsce.

10

Wydział Wojskowo-Policyjny Rządu Gubernialnego Lubelskiego w latach 1867–1915. Organizacja i obsada personalna

63%

Smyk G.

Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego

|

2019

|

tom 22

141-165

EN

Following the unification reforms carried on by the tsar’s authorities in the Polish Kingdom after the January Uprising, the field administration was subject to reorganization. By the ukase of 19/31 December 1866 the new, modelled on the Russian one, act on the provincial and district administration was introduced. It abolished the current territorial division of the country as well as it changed the organization of civil intermediate authorities, adjusting them to the model of field administration in the Empire. The study presents, in the context of the general principles of the system of provincial management in the Kingdom of Poland, the evolution of powers, the transformation of its internal organisation and the characteristics of the personnel of the Military-Police Department of the Provincial Government of Lublin from its establishment in 1867 to the evacuation to Moscow in August 1915. The Lublin Province has been chosen as the subject of research because it was the second largest in the Kingdom of Poland, after the Warsaw Province, both in terms of territory and population. In relation to other provinces, the personnel of its offices was subject to increased Russification. It was particularly vivid here that the Russian authorities strived to quickly and fully replace Polish officials by Russians, loyal to the Tsar.The source material for the study includes primarily archival sources preserved in the fonds of the Provincial Government of Lublin stored in the State Archives in Lublin and relevant legal acts and literature on the subject. The main source of information about officials holding the posts of councillors and clerks in the Legal Department of the Provincial Government of Lublin was their personnel files (in Russian: “formularnye spiski”). A total of 80–90% of the documents of the fonds of the Provincial Government of Lublin preserved, which has made it possible to describe the characteristics of officials employed in the Legal Department of the Provincial Government of Lublin who held the positions of councillors and clerks: their nationality (religion) characteristics, social background, education and career history.Due to political reasons Poles were the first to be withdrawn from exercising management positions. The situation was different regarding executive positions i.e. officials, bookkeepers, journalists and their helpers. Poles retained them up until the beginning of the eighties. It was only in the next decades that their number started to decrease rapidly, so that in the second decade of the XX century they were with no exception replaced by the Russian officials.

PL

W następstwie reform unifikacyjnych przeprowadzonych przez władze carskie w Królestwie Polskim po powstaniu styczniowym, reorganizacji uległa administracja terenowa. Ukazem z 19/31 grudnia 1866 r. została wprowadzona w Królestwie nowa, wzorowana na rosyjskiej, ustawa o zarządzie gubernialnym i powiatowym. Zniosła ona dotychczasowy podział terytorialny kraju oraz zmieniła organizację pośrednich władz cywilnych, dostosowując je do modelu administracji terenowej w Cesarstwie. Opracowanie przedstawia – na tle ogólnych zasad ustroju zarządu gubernialnego w Królestwie Polskim – ewolucję kompetencji, przekształcenia organizacji wewnętrznej oraz charakterystykę obsady personalnej Wydziału Wojskowo-Policyjnego Rządu Gubernialnego Lubelskiego, od chwili jego utworzenia w 1867 r. do ewakuacji do Moskwy w sierpniu 1915 r. Za wyborem guberni lubelskiej jako przedmiotu badań przemawiało to, że była ona drugą co do wielkości i liczby ludności – po warszawskiej – w Królestwie Polskim. W stosunku do innych guberni obsada personalna jej urzędów poddana była nasilonej rusyfikacji. Dążenie władz carskich do szybkiej i pełnej wymiany polskiej kadry urzędniczej na rosyjską – z założenia lojalną wobec zaborcy – było tu szczególnie wyraźne. Podstawę materiałową studium stanowią przede wszystkim źródła archiwalne zachowane w zespole akt Rządu Gubernialnego Lubelskiego w Archiwum Państwowym w Lublinie oraz akty prawne i literatura przedmiotu odnosząca się do omawianego zagadnienia. Główne źródło informacji o urzędnikach piastujących stanowiska radców i referentów w Wydziale Wojskowo-Policyjnym Rządu Gubernialnego Lubelskiego stanowiły ich akta personalne – „formularnyje spiski”. Z zespołu akt Rządu Gubernialnego Lubelskiego zachowało się 80–90% dokumentów, co umożliwiło dokonanie charakterystyki urzędników zatrudnionych na stanowiskach radców i referentów pod względem: ich narodowości (wyznania), pochodzenia społecznego, wykształcenia i kariery zawodowej. Ze względów politycznych najszybciej odsunięto Polaków od sprawowania stanowisk kierowniczych. Inaczej sytuacja przedstawiała się odnośnie do stanowisk wykonawczych, tj. referentów, buchalterów, dziennikarzy i ich pomocników. Polacy utrzymali je aż do początku lat 80. XIX w. Dopiero w następnych dziesięcioleciach ich liczebność w stosunku do Rosjan zaczęła gwałtownie spadać, tak że w drugiej dekadzie XX w. zostali bez wyjątku zastąpieni przez urzędników rosyjskich.

11

Przesłanki wdrażania zalążków systemu informacji o terenie w Królewstwie Polskim

63%

Czochański M.

|

tom Z. 61

19-34

PL

W opracowaniu zwrócono uwagę na uwarunkowania techniczno-prawne zawarte w przepisach administracyjnych Królestwa Polskiego, tworzących przesłanki do wdrażania zalążków systemu informacji o terenie.

EN

The article drew attention of the technical and legal conditions contained in the administrative Polish Kingdom, creating conditions for the construction of a land information system.

12

Regulacja rzek, spław oraz system kanałów w projektach III. Rady Stanu Królestwa Polskiego w latach 1862-1866

63%

Rutkowski M.

|

2017

|

tom Nr 5

134--138

PL

Reaktywacja w początkach lat sześćdziesiątych XIX wieku trzeciej już Rady Stanu Królestwa Polskiego dała asumpt warszawskim administratorom do dogłębnego zajęcia się problematyką transportu wodnego kraju. Był to bodajże ostatni już moment pod rosyjską władzą najezdniczą, gdy Polacy mogli próbować przynajmniej wywierać efektywny wpływ na regulację rzek, warunki spławu na Wiśle, czy dalszy rozwój Kanału Augustowskiego, ewentualnie nawet sieci kanałów. W artykule przeanalizowano zatem wnioski składane w sprawie regulacji Wisły i spławu na tej rzece oraz lepszego wykorzystania Kanału Augustowskiego, jak też dalszej możliwości budowy Kanału Windawskiego i kanału Wisła-Narew.

EN

At the beginning of 1860s, reactivation of the Polish Kingdom third Council of State inspired the Warsaw administrators to take a closer look at the country’s water transport. It was one of the last moments under the Russian domination where the Poles could at least try to influence the regulation of rivers, the conditions of rafting on the Vistula River or further development of the Augustowski Canal or even a system of canals. The article analyses the motions submitted with regard to the Vistula regulation and rafting and those urging for a better use of the Augustowski Canal, as well as motions regarding construction of the Windawski Canal and the Vistula-Narew canal.

13

Tabella Miast, Wsi, Osad Królestwa Polskiego z wyrażeniem ich położenia i ludności alfabetycznie ułożona w Biórze Kommissyi Rządowey Spraw Wewnętrznych i Policyi z 1827 r. Znane źródło w nowej postaci

63%

Narojczyk K.

|

tom 43

29-59

EN

A vast, two-volume list of all the towns and villages of the Kingdom of Poland was published in 1827, with the number of houses and residents, and the type of ownership specified in it. It was the only official publication issued by the then central statistical body of the state – The Statistical Office of the Government Commission for the Internal Affairs and Police. Due to the alphabetical order of the entries, with the absence of any territorial grouping or partial summaries, this potentially valuable source for historical and demographic studies has been of only marginal use to historians. An attempt was made at its digitisation and at entering the data into the database system in 2020. This paper presents the historical background of creating this list and uses selected examples to present new, previously unavailable data exploration and analysis opportunities that are offered by an electronic form.

PL

W roku 1827 ukazał się obszerny, dwutomowy spis wszystkich miejscowości Królestwa Polskiego z wyszczególnieniem odnotowanej w nich liczby domów i mieszkańców oraz typem własności. Było to jedyne oficjalne wydawnictwo opublikowane przez ówczesny centralny organ statystyczny państwa – Biuro Statystyczne Komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych i Policji. Zastosowanie alfabetycznej kolejności wpisów, przy braku jakiegokolwiek grupowania terytorialnego i podsumowań cząstkowych sprawiło, że to potencjalnie wartościowe źródło do badań historyczno-demograficznych było wykorzystywane dotychczas przez historyków marginalnie. W roku 2020 podjęto prace nad jego digitalizacją i wprowadzeniem danych do systemu bazodanowego. W artykule naświetlono historyczne okoliczności powstania tego wykazu oraz zasygnalizowano, na wybranych przykładach, nowe, niedostępne dotychczas możliwości krytyki i eksploracji danych, jakie stwarza ich postać elektroniczna.

14

The Institution of Coercion of Debtors in Civil Matters in the Kingdom of Poland in the Years 1815–1875

63%

Bieda J.

Studia Iuridica Lublinensia

|

2016

|

tom 25

|

nr 3

EN

The Napoleonic Code, which was in force since 1808 first in the Duchy of Warsaw and then in the Kingdom of Poland, provided for the institution of personal coercion in civil matters in Title XVIII (Book III – On Different Modes of Acquiring Property). It was an enforcement measure consisting of sending the debtor to prison in order to force him to fulfil his obligations. Initially, the detention did not result in cancelling the existing debt or did not exclude the possibility of carrying out a further enforcement procedure towards the debtor. Debtors were initially kept in detention centres or taken into police custody. Separate penitentiary bodies were appointed by decision of Administrative Council in 1832. The prison service as well as provisions of the Civil Procedure Code including detailed procedures for the use of coercive measures against debtors, have been defined both in the decision of the Administrative Council of 13/25 September 1832 and in subsequent administrative regulations issued by the Government Commission of Internal and Spiritual Affairs in 1848 and 1859. The 1848 regulations referred to civil jail located in Warsaw at Leszno, but there were no specific instructions for jails in remote regions, which resulted in numerous abuses. It was not until 1859 that the Leszno regulations covered the whole area of the Kingdom of Poland. Coercive measures against debtors could be an effective means of enforcement, although the obligation to provide funding necessary to ensure the livelihood of the debtor constitutes some limitation in applying such a measure. Such a situation meant that at first the debtor tried to enforce the debt using other means. A drawback of the abovementioned institution were problems with the internal organization of the civil detention, particularly in terms of real detention of these debtors, who – according to the source material – were often at large.

PL

Kodeks Napoleona, obowiązujący od 1808 r. w Księstwie Warszawskim, a następnie w Królestwie Polskim, przewidywał w Księdze III (o różnego rodzaju sposobach nabycia własności) w tytule XVIII instytucję „przymusu osobistego w materyi cywilnej”. Był to środek egzekucyjny polegający na osadzeniu dłużnika w areszcie w celu zmuszenia go do wykonania ciążącego na nim zobowiązania, przy czym początkowo pozbawienie wolności nie powodowało umorzenia istniejącego długu ani nie wyłączało możliwości prowadzenia dalszej egzekucji z majątku dłużnika. Najpierw dłużników przetrzymywano w aresztach publicznych i aresztach policyjnych. Dopiero decyzją Rady Administracyjnej z 1832 r. utworzono odrębne organy penitencjarne. Organizacja aresztów cywilnych i przepisy kodeksu postępowania cywilnego, rozwijające szczegółowe procedury stosowania przymusu osobistego wobec dłużników, zostały określone w postanowieniu Rady Administracyjnej z dnia 13/25 września 1832 r. i w późniejszych przepisach administracyjnych wydawanych przez Komisję Rządową Spraw Wewnętrznych i Duchownych w 1848 i 1859 r. Regulacje z 1848 r. odnosiły się do aresztu cywilnego znajdującego się w Warszawie na Lesznie, natomiast nie było szczegółowej instrukcji dla aresztów mieszczących się na prowincji, co rodziło wątpliwości co do zasad ich organizacji i dawało możliwość licznych nadużyć. Ostatecznie dopiero instrukcja więzienna z 1859 r. rozszerzała obowiązywanie przepisów dla Leszna z 1848 r. na całe Królestwo Polskie. Instytucja przymusu osobistego dłużników w okresie obowiązywania francuskiej procedury cywilnej mogła być skutecznym środkiem egzekucyjnym, choć pewnym ograniczeniem w jego stosowaniu był obowiązek złożenia przez wierzyciela funduszy niezbędnych na utrzymanie dłużnika, co na pewno powodowało, że najpierw próbował on wyegzekwować dług za pomocą innych rodzajów egzekucji. Mankamentem omawianej instytucji były problemy z wewnętrzną organizacją aresztów cywilnych, w szczególności w zakresie rzeczywistego przetrzymywania w nich dłużników, którzy – jak wynika z materiału źródłowego – w praktyce często przebywali na wolności.

15

„Naród. Dodatek ilustrowany” (1906–1907) i jego wkład w upowszechnianie wiedzy wśród ludu w Królestwie Polskim

63%

Lubczyńska A.

|

2017

|

nr 3 (70)

133-144

PL

Przedmiotem artykułu jest analiza dodatku do dziennika „Naród”, wydawanego przez Narodową Demokrację dla „ludu w Królestwie Polskim”. Zadaniem pisma było upowszechnianie wśród czytelników wiedzy z różnych dziedzin. Działalność wydawnicza endecji1 wśród ludu miała związek z programem stronnictwa zakładającym wykształcenie i pozyskanie tej warstwy oraz uczynienie z niej równoprawnej części narodu. Egzemplifikacją tych działań był m.in. tygodnik „Naród. Dodatek ilustrowany” (1906–1907).

EN

The article aims to analyse the supplement to the daily “Nation”, issued by the National Democracy for the peasantry in the Polish Kingdom. The goal of the magazine was to disseminate knowledge among the readers in various fields. The publishing activity of the national democrats was related to the party’s program of educating and making their supporters an equal part of the nation. The exemplification of these activities was „Nation. Illustrated Appendix“ (1906–1907).

16

Drogi Królestwa Polskiego „Kongresowego”

63%

Suwara T.

|

tom nr 7-8

227--234

PL

W tym roku przypada 200 rocznica utworzenia administracji drogowej w Polsce. Na początku XIX roku były tylko drogi gruntowe. Aby zbudować sieć dróg twardych w Królestwie Polskim zależnym od Rosji powołano w 1819 roku Dyrekcję Jeneralną Dróg i Mostów. Prace przy organizacji i budowie dróg nabrały tempa. Zaczęto budować trakty z nawierzchnią z rozdrobnionego kamienia w dwóch lub trzech warstwach, a także z kamienia polnego. Do 1849 roku wybudowano podstawową sieć dróg twardych w całym Królestwie.

EN

This year marks the 200th anniversary of the establishment of road administration in Poland. At the beginning of 19th century there were only dirt roads. In order to build hard road network in the Kingdom, which was dependent on Russia, the General Directorate of Roads and Bridges was established in 1819. Work on road organization and construction has accelerated. The construction of roads with a pavement of crushed stone in two or three layers as well as of field stone was started. By 1849 a basic network of hard roads was built throughout the Kingdom.

17

Związki Królestwa Polskiego z Europą Zachodnią w dziedzinie oświaty i nauki w świetle protokołów posiedzeń RWP w latach 1845–1850

63%

Kula E. , Massalski A.

Kwartalnik Historii Nauki i Techniki

|

2018

|

tom 63

|

nr 3

131–147

EN

The Council of Public Education was created by the law on schooling of July 15, 1833 and was supposed to take over a number of powers that used to belong to the Government Commission on Religions and Public Enlightenment. During years between the insurrections (1831–1863), scientific and education relations of the Polish Kingdom and Western Europe were radically restricted. It was reflected in the protocols of the Council’s sittings that included only incidental records of cases of Polish scientists and teachers leaving abroad for scientific purposes. In majority, decisions of the Council having to do with international rela-tions at that time concerned purchases of items and exhibits and, less often, of magazines for scientific institutions, as Botanical Garden, Zoological Hall, or Public Library. Records in the protocols are therefore a proof of limited role of the Council of Public Education in the management of educational system of the Polish Kingdom during that period.

18

Żydowskie organizacje charytatywne w Królestwie Polskim (1898–1914)

63%

Jaworski W.

|

nr 53

235-261

EN

The aim of the work is to present Jewish charity societies in Polish Kingdom; their legal basis for legalization by the state administration, chronology, geography, social position of the founders, changes in the goals of activity and its results, the attitude of state authorities. The source basis are archival files created by the provincial state administration, which legalized and supervised the organization's activities. The press largely ignored Jewish charities organizations, and the information published about them was imprecise. The incomplete state of preservation of the archival collections created by the provincial offices limits the presentation of the issue. Socio-economic changes among Jews in Polish Kingdom in the second half of the 19th century led to an increase in the number of the poor. The first Jewish charitable organizations of a general nature were legalized by the state administration in 1898. In the years 1902–1905, their registration was discontinued. During the period when the state authorities regulated social life (1894–1906), at least 14 societies were legalized. Their founders were bankers, factory owners and great merchants. In the period of liberalization of social life (1906–1914), at least 102 independent organizations and 13 of their branches were registered. They specialized mainly in acting. The outbreak of the revolution in 1905 stimulated the social activation of: traders, craftsmen, private officials and freelancers who began to take part in creating charity organizations. Women also made them. The greatest number of Jewish charitable societies was established in the governorates and large cities that were most advanced in transformations.

PL

Celem pracy jest ukazanie żydowskich towarzystw dobroczynnych w Królestwie Polskim; ich podstaw prawnych legalizacji przez administrację państwową, chronologii, geografii, stanowiska społecznego założycieli, przemian celów działalności i jej rezultatów, stosunku władz państwowych. Podstawę źródłową stanowią źródła archiwalne wytworzone przez gubernialną administrację państwową, która legalizowała i nadzorowała działalność organizacji. Prasa pomijała w większości żydowskie organizacje charytatywne, a zamieszczane o nich informacje są nieprecyzyjne. Niepełny stan zachowania zespołów archiwalnych wytworzonych przez urzędy gubernialne ogranicza przedstawienie problematyki. Przemiany społeczno-ekonomiczne wśród Żydów w Królestwie Polskim w drugiej połowie XIX w. doprowadziły do wzrostu liczby ubogich. Pierwsze żydowskie organizacje charytatywne, które miały charakter ogólny, administracja państwowa zaczęła legalizować w 1898 r. W latach 1902–1905 zaprzestano ich rejestracji. W okresie regulowania przez władze państwowe życia społecznego (1894–1906) zalegalizowano co najmniej 14 towarzystw. Ich założycielami byli bankierzy, fabrykanci i wielcy kupcy. W okresie liberalizacji życia społecznego (1906–1914) zarejestrowano co najmniej 102 organizacje samodzielne oraz 13 ich oddziałów. Miały one charakter głównie wyspecjalizowany. Wybuch rewolucji w 1905 r. zaktywizował społecznie: handlarzy, rzemieślników, urzędników prywatnych i osoby wykonujące wolne zawody, którzy zaczęli brać udział w tworzeniu organizacji charytatywnych. Tworzyły je także kobiety. Najwięcej żydowskich towarzystw dobroczynnych powstało w guberniach oraz wielkich miastach najbardziej zaawansowanych w przemianach.

19

O 2 Pułku Strzelców Konnych

51%

Bujan L.

Wiedza Obronna

|

2000

|

tom nr 1

149--156

20

Legalne żydowskie związki zawodowe w Królestwie Polskim (1906–1914)

51%

Jaworski W.

|

nr 96

127-142

EN

No legal basis for trade unions meant that Jewish workers hired in Polish Kingdom assumed since the mid-nineteenth century mutual aid associations. The outbreak of the revolution in 1905, led to the liberalization policy of the government. In 1906 it issued temporary regulations on associations and unions which provided a possibility to form trade unions. In the years 1906–1908 26 trade unions were established. They were created by Jewish workers employed in craft workshop and small factories and employees of trade and services. Jewish trade unions were partly under the influence of the „Bund” and „Poalej Syjon”. State authorities closed down six trade unions. The crisis caused self destroying or cease operating for at least 13 unions. The economic recovery in the years 1910–1914 resulted in the creation of the eight unions. A total of 34 of the Jewish trade unions, until 21 were established in Lodz and nine in Warsaw. Most unions were founded by the workers and employees of the textile industry (8), trade and services (7), manufacturing clothing (5) and leather industry (4). After 1910 years salaried employees returned to form mutual aid associations.

PL

Brak podstaw prawnych działalności związków zawodowych spowodował, że żydowscy pracownicy najemni w Królestwie Polskim zakładali od połowy XIX w. stowarzyszenia pomocy wzajemnej. Wybuch rewolucji w 1905 r. spowodował liberalizację polityki władz państwowych. W 1906 r. wydano tymczasowe przepisy o stowarzyszeniach i związkach, które przewidywały możliwość tworzenia związków zawodowych. W latach 1906–1908 założono 26 związków zawodowych. Tworzyli je głównie robotnicy żydowscy zatrudnieni w warsztatach rzemieślniczych i małych fabrykach oraz pracownicy handlu i usług. Żydowskie związki zawodowe znajdowały się w części pod wpływami „Bundu” i „Poalej Syjon”. Władze państwowe zlikwidowały sześć związków zawodowych. Panujący kryzys spowodował samolikwidację lub zaprzestanie działalności przez co najmniej 13 związków. Ożywienie gospodarcze w latach 1910–1914 spowodowało powstanie ośmiu związków. Łącznie spośród 34 żydowskich związków zawodowych aż 21 założono w Łodzi i dziewięć w Warszawie. Najwięcej związków zawodowych założyli robotnicy i pracownicy przemysłu włókienniczego (8), handlu i usług (7), wytwórczości odzieżowej (5) oraz branży skórzanej (4). Po 1910 r. pracownicy najemni powrócili do tworzenia stowarzyszeń pomocy wzajemnej.