Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Zmiany powierzchni i zarastanie jezior w Polsce

100%

Choiński A. , Skowron R.

|

2021

|

nr 12 (72)

125-140

EN

The paper presents changes in the surface area and overgrowing of the largest Polish lakes (> 500 ha). It has been established (on the basis of 4 analyzed time sequences) that over the last 80 years there has been a gradual reduction of the lake area. At the same time, the area occupied by emerged vegetation has increased. This is confirmed by the lake overgrowth rate and the shoreline overgrowth rate.

2

Geological built and potential CCS perspectives in Northern Poland

100%

Klusek K.

Environment, Earth and Ecology

|

2021

|

tom 5

|

nr 1

3

New record of Bembidion lunulatum (Geoffroy, 1785) (Coleoptera, Carabidae) from the Baltic Sea south coast (Northern Poland)

88%

Konopko D. , Aleksandrowicz O. , Halinousky M.

Baltic Coastal Zone. Journal of Ecology and Protection of the Coastline

|

2019

|

tom 23

4

Prussian geological maps of Northern Poland in the archives of the Polish Geological Institute and their current application in geology

88%

Małka A. , Jegliński W. , Relisko-Rybak J.

Polish Cartographical Review

|

2016

|

tom Vol. 48, No. 4

185--196

EN

The article characterizes first general geological (lithological-stratigraphical) maps presenting Quaternary deposits in Northern Poland. These were the maps of territory of the Prussian partition, elaborated by German geologists from Prussian Geological Survey “Königlich Preussische Geologische Landesanstalt”. After Poland regained its independence they became a basis for many Polish geological publications. The article discusses the chronology and objectives of the main cartographic works of German geologists operating in the area of present-day Northern Poland (general and detailed geological maps) and briefly presents the methodology of geological mapping of lowlands at the scale of 1:25,000. The authors present initial results of the sheet inventory of the Prussian geological map at the scale of 1:25,000 owned by the Polish Geological Institute – National Research Institute (PGI–NRI). Quick search of Prussian map sheets is enabled with the created GIS data base which contains basic information about sheets, i.e. map title, year, author/authors, sheet title and topographic map designation. The applied relations between data and their spatial reference make it possible to dynamically generate section map and perform spatial analyses of any type. The multiuser geodatabase was created using ESRI and Oracle technologies. Until now the inventory covered the sheets available in the archives of the Marine Geology Branch of PGI–NRI in Gdańsk and the Pomeranian Branch of PGI–NRI in Szczecin. The article also presents examples of Prussian topographic and geological maps used to realize the objectives of the surface geology of Poland. Sheets of Prussian maps are a very valuable basis for elaboration of general and detailed Polish geological maps. Prussian maps make it possible to recreate the earlier geological, geomorphological and hydrographic picture of terrains which are now highly developed and antropogenically transformed. They are often used for the purpose of various time-spatial analyses, mostly to evaluate the dynamics and pace of erosional and accumulative coastal processes of the Southern Baltic coast. The maps of this type help to reconstruct and forecast the development of river mouths and to recreate the location of excavations and inactive open-cut mines of sand, gravel, clay, brown coal and amber. Old maps documenting the exact location of exploited deposits have practical application in geo-tourism.

5

Landscape changes based on sedimentological and geochemical studies in the region of Brudzeń Duży

75%

Smolska E. , Szwarczewski P.

Miscellanea Geographica. Regional Studies on Development

|

2014

|

tom 18

|

nr 1

52-60

EN

Sedimentological and geochemical research carried out in North- West Mazovia, central Poland, allowed the determination of landscape transformation in relation to the history of human settlement. The types of sediments subject to analysis included palaeochannel filling, accumulation on the river floodplain and colluvial deposits. The absolute ages of sediments and their sedimentological features allow the conclusion that the first response to human activity in the area is recorded in the overbank deposits in the Skrwa River valley as a result of the Wielbarska Culture in 200-300 AD. Subsequently, fan accumulation at the mouths of gullies started around the 12th-13th centuries AD. Frequent changes of sediment properties have been observed since the early Middle Ages. The subsequent anthropogenic impact on homogenous deposits is recorded in increased heavy metal concentration in vertical geological profiles.

6

Prediction of yellow lupin yield (Lupinus luteus L.) for northern Poland using weather-crop model

75%

Grabowska K. , Kuchar L. , Dymerska A.

Annals of Warsaw University of Life Sciences - SGGW. Land Reclamation

|

2014

|

tom 46

|

nr 3

EN

The paper presents an analysis of the impact of meteorological factors (solar radiation, maximum, minimum and mean temperature, precipitation) on the development and yield of yellow lupin Parys cultivar in the northern Poland in the years 1987–2008. Using multiple regression methods (linear and quadratic function) created regression equations that were estimated using the coeffi cients of determination (R2, R2 adj and R2 pred – using the Cross Validation procedure). Selected regression equation used to estimate the yield of yellow lupin, using generated – by means of model WGENK – daily values of global radiation, maximum and minimum temperature, precipitation, and climate change scenario GISS Model E for Central Europe. Examined dependencies weather-yield of lupine seeds (cultivar Parys) allowed the application of the chosen model to forecast yields from the time when the values are independent variables in the model by the end of the growing season. The comparison of distributions of actual and simulated yields shows that real yields are slightly (by 0.06 t·ha–1) higher than those generated for 2 × CO2 conditions.

PL

W pracy przedstawiono analizę wpływu czynników meteorologicznych (promieniowania słonecznego, temperatury maksymalnej, średniej i minimalnej oraz opadów atmosferycznych) na rozwój i plonowanie łubinu żółtego odmiany Parys w północnej Polsce w latach 1987–2008. Przy użyciu metody regresji wielokrotnej (funkcje liniowa i kwadratowa) utworzono równania regresji, które oszacowano za pomocą współczynników determinacji (R2, R2 adj i R2 pred – wyznaczonego przy użyciu procedury Cross Validation). Wybrane równanie regresji zastosowano do określenia plonowania łubinu żółtego, wykorzystując wygenerowane – za pomocą modelu WGENK – dobowe wartości promieniowania całkowitego, temperatury maksymalnej, temperatury minimalnej i opadów oraz scenariusz zmian klimatu GISS Model E dla Europy Centralnej. Zbadane zależności pogoda plon nasion łubinu (odmiana Parys) umożliwiły zastosowanie wybranego modelu do prognozy plonów od momentu uzyskania wartości zmiennych niezależnych będących w modelu do końca wegetacji. Z porównania rozkładów plonów rzeczywistych i symulowanych wynika, że plony rzeczywiste są nieznacznie (o 0,06 t·ha–1) wyższe niż wygenerowane na warunki 2 × CO2.

7

Macro- and microelements in eel (Anguilla anguilla) from the northern regions of Poland

75%

Polak-Juszczak L. , Robak S.

Journal of Elementology

|

2015

|

tom 20

|

nr 2

EN

The abundance of the eel (Anguilla anguilla) in Europe has been on the decline in recent years, to the extent that this fish species is now considered to be threatened with extinction. Hence, the current implementation of the Eel Management Plan in Poland, whose aim is to restore w stocks of this fish. The main natural habitats of eel are the transitional waters of the Vistula and Szczecin lagoons and lakes in northern Poland. The eel is highly valued by many consumers for the taste and texture of its meat. The aim of the study was to determine differences in concentrations of macro- and microelements and toxic metals in muscles of the eel as a function of each specimen’s length, mass and the origin. The results of the study also served an evaluation of the health benefits and risks to consumers of eel meat with regard to the content of macro- and microelements and toxic metals. Specimens of the eel (Anguilla anguilla) were caught in 2011-2013, in five regions of Poland: the southern Baltic, inland lakes in northeast Poland, the Vistula and Szczecin lagoons, and in the Vistula River. The concentrations of Ca, P, Mg, Na, K, Fe, Sr, Zn and As were determined with optical emission spectrometry. The flameless atomic absorption spectrometry method was used to measure concentrations of Cu, Cd and Pb. The content of Hg and Se were determined with atomic absorption, those of mercury with cold vapour, and of selenium with hydride generation. The concentrations of macro- and microelements in most instances, with the exception of P and Zn, were negatively correlated with the eel’s length and mass, which indicated that small fish contained more minerals than large specimens. The eel is a rich source of phosphorus, zinc, selenium and iron, and it can supply significant quantities of the daily requirements of human consumers for these minerals. The other minerals occurred in eel muscle at levels that ranged from 2 to 6% of human daily requirements. Among the toxic metals, mercury was the cause for concern, while cadmium and lead occurred at low levels in all of the specimens examined regardless of their size. The mean concentration of mercury ranged from 0.147 to 0.273 mg kg-1 and was positively correlated with specimen length and mass. The content of mercury in large eel exceeded 0.500 mg kg-1, while small eel (up to 70 cm) contained lower levels of mercury. Large eel exceeding 70 cm can pose a threat to the consumer’s health because of mercury, and especially its organic from of methylmercury. This is why consumers should limit long-term consumption of larger eel, while it is safe to consume smaller specimens since they contain less mercury and more minerals than do large eel.

8

Diurnal temperature range variation in the northern part of Poland in relation to atmospheric circulation types

75%

Baranowski D.

Baltic Coastal Zone. Journal of Ecology and Protection of the Coastline

|

2019

|

tom 23

9

Plant Identification and Significance in Funeral Traditions Exemplified by Pillow Filling from a Child Crypt Burial in Byszewo (18th/19th centuries)

75%

Jarosińska M. , Nowak S. , Noryśkiewicz A. M. , Badura M.

|

2019

|

tom 14

187–197

EN

Plants have always played an important role in funeral customs. To understand their true meaning, close cooperation between the archaeologist and the archaeobotanist is needed, not only during the final interpretation, but from the very beginning, at the stage of collecting materials. In the article, plants’ identification, using both pollen and macroremainsanalysis, was described, based on one of the children’s burial from the Holy Trinity Church in Byszewo (18th/19th centuries). The filling of the coffin pillow consisted of numerous hop (Humulus lupulus) macroremains, the representation of which was very low in pollen sample. This is due to the fact that only female specimens of hop were inserted into the coffin. To determine the reason for using hops in funeral practices in Byszewo, ethnobotanical data was used. The following research indicates the need for the cooperation between two methods of plant identification. It will allow misinterpretations of botanical findings to be avoided

10

Topoclimatic differentiation of the area of the Slowinski National Park, northern Poland

63%

Kolendowicz L. , Bednorz E.

Quaestiones Geographicae

|

2010

|

tom 29

|

nr 1

11

Grey Heron Ardea cinerea productivity in relation to habitat features and different spatial scales

63%

Manikowska-Slepowronska B. , Slepowronski K. , Jakubas D.

Polish Journal of Ecology

|

2016

|

tom 64

|

nr 3

EN

Life history traits of birds like survival or reproduction are strongly related to habitat features which affect food and nest-site availability. However, impact of habitat variables on life-history traits, which may be scale-dependent is barely studied. We investigated the relationships between landscape features and productivity (expressed as the number of 21–38 day old chicks per nest) of a colonial waterbird, the Grey Heron Ardea cinerea in northern Poland. In 2014 we analysed the landscape features (hydrographic features, habitat area, habitat patchiness and distances to the nearest water bodies, coastline, rivers/canals, buildings and roads) around the six colonies. We analysed all those features in four spatial scales around the colony: close proximity of the colony (0–1 km), closer foraging grounds (0–10 km), far foraging grounds (0–20 km) and far foraging grounds excluding close foraging areas and proximity of the colony (10–20 km). The differences in productivity among the colonies was not significant in the studied year (mean number of chicks ± SD: 3.57 ± 0.52). At each spatial scale excluding 10–20 km radius, Grey Heron productivity increased with increasing habitat heterogeneity and decreased with increasing length of rivers/canals and area of pastures. The results of this study indicate that the spatial scale of 0–10 km was the best to indicate relationships between landscape features and productivity in herons. Distance to the nearest river/canal banks, buildings and roads were related positively to productivity. Our study revealed the importance of landscape complexity of aquatic and terrestrial habitats for the Grey Heron productivity.

12

Badania kariologiczne nad gatunkiem Ranunculus repens L. ze stanowisk naturalnych Polski północnej

63%

Bijok K. , Gromadzka G. , Adamkiewicz E.

Zeszyty Naukowe Wydziału Biologii i Nauk o Ziemi. Uniwersytet Gdański. Biologia

|

1980

|

nr 02

13

The value of plasticity index (Ip) and liquidity index (IL) of North Polish ablation boulder clays and varved clays depending of the method of its determination

63%

Krawczyk D. , Flieger-Szymanska M.

|

nr 2[80]

14

Ślady dołkowe na portalach kościołów gotyckich Polski Północnej

63%

Pauch S.

Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce

|

2017

|

tom 128

41-70

PL

Artykuł ma na celu zweryfikowanie, czy teza niektórych badaczy o nagromadzeniu okrągłych śladów wokół portali kościołów gotyckich, ma oparcie w stanie faktycznym. Autor dokonał inwentaryzacji ponad 160 obiektów sakralnych z terenu Polski Północnej, a następnie zestawił zebrane dane w tabelach. Podjął także próbę wyjaśnienia powodów, dla których portal był miejscem szczególnie pożądanym dla wykonywania czynności polegającej na tworzeniu śladów dołkowych. Odpowiednią interpretację oparto głównie na tekstach Biblii, która wielokrotnie podkreśla znaczenie miejsca prowadzącego ze świata profanum do sacrum. Całość rozważań wzbogacono szczegółowymi wykazami miejscowości, które autor odwiedził, w tabelach podano dokładne ilości śladów widocznych na elewacjach świątyń, uwzględniając ich usytu-owanie w odniesieniu do kierunków świata.

EN

The aim of the article is to verify the existing thesis about round traces around ghotic church portals. The author has catalogued over 160 religious buildings from northern Poland and tabulated the gathered data. He has also made an attempt to explain the reasons for which a portal was an especially appropriate place for making pit traces. The interpretation has been based mainly on Biblical texts, which repeatedly emphasise the significance of the place leading from the profane to the sacred world. The speculations have been complemented with a detailed list of locations visited by the author and the tables specify the exact number of traces on the church walls with consideration of their geographical orientation.

15

Lead and cadmium content in human hair in Central Pomerania [Northern Poland]

63%

Trojanowski P. , Trojanowski J. , Antonowicz J. , Bokiniec M.

Journal of Elementology

|

2010

|

tom 15

|

nr 2

363-384

EN

Samples of hair collected in 2004-2007 from 416 persons living in Central Pomerania were analyzed. The subjects donating hair represented a vast spectrum of age, from a tenmonth- old child to a 75-year-old person. The subjects were selected randomly. Lead and cadmium were determined by atomic absorption spectrophotometry using an ASA-3 spectrometer. The average content of the metals in the hair samples was 3.20 μg g–1 (Pb) and 0.284 μg g–1 (Cd). The highest concentration of lead in human hair (about 3.88 μg g–1) was determined for the age group 61-75 years, and that of cadmium (0.406 μg g–1) – for the age group 26-50 years. The lowest concentrations of these metals in human hair (2.07 and 0.152 μg g–1, respectively) were determined for the age group of 0-15 years. Most hair samples (50%) contained 2.01-4.00 μg g–1 Pb, while 45% of the samples contained 0.001- -0.300 μg g–1 of cadmium. Studying the dependence of the content of lead and cadmium in hair on the gender of subjects, it was discovered that in all age groups males had more lead and cadmium (3.79 and 0.334 μg g–1, respectively) than females (2.63 μg g–1 and 0.236 μg g–1). This study has also demonstrated that the environment affects the content of the analyzed metals in hair. The average value of lead and cadmium concentrations for people living in the country were 2.39 μg g–1 for Pb and 0.214 μg g–1 for Cd, while for the people living in towns and cities, the respective values were 4.17 and 0.361 μg g–1. The present study has demonstrated how nutrition affects lead and cadmium content in human hair. Among the subjects, 17% had been on some kind of a diet, predominatly easily digestible and light foods. The lowest content of these metals (on average, 2.08 μg g–1 Pb and 0.141 μg g–1 Cd) was found in hair of people on a diet, while the hiest levels (3.54 μg g–1 Pb and 0.315 μg g–1 Cd) were determined in people who did not limit consumption of meat and dairy products. Among the analyzed population, 241 persons suffered from chronic disease. The average content of lead and cadmium in hair of healthy subjects was 3.05 μg g–1 Pb and 0.257 μg g–1 Cd, but in patients suffering from arthrosclerosis, allergy and hyperplasia prostate the levels of lead and cadmium in hair reached the upper values of the se limits. Hair of the patients who suffered from cardiovascular disease showed deificiency of these metals (on average, 1.73 μg g–1 Pb and 0.182 μg g–1 Cd).

PL

W latach 2004-2007 dokonano analizy włosów 416 osób pochodzących z Pomorza Środkowego, w szerokim zakresie wiekowym, od kilkumiesięcznych dzieci do osób w wieku 75 lat. W badanych włosach oznaczano zawartość kadmu i ołowiu metodą spektrofotometrycznej absorpcji atomowej. Średnia ich zawartość wyniosła odpowiednio 3,20 μg g–1 (Pb) i 0,284 μg g–1 (Cd). Najwyższe stężenie ołowiu (średnio 3,88 μg g–1) we włosach stwierdzono w grupie wiekowej 61-75 lat, a kadmu (0,406 μg g–1) w grupie 26-50 lat. Natomiast najmniejszą koncentrację tych metali (odpowiednio 2,07 i 0,152 μg g–1) odnotowano wśród dzieci 0-15 lat. Włosy większości badanych osób zawierały od 2,01 do 4,00 μg g–1 Pb i od 0,001 do 0,300 μg g–1 Cd. Badając zależność zawartości metali we włosach od płci, stwierdzono, że we wszystkich grupach wiekowych u płci męskiej stwierdzono więcej ołowiu i kadmu (3,79 i 0,334 μg g–1) niż u płci żeńskiej (2,63 i 0,236 μg g–1). Na zawartość analizowanych metali we włosach istotny wpływ wywiera środowisko. U osób mieszkających na wsi stwierdzono we włosach znacznie mniej tych metali (średnio: 2,39 μg g–1 Pb i 0,214 μg g–1 Cd) niż u osób mieszkających w mieście (odpowiednio 4,17 i 0,361 μg g–1). Znaczący wpływ na koncentrację ołowiu i kadmu we włosach wywiera rodzaj spożywanych pokarmów. Stwierdzono, że osoby, które nie spożywały mięsa i wyrobów mięsnych oraz mleka i jego produktów miały we włosach najmniej tych metali (średnio 2,08 Pb i 0,141 μg g–1 Cd), a u osób, które nie unikały tych produktów, włosy zawierały najwięcej ołowiu i kadmu (3,54 i 0,315 μg g–1). Wykazano, że może istnieć związek między niektórymi przewlekłymi chorobami u badanych osób a poziomem wymienionych pierwiastków w ich włosach. Przeciętna zawartość ołowiu i kadmu we włosach ludzi zdrowych wynosiła odpowiednio 3,05 i 0,257 μg g–1. U alergików i osób chorujących na rozrost gruczołu krokowego lub niedokrwistość stwierdzono we włosach więcej tych metali niż u ludzi zdrowych, a u osób chorujących na nadciśnienie tętnicze znacznie mniej.

16

Badania kariologiczno-embriologiczne Sonchus arvensis L. ze stanowisk naturalnych Polski polnocnej

63%

Gorzko T. , Sokolska D. , Bijok K.

Zeszyty Naukowe Wydziału Biologii i Nauk o Ziemi. Uniwersytet Gdański. Biologia

|

1980

|

nr 02

17

A radio telemetry study of sea trout Salmo trutta L. spawning migration in the Leba River (northern Poland)

63%

Debowski P. , Bernas R. , Skora M.

Archives of Polish Fisheries

|

2011

|

tom 19

|

nr 1

EN

Large areas of the Łeba River catchment are inaccessible for fish because of barriers, and this reduces significantly their spawning possibilities. The sea trout Salmo trutta L. population in the Łeba River is sustained through compensatory stocking with smolts. In the autumn of 2007 and 2008, seventy two sea trout were caught in a lake, through which the river flows, several kilometers upstream from its mouth. These individuals were tagged with radio transmitters that were recorded by two automatic stations in the river. They were also monitored with active telemetry. Only 26 of these fish moved upstream (41% in 2007 and 33% in 2008), and five reached the spawning grounds. Neither the release location in the lake nor the size of the fish influenced the timing of the fish entering the river or the extent of their migration. Among the fish originated from smolt stocked in the river segment below the lake, 24% continued to migrate and entered the river after approximately 5.7 days, as compared to 45% of the wild fish entering the river after approximately 2.3 days. Most of the stocked fish remained in the lower reaches of the river, upstream from the lake.

PL

Rzeka Łeba przed ujściem do Bałtyku przepływa przez słonawe eutroficzne jezioro Łebsko. W dorzeczu występuje 21 gatunków ryb i minogów z dominującym pstrągiem potokowym, ciernikiem i cierniczkiem. Od 1960 roku prowadzone są zarybienia trocią wędrowną, której liczebność w wyniku zabudowy hydrotechnicznej rzeki systematycznie malała. Głównymi celami badań była ocena wpływu przegród znajdujących się w dorzeczu na migrację tarłową troci oraz zbadanie ewentualnych różnic w sposobie migracji pomiędzy rybami pochodzącymi z naturalnego tarła i zarybień smoltami.W latach 2007 i 2008 poznakowano znaczkami radiowymi 72 tarlaki troci wędrownej, które wypuszczano do jeziora. Migrację ryb śledzono przy zastosowaniu dwóch stacji automatycznych (ASL) i telemetrii aktywnej. Tylko 26 sztuk troci popłynęło w górę rzeki, z czego 5 osobników dotarło do tarlisk. Stwierdzono, że trocie pochodzące z naturalnego tarła łatwiej odnajdują drogę przez jezioro do rzeki (45% w ciągu 2-3 dni) niż te pochodzące z zarybień smoltami (24% w przeciągu 5-7 dni). Dodatkowo wykazano, że znajdujący się w środkowym biegu rzeki Łeby jaz w Chocielewku, pomimo posiadania przepławki jest poważną przeszkodą w migracjach troci.

18

Boron concentrations in groundwater intended for consumption from intakes located in Northern Poland

63%

Wons M. , Koc J. , Szymczyk S.

Journal of Elementology

|

2014

|

tom 19

|

nr 3

EN

The studies on boron concentrations were carried out on the samples collected from the groundwater intakes located in Northern Poland in the Lower Vistula Valley and in the Starogard Lakeland with diversified hydro-geological conditions and depths. The 57 samples of water for assays were collected from the following intakes: Tczew “Park” and Tczew “Motława”, Gniew, Wielkie Walichnowy, Małe Walichnowy, and Pelplin. The deepest drillings extended to 180 m (cretaceous stages), out of which 20% comprised quaternary formations up to 123 m deep. The analysis of water samples in these regions was performed from 2009-2011. The geological architecture of these areas was identified based on the legal documentation on water utilization submitted by the operators of the water intakes. The Polish sanitary regulations specify that the maximum content of boron in drinking water is 1.0 mg dm-3. That it was found in the waters mesoregion Starogard Lakeland may be assumed to be good in the context of chemical status, because in all of the 24 water samples tested, the boron concentration did not exceed the threshold value. In the Lower Vistula Valley mesoregion in 17 samples out of 33 tested, the level of boron exceeded 1.0 mg dm-3, which means that prior to consumption these waters require treatment to reduce the concentration of this element to the permissible limits. Slightly higher concentrations of boron (on average 1.63 mg dm-3) were detected in water deposited in the cretaceous formations situated in Wielkie Wachlinowy and Małe Wachlinowy. It was also found that the content of boron in groundwater depended on the nature of geological layers from which the tested water samples were collected. The statistical analysis demonstrates that the aquifer stages exerted a significant impact on the content of boron in the tested water samples and the differences between them are significant.

PL

Badania stężenia boru w wodach podziemnych pobieranych z ujęć położonych w północnej Polsce prowadzono w regionach Doliny Dolnej Wisły i Pojezierza Starogardzkiego, charakteryzujących się zróżnicowanymi warunkami hydrogeologicznymi i głębokością ich zalegania. Próbki wody do analiz pobierano z ujęcia Tczew ,,Park’’ i Tczew ,,Motława’’, Gniew, Wielkie Walichnowy, Małe Walichnowy i Pelplin. Najgłębsze wiercenia na tym obszarze osiągnęły głębokość 180 m (piętra kredy), z czego 20% obejmowały formacje czwartorzędowe o głębokości do 123 m. Analizę 57 próbek wody z ww. regionów przeprowadzono w latach 2009-2011. Budowę geologiczną badanych regionów rozpoznano na podstawie operatów wodnoprawnych udostępnionych przez eksploatatorów ujęć. Maksymalną zawartość boru w wodach pitnych polskie przepisy sanitarne określają na 1,0 mg dm-3. Wykazano, że wody mezoregionu Pojezierza Starogardzkiego można uznać za dobre pod względem stanu chemicznego, ponieważ we wszystkich 24 badanych próbkach wody zawartość boru nie przekroczyła wartości granicznej. W mezoregionie Doliny Dolnej Wisły aż w 17 próbkach, na zbadane 33, poziom boru przekroczył 1,0 mg dm-3, co oznacza, że wody te przed przeznaczeniem do konsumpcji wymagają uzdatniania do poziomu dopuszczalnej jego zawartości. Nieco większą zawartość boru (średnio 1,63 mg dm-3) stwierdzono w wodach utworów kredy w miejscowościach Wielkie Walichnowy i Małe Walichnowy. Stwierdzono również, że zawartość boru w wodach podziemnych była zależna od rodzaju pokładów geologicznych, z których pochodziła badana woda. Analiza statystyczna potwierdziła, że piętra wodonośne miały duży wpływ na zawartość boru w badanych wodach, a różnice między nimi należy uznać za istotne.

19

The infection of reintroduced ruminants – Bison bonasus and Alces alces – with Anaplasma phagocytophilum in Northern Poland

63%

Karbowiak G. , Vichova B. , Werszko J. , Damiaszkiewicz A. W. , Pyziel A. M. , Sytykiewicz H. , Szewczyk T. , Petko B.

Acta Parasitologica

|

2015

|

tom 60

|

nr 4

20

Total and extractable iron in selected herbs collected from natural areas in Northern Poland

63%

Konieczynski p. , Wesolowski M. , Rafalski P.

Herba Polonica

|

2007

|

tom 53

|

nr 4

EN

The concentration of total iron and iron (II ) extracted by hot twice distilled water was analyzed in following medicinal plants collected from natural areas: St Johns wort (Hypericum perforatum L.), yarrow (Achillea millefolium L.), nettle (Urtica dioica L.) and birch (Betula pendula Roth.). Total iron was determined by FAAS method after microwave mineralization of samples, whereas Fe (II ) was extracted by twice distilled water in temperature of 85ºC and determined spectrophotometrically with use of o-phenantroline. The obtained results indicate that total iron content is from several dozen to more than 200 μg/g of dry plant weight and is correlated with plant species. In case of iron (II ) it was determined in amounts ten times less than total concentration of the element. It was noticed that level of that form of iron is positively related to total amount of iron in analyzed medicinal plants. Extremely high concentration of both forms of iron was characteristic for one sample of nettle collected in the Vistula Sand Bar. Based on the conducted research it is possible to state that iron on +2 oxidation state extracted by water can become a source of bioavailable form of this element for human.

PL

Analizie poddano zawartość żelaza całkowitego oraz żelaza (II ) ulegającego ekstrakcji gorącą wodą redestylowaną w następujących roślinach leczniczych zebranych ze stanu naturalnego: dziurawcu zwyczajnym (Hypericum perforatum L.), krwawniku pospolitym (Achillea millefolium L.), pokrzywie zwyczajnej (Urtica dioica L.) oraz brzozie brodawkowatej (Betula pendula Roth.). Żelazo całkowite oznaczono metodą FAAS po uprzedniej mineralizacji mikrofalowej próbek, natomiast Fe (II ) ekstrahowano wodą redestylowaną o temp. 85ºC i oznaczano spektrofotometrycznie, stosując o-fenantrolinę. Uzyskane wyniki wskazują, że zawartość żelaza całkowitego stanowi od kilkudziesięciu do ponad 200 μg/g suchej masy surowca, i jest uzależniona od przynależności gatunkowej analizowanej rośliny. W przypadku żelaza (II ), oznaczono go w ilości dziesięciokrotnie niższej niż całkowitą zawartość pierwiastka. Stwierdzono, że poziom tej formy żelaza wykazuje korelację dodatnią z zawartością żelaza całkowitego w badanych roślinach leczniczych. Szczególnie wysoką zawartością obu form żelaza charakteryzowała się jedna z próbek pokrzywy zebrana na Mierzeji Wiślanej. Na podstawie przeprowadzonych badań można stwierdzić, że żelazo na +2 stopniu utlenienia, ulegające ekstrakcji wodą, może stanowić źródło biodostępnej formy tego pierwiastka dla organizmu człowieka.