Laconicity of written sources and scarcity of iconography prevent a complete reconstruction of the history of the Cracvian bishops’ castle in Muszyna, the reconstruction of its architectural shape and the possible restructuring. In such a case, archaeology becomes very helpful. The campaigns so far (1963, 1973–1974, 1991, 1996–1998, 2007–2008) have partly clarified the outline of the foundations and made it possible to sketch out the plan, which will certainly be verified by the future (planned) excavation works. During the works, rich archaeological material was obtained, dated between the 15th and the 18th century, whichprovides informations about the level and style of life of the inhabitants. Currently the position of the defence walls can be reconstructed on the plan of an approximate rectangle measuring about 30 m by 59 m, with a four-sided gate tower in the south-east corner and a deep risalit along the greater part of the south wall. The interior was divided in two by a wall. In the western part there was a – probably – two-storey, one-suitehouse, perhaps a residential building (which is suggested by the character of the archaeological discoveries). Also the rooms in the risalit were assigned for accommodation. On the opposite side, in the north-east corner, kitchens were situated, perhaps with an internal well. The castle was separated from the remaining part of the hill by a natural moat, over which a wooden bridge was built, its last section being a drawbridge. It is traditionally maintained that the stone castle was built on the initiative of Casimir the Great (earlier in Muszyna there was a small fortified settlement near the castle; its earth walls partly survived). In the first half of the 15th century it became the property of the bishops of Cracow. The 15th century is the most violent period of its history. It was besieged a numberof times and destroyed too a various degree (which is confirmed by the character of layers). At the turn of the 16th century it was rebuilt in the renaissance style, retaining the defencewalls. After being destroyed at the end of the 16th century, it was abandoned by its inhabitants and, despite occasional repairs, has been falling into ruin since then. Until our times, only thelower parts of the tower and short fragments of the defence walls have survived.
Początki miejskiego układu przestrzennego Muszyny w świetle dotychczasowych ustaleń możemy wiązać z funkcjonującą już wcześniej na tym terenie strażnicą biskupią oraz lokowaną u jej podnóża przez króla Kazimierza Wielkiego około 1356 roku wsią. Artykuł ten jest próbą uzupełnienia dotychczasowego stanu naszej wiedzy odnośnie do organizacji przestrzennej i zasad budowy tutejszego miasta lokacyjnego w oparciu o zagadnienie działki siedliskowej. W efekcie przeprowadzonych badań możemy przyjąć, że w początkowym okresie organizacji miasta przyjęto zasadę kształtowania jego przestrzeni na bazie z góry przyjętego modułu w postaci powtarzalnej, stypizowanej pod względem swoich wymiarów i powierzchni parceli mieszczańskiej.
EN
The origins of the urban spatial layout in Muszyna, in light of previous findings, can be connected to the bishop’s watchtower already functioning in the area and the village founded at the foothill by King Kazimierz Wielki around the year 1356. The article is an attempt to fill in the existing knowledge concerning spatial organisation and principles for building the chartered town based on the issue of a settlement plot. As a result of the carried out research, we can assume that during the initial period of the town organisation the principle approved for shaping its space was based on the beforehand accepted module in the form of repeatable burgher’s plot of standardized dimensions and area.
Most w Muszynie wybudowany został w rekordowym tempie, zaledwie w kilka miesięcy. Obiekt o rozpiętości 63 m i długości 65 m oddano do użytku w grudniu 2013 r. Łączny koszt budowy mostu wyniósł ponad 11 milionów złotych.
Published since 1991, Muszyna's Almanac is a regional yearbook of the Polish-Slovak borderland, which has successfully animated local social and cultural life.
Analysis of the influence of mineral water exploitation on the variability of the selected components of mineral water is presented in this study. Results of simplified chemical analysis (4 parameters, n = 390, conducted in period 2004–2011) and full chemical analysis (21 parameters, n = 8, conducted in period 2004–2010) were analyzed. There is medium correlation (R = 0,47) between the exploitation of mineral water and concentration of HCO-3 ions. Concentration of HCO-3 ions is slight decreasing in response to decrease of the mineral water exploitation. Taking into account relatively stable CO2 flow from mantle this indicates the possibility of groundwater percolation from shallow aquifers. The concentration of HCO-3 ions in shallow aquifers is significantly lower then concentration of HCO-3 ions in deep aquifers. Influence of the mineral water exploitation on the level of the water table is negligible (R = 0,06). It is likely to indicate that occurrence additional factors, e.g., high pressure of gas (CO2 ) in aquifers or the degassing process of mineral water.
There is an interesting collection of icons in the Parish Museum in Grybów. Although their exact provenance is unknown, it is clear that they are here thanks to Jan Solak, the parish priest of St. Kateryna’s church in Grybów from 1921 to 1961, who moved them from nearby churches deserted after Operation Vistula. On the basis of stylistic analysis and comparative studies, it was possible to see that most of them came from workshops which operated in Lemkovyna during the 17th century. The studies presented here concern two previously unknown icons from the circle of Muszyna painters. These are two fragments of the apostolic tier from an unknown church. As a result of detailed research, it was possible to identify the stylistically closest works (from Matysowa, Banica, Brunary), assign the time of creation (c. 1640), find the next part of the described apostolic row in the Regional Museum in Nowy Sącz and determine its provenance (Brunary).
PL
W Muzeum Parafialnym w Grybowie znajduje się interesujący zbiór ikon. Choć ich dokładna proweniencja nie jest znana, wiadomo, że znalazły się tu dzięki proboszczowi kościoła św. Katarzyny w Grybowie w latach 1921-1961, Janowi Solakowi, który przeniósł je z pobliskich cerkwi opustoszałych po wysiedleńczej akcji „Wisła”. Na podstawie analizy stylistycznej i studiów porównawczych udało się większość z nich połączyć z warsztatami pracującymi na Łemkowszczyźnie w XVII wieku. Prezentowane tu badania dotyczą dwóch nieznanych wcześniej ikon pochodzących z kręgu malarzy muszyńskich, które stanowią fragmenty rzędu apostolskiego ikonostasu z nieznanej cerkwi. W wyniku szczegółowych badań udało się wskazać dzieła najbliższe stylistycznie (z Matysowej, Banicy i Brunar), określić czas ich powstania (ok. 1640 roku), odnaleźć w Muzeum Okręgowym w Nowym Sączu kolejną część opisywanego rzędu apostolskiego i ustalić miejsce jego pochodzenia (Brunary).
Celem artykułu jest zaprezentowanie obecnych działań oraz zapowiedzi podejmowania nowych aktywności służących rozwojowi regionu o dominującej funkcji turystycznej i uzdrowiskowej zlokalizowanego na terenie południowej Polski. W artykule przedstawiono aktualne trendy w zakresie kooperacji w skali regionalnej, zasady tworzenia i podstawowe problemy funkcjonowania specjalnych obszarów zwanych klastrami uzdrowiskowo-turystycznymi. W regionie uzdrowisk popradzkich w ostatnich latach pojawiają się zapowiedzi silniejszej współpracy na poziomie regionalnym w ramach inicjatyw klastrowych. W artykule przedstawiono dwie z nich, jak i próbę ich oceny.
EN
The aim of this article is to present the ongoing activities and announcements of new activity undertaken to develop a region with a dominant feature of tourism and spa located in the southern Polish. The article presents the current trends in the field of cooperation on a regional scale, the creation and operation of the basic problems of special areas called clusters spa and tourism. In the Region of Poprad Spas, in recent years there are previews stronger cooperation at the regional level within the cluster initiatives, the paper presents two of them, as well as their evaluation of the test. Currently, the creation of specialized clusters is not only an opportunity; but also the need and economic necessity and the emergence of new initiatives within the tourism and spas in Poland must be accompanied by greater attention from the authorities. The emergence of new clusters undeniable tourist-spa contribute to the rapid economic growth of regions in the spirit of sustainable development. The apparent depth cooperation manifested in marketing activities Poprad Valley municipalities to get the visible synergies in achieving higher profits for all cluster members need at least a few years.
W pracy zaprezentowano wyniki badań hydrogeologicznych prowadzonych w rejonie Muszyny. Na podstawie analizy wyników badań naturalnych wypływów wód podziemnych, po uwzględnieniu budowy geologicznej i wyników badań hydrologicznych, oceniono wodonośność utworów fliszowych, co umożliwiło dyskusję na temat zmienności wodonośności na obszarze współwystępowania wód zwykłych i mineralnych.
EN
This paper present the results of hydrogeological studies conducted in the Muszyna region. Based on the results of the analysis of natural groundwater discharges, and taking into account the geological structure and the results of hydrological studies, the water-bearing capacity of flysch rocks has been rated. This allowed discussing the water-bearing capacity in the area of drinking and mineral water co-occurrence.
The krynicko-popradzki region located in the southern part of Nowy Sącz Poviat, on Polish-Slovak border, is famous mainly for acidic carbonate- and oxalate- containing waters. Such renowned spa as Krynica, Muszyna, Żegiestów and Piwniczna were established in this area. The bottling of mineral water was also launched here. Mineral water springs in this region have been known since the 16th century and first records on them go back to the beginning of th 18th century. The oldest Polish bottling facility serving Zdrój Główny in Krynica was established in 1806. The article deals with the history of the spas.
PL
Położony w południowej części powiatu nowosądeckiego na pograniczu polsko-słowackim region krynicko-popradzki znany jest przede wszystkim z występowania wód mineralnych - kwasowęglowych i szczaw. Powstały tu znane uzdrowiska, jak Krynica, Muszyna, Żegiestów czy Piwniczna. W regionie tym zapoczątkowano też rozlewnictwo wód mineralnych. Źródła wód znane są od XVI wieku, a pierwsze wzmianki o nich pochodzą z początku w. XVIII. Najstarsza w Polsce rozlewnia wody ze Zdroju Głównego w Krynicy powstała w 1806 r. Artykuł omawia historię uzdrowisk.
Artykuł traktuje o wpływie klimatu akustycznego na postrzeganie atrak- cyjności terenów rekreacyjnych. Przedstawiono znaczenie subiektywnej oceny klimaty akustycznego, za- leżnej od dźwięków znanego mieszkańcom środowiska. Zwrócono uwagę na rolę dźwięków pierwszoplanowych i dźwięków tła oraz znaczenie selek- tywności układu słuchowego. Przedstawiono pojęcie keynote. Pokazano tereny, na których krajobraz dźwiękowy nie jest idealny ze wzglę- du na obecność hałasu pochodzenia antropogenicznego. Omówiono hałas komunikacyjny, jego wpływ na krajobraz oraz negatywne skutki ekranów akustycznych. Przedstawiono rozwiązania zwiększające atrakcyjność terenów rekreacyjnych w Krynicy Zdroju i Muszynie. Ukazano znaczenie małej architektury; fontann i sztucznych strumieni w projektowaniu klimatu akustycznego i zmianie keynote. Zwrócono uwagę na możliwość popra- wienia krajobrazu dźwiękowego przez dodanie nowych źródeł dźwięku w terenie w sytuacji, gdzie wyeliminowanie istniejących źródeł hałasu byłoby niemożliwe.
EN
The article deals with the impact of the acoustic climate on the perceived attractiveness of recreational areas. The subjective evaluation of the acoustic climate dependent on the so- unds familiar to the residents is important. The role of foreground and background sounds, and the selectivity of the human hearing system are dealt with. The article presents the keynote concept. The Areas where the sound landscape is disturbed by the man-made noise are presented. The article discusses traffic-related noise pollution, its impact on the landscape and negative effects of acoustic baffles. The author shows solutions to increase the attractiveness of recreational areas in Krynica Zdrój and Muszyna. The significance of street furniture: fountains and artificial streams in designing acoustic climate and changing keynote has been underlined. The sound landscape can be improved by enhancing it with new sound sources if existing noise sources cannot be eliminated.
Praca dotyczy wód podziemnych eksploatowanych w kilku rejonach południowej Polski i wykorzystywanych w celach leczniczych. Omawianymi rejonami są miejscowości Bochnia, Iwonicz Zdrój, Krynica, Kraków-Mateczny, Muszyna, Piwniczna, Rabka, Rymanów Zdrój, Swoszowice, Szczawnica, Wysowa, Złockie oraz Żegiestów Zdrój, w których występują zarówno wody mineralne, jak i swoiste, mające właściwości balneologiczne. Są one używane w różnych zabiegach leczniczych, np. kąpielach w wannach, basenach i w odpowiednich zbiornikach wodnych oraz w postaci okładów i płukań. Mają też zastosowanie w kuracjach pitnych, czyli krenoterapii, a także podczas inhalacji. Słone szczawy siarczanowe i siarczkowe służą najczęściej do leczenia chorób reumatycznych, szczawy wodorowęglanowo-wapniowe lub magnezowe, bromkowe, jodkowe oraz solanki bromkowo-jodkowe stosuje się z kolei przy chorobach górnych i dolnych dróg oddechowych, natomiast szczawy wodorowęglanowe przy chorobach układu pokarmowego.
EN
This paper deals with the groundwater exploitation in some regions of South Poland and using them for the therapeutic purposes. The objective regions are Bochnia, Iwonicz Zdrój, Krynica, Kraków-Mateczny, Muszyna, Piwniczna, Rabka, Rymanów Zdrój, Swoszowice, Szczawnica, Wysowa, Złockie, and Żegiestów Zdrój in which mineral and therapeutic waters of balneological quality can be found. They are being used in different therapeutic procedures, eg.: baths, pool baths and other water reservoirs as well as in rinsing and compresses. They can also be used in drinking cures, called crenotherapy and in inhalations, called aerosolotherapy. Salty sulfate and sulfide carbonated water are most often used for treatment of rheumatic diseases, bicarbonate-calcium or magnesium, bromide, iodide carbonated water as well as bromide-iodide brines are useful in upper and lower respiratory ways’ diseases, whereas bicarbonated waters are useful in the gastrointestinal tract’s diseases.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.