Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Mineralogia drobnoziarnistych utworów z krateru meteorytu Morasko

100%

Duczmal-Czernikiewicz A. , Muszyński A.

|

tom nr 464

17--23

PL

Przedstawiono wstępne wyniki badań mineralogicznych utworów w rejonie rezerwatu przyrody Meteoryt Morasko znajdującego się w północnej części Poznania. Ponad 5000 lat temu spadł tu meteoryt, a ślad tego zdarzenia zaznacza się w morfologii w postaci kilku zagłębień oraz otaczających je wałów. Rejon rezerwatu jest zbudowany z glin polodowcowych i podścielających je iłów formacji poznańskiej. Prace wykonano w celu rozpoznania składu mineralnego utworów, ustalenia potencjalnych mineralogicznych skutków uderzenia meteorytu oraz określenia, jak wpłynęło ono na miękkie, młode osady. Metodami mikroskopowymi i rentgenowskimi oznaczono podstawowe składniki glin i iłów, zbadano frakcje ziarnowe glin oraz wyróżniono ich składniki pierwotne i wtórne. Do składników pierwotnych należą: kwarc, skalenie, pirokseny, minerały ilaste (illit, kaolinit), a także otoczaki skał magmowych. Procesy wietrzenia doprowadziły do powstania składników wtórnych: współczesnych gleb (humus, fragmenty korzeni) oraz glinokrzemianów z grupy wermikulitu. Materiał wtórny stanowią także klasty ilastych skał starszego podłoża, zawierających składniki typowe dla formacji poznańskiej (illit, kaolinit, smektyt i minerał mieszanopakietowy smektyt/ illit, bardzo drobnoziarnisty kwarc oraz prawdopodobnie skalenie). Na podstawie wyników dotychczasowych obserwacji i badań stwierdzono, że obecność klastów ilastych w glinach może być związana z upadkiem meteorytu.

EN

The present paper shows preliminary results of mineralogical studies of sediments in the Morasko Meteorite Nature Reserve located in the northern part of Poznań. The meteorite fell there over 5000 years ago, that left signs in the present morphology of the region in form of several craters and elevations that surround them. These forms are underlain by glacial tills and clay – silt sediments, known as the Poznań Formation. The aim of the research was to identify of the mineralogical composition of sediments, determine potential mineralogical effects of the meteorite fall, verify the impact of the meteorite fall on soft young sediments. The studies were conducted with the use of microscopic and X-ray diffraction equipment. Primary and secondary components were identified in grain fractions. Quartz, feldspar, pyroxene, clay minerals (illite, kaolinite), and pebbles of igneous rocks are the primary components of the sediment. Weathering processes resulted in the development of modern soil profiles (humus, root fragments) and aluminum silicates of vermiculite-type minerals. The secondary components are clay clasts of older rocks in younger ones, which contain components typical of the Poznań Formation (illite, kaolinite, smectite or mixed-layered smectite/ illite, very fine-grained quartz and likely feldspars). The presence of clay intercalations in tills can be associated with the meteorite fall.

2

Batymetria jezior meteorytowych w rezerwacie „Meteoryt Morasko”

99%

Choiński A. , Ptak M.

|

tom 8

23-29

EN

The paper presents results of bathymetric measurements performed on three crater lakes located in the “Meteoryt Morasko” reserve in west Poland. The maximum depth of the largest of the analysed lakes (1695 m2) was determined to amount to 2.6 m. The parameters of the lake (surface area, depth, etc.) are largely determined by a ditch dug through the crater in the north-western part of the lake, affecting the maximum water volume accumulated in the lake.

3

Evolution of the Dislocation Structure of Iron Meteorite

85%

Osuch W. , Błoniarz R. , Michta G. , Suliga I. , Osuch W. , Błoniarz R. , Michta G. , Suliga I.

|

4

Pierwiastki syderofilne w meteorytach Morasko

85%

Pilski A. S. , Kryza R. , Wasson J. T. , Muszyński A. , Karwowski Ł.

|

tom 3

62-70

EN

Sixteen specimens of the Morasko, one specimen of Seeläsgen and one specimen of Jankowo Dolne irons were analyzed with INAA to determine contents of 14 siderophile elements. The samples selected for analyses have their structures described and the presence or absence of cohenite checked. For preliminary interpretation, we have chosen elements determined with highest accuracy: Co, Ni, Ga, As, Ir and Au. The results are shown in tables and diagrams. It has been found that there are no significant differences in composition between fragments with and without cohenite. The observed low contents if iridium are not accompanied by lower contents of elements showing similar behavior during crystallization: platinum and tungsten, which suggests that fractional crystallization was not the reason of lower iridium content. Similar concentrations of elements have been found in all the Morasko specimens, and in the Seeläsgen and Jankowo Dolne irons, which suggests that all these meteorites come from one iron shower.

5

Meteoryty żelazne – klasyfikacja w obrazach

57%

Woźniak M.

|

tom 12

149-216

EN

Iron meteorites are meteorites whose main constituent is iron (Fe) and nickel (Ni), which occur in two forms of Fe-Ni minerals – kamacite and taenite. Since their composition makes them more resistant to shattering (crushing), and they are more challenging to ablate when passing through the atmosphere, they statistically fall in the form of larger lumps than stone or iron-stone meteorites. Their metallic structure and highly high weight make them easy to distinguish from ordinary rocks. The mass of all known iron meteorites is over 500 tons, which is ~89% of known meteorites, but falls of iron meteorites account for only 4.56% of all observed falls (wiki.meteoritica.pl). The ten largest meteorites in the world are iron meteorites! In the past, the term siderite was used to describe iron meteorites. The classification of iron meteorites is based on two criteria. The older method is based on the average nickel content and the crystal structure revealed on cut and etched surfaces, the so-called the Thomson-Widmanstätten patterns. In this division, we distinguish three groups: hexahedrites (4–6 wt.% Ni), the most popular octahedrites (6–12 wt.% Ni) and ataxites (>12 wt.% Ni). The second, more recent method of classifying iron meteorites is based on their chemical composition, in particular the content of trace elements such as germanium (Ge), gallium (Ga), platinum (Pt), arsenic (As), gold ( Au) and iridium (Ir). Another parameter that defines the groups of iron meteorites is their mineral composition. “Indicator” minerals are in the form of various compounds and multiple shapes and sizes: sulfides, phosphides, carbides, nitrides, and silicate inclusions. Trace element content versus nickel content reveals chemical clusters representing the different chemical groups of iron meteorites. Some of the iron meteorites come from the partially differentiated asteroid ruptured at the beginning of forming the iron core and the silicate-rich shell (these are groups IAB and IIE). The remaining meteorites from other groups come from the nuclei of minor differentiated asteroids, shattered in collisions shortly after formation.

PL

Meteoryty żelazne to grupa meteorytów, których głównym składnikiem jest żelazo (Fe) i nikiel (Ni), występujące w dwóch formach stopu Fe-Ni – kamacytu i taenitu. Ponieważ ich skład czyni je bardziej odpornymi na rozbicie (kruszenie) i trudniej ulegają procesowi ablacji przy przelocie przez atmosferę, więc statystycznie spadają one w postaci większych brył niż meteoryty kamienne lub żelazno-kamienne. Ich metaliczna budowa i wyjątkowo duża waga czynią z nich meteoryty łatwe do odróżnienia od zwykłych skał. Masa wszystkich znanych meteorytów żelaznych wynosi ponad 500 ton, co stanowi ~89% masy znanych meteorytów, ale spadki meteorytów żelaznych stanowią już tylko 4,56% wszystkich obserwowanych spadków (Wiki.Meteoritica.pl). Dziesięć największych okazów meteorytów na świecie to meteoryty żelazne! Dawniej na określenie meteorytów żelaznych używano określenia syderyt (siderite). Podziału meteorytów żelaznych dokonuje się według dwóch kryteriów. Starsza metoda bazuje na średniej zawartości niklu i na strukturze krystalicznej ujawniającej się na przeciętych i wytrawionych powierzchniach tzw. figury Thomsona-Widmanstättena. Przy takim podziale wyróżniamy trzy grupy: heksaedryty (hexahedrites) (śr. 4–6wt.% Ni), najpopularniejsze oktaedryty (octahedrites) (śr. 6–12wt.% Ni) oraz ataksyty (ataxites) (>12wt.% Ni). Druga, nowsza metoda klasyfikacji meteorytów żelaznych, opiera się na ich składzie chemicznym, w szczególności na zawartości pierwiastków śladowych (trace elements), takich jak german (Ge), gal (Ga), platyna (Pt), arsen (As), złoto (Au) i iryd (Ir). Drugim parametrem definiującym grupy meteorytów żelaznych jest ich skład mineralny. Minerałami „wskaźnikowymi” są występujące w formie różnych związków oraz w różnej formie i wielkości: siarczki, fosforki, węgliki, azotki i inkluzje krzemianowe. Zawartość pierwiastków śladowych versus zawartość niklu ujawnia chemiczne klastry (skupienia, clusters) reprezentujące różne chemiczne grupy meteorytów żelaznych. Część meteorytów żelaznych pochodzi z częściowo zdyferencjonowanych planetozymali rozerwanych na początku formowania żelaznego jądra i bogatej w krzemiany skorupy (to grupy IAB i IIE). Pozostałe meteoryty z innych grup pochodzą z jąder małych całkowicie zdyferencjonowanych planetozymali, rozbitych w zderzeniach, krótko po uformowaniu się.