Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

The principle of separation and balance of powers in Polish constitutional law: A historical view

100%

Wiśniewski P.

|

nr 1: Prawo

167-178

PL

W XVIII w. doktryna separacji władz została wprowadzona jako środek przeciw tyranii. Recepcja zasady separacji i równowagi władz dokonała się w Polsce bardzo szybko, tak jak jej sformułowanie. Stało się to wraz z uchwaleniem Konstytucji Trzeciego Maja. Druga Republika Polska miała dwie konstytucje, nie licząc tymczasowych aktów o randze konstytucji. Pierwsza, Konstytucja Marcowa, wprost odnosiła się do zasady separacji władz. Druga, Konstytucja Kwietniowa, była zaprzeczeniem poprzedniej. Ustrój polityczny PRL był niewątpliwie ustrojem totalitarnym. Trzecia Republika Polska powróciła do systemu opartego na separacji władz, zwłaszcza w okresie, kiedy odzyskała ona pełną suwerenność i szybko powróciła do budowania swego ustroju politycznego w oparciu o tę zasadę.

EN

In the 18th century, the doctrine of separation of powers was established as a remedy for tyranny. The reception of the principle of separation and balance of powers in Poland was very fast, relative to its formulation. This happened together with the establishment of the Third of May Constitution. The Second Republic of Poland had two constitutions, apart from provisional acts of constitutional rank. The first, March Constitution directly referred to the principle of separation of powers. The other, April Constitution was a contradiction of the former. The political system of the PRL was without any doubt a totalitarian one. The Third Republic of Poland returned to a system based on the separation of powers, especially in the period when it regained full sovereignty and it quickly returned to building its political system based on this very principle.

2

Montesquieu’s Attempt to Establish History as Science

71%

Wewiór P.

|

nr 6(99)

54-65

EN

The essay deals with Montesquieu’s methodology of history. My crucial assumption is that Montesquieu intends to cultivate history as science. In the 18th century this ambition meant that he wanted to use the analytical method in the field of history. His works include many examples of the successful exploitation of analysis. Since the philosopher does not consider his methods, my aim will be to extract from his works the ideas that stand behind his historical investigations. In other words, I am going to answer how history can be practiced as science (in the Enlightenment sense of this term). First of all, I am going to explain why analysis was – and still is – so efficient in a realm of natural phenomena. My point will be that it indicated to early modern scientist how they should conduct their experiments. On the other hand, experiments give advantage to scientists due to the fact that they are able to construct and control their object. To put it differently: analysis and experiments are efficient because truth and action are convertible. Now, my crucial question is: ‘Are historians capable of gaining advantage over their objects as physicists are?’ Giambattista Vico, for example, agrees. According to him, researchers can comprehend historical events because history is man-made. Some parts of Montesquieu’s works indicate that he shares Vico’s assumptions. Hence, historians are able to scrutinize past factors, and they can perform thought experiments. Such experiments are means for validating and abolishing hypotheses by using counterfactuals.

3

Rewolucja w haremie Usbeka, czyli Monteskiuszowska koncepcja wolności w „Listach perskich”

71%

Porada A.

|

2019

|

tom 49

4

Cudzoziemskie przypadki pewnej „bagatelki”. O polskich przekładach „Le Temple de Gnide” Monteskiusza w XVIII wieku

71%

Skibińska E.

|

nr 2

209-223

PL

Przedmiotem artykułu jest funkcjonowanie polskich tłumaczeń „Le Temple de Gnide” jako serii przekładowej ukazanej w perspektywie komparatystycznej. Ten nieco zapomniany poemat prozą Monteskiusza w XVIII stuleciu cieszył się znacznym zainteresowaniem czytelników, wydawców i tłumaczy. W Europie liczba jego wydań i przekładów była większa niż wszystkich innych dzieł autora traktatu „O duchu praw”. Wyniki analizy danych bibliograficznych przekładów „Le Temple de Gnide”, opublikowanych w różnych językach, często tworzących serie przekładowe, wskazują, że jego translacje i retranslacje wpisują się w szersze mechanizmy życia literackiego wieku XVIII i części XIX stulecia. Teksty – zarówno oryginały, jak i przekłady – traktowane były wówczas jako „własność wspólna” tłumaczy, wydawców czy innych pisarzy, którzy poddawali utwory „doskonalącym przeróbkom”, służącym rozmaitym celom estetycznym i merkantylnym. Dotyczyło to również dwóch omawianych XVIII-wiecznych tłumaczeń polskich utworu Monteskiusza. Zestawienie z oryginałem pozwoliło też na wyjaśnienie niektórych wątpliwości dotyczących ich wydawców oraz podstawy przekładu.

EN

This article traces the (mis)fortunes of the Polish translations of Montesquieu’s “Le Temple de Gnide” (“The Temple of Gnidos”), analysed as a translational series in a comparative framework. This prose poem, now somewhat forgotten, in the 18th century was considerably popular with readers, publishers and translators. Its various editions and translations published throughout Europe outnumbered those of any other work by Montesquieu. A bibliographical analysis of this poem’s translations published in various languages and often forming translational series demonstrates how these (re)translations fitted into the broader literary dynamics of the 18th and early 19th centuries. Back then, both original texts and their translations were seen as a “shared property” of the translators, publishers, and writers who made various “improvements” to cater for aesthetic tastes and ensure financial gains. This was also true of the two 18th-century Polish translations of the poem. Comparing them with the source text sheds some light on their publishers and the textual basis.

5

Amerykańska myśl polityczno-prawna od okresu kolonialnego do czasów rewolucji amerykańskiej

43%

Zygmunt R.

|

tom 1/2017

227-243

PL

Rozwój amerykańskiego federalizmu towarzyszący powstawaniu Stanów Zjednoczonych Ameryki jawi się jako fascynujący proces, choć niezbyt często podejmowany na gruncie europejskiej myśli polityczno-prawnej. Idee kolonistów amerykańskich, koncepcje okresu rewolucyjnego czy poglądy Ojców Założycieli, wszystko to składa się na trwający nie dłużej niż stulecie okres gwałtownego i niezwykle owocnego rozwoju demokracji amerykańskiej. Celem pracy jest przedstawienie unikalnych procesów państwotwórczych zachodzących na kontynencie amerykańskim w XVII wieku, a także zwrócenie uwagi na oryginalność rozwiązań demokracji amerykańskiej oraz wskazanie, na ile the Founding Fathers czerpali z dziedzictwa europejskiej myśli kontynentalnej i anglosaskiej.

EN

The development of American federalism accompanying the emergence of the United States of America appears as a fascinating process, but is not often discussed in the field of European political-legal thought. The ideas of the American colonists, the concepts of the Revolutionary Period, and the views of the Founding Fathers, all constitute a period of no more than a century of violent and extremely successful development of the American democracy. The purpose of this paper is to present the uniqueness of political processes taking place on the American continent in the 17th century. The intention of this work is to draw attention both to the originality of American democracy solutions and to reflect on how much the Founding Fathers derive from the heritage of European continental and British thought.