Asceticism as a part of the good life is often discussed in the contemporary philosophy (Foucault, Agamben, Sloterdijk). The aim of this article is to analyze and criticize the encouragement to ascetic practices which was formulated by a German conservative sociologist and philosopher, Arnold Gehlen (1904-1976). In my text, I track the history of the philosophical concept of asceticism and describe Gehlen’s anthropological suggestion that ascetic practices should be actualized and secularized. The author of Der Mensch claimed that the return to asceticism can become an utopian answer to the imperatives of the consumer society. I analyze his distinction of three types of askesis as stimulans, disciplina and sacrificium. Subsequently, I criticize Gehlen’s belief that asceticism has not been secularized in the modern age by showing that he ignored the phenomenon of “wordly ascetiscism” described by Max Weber and his followers. In the final section, I point out some authoritarian and elitist moments in Gehlen’s image of asceticism and I suggest alternative possibilities of developing his intuitions.
PL
Praktyka ascezy jako możliwy element dobrego życia jest częstym przedmiotem dyskusji we współczesnych pracach filozoficznych (Foucault, Agamben, Sloterdijk). Celem artykułu jest analiza i krytyka wcześniejszej zachęty do ascezy sformułowanej przez konserwatywnego niemieckiego filozofa i socjologa, Arnolda Gehlena (1904–1976). Po przedstawieniu dziejów filozoficznego pojęcia „ascezy” scharakteryzowana zostaje propozycja Gehlena, który zachęca do aktualizacji i sekularyzacji ascezy jako utopijnej, ale ugruntowanej w założeniach antropologii filozoficznej, odpowiedzi na imperatywy społeczeństwa konsumpcyjnego. Analizuję zaproponowane przez niego rozróżnienie jej trzech form: stimulans, disciplina i sacrificium. Następnie poddaję krytyce tezę Gehlena, iż asceza nie została zsekularyzowana w świecie nowożytnym, pokazując, że pomija on fenomen „ascezy wewnątrzświatowej” opisany przez Maxa Webera i jego późniejszych komentatorów. W zakończeniu wskazuję na autorytarne i elitarystyczne rysy Gehlenowskiej interpretacji, sugerując alternatywne możliwości rozwinięcia jego propozycji.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.