Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Błogosławiona Dziewica Maryja Matka Boga w misterium Kościoła. W pięćdziesiątą rocznicę Konstytucji Dogmatycznej o Kościele„Lumen Gentium”

100%

Proniewski A.

Studia Koszalińsko-Kołobrzeskie

|

2015

|

nr 22

131-143

PL

Mariologia kształtowała się w doktrynie Kościoła na przestrzeni wieków. Macierzyństwo Maryi, zapoczątkowane we Wcieleniu Syna Bożego, nie ograniczyło się jedynie do bezpośredniej relacji z Nim, ale objęło całą społeczność Kościoła – Jego Mistycznego Ciała, oddziaływując swoim zasięgiem na poszczególnych wiernych i uobecniając niepowtarzalną rolę Maryi w rozwijającej się historii zbawienia. Artykuł nawiązuje do charakterystycznych aspektów mariologii jawiących się w trzech historycznie zróżnicowanych okresach: przed Soborem Watykańskim II, w trakcie soboru, którego refleksje mariologiczne zostały zredagowane w VIII rozdziale Konstytucji dogmatycznej o Kościele Lumen Gentium i w teologii posoborowej. Wykład przedsoborowy czynił z Maryi postać o wymiarze chrysto- i eklezjotypicznym, a więc podkreślającym podobieństwo Maryi do funkcji Chrystusa i pierwowzoru Kościoła (1). Ojcowie Soboru umieścili problematykę mariologiczną w misterium Chrystusa i Kościoła, czyniąc z Maryi Tę, która odegrała niezastąpioną rolę w relacji do Chrystusa historycznego, jak też mistycznego, i pozostając jako Matka Boga-Człowieka jest jednocześnie duchową Matką wszystkich wiernych tworzących wspólnotę Kościoła – Ciała Mistycznego Chrystusa (2). Refleksje posoborowe o Maryi rzutują na postawy egzystencjalne wierzących, pobudzając świadomość współczesnego człowieka do respektowania życia, godności kobiet i wartości rodziny jako związku pomiędzy kobietą i mężczyzną oraz miejsca naturalnego wzrostu i rozwoju dzieci (3).

EN

Mariology was formed in the Church through the centuries. Mary’s Motherhood initiated from the Incarnation was not only limited to the outright relation with Jesus, but also has embraced the whole Church community – the Mystical Body of Christ. It has an impact on the believers and shows Mary’s exceptional role in the history of redemption. The article refers to the characteristic Mariology aspects related to three different times: before the Vatican Council II, during it – all the thoughts have been written in the chapter VIII of the Dogmatic Constitution Lumen Gentium, and in a postcouncil theology. The discourse before the council saw Mary leading to the concept of Christ and Mary Ecclesia in which it emphasized her similarity to Christ’s role and the Church prototype (1). The Fathers Council put the Mariology issue in the mystery of Christ and the Church. They made Mary as someone who played an irreplaceable role in the relation to Christ, both historical and mysterious. Moreover, being the Mother of God she is also the spiritual Mother of all who build the Church – the Mystical Body of Christ (2). The postcouncil thoughts about Mary reflect on the existential attitude of all believers and make them more aware of being new to respect life, a woman’s dignity and the family value itself as the union between a woman and a man, and the place of a child’s natural growth (3).

2

Wybrane aspekty kultu Matki Bożej w Prawosławiu

80%

Charkiewicz J.

ELPIS

|

2014

|

tom 16

23-31

PL

Matka Boża jest szczytem ludzkiej świętości. Stoi ona na czele wszystkich świętych, którym Kościół prawosławny oddaje cześć. W artykule omawianych jest kilka aspektów kultu Bogurodzicy: narodziny jej kultu, tytuły używane w prawosławiu wobec Matki Bożej, jej natura oraz różne sfery kultu. Kult Bogurodzicy, istniejący od początku istnienia Kościoła, zakorzeniony jest w Piśmie Świętym oraz Tradycji, a bazuje na jej relacjach z Synem, Bogoczłowiekiem Jezusem Chrystusem. Chociaż Bogurodzica jest najdoskonalszym człowiekiem i swą świętością przewyższa cały świat anielski, to cześć jej oddawana zdecydowanie różni się od chwały należnej wyłączenie Trójjedynemu Bogu. Kult Bogurodzicy nie służy umniejszaniu chwały oddawanej Chrystusowi, będącego źródłem wszelkiej świętości, w tym Swojej Matki, lecz potęgowaniu tej chwały. Dlatego też w Kościele prawosławnym Matka Boża jest zawsze wychwalana i przedstawiana z Chrystusem i pośród innych świętych, jako wyraz wspólnoty celebrującej i modlitewnej, a oddawanie czci Bogurodzicy związane jest ze stawianiem jej za najwyższy z możliwych wzór do naśladowania dla ludzi wierzących.

EN

The Mother of God is the best example of human holiness. She stands at the head of all the saints venerated by the Orthodox Church. This article discusses several aspects of the cult of the Mother of God: the birth of her cult, titles of the Mother of God used in the Orthodox Church, her nature and the various ways of veneration. The cult of the Mother of God, which has existed since the beginning of the Church, is rooted in Scripture and Tradition. It is based on her relationship with her Son, the God-Man Jesus Christ. Although the Mother of God is the most perfect human and her holiness exceeds the angelic world, this cult is very different from the glory that is given exclusively to the Triune God. The cult of the Mother of God is not isolated from the glory given to Jesus Christ. It is based not only from her personal virtues, but above all on her unique role in the economy of salvation. The cult of the Mother of God does not decrease the glory given to Christ, Who is the source of all holiness, including His Mother, but increases that glory. Therefore, in the Orthodox Church, the Theotokos is always praised and represented with Jesus Christ and among other saints, as an expression of the community of celebration and prayer. The veneration of the Mother of God is also closely associated with presenting her as the highest possible model of life for all believers.

3

Mary as a Mystical Paradise. A Concept of Symbolic and Mystical Mariology of Jacek Majewski OP

80%

Guzowski K.

|

tom 64

|

nr 2: Teologia dogmatyczna

123-133

EN

A demonstration of the 17th-century Mariology can be found in a book by Jacek Majewski, a Dominican monk, entitled Pustynia w Ray Zamieniona (“A Desert Made Into a Paradise”), which was published in Lublin in 1753. The author presents Mary as a mystical paradise indwelt by God and full of Divine gifts growing in her like the flowers and springs of the Paradise. J. Majewski's treatise differs from contemporary works especially in terms of the language and line of argument. Although Pustynia w Ray Zamieniona is steeped in symbols, comparisons, allegories and spiritual meanings, it evades the arbitrariness of free associations. Each symbol and metaphor refer to Scripture and concern God's true activity in human history. In order to fully appreciate the publication, we ought to bear in mind the existence of three levels of symbolism that we come across there: Biblical, mystical, which depicts God's activity in the souls of both Mary and believers, and regional, which is connected to the town of Krasnobród.

PL

Artykuł prezentuje mariologię XVIII-wiecznego dominikanina z Lublina, o. Jacka Majewskiego. Ów wykład mariologii symboliczno-mistycznej znajdujemy w książce Pustynia w Ray zamieniona, opublikowanej w 1753 roku. Majewski ukazuje Maryję jako Raj mistyczny zamieszkiwany przez Boga i napełniony bogactwem Bożych darów na podobieństwo kwiatów i źródeł rajskich. Traktat o. J. Majewskiego różni się od dzisiejszych dzieł teologicznych zwłaszcza pod względem językowym i argumentacyjnym. Pustynia w Ray zamieniona jest pełna symboli, porównań, alegorii i duchowych sensów, ale nie ma w niej dowolności skojarzeń. Każdy symbol lub metafora ma swoje odniesienie biblijne i dotyczy rzeczywistego działania Boga w ludzkiej historii. Aby docenić w pełni wspomniane dzieło, należy pamiętać o istnieniu w nim trzech poziomów symbolizowania: symboliki biblijnej, symboliki mistycznej, opisującej aktywność Boga w duszy Maryi i ludzi wierzących, oraz symboliki związanej ze środowiskiem krasnobrodzkim.

4

Ikona Matki Boskiej typu Eleusa

80%

Żukowska A. M.

Religious and Sacred Poetry: An International Quarterly of Religion, Culture and Education

|

2013

|

nr 3(3)

177-178

PL

Pierwsze przedstawienia Bogurodzicy w ikonach powstały zapewne po soborze efeskim w 431 r., który przyznał Maryi tytuł Theotokos – Matki Boga, Bogurodzicy. Powstawały wówczas wizerunki Maryi podkreślające tę prawdę, równocześnie zaczęły kształtować się podstawowe typy Jej przedstawień. Na wszystkich wizerunkach Maryja jest poważna, wręcz smutna, ponieważ trzymając Dzieciątko, jest świadoma Jego misji i cierpienia, które Je czeka. Od czterech podstawowych typów ikonograficznych Matki Bożej: Tronującej, Orantki (Modlącej się), Hodegetrii (Wskazującej Drogę) i Eleusy (Dziewicy Czułej, Miłosiernej) wywodzi się bardzo wiele wariantów. Prezentowana ikona należy do typu Eleusa (ros. умиление [umi-lenije [transkr. umilenie]). Jest to typ przedstawienia ikonograficznego Matki Bożej z Dzieciątkiem, w którym wyeksponowany został związek szczególnej serdeczności między Matką a Dzieckiem. W ikonie tej zanika dostojeństwo Bogarodzicy, a objawia się głęboka ludzka czułość matki do dziecka nacechowana smutną zadumą, a niekiedy i cierpieniem. Maryja ukazana w półpostaci trzyma Dzieciątko Jezus przy lewym ramieniu i, przytulając je do siebie w czułym geście obiema rękami, opiera swoją twarz o Jego policzek. Pochyla ku Niemu głowę, wsłuchując się w słowa Jezusa objawiające według starej, wschodniej tradycji misterium Jego śmierci i Zmartwychwstanie. Emanuel zwrócony jest twarzą do swojej Matki. Odsłonięte lewe ucho skłania ku modlitwie ludzi. Rączka małego Jezusa, lekko wsparta na szyi Bogurodzicy, błogosławi człowiekowi. W drugiej rączce Dzieciątko trzyma zwój Pisma, który jest symbolem Bożej tajemnicy, symbolem źródła wiary. Zwinięty pergamin umieszczony w Jego dłoni – jako kod symboliczny przekazuje nam prawdę, że Bóg jest naszym Prawodawcą, że Dzieciątko Jezus jest Drogą, Prawdą i Życiem, a zarazem Sędzią sprawiedliwym i miłosiernym. Przychodzi, aby wypełniło się to, co napisano o Nim w Piśmie Świętym i po to m.in., aby naprawić to, co zepsuł człowiek w Prawie Boskim przekazanym przez Mojżesza. Nade wszystko jednak przychodzi, by zbawić człowieka. Mały Jezus odziany jest w błękitny chiton i złocisty himation. Pionowe paski symbolizują w ikonografii czystość i doskonałość ludzkiej natury Zbawiciela a także Jego mesjańskie posłannictwo. Strój błękitno-ugrowy przypomina boskość Chrystusa i Światłość Odwieczną, która wcieliła się w naturę ludzką, aby ją uświęcić. Oblicze Matki Bożej jawi się jako miłosierne i pełne łaskawości. Maryja ubrana jest – tak jak na większości kanonicznych wizerunków – w niebieską suknię i ciemno-purpurowy maforion (wierzchnią chustę) okrywający całą postać. Jej włosy pod maforionem skrywa niebieska chusta. Nad czołem i na obu ramionach znajdują się trzy gwiazdy na znak Jej dziewictwa przed, w czasie i po urodzeniu Jezusa. Majestatyczność postaci Bogurodzicy podkreślają pionowo udrapowane szaty nadające całości charakter wertykalny. Użyty w tle ikony kolor złoty, utożsamiany ze szlachetnym metalem, a określany w ikonografii jako kolor kolorów, oznacza wieczność, niezniszczalność i boskość. Złoto jest symbolem światła Chrystusa świecącego w ciemnościach naszego ducha przez wiarę, nadzieję i miłość. Blask ten (łaska Boża) przemienia całe stworzenie i daje mu przystęp do rzeczywistości niebieskich. W ikonie widoczne jest „muzyczne” wyczucie współbrzmienia linii, form i koloru, doskonałe opanowanie środków pozwalających opowiadać o Niebie.

5

Ikony Matki Bożej typu „Hodegetria” w prawosławiu i ich obecność w polskich cerkwiach

80%

Charkiewicz J.

Rocznik Teologiczny

|

2016

|

tom 58

|

nr 2

153-172

PL

W prawosławnej ikonografii wizerunek Bogurodzicy zajmuje pierwsze miejsce po wyobrażeniach Jezusa Chrystusa i tworzy z nim harmonijną całość. Ikonografia Matki Bożej liczbą typów i wariantów przewyższa nawet liczbę ikon Zbawiciela. Chociaż badacze nie są w pełni zgodni co do systematyki ikon maryjnych, to odnosząc się do pierwowzorów wykonanych przez ewangelistę Łukasza i opierając się na tradycji cerkiewnej, założyć można, że istnieją trzy kluczowe typy: „Hodegetria”, „Eleusa” i „Orantka” oraz jeden umowny – „Akatyst”. Wśród nich „Hodegetria” zajmuje szczególne, uprzywilejowane miejsce. Ikony tego typu, wywodzące się z Cesarstwa Bizantyjskiego, największy rozkwit uzyskały na Rusi, skąd dotarły też na polskie ziemie. W prawosławnych świątyniach w Polsce znajduje się obecnie wiele ikon tego typu, wśród których do najbardziej znanych należy zaliczyć: Bielska, Białostocka, Chełmska, Iwerska ze św. Góry Grabarki, Supraska, Turkowicka, Leśniańska, Lubelska, Hajnowska „Radość Nieoczekiwana”, Rybołowska, Sanocka, Jabłeczyńska, Jaworska, Krasnostocka, Kożańska.

EN

Abstract The image of the Mother of God in Orthodox iconography has got the first place just after the images of Jesus Christ and together with him forms a harmonious entirety. The number of types and variants of the iconography of Our Lady is even higher than the number of icons of the Savior. Although researchers are not fully agreed to the typology of images of the Mother of God, it refers to the archetypes made by the Evangelist Luke and it’s based on the tradition of the Orthodox Church, it can be assumed that there are three key types: Hodegetria, Eleusa and Orans and one contractual – Akathistos. Among them, Hodegetria has a special, privileged place. Icons of this type, came from the Byzantine Empire, but the greatest prosperity achieved in Rus, from where they came to the Polish lands. Nowadays there are many icons of this type in Polish Orthodox churches, among which the most famous are: Bielska, Białostocka, Chełmska, Iviron from Holy Mount of Grabarka, Supraska, Turkowicka, Leśniańska, Lubelska, Hajnowska “Unexpected Joy”, Rybołowska, Sanocka, Jabłeczyńska, Jaworska, Krasnostocka, Kożańska.

6

Communional Marian Anthropology

70%

Jagodziński M.

Roczniki Teologiczne

|

2015

|

tom 62

|

nr 7: Teologia ekumeniczna

75-87

EN

Renewal of human communion with God and among people through the Incarnation of the Son required the preparation of a woman who was to be his Mother. God chose Mary, who was outstanding in terms of religious, moral perfection and pure love, so his Son could be born in human nature without any moral blemish. Mary lasted in communion with the Holy Trinity and his Son Jesus Christ. This fact constitutes a base for communional mediation and intercession of Mary, who was also the Mother of the communion of the Church, marked also by extraordinary communional holiness. Communional Marian anthropology provides the basis for the systematic design of communional Mariology.

PL

Odnowienie komunii ludzi z Bogiem i między ludźmi przez wcielenie Syna wymagało przygotowania kobiety, która miała być Jego Matką. Bóg wybrał Maryję, która była wyjątkową pod względem relacji religijnej, doskonałości moralnej i miłości najczystszej, aby Jego Syn mógł się narodzić w naturze ludzkiej bez żadnej skazy moralnej. Maryja trwała w komunii z Trójcą Świętą i swoim Synem Jezusem Chrystusem. Na tym fakcie opiera się komunijne pośrednictwo i orędownictwo Maryi, która stała się także Matką komunii Kościoła, nacechowaną niezwykłą świętością komunijną. Komunijna antropologia maryjna dostarcza podstaw do systematycznego projektu mariologii komunijnej.

7

Niepokalane Poczęcie. Czy łaska Odkupienia działa wstecz?

51%

Zatwardnicki S.

Rocznik Teologii Katolickiej

|

2015

|

tom 14

|

nr 2

EN

Marian dogmas are often being criticised. In case of the Immaculate Conception the following question is asked: how had been the redemption possible before Christ redeemed people? It is worthwhile to meditate the contents hidden in this Marian dogma, for the Mother of God’s unique vocation gives light to all the people’s vocation. The Immaculate Conception reveals the following truths: relation between the eternal will of God (predestination) and the will of man (freedom); relation between the divine grace and human cooperation; connection between temporality and eternity.