Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Scalanie gruntów - priorytetowe zadanie polityki rolnej warunkiem zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich województwa małopolskiego

100%

Bryś H. , Ławrynkiewicz Z. , Brożyna M.

|

2006

|

tom R. 78, nr 10

12-17

2

Potencjał rozwojowy szkół wyższych Małopolski

89%

Harańczyk A.

|

tom 4

37-59

EN

The goal of this analysis is the presentation of the condition of Higher Education in Małopolska Region compared to the state of national development and how it impacts on local growth.The article has four parts.The first one discuses Polish system of higher education. It reviews the numbers of studentsand graduates setting in different types of higher schools and the specializations. Also it introduces elements of Bologna accords realized in Poland.The second part considers the potential for research in higher schools and the curriculum foryoung teachers. The problems of doctoral programs as the third stage of higher education areparticularly important for the education of young teachers. The research conducted by higherschools are significant too.The third part presents the problems of finance for both public and non-public higher schoolsin Poland. The government expenses and investments in higher schools as well as the structureof incomes from operational activity of higher schools were analyzed in reference to the didacticactivities and the research works and the business activities.The fourth part describes SWOT analyses of higher schools in Ma³opolsca Region. The closure consist of the conclusions and recommendations.

3

Turystyka kulinarna – strawa dla ducha i ciała. Turystyczne sacrum i profanum

75%

Tomczyk-Miczka E.

Zeszyty Naukowe Uczelni Vistula

|

2017

|

nr 54(3) Turystyka III

90-97

PL

Turystyka kulinarna polega na odkrywaniu smaków lokalnych wraz z poznawaniem miejscowych tradycji, dziedzictwa kulturowego i historii. Tylko wtedy, gdy spożywaniu posiłków towarzyszy przeżycie emocjonalne i świadomy wzrost wiedzy, możemy mówić o specjalistycznej formie turystyki kulinarnej. Okolicznością sprzyjającą takiemu odbiorowi lokalnych kuchni jest wybór miejsc sprzyjających refleksji, pobudzających wyobraźnię, a miejsca te tworzą szlaki kulinarne. W Małopolsce na gości czeka Małopolska Trasa Smakoszy, prowadząca przez regionalne karczmy oraz Wieś dla smakoszy oferująca poznawanie kulinarnej oferty na obszarach wiejskich. Prezentują one obiekty zlokalizowane na terenach o szczególnych walorach turystycznych, przygotowane do prezentacji, degustacji i sprzedaży produktów lokalnych, tradycyjnych i regionalnych oraz do organizacji warsztatów kulinarnych. Miejsca te stanowią modelowe przykłady obsługi klienta – turysty, w której standard wpisana jest lokalność. Warto odwiedzić je szukając smaków lokalnych i inspiracji do działania.

EN

The sense of culinary tourism is discovering local tastes combined with local tradition, cultural heritage and history. This specific form of travelling requires such conditions as emotional experiences and deepening the knowledge. The special places that support the imagination and personal connection with local kitchen create Culinary Routes. Małopolska region invites to Małopolska Gourmet Route leading through the regional inns and Countryside for Gourmet which, apart from being situated in attractive tourist areas, also offers facilities for organizing culinary workshops as well as displaying, tasting and selling local and traditional products. Places showcased in culinary routes are exemplars of customer service combined with local character. They are a must-see for those who crave local tastes and culinary inspirations.

4

Wystarczalność udokumentowanych zasobów kopalin okruchowych województwa Małopolskiego

75%

Radwanek-Bąk B.

|

2007

|

tom Vol. 119, nr 48

173-182

PL

Przedstawiono probę ogólnego oszacowania wystarczalności bazy zasobowej w udokumentowanych złożach piaskow i żwirow wojewodztwa małopolskiego, przy zastosowaniu wariantowych wskaźnikow wystarczalności statycznej zasobow. Omowiono problemy związane z możliwością wykonania takiej prognozy i jej wiarygodnością. Wskazano na rosnące ograniczenia w dostępności złoż wynikające z czynnikow planistycznych, restrykcyjnych form ochrony przyrody i połączenia własności złoż z własnością nieruchomości gruntowych.

EN

The presented paper shows some results of the sufficiency estimation of natural aggregate raw material indicated resources, by using some variants of static sufficiency rate. First the mineral reserve base and the output tendencies in the Małopolska Voividship were shown. The raw material sufficiency in the exploited deposits is very low, less than 20 years. In the case of the reserve deposits is seems to be high, but the increasing of different restrictive conditions, like: spatial-planning (growing of build-up areas) and nature protection (natural parks and reserves, NATURA 2000 areas) conflicts, as well as mineral deposits ownership problems, inclines to be very careful by the sufficiency evaluation. The way to the conservation of mineral deposits availability is the raw material protection.

5

Koncepcja zintegrowanego rozwoju obszarów poprzemysłowych i powojskowych w Małopolsce

75%

Kowalik B. , Jakubowska-Łazęcka J.

|

2008

|

tom R. 12, nr 2

107-109

PL

W Małopolsce istnieje wiele niezrewitalizowanych obszarów poprzemysłowych i powojskowych. Dynamiczny rozwój gospodarczy i zapotrzebowanie na tereny pod inwestycje sprzyjają działaniom związanym z odzyskiwaniem uzbrojonych terenów i przywracaniem ich do użytku czy też nadawaniem im nowych przeznaczeń. Celem projektu INCORD, realizowanego przez MARR S.A. w ramach Programu INTERREG IIIC we współpracy z partnerami z Niemiec, Czech, Słowacji i Estonii był rozwój ukierunkowanej współpracy międzyregionalnej poprzez wymianę doświadczeń w zakresie Zintegrowanych Koncepcja Rozwoju. Głównym celem opracowanego w ramach projektu IDC jest ożywienie gospodarcze i społeczne Małopolski oraz wzrost potencjału turystycznego i kulturalnego regionu poprzez nadanie obiektom i terenom zdegradowanym nowych funkcji społeczno–gospodarczych. Dlatego w ramach Programu do realizacji zostały określone następujące zadania: 1) zagospodarowanie obiektów poprzemysłowych i powojskowych na cele przemysłowe, 2) zagospodarowanie terenów poprzemysłowych na cele rekreacji.

EN

In Malopolska there are many post–industrial and post-military areas. The list of areas and objects which still need to be revitalised is long. As new investments are coming up in the region and there is a need to develop high - tech and leisure time industry, the pilot project concentrates on reclamation and development of post–industrial areas and brownfield management. Therefore the main focus of the project INCORD, realised by MARR S.A. in co–operation with German, Chech, Slovak and Estonian partners was to develop Integrated Development Concepts on post–industrial and post–military areas. The main objective of the IDC is economic and social development of Malopolska and increase in tourist and cultural potential of the region by giving new social and economic functions to damaged objects and sites conditioning sustainable economic and social development. In some cases post–industrial areas can still be used for similar purposes whereas others can undergo smaller scope of revitalisation e.g. for recreational purposes.

6

Wykorzystanie potencjału militarno-historycznego dla potrzeb turystyki na przykładzie Szlaku Frontu Wschodniego I Wojny Światowej w województwie małopolskim

71%

Stach E.

Turystyka Kulturowa

|

2015

|

nr 5

39-54

PL

W ostatnim czasie, znajdujące się w Polsce dziedzictwo militarno-historyczne, stało się podstawą tworzenia nowych produktów turystycznych, przyczyniających się do zwiększenia ruchu turystycznego. Jednym z przykładów wykorzystania tego typu obiektów i miejsc jest utworzenie na ich bazie szlaku tematycznego. W artykule przedstawiono przebieg małopolskiego odcinka Szlaku Frontu Wschodniego I Wojny Światowej, którego powstanie związane było ze stuletnią rocznicą wybuchu „wielkiej wojny”. Przeprowadzona inwentaryzacja obiektów i miejsc militarno-historycznych szlaku pozwoliła na ich analizę i ocenę stanu.

7

Klimat dla rozwoju przedsiębiorczości turystycznej w Małopolsce w świetle badań empirycznych

71%

Dryglas D. , Wach K.

|

tom 3

46-51

EN

The paper elaborates on the influence of regional factors (mezoenvironment) on tourist enter-prises development in the region. These factors create so called favorable regional climate fortourist entrepreneurship development. Analyzing impact of mezzoenvironment factors on to-urist enterprises development, the authors limit themselves only to small and medium-sizedtourist enterprises considering their dominant character in tourist sector, as well as the keysignificance for development of entrepreneurship and region or country competitiveness. Thearticle presents results of empirical research conducted on a random sample of small and me-dium-sized tourist enterprises in Ma³opolska Province.

8

Inwestycje biomasowe w Małopolsce

71%

Pochitonow Z. , Błachut B. , Barchański Ł.

|

2006

|

tom Nr 11

36-37

9

Wybrane zagadnienia konstrukcji drewnianych, gotyckich kościołów w Małopolsce

71%

Bajon-Romańska M.

|

2001

|

tom z. 93

27-36

PL

Na terenie historycznej Małopolski zachowało się najwięcej drewnianych, gotyckich kościołów. W opracowaniu podjęto próbę wstępnej analizy konstrukcyjnej obiektów. Najwięcej miejsca poświęcono więźbom dachowym. Oparto się na badaniach literaturowych, konserwatorskich dokumentacjach architektonicznych i historycznych, ekspertyzach i projektach budowlanych, inwentaryzacjach, badaniach in situ oraz wykonanych na ich podstawie analizach statycznych. Przeprowadzone studia mają posłużyć odtworzeniu pierwotnej konstrukcji kościołów i zawartej w nich myśli technicznej pojmowanej jako dziedzictwo kulturowe. Praktycznym aspektem pracy ma być jej przydatność do prac konserwatorskich: rekonstrukcji i napraw.

EN

The most of wooden gothic churches has survived in the region of historical Małopolska. This study is a preliminary structural analysis of this type of facilities. Its largest part has been dedicated to rafter framing. The study is based on literature investigations, architectonic and historical documentation developed by the restorers, expertise and construction projects, inventories, examinations in situ and static analyses performed on the grounds of a/m substance. The studies, which have been carried out, are aimed at restoration of the original construction of churches and the technological know-how contained in it, which is understood as cultural heritage. The practical aspect of the study is to be its fitness for restoring works: reconstruction and repairs.

10

Małopolska architektura drewniana w grafice artystycznej Dwudziestolecia (1918-1939)

71%

Maksymiuk M. , Marcinek R.

Ochrona Zabytków

|

2013

|

nr 1-4

309-323

EN

Dominating the landscape of Małopolska over centuries, the wooden architecture was not deemed to be interesting for many years, although it was an indispensable element of the cultural landscape of the region. As late as in the 19th century, artists going out and searching for picturesque background for genre scenes noticed whitewash houses, round domes of orthodox churches and towers of Roman Catholic churches. Works discussing the topic of wooden architecture in the years 1918-1939 may be divided into two groups – works aiming at possibly close presentation of the reality and those where wooden architecture has been treated as a cultural framework for e.g. scenes presenting folk customs, but without any attempt to make buildings more individual. Wooden architecture had a strong influence on the works of Jan Kanty Gumowski, Józef Pieniążek, Janina Nowotnowa. Formally processed, it is present in the works of Józef Kluska-Stawowski, Tadeusz Kulisiewicz, Bogna Krasnodębska-Gardowska and others. More unrealistic, almost as an ideogram, it has been used in works of a wide range of artists whose master was Władysław Skoczylas. The topic of folk customs, and, as a consequence, of wooden architecture, was often used in the works of Stanisław Ostoja-Chrostowski, Jan Wojnarski or Edmund Bartłomiejczyk. Artists were most interested in Podhale, submontane areas and wooden architecture of the region, but other regions of Małopolska also had their admirers. In the interwar period, graphics lost their former documentary significance, but it does not mean that monument experts should loss their interested in them. It often presents a world which does not exist. It is also a proof of the interest in wooden architecture, its sophisticated and, at the same time, archaic form.

11

Rola planowania przestrzennego w konkretyzacji zadań strategicznych przemian i aktywacji przestrzeni

63%

Bartkowicz B.

|

2011

|

tom R. 108, z. 1-A

7-13

PL

Zmodyfikowana polityka regionalna państwa ma na celu wspieranie rozwoju zidentyfikowanych obszarów, które niewystarczająco wykorzystują swoje możliwości. Są to dwa rodzaje obszarów. W jednych występują określone trudności i bariery rozwojowe, drugie posiadają walory i potencjalne możliwości do przyspieszenia ich aktywizacji i rozwoju. W wielu regionach kraju, a zwłaszcza w południowej Polsce, te dwa rodzaje obszarów o odmiennych cechach przenikają się wzajemnie lub ze sobą sąsiadują. W związku z tym usuwanie barier rozwojowych i przyspieszona aktywizacja spowoduje narastanie konfliktów przestrzennych i zagrożenie konkurencyjnych wartości. Z tego względu interdyscyplinarne studia i opracowania planistyczne wykonane w różnych skalach powinny dostarczać szerokiej i szczegółowej wiedzy o stanie i procesach przemian przestrzennych. Ta wiedza o randze walorów oraz o skali ich zagrożeń powinna stanowić podstawę delimitacji obszarów i terenów strategicznego wsparcia dla aktywizacji ekonomiczno-społecznej oraz podstawę wyodrębnienia obszarów chronionych o unikatowych wartościach wyłączonych z aktywizacji. W obszarze Małopolski te zadania są trudne ze względu na nagromadzenie różnorodnych wartości i potencjałów rozwojowych. Ich wykorzystanie bez wyraźnej koordynacji może spowodować nadmierne użytkowanie i przeinwestowanie, które zniszczy niepowtarzalne cechy i walory tego obszaru.

EN

Modified national Regional Policy aims to support the development of identified areas which do not profit sufficiently from their potential. These areas can be divided into two groups. In the first group, there are particular difficulties and development barriers. In the second group, there are areas which possess a variety of qualities and potential possibilities to increase the pace of their activation and development. In many national regions, particularly in the south of Poland, these two different area groups interpenetrate or are next to each other. As a result, the removal of development barriers and increased activation will lead to the accumulation of spatial conflicts and additionally, they will menace existent competitive qualities. Interdisciplinary studies and planning-based studies carried out in various scales should provide extensive and detailed information about the state and processes of spatial transformations. The awareness of the significance of qualities and the degree of their danger should serve as a basis for the delimitation of areas of strategic support for the socio-economic activation and as a basis for separating protected areas with unique features excluded from the activation process. In Małopolska region, it is difficult to carry out these tasks due to the accumulation of various qualities and development potentials. Making use of the region.s qualities without any coordination may result in overuse and overinvestment which can contribute to the destruction of exceptional qualities of the area.

12

Szybka kolej aglomeracyjna szansą osiągnięcia zrównoważonego rozwoju transportu w aglomeracji krakowskiej

63%

Cebula I. , Zwierzyk-Klimek I.

|

2007

|

tom nr 3

18-22

PL

Stan infrastruktury kolejowej w województwie małopolskim. Udział transportu kolejowego w obsłudze mieszkańców Małopolski. Wstępne studium wykonalności szybkiej kolei aglomeracyjnej. Rekomendacje wynikające ze studium.

EN

State of rail transportation infrastructure in Malopolska voivodship. The rate of rail transport in transportation service of Malopolska voivodship. The primary feasibility study of fast rail agglomeration transport. Recommendation from the study.

13

Rekonstrukcja paleoklimatu Małopolski na podstawie sekwencji przyrostów rocznych dębów

63%

Krawczyk A. J. , Krąpiec M.

|

1999

|

tom T. 25, z. 4

305-319

PL

Analiza dendroklimatyczna, przeprowadzona na podstawie sekwencji przyrostów dębów z Małopolski (1590-1997 AD) i zarejestrowanych w Krakowie w ostatnim stuleciu danych klimatycznych wykazała, że na szerokość przyrostów rocznych dębów wpływa przede wszystkim wielkość opadów na przełomie wiosny i lata (maj? - czerwiec - lipiec), a w mniejszym stopniu - także temperatura późną wiosną (maj). Mimo silnego tłumienia tego wpływu przez czynniki nieklimatyczne można z krzywej dendrochronologicznej odczytać przybliżone okresy występowania wilgotniejszych i cieplejszych miesięcy wiosenno-letnich oraz okresy występowania mniejszych opadów i niższych temperatur późną wiosną i wczesnym latem. Wiarygodność takich interpretacji potwierdzają obliczenia dla okresów, dla których istnieją dane klimatyczne

EN

Dendroclimatical analysis, carried out on the basis of growth patterns of oaks from the area of Małopolska (1590-1997 AD) and the climatic record registered in Cracow in the last century, indicate that the annual growth widths mostly depend on amount of rainfall at the turn of spring and summer (May? - June - July), and in a lesser degree - on temperatures in late spring (May). In spite of heavy extinguishing of climatic influences by other factors, the dendrochronological curve enabled to determine approximate periods of more humid and warmer spring-summer months, as well as periods characterized by lower rainfall and temperatures in late spring and early summer. Credibility of this interpretation is confirmed by data for periods with registered climatic record

14

Kompleksowy recykling poprodukcyjnych odpadów skórzanych i wszelkich osadów ściekowych zawierających chrom(III) jako warunek rewitalizacji terenów ze skupiskami wytwórców skór wyprawy chromowej i przedsiębiorstw galwanizerskich na przykładzie Małopolski

63%

Lasek W.

|

2008

|

tom R. 12, nr 2

104-107

PL

Przedstawiono zależność rozwoju miast od dostępności okolicznych poprzemysłowych terenów wiejskich. Pokazano dwa przykłady ekologicznych ograniczeń i zagrożeń dla ekspansji miast na takie tereny skażone chromem. Problem skażeń licznych miejsc Małopolski przez odpady chromowe pochodzące głównie z garbarstwa i ich wpływ na jakość wód, powietrza oraz gleb zilustrowano na przykładzie Podhala i rzeki Dunajec. Na tym tle przedstawiono skrótowo technologię oraz system, które w Małopolsce umożliwią opanowanie skażeń chromem zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju. W podsumowaniu przedstawiono dwie próby likwidacji problemu odpadów i osadów ścieków chromowych powstających przy produkcji skór, które w ostatnich latach podjęto w Regionie.

EN

Relation between expansion of cities and availability of vicinal post-industrial rural areas has been shown. Two examples of ecological limitations and threats for this expansion onto areas polluted by chromium have been demonstrated. Typical for Małopolska Region problem of contamination by chromium resulting from different wastes, mainly of tannery origin, and their influence on quality of waters, air and soils, has been exemplified by Podhale Region and Dunajec river. This background served topresent briefly technology and a system, which enable an efficient struggle against pollution of Małopolska by chromium, in full agreement with principles of sustainable development. In the final part two attempts, undertaken in Małopolska Region to eliminate problems arising from pollution by chromium–containing offal and sewage sludge, coming from leather manufacturing, have been described as a summary of the presentation.

15

Uwarunkowania zewnętrzne powstawania i rozwoju klastrów w województwie małopolskim

62%

Broś U.

Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie

|

2013

|

nr 902

107-123

EN

Given Małopolska’s strategic location, good transport infrastructure and plan to support clusters, it is a perfect location for future cluster initiatives and clusters themselves. Małopolska has a vibrant academic culture and excellent research facilities, and, further, boasts land characterised by a high concentration of industrial enterprises, information technology and outsourcing services that prioritise innovation and increasing efficiency. The high concentration of business competition in the area sharpens and stimulates the growth of entrepreneurship, which can certainly be achieved in a cluster that favours the formation of cluster initiatives while new economic clusters with high growth potential are also identified. The development of clusters may well be stimulated by broad access to external sources of business financing that significantly support the initial phase of growth. Unfortunately, all is not perfect ‒ spending on research and development remains relatively low, as does the interest small businesses show in cooperating with the research community.

16

Złota culture graves at site 1 in Samborzec, Sandomierz District

62%

Burchard B. , Włodarczak P.

Sprawozdania Archeologiczne

|

2012

|

tom 64

269–310

EN

In 1963, during excavations at site 1 in Samborzec two graves of the Złota culture were discovered. This paper presents the discoveries, which have previously been published several times, in full. The features comprised collective graves with secondary fragmentation of the bodies evident. One of the burials was likely to a niche construction. Another burial (No. 12) had a particularly interesting and rich set of grave goods, including copper objects among other artefacts of ceramic and flint finds typical of the Złota culture. Radiocarbon determinations of the graves dated them to the first half of the third millennium BC.

17

Spatial structure transformations in small towns in view of rehabilitation and gentrification processes

54%

Kwiatek-Sołtys A. , Wiedermann K.

Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis Studia Geographica

|

2014

|

tom 5

31-40

EN

During the time of centrally controlled economy Polish cities were shaped by processes and structures typical of a socialist state. When changes in the economic, social and political system in Poland begun, Polish cities and towns entered a transformation process. The aim of the paper is to answer the question whether and to what extent spatial transformations of small towns in Poland show symptoms of gentrification. Authors analyse the problems of towns genesis, population changes, changes in the spatial and functional structures of towns as well as the modernization of the central districts of small towns in Małopolska Province. In view of present changes that take place in the structures of small towns in Europe and the widely undertaken actions towards the revitalization of small towns’ centres in Poland, the authors attempted to analyse spatial, economic and social transformations in the light of wider processes of gentrification, however at the present stage of development of small towns it is difficult to speak of gentrification processes itself.

18

Dziesięć lat Drewnianych Kościołów Południowej Małopolski na Liście światowego dziedzictwa UNESCO

54%

Fortuna-Marek A.

Ochrona Zabytków

|

2014

|

nr 2

139-153

EN

Ten years, which passed since the Wooden Churches of Southern Małopolska have been inscribed into the UNESCO World Heritage List, pose a great opportunity to present the activities and successes in the area of preservation and widely understood protection of these unique sites. The main purpose behind the UNESCO List is ensuring relevant protection to the most valuable cultural goods to preserve them in possibly unchanged form for the future generations. Therefore, the issue, whether current guardianship and protection of the Małopolska churches are sufficient for maintaining their unique and universal value, authenticity and integrity, is worth discussing. The Wooden Churches of Southern Małopolska are a serial inscription covering six Gothic churches built using the horizontal log technique and located in the following localities: Blizne, Binarowa, Dębno Podhalańskie, Haczów, Lipnica Murowana and Sękowa. The churches have been subject to numerous important conservation and renovation works throughout the last ten years. Their scope varied depending on the church, its needs and requirements. Apart from the conservation and renovation works necessary to preserve the sites of world heritage in due manner, the actions aiming at delivery of the tasks under the UNESCO World Heritage Convention have been taken. To ensure possibly highest protection standards of the UNESCO List sites in Poland, including wooden churches of Małopolska, the actions targeted on their monitoring and assessment of preservation, scientific research and works aiming at proper site management have been performed. These works were carried out for the most under the statutory tasks of the National Heritage Board of Poland. Two separate Polish and Norwegian projects aiming at improving the system of world heritage protection in Poland and Norway and working-out better and more effective methods for managing the sites inscribed into the UNESCO List were delivered within the scientific works. Research performed under both these projects covered also the wooden churches of southern Małopolska.

19

The Structure of Physical Activity in Seniors from Lesser Poland

54%

Dąbrowski A. , Zdebska-Biziewska H. , Kowalska J. E. , Rowiński R. , Makarczuk A.

|

tom 16

|

nr 2

60-66

EN

Background. Physical activity is seen as one of the more important factors of human health. Many authors have highlighted benefits of physical activity for the elderly, claiming that it: slows down the progression of processes related to involution and modern-age diseases, promotes social activity, is a pleasurable way of spending one’s spare time among other people, which makes it a perfect antidote to loneliness. Problem and Aim. This paper aims is at analysing the structure of physical activity in seniors living in Lesser Poland. Method. The research was conducted within the scope of the PolSenior nationwide programme, financed in the form of a grant by the Ministry of Science and Higher Education (ref. no. PBZ-MEIN- 9/2/2006). Results and Conclusions. As people age, the percentage of those who spend their spare time actively decreases. The most frequent reason why the researched seniors from Lesser Poland take up physical activity is the willingness to improve and preserve health, as well as the need for rest. Quite surprisingly, the least important of factors that determine physical activity in seniors are doctors’ recommendations, which may prove that the medical environment tends to underestimate this type of activity.

PL

Tło problemowe. Na początku XXI wieku 10% ludności na świecie miało 60 i więcej lat. Zakłada się, że do 2050 r. w tym wieku będzie co piąta osoba. W Polsce sytuacja demograficzna jest zbliżona do pozostałych państw w Europie. Obserwując dane demograficzne można liczyć się z tym, iż liczba osób starszych z roku na roku będzie rosła. Aktywność ruchowa jest postrzegana jako jeden z ważniejszych czynników zdrowia człowieka. Wielu autorów podkreśla korzyści płynące z aktywności ruchowej osób starszych, między innymi: przeciwdziała postępującym procesom inwolucji, chorobom cywilizacyjnym, sprzyja aktywności społecznej, jest przyjemnym sposobem spędzania czasu wolnego w gronie innych osób, stanowiąc skuteczne antidotum na samotność. Problem i cel badań. Celem przedstawionych badań była analiza aktywności ruchowej osób starszych z województwa małopolskiego z uwzględnieniem: trzech grup wiekowych: 65 – 74, 75 – 84 i powyżej 85 lat, płci, wielkości miejsca zamieszkania (do 20 tys. i powyżej 20 tys.) oraz statusu społeczno–zawodowego (pracownicy fizyczni i niepracujący fizycznie). Materiał i metoda. Badania zostały wykonane w ramach ogólnopolskiego programu PolSenior, sfinansowanego jako grant przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego (nr PBZ- MEIN-9/2/2006) w latach 2007-2010. Dobór badanych miał charakter losowy, trzystopniowy. Wyniki zostały przedstawione w postaci wartości odsetkowych i dotyczyły form podejmowanej aktywności fizycznej, najczęstszych przyczyn oraz barier jej podejmowania. Wyniki. Badani seniorzy wśród najczęściej podejmowanych rodzajów aktywności ruchowej wymieniali krótkie spacery w pobliżu miejsca zamieszkania. Wykazywali także duże zainteresowanie pracą w ogrodzie lub na działce. Stosunkowo niewielki odsetek badanych (około 18% ogółu mężczyzn i kobiet) jako przyczynę podejmowania aktywności ruchowej podało rozrywkę w czasie wolnym. Wśród barier ograniczających podejmowanie aktywności fizycznej przez seniorów dominowały przeciwwskazania zdrowotne. Drugą barierę stanowiły względy psychiczne – brak odczuwania potrzeby ruchu. Wraz z wiekiem zmniejsza się odsetek osób spędzających czas wolny w sposób aktywny. Większe zainteresowanie aktywnym spędzaniem czasu wolnego zaobserwowano wśród mężczyzn, co potwierdza potrzebę działań na rzecz aktywizacji żeńskiej części populacji. Najbardziej znaczącym czynnikiem determinującym aktywność fizyczną była chęć poprawy lub zachowania zdrowia, a najmniej – zalecenia lekarskie. Wnioski. Należałoby zwrócić większą uwagę środowiskom medycznym na profilaktykę i ogromne znaczenie w niej aktywności ruchowej. Wraz z wiekiem zwiększa się ryzyko utraty zdrowia – wzrasta zachorowalność na różne, często przewlekłe choroby. Świadomość tego faktu powoduje, że osoby w wieku starszym, bardziej niż młodzi ludzie, cenią zdrowie i starają się wpływać na jego stan w sposób aktywny. Z punktu widzenia psychicznego rozwoju jednostki ważne są takie czynniki, jak: poczucie własnej efektywności, kompetencje w przedmiocie aktywności fizycznej, motywacje do aktywnego trybu życia oraz satysfakcję z uczestnictwa w różnych formach aktywności ruchowej. Z czynników natury środowiskowej bardzo dużą rolę przypisuje się rodzinie i nawykom wyniesionym z młodości. Zdrowie stanowi w sensie jednostkowym i społecznym jedną z nadrzędnych wartości (przynajmniej w sferze deklaracji). Tymczasem nie mniej istotne (szczególnie w sferze motywacji) stają się wartości autoteliczne, wykraczające znacznie poza sferę troski o zdrowie. Równie ważne są kwestie związane z odczuwaniem przyjemności, pasji oraz radości, jaką niosą ruch i aktywny wypoczynek. To sprawia, że wysiłek fizyczny jest dla tych osób wartością samą w sobie.

20

Niche burials of the Corded Ware Culture at Kraków-Mistrzejowice, site 85

54%

Jarosz P. , Koszowska E. , Ostrowski M. , Szczepanek A.

Sprawozdania Archeologiczne

|

2015

|

tom 67

165-187

EN

Two additional niche graves of the Corded Ware Culture were discovered during the rescue archaeological works carried out in the year 2010 on site No 85 in Kraków-Mistrzejowice. The preserved fragments of skeletons allow to assess that in the feature 1307 there were buried two individuals: female at the age of death at iuvenis-adultus and child at the age of death at infans II, the sex was not established. The human remains that were found in the feature 1311 belonged to a man at the age at death of adultus (20–25 years old) with intra vitam body height of 170 cm. Discovered in grave goods especially pottery allow to date them to phase IIIb of the Corded Ware Culture development in Małopolska Upland