Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Die Religionspolitik Herzog Jakobs von Kurland unter besonderer Berücksichtigung ihrer Bedeutung für die herzoglichen Kolonialunternehmungen

100%

Uber K. H.

Studia Maritima

|

2012

|

tom 25

181-192

PL

Egzotycznym rozdziałem w historii małego księstwa Kurlandii i Semigalii jest jego ambitna polityka kolonialna pod rządami księcia Jakuba. Książę, który podejmował dalekie podróże, zmodernizował sposób rządzenia na podległych sobie terenach na wzór niderlandzki i w połowie XVII wieku rozpoczął forsowanie własnych przedsięwzięć kolonialnych. Pierwszą kolonię, Gambię w Afryce Zachodniej, utracono już w 1661 roku, podczas gdy druga kolonia, Tobago na Karaibach, przypadła po roku 1682 Anglikom. Mimo że cały wiek naznaczyły konflikty wyznaniowe, książę Jakub prowadził politykę tolerancji religijnej, której celem był gospodarczy zysk. I tak, próbował wykorzystać papieża i katolicki świat do własnej polityki kolonialnej, chociaż sam został ochrzczony w obrządku luterańskim. Ponieważ kolonie ze względu na swój klimat nie były zbyt atrakcyjne dla osiedleńców, książę zabiegał dodatkowo, choć bezskutecznie, o dysydentów religijnych prześladowanych w większej części Europy.

2

Sources to the history of Livonia and Courland from 13th c to 18th c. in the holdings of the Central Archives of Historical Records

75%

Kulecki M.

Miscellanea Historico-Archivistica

|

2013

|

nr 20

85-89

EN

This paper is an attempt to review preserved at the Central Archives of Historical Records sources to the history of Livonia in the period from the 13th to the 19th century. The author presents in this respect individual archival fonds, starting from the Middle Ages and the modern era, describing records of official character (Collection of Parchment Records, The Warsaw Crown Archives, The Polish Crown Chancery - Metrica Regni Poloniae, The Crown Treasury Archive), very few records of 19th c., ending with private archives, stored mainly in the Radziwiłłs Archives, and in the Archives of Warklany Estate. This review confirms the importance of sources that survived at the holdings of the Central Archives of Historical Records for research on the history of Latvian territory.

3

Die alt-livländischen Gebiete im Rahmen der polnisch-litauischen Republik

63%

Dybaś B.

Zapiski Historyczne

|

2011

|

tom 76

|

nr 4

25-42

PL

Z całych średniowiecznych Inflant w rezultacie dramatycznych wydarzeń w drugiej połowie XVI i pierwszej połowie XVII wieku, wyodrębniły się trzy obszary, których związki z Rzecząpospolitą były dość trwałe, aczkolwiek zróżnicowane. Były to: tzw. Inflanty zadźwińskie (których jednak zasięg terytorialny w ciągu XVII wieku uległ istotnemu ograniczeniu pozostało z niego tylko województwo inflanckie ze stolicą w Dyneburgu, upodobnione do innych województw polskich i litewskich), księstwo Kurlandii i Semigalii (stanowiące lenno Rzeczypospolitej) oraz powiat piltyński, obszar o dużej autonomii, zależny tylko bezpośrednio od króla polskiego. W relacjach między terytoriami inflanckimi a Rzecząpospolitą ukształtowała się więc gama różnych typów powiązań i nie doszło do zintegrowania całości Inflant jako części państwa polsko-litewskiego, chociaż zauważalne były wyraźne tendencje w tym kierunku. Można tu mówić w drugiej połowie XVII i w XVIII wieku o trzech stanowiskach. Z perspektywy elit Inflant Polskich, w tym okresie już kulturowo spolonizowanych i katolickich, Inflanty od Narwy po Żmudź powinny znaleźć się w związku z Rzecząpospolitą na zasadach (nieco idealizowanych) ustalonych w 1561 roku. Był to wariant pełnej integracji Inflant w ramach państwa polsko-litewskiego. Z perspektywy książęcego dworu w Mitawie Inflanty powinny wchodzić w skład Rzeczypospolitej jako władztwo książąt kurlandzkich, co było nawiązaniem do lat 1562–1566, kiedy namiestnikiem całych Inflant w imieniu króla polskiego był książę Gotthard Kettler. Alternatywą dla obu wariantów było stanowisko szlachty piltyńskiej, która uważała się za część Rzeczypospolitej „immediate”, bez udziału lokalnych pośredników, czy był to protestancki książę kurlandzki, czy katolicki biskup inflancki. Niezależnie od tych stanowisk duża część dawnych średniowiecznych Inflant, wprawdzie na różnych zasadach, ale przez około 200 lat wchodziła w skład Rzeczypospolitej, z której punktu widzenia z kolei tę różnorodność akceptowano lub tolerowano. Związki te były mniej lub bardziej luźne, ale nie były kruche. Mówi to wiele o strukturze i charakterze ustrojowym Rzeczypospolitej.

4

Inflanty i Księstwo Kurlandii i Semigalii - inflanckie „Prusy” trochę inaczej. Kilka uwag o zapomnianej unii wileńskiej 1561 roku

63%

Jankiewicz A.

Miscellanea Historico-Archivistica

|

2013

|

nr 20

19-42

EN

The Treaty of Krakow signed in 1525 which ended definitively the existence of the Teutonic state in Prussia, became a challenge for its Livonian part. For over 30 years the Livonian province of The Order of Brothers of Saint Mary tried jointly with the Archbishopric of Riga and Livonian towns to boost development of civilization on the eastern shores of the Baltic Sea, seeking proper legal shape of the state. In view of the ever-increasing process of reformation, aspirations of the Livonian states, and external expansion of Moscow, Denmark and Sweden representatives of Livonia were forced to seek refuge in alliance with the king of Poland and Grand Duke of Lithuania. Ultimately, these efforts were crowned with submission of the province to the King of Poland and Grand Duke of Lithuania Sigismund Augustus in exchange for rights and privileges. Finally, the union was concluded on November 28th, 1561, in Vilnius and was signed by the king and the representatives of the Livonian estates, first of all, by Gotthard Kettler – the last Master of the Livonian Order and Wilhelm Hohenzollern – the last Catholic Archbishop of Riga. Terms of surrender in feudal dependence to the Polish Crown and the Grand Duchy of Lithuania were formulated in two very momentous acts: Pacta Subjectionis Livoniae – Provisio Ducalis that created the Duchy of Courland and Semigallia on the Prussian pattern, and granted to Gotthard Kettler the title of Duke and the general estate privilege for the nobles and burghers of Livonian towns, known as: Privilegium Sigismundi Augusti. The latter document, relatively unknown in Polish and Lithuanian historiography, deserves special attention. It was referred to by the representatives of the German nobility in the Russian Empire until 1914, as a major source of legal and cultural autonomy. It established indygenat – political rights for people from the province of Livonia, built around three core concepts of autonomy: religion (right to their own religion), law (legal autonomy), school (right to their own education). The vast majority of the rights granted to the Livonian nobility was linked to the republican and civic values proclaimed in Poland that were typical for the executionist movement of "enforcement of the laws" as well as with certain regulations of so-called second edition of the Statute of Lithuania (1566) that was developed in Vilnius at that time. The authors of that statute, especially Lithuanian Chancellor Mikołaj Radziwiłł The Black, Lithuanian Marshal Ostafii Wołłowicz or Piotr Roizjusz, took direct part in the negotiating Privilegium Sigismundi Augusti.