Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Izotop przyszłości - He3

100%

Niechciał J.

|

2014

|

tom T. 1

235--253

PL

Na Ziemi występują dwa stabilne izotopy: hel-3 oraz hel-4. Pozostałymi niestabilnymi izotopami są hel-2, hel-5, hel-6, hel-7, hel-8, hel-9 i hel-10. Izotop helu, którego liczba neutronów w jądrze wynosi trzy jest powszechnie oznaczany jako He-3. Współcześnie izotop ten nie dość, że nie jest postponowany to w wielu dziedzinach fizyki i przemysłu jego występowanie ma wręcz kolosalne znaczenie. Jego implementacja jest obecna zarówno w medycynie, kriogenice, chłodnictwie jak również w fizyce. Może być adaptowany jako paliwo do przyszłościowych reaktorów termojądrowych. Jego właściwości fizyko – chemiczne pozwalają na zastosowanie w wielu dziedzinach przemysłu i nauki. Niniejsza praca jest podsumowaniem dotychczasowej wiedzy na temat wykorzystania helu-3 oraz jego przyszłych aplikacji w świecie technicznym. Wiele instytucji naukowych próbuje dyskontować aktualny kryzys braku helu-3, poszukując nowych jego źródeł. W artykule poruszone zostały problemy z otrzymywaniem dotychczasowych zasobów izotopu jak i możliwych nowych potencjalnych źródeł He-3.W temperaturze pokojowej hel jest lekkim, obojętnym gazem. Jest bezwonny, bezbarwny i bez smaku. Światowy rynek odczuwa obecnie dotkliwe braki zaopatrzenia w ten izotop. 85% aktualnego na rynku He-3 wykorzystywane jest w detektorach neutronów.

2

W 350 rocznicę wydania Selenografii Jana Heweliusza

75%

Czerniakowska M.

Kwartalnik Historii Nauki i Techniki

|

1998

|

tom R. 43, nr 1

7--26

PL

W 1987 r. minęła 350. rocznica wydania Selenografii, najlepszego dzieła wybitnego polskiego astronoma, Jana Heweliusza (1611-1687). Selenografia przyniosła Heweliuszowi międzynarodową sławę i dzięki niej wszedł gdański uczony do grona najwybitniejszych astronomów na świecie1. Trudno odtworzyć najdawniejsze poglądy na temat Księżyca. Wszystko, co na ten temat napisano przed wynalezieniem teleskopu, to tylko przypuszczenia, jak np. Herodota (ok. 400-424 p.n.e.), że na Księżycu są góry i Anaksagorasa (500-ok. 420 p.n.e.), że Księżyc to druga Ziemia. Przez długi czas przypuszczano również, że Księżyc jest wielkim zwierciadłem, w którym odbijają się zarysy Ziemi. Pogląd taki głosił m.in. Plutarch (100 n.e.) w pracy Twarz Księżyca. Jedyną znaną mapę naszego satelity w okresie astronomii przedteleskopowej sporządził uczony angielski, William Gilbert (1540-1603). Opublikowano ją dopiero w 1651 r. w Amsterdamie w dziele De mundo nostro sublunari Philosophia Nova.

EN

The article is devoted to Selenographia (Gdańsk [Danzig] 1647), the best work by theeminent Polish astronomer, Johannes Hevelius (1611-1687), which was published 350 years ago. Printed at the Gdansk publishing house of Andreas Huenefeldt (1581-1661), The work was the result of several years of observations made by Hevelius in his astronomical observatory in Gdansk.The major part of Selenographiais devoted to the description of the Moon, which begins in Chapter Six. The book was 563 pages in length, it contained 110 illustrations, of which 40 showed the Moon in its various phases, as well as three lunar maps, and in thisit surpassed all later scientific publications on the subject that appeared in the period of 150 years to follow. The illustrations made by Hevelius cover over 550 lunar spots which he observed by means of projection in a special room adapted for the purpose ("cameraobscura"). One of Hevelius's lasting achievements in the area of lunar research was to have developed a method for calculating the altitude of Lunar mountains on the basis of thelength of the shadows they threw; it was not until the end of the 18th century that a more precise method was developed by William Herschel. Hevelius was also the first astronomer to put forward the hypothesis of volcanic activity on the Moon and he also discovered the longitudinal librations of the Moon. Hevelius's Selenographia attracted much scientific interest from the very moment of its publication. He sent copies of the book as a gift to about one hundred scientists all over Europe. Among those who received the first copies of the work were the Polish King Władysław IV and French scientists. The first references to the book in scientific publications began appear as early as in 1649. Hevelius also received requests to supply optical instruments, following the publication of his Selenographia. The general acclaim with which the publication of the book was greeted earned him an international reputationamong scientists.

3

Zjawiska impaktowe jako nadrzędny proces kształtujący powierzchnię Księżyca

63%

Kaczmarzyk M.

|

tom 15

56-70

PL

W niniejszym artykule dokonano przeglądu wybranych zagadnień związanych z wpływem zjawisk impaktowych na krajobraz Księżyca oraz na własności regolitu pokrywającego jego powierzchnię. Przedstawiono tu podstawowe różnice występujące między środowiskiem ziemskim, a warunkami panującymi na powierzchni naszego naturalnego satelity. Różnice te są kluczowe dla zrozumienia roli, jaką uderzenia małych ciał niebieskich odgrywają dla kształtowania powierzchni Księżyca. Materia kosmiczna bez żadnych przeszkód dociera do powierzchni pozbawionego atmosfery Księżyca, zderzając się z nią z prędkościami wyrażanymi w kilometrach na sekundę. Znaczna większość tej materii to mikrometeoroidy i pył kosmiczny, których uderzenia mają jedynie lokalne skutki. Potęgowy charakter rozkładu liczebności małych ciał Układu Słonecznego w funkcji ich masy sprawia, że częstotliwość uderzeń w powierzchnię Księżyca obiektów o masach powyżej kilograma jest bardzo niska. Na obecnym etapie ewolucji Układu Słonecznego, brak endogenicznych procesów zachodzących w księżycowej litosferze sprawia, że zjawiska impaktowe i wietrzenie kosmiczne są praktycznie jedynymi procesami kształtującymi powierzchnię Księżyca.

EN

This article reviews selected issues related to the effects that impact phenomena exert on the lunar landscape and on the properties of the regolith covering its surface. The basic differences between terrestrial and lunar environment are presented in this paper. These differences are key to understanding the role that impacts of small bodies play in shaping the Moon’s surface. Cosmic matter reaches the surface of the atmosphereless Moon without any obstacles, colliding with it at speeds expressed in kilometers per second. The vast majority of this matter is micrometeoroids and space dust, whose impacts have only local effects. The power-law nature of the distribution of the abundance of small bodies in the Solar System as a function of their mass makes the frequency of impacts on the Moon’s surface by objects with masses of more than a kilogram very low. At the current stage of the evolution of the Solar System, the lack of endogenic processes in the lunar lithosphere makes impact phenomena and space weathering practically the only processes shaping the lunar surface.

4

Habitaty księżycowe: przegląd rozwiązań i perspektywy na przyszłość

51%

Smolana M.

|

tom R. 79, nr 11-12

657--661

PL

Habitaty księżycowe są konstrukcjami, których zadaniem jest zapewnienie w ich wnętrzu warunków przyjaznych człowiekowi. Środowisko Księżyca znacznie różni się od ziemskiego, przez co wymagania stawiane tym konstrukcjom są inne niż wobec znanych nam obiektów mieszkalnych. Konstrukcje habitatów można podzielić na trzy klasy: konstrukcje gotowe (klasa I), konstrukcje prefabrykowane (klasa II) oraz konstrukcje wznoszone na powierzchni Księżyca, w myśl koncepcji ISRU (klasa III). Z perspektywy budownictwa najciekawsze rozwiązania zawiera klasa III. Propozycje habitatów zaliczanych do tej klasy często mają postacie kopuł lub torusów, a technologie ich wznoszenia opierają się między innymi na druku 3D z wykorzystaniem materiałów wytwarzanych na bazie regolitu księżycowego.

EN

Function of lunar habitats structures is to ensure human friendly environment inside. Lunar environment differs from the Earth one, thus also requirements for lunar habitats differ from requirements for well-known residential buildings. Lunar habitats can be divided into three Classes: Pre-Integrated (Class I), Pre-Fabricated (Class II), and In-Situ Derived and Constructed in line with practice called ISRU (Class III). From Civil Engineering point of view the most interesting is Class III. Concepts of habitats belonging to this class are often dome-shaped or toroidal structures, which technology of erection includes among others 3D print methods with usage of lunar regolith-based materials.

5

Romantyczne science fiction. Przyszłość według Teodora Tripplina

51%

Mikołajczuk J.

|

2019

|

tom 63

|

nr 2

EN

The present article aims to show the nineteenth century vision of the future in one of the first Polish science fiction novels, A Journey around the Moon (Podróż po Księżycu), written in 1858 by Teodor Tripplin. In the first (theoretical) part, the author characterizes the science fiction genre, highlighting a distinctive role of technological invention and scientific method, as well as locating the story in a future perspective. A concise description of the Polish science fiction genesis allows for relating Tripplin’s novel to a wider context and, hence, for considering it as a unique phenomenon in Polish literature. In the second part of the article, the author discusses Tripplin’s vision of the future, which is classified into three categories in the novel: 1) the future of technological inventions, 2) the future of medicine development, and 3) the future of society.

PL

Celem niniejszego artykułu będzie zaprezentowanie XIX-wiecznej wizji przyszłości, ukazanej w jednej z pierwszych polskich powieści fantastycznonaukowych – Podróży po Księżycu (1858) autorstwa Teodora Tripplina (1812–1881). W pierwszej, teoretycznej części artykułu przedstawiony zostanie gatunek science fiction, ze szczególnym uwzględnieniem dystynktywnej roli wynalazku technologicznego, metody naukowej oraz osadzenia fabuły w realiach przyszłościowych. Skrótowe omówienie początków polskiej fantastyki naukowej pozwoli na osadzenie Podróż po Księżycu w szerszym kontekście, a co za tym idzie uznanie jej za ewenement w literaturze krajowej. W drugiej części artykułu skupiono się na ukazaniu wizji przyszłości, wykreowanej przez Teodora Tripplina w Podróży po Księżycu w podziale na trzy kategorie obecne w utworze 1) przyszłość wynalazków technologicznych, 2) przyszłość w rozwoju medycyny, 3) przyszłość społeczeństwa.

6

Fenomen „duszy” w heksaemeronie

44%

Lasek P. A.

|

tom 40

|

nr 3

613-630

EN

The work provides an analysis of the first description of the creation (Gen 1) from the perspective of various categories of created entities, as reflected in the triple use of the verb ברא. Each occurrence of this verb in this biblical text means creating something new and adding this new entity to an already existing world, which gives rise to a new category of created things. The first such category are inanimate things which receive existence and are made only of dead matter. The second category are living creatures which have a body made of the same matter, but who also receive the element of life. The third category is man, who has a body made of the same matter, with the same element of life, but also the third element which makes him similar to God, in fact, God’s image. That third element is not named in the text, but we may see here what we call a soul. So, having a soul distinguishes man from all other beings created by God: Only man has a soul. Animals do not have it, nor do plants, nor the sun and the moon, which were idolized by the ancients -- none of these has a soul but instead belong to the realm of dead matter.

PL

Celem pracy jest analiza pierwszego opisu stworzenia (Rdz 1) pod kątem kategorii stworzeń, jakie tworzy trzykrotne pojawienie się w nim słowa ברא . Każde wystąpienie tego czasownika w tym tekście oznacza stworzenie czegoś nowego i dodanie tego do istniejącego już świata, co powoduje początek istnienia nowej kategorii stworzeń. Pierwszą taką kategorią są rzeczy martwe, które otrzymują istnienie i są zbudowane tylko z martwej materii. Drugą kategorią są istoty żywe, które mają ciało zbudowane z tej samej materii, ale ponadto otrzymują pierwiastek życia. Trzecią kategorią jest człowiek, który ma ciało zbudowane z tej samej materii, ten sam pierwiastek życia oraz trzeci element, który sprawia że jest on „podobny” Bogu i jest Jego „obrazem”. Element ten nie jest nazywany, ale możemy postawić pytanie, czy można dopatrywać się tu tego, co nazywamy „duszą”. W takim razie posiadanie duszy wyróżnia człowieka ze wszystkich innych stworzeń. Duszę posiada tylko człowiek, nie mają jej zwierzęta, ani tym bardziej materia martwa. Duszy nie mają równ

7

Alawici – czciciele Słońca czy Boga Najwyższego?

38%

Rzym M.

Annales Missiologici Posnanienses

|

2017

|

nr 22

63-74

EN

This article presents that numerous unorthodox syncretic groups, which are composed of the elements of various religions, and emerged from Islam over the centuries. Their distinguishing feature was the exaggerated cult of some personalities, generally Ali Ibn Abi Talib. One of these movements is the Alawis that plays an important political role in Syria nowadays. The originality of the Alawis’ worship and doctrine is expressed by the importance of the sun and the moon, among others things. The light is the essence of God and the sun or the moon is considered God’s dwelling.

PL

This article presents that numerous unorthodox syncretic groups, which are composed of the elements of various religions, and emerged from Islam over the centuries. Their distinguishing feature was the exaggerated cult of some personalities, generally Ali Ibn Abi Talib. One of these movements is the Alawis that plays an important political role in Syria nowadays. The originality of the Alawis’ worship and doctrine is expressed by the importance of the sun and the moon, among others things. The light is the essence of God and the sun or the moon is considered God’s dwelling.

8

Problem zakazu wykorzystywania przestrzeni kosmicznej w celach wojskowych

38%

Kamiński S.

|

tom nr 1

58—62