Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

The mediaeval roof structure over the nave of the cathedral in Kamień Pomorski in the light of architectural and dendrochronological research

100%

Schaaf U. , Prarat M. , Ważny T.

|

2022

|

nr 4 (72)

3-15

PL

Tematem artykułu jest konstrukcja dachowa nad nawą środkową katedry w Kamieniu Pomorskim. Istnieją wprawdzie liczne opracowania odnoszące się do dziejów budowy tej świątyni lub do rozwoju historycznych więźb dachowych ogólnie, ale w żadnym z nich nie uwzględniono omawianych w tej pracy więźb dachowych. Sytuacja ta oraz konieczność naprawy konstrukcji uzasadniły wykonanie badań architektonicznych celem rozpoznania jej historii budowlanej oraz techniki ciesielskiej. Badania zastanej substancji materialnej przeprowadzono we wschodnich wiązarach, uwzględniając następujące aspekty: strukturę nośną, strony odwiązywania, złącza ciesielskie, system ciesielskich znaków montażowych, budulec i jego obróbkę. Rezultaty tych analiz uzupełniono i skonfrontowano z wynikami badań dendrochronologicznych oraz przedstawionymi w literaturze przedmiotu. W wyniku tych badań udało się ustalić, że nawę środkową katedry kamieńskiej zwieńczyła pierwotnie więźba wolna ze ściągami, która pochodzi z początku lat 60. XIV w. Została ona wzmocniona w końcu lat 60. XIX w. przez dodatkowe belkowanie powyżej strzałki sklepienia, konstrukcję stolca leżącego oraz konstrukcję wieszarową. Kolejne wzmocnienia nastąpiły fragmentarycznie już w ramach trwającej od końca drugiego dziesięciolecia XXI w. naprawy. Mimo wiekowości i napraw pierwotna konstrukcja przetrwała w dużym stopniu.Zastosowany w Kamieniu Pomorskim typ konstrukcji dachowej – więźba wolna ze ściągami – służył w okresie średniowiecznym do konkretnego zadania budowlanego – wykonania dachu nad sklepieniem wchodzącym w jego obręb. Wstępny przegląd literatury przedmiotu wykazał, że przykłady takich rozwiązań przetrwały w różnych częściach Europy do dziś, ale tylko w małej liczbie. Z terenu Polski jest to póki co jedyny znany taki przykład z XIV w. Badaniami architektonicznymi objęto obecnie pozostałe więźby wolne ze ściągami katedry, nad oboma ramionami transeptu i prezbiterium. Warto pokusić się o przygotowanie szerszego studium na temat tego typu więźb średniowiecznych oraz próbę zestawienia więźb katedry kamieńskiej z więźbami z innych miejsc.

EN

The subject of the article is the roof structure over the central nave of the cathedral in Kamień Pomorski. Although there are numerous studies relating to the history of the construction of this cathedral or to the development of historic roof structures in general, none of them has yet included the roof structures discussed in this work. This situation and the need to repair the construction have justified the carrying out of the architectural research to learn its construction history and carpentry technique. The research on the existing material substance in the eastern trusses, taking into account the following aspects: load-bearing structure, sides of timber framing, carpentry joints, a system of carpentry assembly marks, building material, and its processing. The results of these analyses were supplemented and compared with the results of dendrochronological research and that presented in the literature on the subject. As a result of this research, it has been possible to establish that the chancel of the Kamień Pomorski cathedral is crowned with a cross-braced collar beam roof structure, which dates back to the early 1360s. It was strengthened in the late 1860s by additional entablature above the vault rise, and an inclined queen post structure and a king post structure. The next strengthening took place fragmentarily as part of the repair that has been underway since the end of the late 2010s. Despite its age and repairs, the original structure has survived to a great extent. The type of the roof structure used above the nave in Kamień Pomorski – a cross-braced collar beam roof structure – served a specific construction function in the Middle Ages – the construction of a roof over a vault within the boundaries of the roof. A preliminary literature review has shown that examples of such solutions have survived in various parts of Europe to the present day, but only in a small number. In the territory of Poland, so far it is the only known example of this kind from the 14th century. Currently, the remaining cross-braced collar beam roof structures over both arms of the transept and chancel of the cathedral in Kamień Pomorski are included in the architectural research. A wider study on this type of mediaeval roof structures, and attempts to compare the roof structures of the Kamień Pomorski cathedral against a broader background are desirable in the future.

2

Początki Pomorskich Katedr

100%

Wejman G.

|

2017

|

nr 1

147-174

PL

Katedra (gr. kathedra – krzesło, siedziba) oznacza kościół biskupa diecezjalnego (łac. ecclesia cathedralis), arcybiskupa (archikatedra) lub patriarchy (kościół patriarchalny). Jako kościół biskupa jest zazwyczaj miejscem pochówku biskupów diecezjalnych. Termin „katedra” odnosi się również do konkatedry oraz prokatedry. Niekiedy katedra jest zwyczajową nazwą głównego kościoła miasta. Miniona 1050. rocznica chrztu Polski znalazła swoje szczególne miejsce w przestrzeni Poznania, Gniezna czy Ostrowa Lednickiego, ale rozszerzyła się również nad Odrę i Bałtyk. Kiedy powstało biskupstwo w Poznaniu, jej rządca rozciągał swoją jurysdykcję na cały kraj, czyli aż po Wolin. Kiedy zaś powstała metropolia gnieźnieńska, w jej skład weszło biskupstwo w Kołobrzegu. To tutaj, jak również później w Wolinie, a przede wszystkim w Kamieniu Pomorskim należy szukać początku pomorskich katedr. Dzisiaj nad Szczecinem i Koszalinem górują katedry, które w założeniach nie były nimi. Po pierwszej katedrze w Kołobrzegu nie ma śladu, podobnie po drugiej, wolińskiej, pozostał tylko krzyż z obeliskiem. Do naszych czasów przetrwała tylko katedra kamieńska, od 28 czerwca 1972 roku – konkatedra. Ona to powinna stać się oczkiem w głowie dla wszystkich mieszkańców Pomorza Zachodniego i nie tylko, gdyż lud pomorski, kochający piękno i muzykę, na to zasługuje. A od strony naukowej cenną byłaby publikacja naukowa, a także albumowa traktująca szeroko o tej jedynej na Pomorzu Zachodnim, budowanej od podstaw, katedrze.

EN

Cathedral (greek Kathedra – chair, seat) is the church of the diocesan bishop (lat. Cathedralis ecclesia), Archbishop (Metropolitan Cathedral) or Patriarch (patriarchal church). As a bishop’s church, it is usually the burial place of the diocesan bishops. Cathedral term also refers to the co-cathedral and procathedral. Sometimes the cathedral is the common name of the main church of the city. The past 1050 anniversary of the baptism of Poland found its special place in the space of Poznań, Gniezno, or Ostrów Lednicki, but also extended to the Oder and the Baltic Sea. After foundation of the bishopric in Poznan, her steward extended the jurisdiction over the whole country, up to Wolin. When the metropolis in Gniezno was founded, it was also consisted of a bishopric in Kołobrzeg. It is here, as well as later in Wolin, especially in Kamień Pomorski, one should look for the start of the Pomeranian cathedrals. At present, Szczecin and Koszalin are dominated by the cathedral churches, which were not built for the purpose of being cathedral. There is no sign after the first cathedral in Kolobrzeg, just like after the second cathedral in Wolin – there is only the cross and the obelisk. Until our times only Cathedral in Kamień survived – 28th June 1972 it became co-cathedral. Cathedral in Kamień should become the apple of the eye not only for all the inhabitants of Western Pomerania, because the people of Pomerania love beauty and the music and deserves it. There should be an scientific publication, as well as photo album treats extensively about this cathedral, only one in Western Pomerania built from scratch as the cathedral.

3

The Lost Cameo, the Vanished Statue of the Emperor and Constantine as a New Alexander

89%

Grotowski P. Ł.

|

tom 84

141-178

PL

Celem niniejszego artykułu jest reinterpretacja znaczenia zaginionego posągu Konstantyna z noszącego jego imię Forum w Konstantynopolu w świetle ikonografii cesarza na kamei z katedry w Kamieniu Pomorskim. Choć gemma ta zaginęła podczas ostatniej wojny, jej wygląd jest nam znany dzięki archiwalnym fotografiom i gipsowemu odlewowi przechowywanemu na Uniwersytecie w Getyndze. Na ich podstawie Gerda Bruns podjęła próbę połączenia wyobrażenia na klejnocie z rzeźbą cesarza na porfirowej kolumnie w Nowym Rzymie, a zaproponowana przez nią identyfikacja spotkała się z życzliwym przyjęciem w środowisku naukowym. W ostatnich latach można zaobserwować wzrastającą popularność owej interpretacji wśród badaczy, którzy jednak powstrzymują się w swoich pracach przed określeniem treści niesionych przez taką rekonstrukcję formy posągu. Autor artykułu stara się wykazać, że Konstantyn celowo sięgnął po ikonograficzny typ Aleksandra-ktistesa jako wzór dla własnego przedstawienia, czyniąc tym samym aluzję do swojego wielkiego poprzednika, a zarazem fundatora wielu miast noszących jego własne imię. Ikonografia posągu wpisała się tym samym w szerszy program uroczystości z okazji dedykacji Konstantynopola, w trakcie których rozliczne odniesienia do Aleksandra odgrywały istotną rolę. Proponowane nowe odczytanie przekazu niesionego przez posąg, lokalizujące jego znaczenie w ramach propagandy politycznej, znacznie lepiej pasuje do realiów epoki, a w szczególności do stosunku władcy wobec chrześcijaństwa, niż tradycyjne interpretacje wyobrażenia jako Heliosa lub Apollina, wprowadzające trudną do wytłumaczenia niespójność w postawie Konstantyna wobec nowej religii. Owa kłopotliwa kwestia, z którą borykały się już dociekliwe umysły średniowiecznych mieszkańców Konstantynopola, staje się nieistotną w momencie, gdy poprawnie zinterpretujemy pomnik na Forum wyłącznie w jego politycznym i propagandowym kontekście.

EN

The aim of this paper is to propose a reinterpretation of the meaning of the lost colossus of Constantine the Great from the Forum of his name in Constantinople, in the light of the iconography of the emperor on the cameo from the cathedral in the Pomeranian town of Cammin. Although the gem was lost during the last war, it is known to us thanks to archival photographs and the plaster cast housed at Göttingen University. On this basis, Gerda Bruns associated the jewel with the statue of Constantine on the porphyry column in the New Rome, and her identification has since been widely accepted by the scholarly milieu. In recent years one has been able to observe growing popularity of this interpretation among researchers, who however refrain in their studies from pointing to the consequences of such a reconstruction of the statue’s form. The author of this paper points out that Constantine purposefully chose the iconographical type of Alexander-ktistes as a model for his own representation in order to allude to his great predecessor and the founder of a number of cities which bore his name. The iconography of the statue became then a part of the programme of the celebrations arranged on the occasion of the dedication of Constantinople, in which numerous references to Alexander played the key role. This new understanding of the colossus, placing its significance within the frames of political propaganda, better matches the actual historical circumstances and the ruler’s attitude towards Christendom than traditional interpretations which recognised the statue as Helios or Apollo, and thus introduced an incoherence - difficult to explain - in Constantine’s attitude towards the new religion. This cumbersome question, which baffled the inquisitive minds already in the Constantinople of the Byzantine era, will be considered unsubstantial if we correctly interpret the monument on the Forum solely in the political and propagandistic context.

4

Potencjał naftowy utworów dolomitu głównego w strefie Kamienia Pomorskiego. Część 1 - Macierzystość

71%

Kotarba M. J. , Kosakowski P. , Więcław D. , Kowalski A.

Przegląd Geologiczny

|

2003

|

tom Vol. 51, nr 7

587-594

PL

Na podstawie wyników badań geochemicznych wykonanych dla 55 profili dolomitu głównego, w obrębie platformy węglanowej Kamienia Pomorskiego i jej bezpośredniego otoczenia, dokonano kompleksowej charakterystyki macierzystości skał z uwzględnieniem wydzieleń paleogeograficznych i mikrofacjalnych. Najwyższe zawartości węgla organicznego TOC, do 5,8% wag., występują w obrębie facji madstonowej zatoki równi basenowej. Facje madstonowe płytszej części równi basenowej oraz stoku platformy węglanowej cechują się niższą zawartością węgla organicznego, do 1,36% wag. Facja bandstonowa saliny ma bardzo niski rezydualny potencjał genetyczny. Jednakże skała ta prawdopodobnie zawierała znaczną ilość algowej materii organicznej, której pierwotny potencjał węglowodorowy wyczerpał siępodczas przeobrażenia termicznego. W wyniku tego facja bandstonowa saliny została zakwalifikowana do efektywnych skał macierzystych. W dolomicie głównym analizowanego obszaru dominuje kerogen ropotwórczy II typu z nieznacznym udziałem kerogenu typu I i III. Zidentyfikowany kerogen II typu jest w klasie wysokiego potencjału węglowodorowego. Stopień przeobrażenia materii organicznej badanych utworów odpowiada przejściu generowania fazy mikrobialnej w początkowe stadia generacyjne okna ropnego.

EN

Basedon the results ofgeochemical analyses, 56 Main Dolomite profiles in the Kamień Pomorski carbonate platform and its immediate vicinity were characterised for source rock properties. The highest TOC values, to 5.8% wt., could be observed in the mudstone fades in the bay of basin plain. Mudstone fades in the shallower part of the basin plain and in the slope of the carbonate platform had a lower TOC, down to 1.36% wt. The boundstone fades in the saline zone had a very low residual genetic potential. However this rock probably contained algal organic matter which initial hydrocarbon potential run down during thermal maturation. As a result, the boundstone fades was classified as efficient source rock. In the analysed area of the Main Dolomite, oil-prone kerogen type II dominates. The share of kerogen type I and III is small. Identified kerogen II type has a high hydrocarbon potential. The organic matter in the analysed Main Dolomite strata is immature or low mature which corresponds to the end of microbial phase generation and beginning of the "oil window "phase.