Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Sto let se Švejkem

100%

Profant M.

|

nr 3

579-599

EN

The text discusses the world of Hašek’s Osudy dobrého vojáka Švejka (The Good Soldier Švejk) and demonstrates how, in the novel, the loss of the social cohesion of the individual cultural spheres (science, religion, state), patriotism, and public forms of recognition are pictured. It argues that in the Hašek’s depiction the loss of the public role of these spheres is something that can only be denied at the cost of collaborating with the stupidity and cruelty that rules the world. It reflects on the clash and penetration of the grotesque and the ridiculous in the novel. Thematically, however, the text is oriented towards the distance that Czech public has maintained already for a century to the character of Švejk, repeatedly in this regard touching on two major interpretations of the novel by Karel Kosík and Václav Černý.

CS

Text tematizuje svět Haškových Osudů dobrého vojáka Švejka, ukazuje, jak se v něm předvádí ztráta společenské vazebnosti jednotlivých kulturních sfér (vědy, náboženství, státu), vlastenectví, veřejných forem uznání. Tvrdí, že ztráta veřejné funkce těchto sfér je autorem románu exponována jako fakt, který lze odmítnout pouze za cenu kolaborace s blbstvím a krutostí, které ve světě vládnou. Promýšlí střetnutí a pronikání groteskna a smíchu v románu. Tematizace textu je přitom orientovaná ke století trvajícímu odstupu postavy Švejka a české veřejnosti, v této souvislosti se opakovaně dotýká dvou velkých interpretací románu z pera Karla Kosíka a Václava Černého.

2

Druhý život postav Haškova Švejka - antroponyma v korpusové perspektivě

80%

David J. , Davidová Glogarová J.

|

nr 2

265-276

EN

The study deals with the second life of personal names in Jaroslav Hašek’s novel Osudy dobrého vojáka Švejka za světové války [The Good Soldier Švejk And His Fortunes in the World War]. Considering the distinct character types and their denotative potential, it focuses on the following topics: 1) appellativized forms of the characters’ proper names and their word-formation characteristics (e.g., the type švejk – švejkovat, švejkovina, švejkovský, etc.); 2) the use of characters’ proper names in contemporary opinion journalism as metaphorical and metonymic designations, as well as in quotations (e.g., “Tak nám prodali krematorium, paní Müllerová.” [“Well, so they sold the crematorium on us, Mrs. Müller.”]). The analysis is based on the opinion journalism corpus of the Czech National Corpus SYN, version 11.

3

On Fields of Bones, Headsmen and Madonnas: The Symbols and Figures of Central Europe in the Past 25 Years of Jáchym Topol’s Writing

50%

Kudlová K.

|

nr 2

247-263

PL

Na czeskiej scenie literackiej Jáchym Topol uchodzi za autora najbardziej zainteresowanego Europą Środkową, nieustannie rozszyfrowującego przekaz zapisany w jej bliznach i zmarszczkach. Jego stosunek do tematów środkowoeuropejskich w tekstach fikcyjnych jest zawsze oparty na pogłębionym zapoznaniu się z historią i współczesnością tego obszaru. Topol nie jest jednak historykiem: tworząc fikcję, wykorzystuje złożoną, poetycką perspektywę i osiąga autorski typ ekspresji artystycznej. Określone, powracające symbole i figury zdają się w zagadkowy sposób odpowiadać na współczesne pytania Europy Środkowej. Pierwszy z tych symboli to biblijny obraz doliny suchych kości. Reprezentuje on zarówno metodyczną przemoc w historii środkowoeuropejskiej, jak i uniwersalną odpowiedzialność. Drugi to typ postaci występującej w wielu utworach Topola: dobry kat. Uosabia on ambiwalencję czeskiego charakteru narodowego, ale również jego strategię przetrwania. Postać dobrego kata intertekstualnie łączy się z twórczością Jaroslava Haška – przyjęte powszechnie przekonanie, że „Czesi są narodem Szwejków”, zostaje doprowadzone do absurdu. Trzecim symbolem pojawiającym się w twórczości Topola jest postać Madonny, reprezentującej duchowy wymiar środkowoeuropejskiej tradycji związanej z chrześcijaństwem. Madonny – polska Matka Boska Częstochowska, wojenna Madonna w fikcyjnej współczesnej Rosji, czeska Madonna z Poříčí – tworzą chrześcijańskie „przeciw-światy”. Madonny sygnalizują niezastąpioną rolę duchowości w Europie Środkowej, jej rozwój i stałą obecność. W ostatniej powieści Topola, Citlivý člověk (wyd. polskie Wrażliwy człowiek, 2019), dzięki postaci Madonny dyskurs uzyskuje nową perspektywę.

EN

In the Czech literary scene, it is Jáchym Topol who may justly be labelled the author most consumed with Central Europe, one who is constantly attempting to decrypt the message encoded in its scars and wrinkles. His fictional treatment of Central-European themes is preceded by thorough knowledge of both the history and present state of the region. However, Topol is not merely a historian; in his fictionalising he uses a poetic, complex perspective, and arrives thus at a unique expression. Particular recurring figures in his literary work seem to answer in a riddle the questions of present-day Central Europe. First one of those is the biblical image of the field or of the pile of bones. In Topol’s writing, it represents both the systematic violence in Central-European history, and universal onus. The second recurring figure is the figure of a good-hearted headsman. In Topol’s prosaic and dramatic texts, the headsman embodies the ambivalence of the Czech national character, but also its survival strategies. It is intertextually linked to the works of Jaroslav Hašek, and brings the notion “Czechs are a Švejk-like nation” to its absurd, augmented consequences. The third figure which keeps returning in Topol’s work combines the features of a character and of a symbol. It is the figure of Madonna, representing the spiritual dimension of Central European tradition, bound to Christianity. The various Madonnas-the Polish Madonna of Częstochowa, the War Madonna in fictionalised modern-day Russia and eventually the Czech Madonna of Poříčí create the Christian counterworld in Topol’s novels, and signalize the persistent role and presence of spirituality in the region. In Topol’s novel Citlivý člověk it is actually thanks to this Madonna that the whole discourse opens to a new type of perspective.