Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Poznanie, jakim dysponuje dusza oddzielona od ciała po śmierci, według bł. Jana Dunsa Szkota na podstawie analizy Ordinatio IV D. 45 (XIV 135–197)

100%

Salamon G. W.

|

nr 2

31-58

PL

Artykuł podejmuje problematykę gnozeologiczną w odniesieniu do intelektu duszy oddzielonej od ciała w rozumieniu Jana Dunsa Szkota. Tej problematyce są poświęcone cztery kwestie w Ordinatio IV d. 45. W tej konkretnej sytuacji poznawczej jest możliwe, według Doktora Subtelnego, poznanie nowych istot rzeczy (quiditates), mimo braku poznania zmysłowego. Jest to odejście od poglądu empiryzmu genetycznego i przyznanie intelektowi większych zdolności poznawczych, niż było to w koncepcji Arystotelesa. W stanie po śmierci intelekt dysponuje również pamięcią o istotach rzeczy poznanych w stanie połączenia z ciałem oraz może przypominać sobie konkretne zdarzenia i rzeczy ujęte przez zmysły w ziemskim życiu. Takie ujęcie świadczy o ciągłości poznawczej intelektu ludzkiego po śmierci, o jego niezniszczalności i o zdolności poznawczej przynajmniej takiej, jaką dysponował w stanie życia ziemskiego. Widzimy tu połączenie kwestii filozoficznych i teologicznych, które wzajemnie się przenikają i warunkują. Dla Szkota możliwe jest nie tylko przypominanie sobie przeszłości oraz nabywanie nowego poznania przez intelekt duszy oddzielonej od ciała, ale również możliwe jest dla takiego intelektu poznanie modlitw zanoszonych przez nas do zbawionych w niebie. Takie intelektualistyczne podejście świadczy o silnym wpływie myśli augustyńskiej na epistemologię Jana Dunsa Szkota.

EN

The essay presents some gnoseological themes with reference to the intellect of the separated soul according to John Duns Scotus. Four questions of the Ordinatio IV, d. 45 deal with these themes. In this concret cognitive situation is possible, according to Doctor Subtilis, to get to know the new quiddities of things, in spite of a lack of the empiric cognition. It means leaving behind the conception of generic empiricism and moving to the recognition of more cognitive abilities, as in Aristoteles’s conception. In a post death state (post mortem) intellect continues to have the memory of the quiddities of things known while still connected with the body and can remember concret things and events known by the senses during earthly life. Such a gnoseological notion evidences the cognitive continuity of the human intellect after death, its incorruptibility and cognitive ability at least as such as one had during earthly life. We can see here the connection of philosophic and theological questions, which mutually condition and penetrate each other. According to Scotus it is possible for the intellect of the separated soul to remember the past and to acquire new cognition. Moreover, it is also possible for such an intellect to know the prayers we refer to the blessed in heaven. Such an intellectual approach evidences a strong Augustinian influence on John Duns Scotus’ epistemic conception.

2

Habitus w koncepcji Arystotelesa i jego średniowiecznych komentatorów

80%

Płotka M. , Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie

|

PL

Projekt został sfinansowany ze środków Narodowego Centrum Nauki przyznanych na podstawie decyzji numer DEC-2012/05/D/HS1/03518.

EN

The purpose of this article is to present a theory of habitus in the philosophy of Aristotle and his medieval commentators. The first part of the article – which is the introduction to the problems of habitus – displays Aristotelian account. In the second part I present the development of this concept in the thirteenth century followers of Aristotle, i.e. Albert the Great and Thomas Aquinas. The third part is devoted to the discussion of late medieval modification of the Aristotelian theory in account of Gerald Odonis, John Duns Scotus, John Buridan and Paul of Worczyn.

3

Scholastic Sources of Gottfried Wilhelm Leibniz’s Treatise Disputatio metaphysica de principio individui

61%

Koszkało M.

|

tom 65

|

nr 2

23-55

EN

The object of this article is the scholastic inspirations found in the metaphysical disputation De principio individui by Gottfried Wilhelm Leibniz. The purpose of this study was, on one hand, a reconstruction of Leibniz’s theory concerning the principle of individuation, and on the other hand, a presentation of some texts by medieval scholastic authors (Henry of Ghent, Peter of Falco, Thomas Aquinas, Aegidius of Rome, Robert Kilwardby, William of Ockham) to whose ideas Leibniz refers in the named work, even though he had, for the most part, only second-hand information concerning them. In his juvenile treatise, Leibniz states that the individuating principle has to be universal, which means relevant to all kinds of being; it has to be metaphysical in character and not merely epistemological. He regards individuality as synonymous with unity combined with difference. He resolutely takes sides with nominalism and rejects the reality of all kinds of universal beings and beings whose unity is weaker than numerical unity. As a consequence of this assumption, he rejects the conceptions in which the principle of individuation is formed by: double negation, existence or the haecceity. By contrast, he embraces the solution (close to the tradition originated by Ockham and also related to Suárez), according to which the whole entity (tota entitas) of an individual thing is the principle of individuation. In effect, for Leibniz, any real thing is simply singular, which comes down to the thesis that a thing is singular owing to its own metaphysical subcomponents, which are singular by themselves.

PL

Przedmiotem artykułu są scholastyczne inspiracje zawarte w dyspucie metafizycznej De principio individui Godfryda Wilhelma Leibniza. Celem artykułu jest, z jednej strony, rekonstrukcja stanowiska Leibniza dotyczącego zasady jednostkowienia, z drugiej zaś strony przedstawienie tekstów średniowiecznych autorów (Henryka z Gandawy, Piotra z Falco, Tomasza z Akwinu, Idziego Rzymianina, Henryka z Gandawy, Roberta Kilwardby’ego, Wilhelma Ockhama), do których poglądów Leibniz się odnosi, a które najczęściej znał z drugiej ręki. W swym młodzieńczym dziele Leibniz deklaruje, że zasada jednostkowienia ma być uniwersalna, to znaczy dotyczyć wszystkich rodzajów bytów oraz musi mieć charakter metafizyczny, a nie epistemologiczny. Indywidualność z kolei traktuje jako synonim jedności i różnicy. Opowiada się po stronie nominalizmu, odrzucając istnienie jakichkolwiek form bytów ogólnych, czy bytów o jedności słabszej niż numeryczna. W związku z tym odrzuca koncepcje, w których zasadę jednostkowienia stanowi: podwójna negacja, istnienie czy haecceitas, przyjmując rozwiązanie (bliskie tradycji Ockhama i odnosząc się do Suáreza), według którego cała bytowość (tota entitas) indywiduum jest zasadą jednostkowienia. W efekcie według niego rzecz jest jednostkowa po prostu, co sprowadza się do tezy, że jest jednostkowa dzięki swym subkomponentom bytowym, które same są jednostkowe.