Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

O kulawym bogu Hefajstosie. W antycznej pracowni Jana Dormana

100%

Biernat J.

|

nr 3/4

181-195

EN

The paper is an analysis of Jan Dorman’s theatre practice in the context of the classical tradition. It examines the archival collections of The Theatre Institute documenting the collaboration of Jan Dorman with Anna Świrszczyńska on the staging of O kulawym bogu Hefajstosie (“The Lame God Hephaestus”), Świrszczyńska’s radio play. The extant correspondence between the creators of the production and the director’s copies permit us to explore and analyse the ways in which classical antiquity inspired Dorman’s work. Although Dorman never adapted any ancient Greek text to the stage, his practice indicates a strong presence of the classical tradition, in particular the Greek comedy, in his mode of theatre.

PL

Artykułu jest próbą ujęcia działań teatralnych Jana Dormana w perspektywie antyku. Przedmiotem badań są zbiory archiwalne Instytutu Teatralnego dokumentujące współpracę Jana Dormana z Anną Świrszczyńską nad inscenizacją słuchowiska „O kulawym bogu Hefajstosie”. Zachowana korespondencja twórców oraz egzemplarze reżyserskie pozwalają odkryć i opisać inspiracje Dormana spuścizną antyku. Mimo iż reżyser nigdy nie zaadaptował na scenę żadnego tekstu antycznego, podejmowane przez niego działania wskazują na silną obecność greckiego antyku, w szczególności tradycji komediowej, w jego myśleniu teatralnym.

2

Wypiszę obraz z teatru który mnie się najlepiej podobał. Badawczy potencjał listów i rysunków młodych widzów w Archiwum Jana Dormana

100%

Łukaszewicz A.

|

nr 3/4

161-180

EN

The paper looks at Jan Dorman’s pedagogical and artistic practice through the prism of child’s sensibility of his audience. The drawings and letters of the spectators at the performance of Awantura z ogniem (“Fire with Fire”, 1950) are considered as a collection of ego-documents. The paper examines their usefulness for expanding our knowledge about the history of Dorman’s theatre and the reception of his plays.

PL

Artykuł stanowi spojrzenia na praktykę pedagogiczno-artystyczną Jana Dormana przez pryzmat dziecięcej wrażliwości jego odbiorców. Traktuje rysunki i listy widzów spektaklu „Awantura z ogniem” (1950) jako zbiór ego-dokumentów. Bada jego przydatność dla poszerzania wiedzy o historii teatru Dormana i recepcji jego sztuk.

3

Szczęśliwy książę Jana Dormana jako autoarchiwum

100%

Rewerenda M.

|

nr 3/4

196-212

EN

The paper proposes to study the documentation of Jan Dorman’s production based on Oscar Wilde’s Happy Prince as a model for Jan Dorman’s thinking about a connection and a feedback loop between theatre and archive. The production forms the basis for a more detailed examination of Dorman’s multi-layered interest in his own archive as well as the ways in which memories of his art and private life can be preserved. Using the findings developed in the area of archival turn and hauntology, the paper elaborates on the most important spheres of Dorman’s intentional self-archiving: his frantic collecting and cataloguing, the habit of constructing a cultural repository for himself and his co-workers, confabulating and self-mythologising, recycling of objects, characters and motifs to be used again in subsequent productions. In the resulting vision of Dorman’s archive, it appears to be a deliberately constructed performative space rather than merely a collection of material traces of his professional and private life.

PL

Artykuł stanowi propozycję analizy dokumentacji przedstawienia Szczęśliwy książę według Oskara Wilde’a jako modelu myślenia Jana Dormana o połączeniach zwrotnych między teatrem i archiwum. Spektakl stanowi jednak zaledwie impuls do szerszej refleksji na temat wielopoziomowego zainteresowania Dormana własnym archiwum oraz sposobami przechowania pamięci o swojej twórczości i życiu prywatnym. Dzięki wykorzystaniu ustaleń wypracowanych przez badaczy zwrotu archiwalnego oraz widmontologii artykuł wskazuje najważniejsze przestrzenie świadomego auto-archiwizowania realizowanego przez Dormana: od gorączkowego kolekcjonowania i katalogowania, przez budowanie kulturowego repozytorium dla siebie i swoich współpracowników oraz konfabulację i automitologizację, aż do recyklingu przedmiotów, postaci i motywów powracających w kolejnych jego spektaklach. W efekcie wyłania się obraz archiwum Dormana, które wykracza daleko poza kolekcję materialnych pamiątek z życia prywatnego i zawodowego, tworząc świadomie konstruowaną przestrzeń performatywną.

4

W laboratorium Fausta

100%

Wiśniewska M.

|

nr 3/4

234-258

EN

Access to the extensive archives of Jan Dorman has allowed us to see the long-term presence of the Faust theme in Dorman’s theatrical explorations and to study and describe his last production: Walpurgis Night based on Goethe’s Faust (The Animation Theater in Jelenia Góra, 1986), for the first time. The paper is an attempt to reconstruct this production on the basis of manuscripts and typescripts collected by the director in his archive and the reminiscences of people working in the theatre. The archives create an intriguing afterimage of Walprugis Night as a production with an autobiographical dimension, marked by Dorman’s legend and fascination with his methods of work, an aura of mysticism surrounding the production and the director’s sudden death, less than a month after the premiere. Having extracted Dorman’s Walpurgis Night from the archive warehouse we can add another leaf to the history of the reception of Faust in Polish theatre of the second half of the 20th century.

PL

Dostęp do obszernego Archiwum Jana Dormana pozwolił zobaczyć wieloletnią obecność faustowskiego tematu w poszukiwaniach teatralnych tego artysty i podjąć analizę jego ostatniej, nieopisanej dotychczas premiery: Nocy Walpurgi według Fausta Johanna Wolfganga Goethego (Teatr Animacji w Jeleniej Górze, 1986). Artykuł jest próbą rekonstrukcji tego spektaklu na podstawie rękopisów i maszynopisów zebranych w sklejki przez reżysera w jego archiwum oraz świadectw pamięci ludzi teatru. Zbiory archiwalne tworzą intrygujący powidok Nocy Walprugi jako spektaklu o autobiograficznym wymiarze, naznaczonego legendą Dormana i fascynacją jego metodami pracy, aurą mistyczności oraz nagłą śmiercią reżysera niespełna miesiąc po premierze. Wydobycie Nocy Walpurgi Dormana z archiwalnego magazynu pozwala dopisać kolejną kartę do dziejów recepcji Fausta w polskim teatrze drugiej połowy XX wieku.

5

Transmisje pamięci

100%

Michalak H.

|

nr 3/4

213-233

EN

The paper is dedicated to Powiedz, że jestem… (“Tell me that I am…”), one of the last productions directed by Jan Dorman (The State Drama Theatre in Wałbrzych, prem. June 16, 1985). It addresses the issue of memory, linking it to the theme of hiding Jews during World War II. Both these motifs were firmly inscribed in the production, and they referred to a fresh and almost unrecognized issue on Polish stages at the time of the premiere. By addressing the issue of various media of memory and several models of its stage representation, the text attempts to reconstruct both the director’s concept and the artistic shape of the production. And by pointing out the most important departures from Dorman’s previous art practices, it sketches the evolution of Dorman’s concept of his art. Invoking subsequent realisations of the director’s staging concept and the theme of The Jewish “Renaissance” Theatre operating in Wałbrzych (unknown to artists), as contexts, expands the issue of memory in the theatre through including multilateral, performative, functioning of this particular staging.

PL

Artykuł poświęcony jest Powiedz, że jestem…, jednemu z ostatnich przedstawień wyreżyserowanych przez Jana Dormana (prem. 16 VI 1985, Państwowy Teatr Dramatyczny w Wałbrzychu). Tekst podejmuje zagadnienie pamięci wiążąc je z wątkiem ukrywania Żydów podczas II wojny światowej. Oba te motywy zostały mocno wpisane w spektakl, a w okresie, w którym miała miejsce premiera spektaklu, były świeżym i niemal nierozpoznanym zagadnieniem na polskich scenach.Podejmując kwestię różnorakich mediów pamięci i kilku modeli jej scenicznej reprezentacji tekst usiłuje zrekonstruować zarówno koncepcję reżyserską jak i kształt artystyczny spektaklu. Poprzez wskazanie najistotniejszych odstępstw od dotychczasowych praktyk artystycznych reżysera szkicowo przywołuje ewolucję myśli artystycznej Dormana. Wspominając kontekstowo kolejne realizacje koncepcji inscenizacyjnej reżysera oraz wątek żydowskiego Teatru Renesans działającego w Wałbrzychu (nieznany twórcom) poszerza zagadnienie teatralnie rozumianej pamięci wskazując na wielostronne, performatywne funkcjonowanie inscenizacji.

6

Od rytmizacji do oper i baletów. Wokół muzycznych inscenizacji Jana Dormana

80%

Figzał-Janikowska M.

|

nr 3/4

141-160

EN

The paper addresses the issue of musicality in the theatre of Jan Dorman, in particular his last productions, in which music was a starting point for the staging concept. “Musical” thinking about the theatre always had a strong impact on Dorman’s creative process. His first productions included children’s songs and counting rhymes, and this led to a rhythmisation of the text in the subsequent ones. Composing the spectacle along the lines of a musical score, which became the hallmark of Jan Dorman’s theatre, is especially prominent in his last theatre works inspired by larger musical forms, such as concert, ballet and opera. These performances represent a synthesis of various musical tropes and signs that were so characteristic of Dorman’s theatre at various stages of its development.

PL

Artykuł podejmuje zagadnienie muzyczności w teatrze Jana Dormana, ze szczególnym uwzględnieniem ostatnich przedstawień reżysera, w których muzyka staje się punktem wyjścia dla inscenizacyjnej koncepcji. „Muzyczne” myślenie o teatrze towarzyszyło Dormanowi od początku jego artystycznej działalności. O dźwiękowym charakterze pierwszych inscenizacji reżysera decydowały przede wszystkim dziecięce piosenki i wyliczanki, w kolejnych funkcję taką zaczęła pełnić również ścisła rytmizacja tekstu. Komponowanie spektaklu na wzór muzycznej partytury, które staje się znakiem rozpoznawczym teatru Jana Dormana osiąga swój najpełniejszy wymiar w inscenizacjach inspirowanych wielkimi formami muzycznymi – koncertem, baletem i operą. Powstają one w końcowym okresie twórczości artysty, stanowiąc jednocześnie syntezę rozmaitych tropów muzycznych, obecnych i rozpoznawanych w teatrze Dormana na różnych etapach jego rozwoju.