Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Działalność krytyczna Józefa Czapskiego na łamach „Głosu Plastyków”.

100%

Geron M.

|

nr 2(28)

46-54

EN

Józef Czapski’s trip to Paris together with his colleagues from the Krakow Academy who constituted Komitet Paryski [Parisian Committee], in 1924 under the guidance of Józef Pankiewicz, had decided the direction of the young artist’s search. A few-year stay on the Seine enabled his contact with the old masters but also with Impressionism and Post-Impressionism. These movements influenced not only his artistic work, but they were also reflected in his texts. When the artist came back to Poland, he entered the editorial staff of “Głos Plastyków” [The Voice of Visual Artists] magazine issued in Warsaw, connected with the Kapists. He commenced art criticism on its pages by presenting articles dedicated to modern art. His first text appeared to be a review of Édouard Manet’s monographic presentation in Paris in 1932. An exceptional character in Czapski’s views was Paul Cézanne – a patron of the Kapists, especially in their strive to elaborate their artistic attitude. By judging his oeuvre, Czapski when writing about form simplification and geometrisation, also accentuated the meaning of colour, which played the key role in the Kapists’ artistic work. A special issue of “Głos Plastyków” of 1937, dedicated to Cézanne, proved their fascination with the artist’s oeuvre, and covered, among others, Czapski’s review on John Rewald’s book Cézanne and Zola, which described the relations between the painter and the critic. In the same year there were published two articles dedicated to the late then colleagues, Stanisław Mitera and Zygmunt Waliszewski. As an example of a review of Warsaw current shows came the text Z warszawskiej partyzantki. Na marginesie Zimowego Salonu w IPS [From the Warsaw partisan forces. On the margin of Winter Salon at the IPS] (1934), which occurred to be the part of a discussion on national art and the role of tradition. The connection of Czapski with “Głos Plastyków” was an important stage in the development of his artistic and critic career. By exhibiting his works with the Kapists, he took part in the dispute referring to the role of art, revision of opinions on 19th-century Polish painting, and in 1937 he published the first art monograph dedicated to his Professor, Józef Pankiewicz.

2

Józef Czapski – o dyletantyzmie i żarliwości.

100%

Baranowa A.

|

nr 2(28)

8-16

EN

I am wondering how it happens that I consider Józef Czapski to be one of the closest to me artists. It is enough when I reach out for his texts, or see, here or there, one of his paintings. Even after a long break. In his case the artist format tightly combines with the human format. 20 years after his death there is probably no doubt about Czapski having been an artist and a man who had lived up to all dimensions, even though he himself would hesitate endlessly, what was reflected on the pages of his diary, where he used to record day by day his struggle for his own vision to “reach his own breath”. “What for do you paint? What for do you write? Because you know that this is where you can afford a sort of progress, where you can move, if you are able to be at work entirely” – he wrote down in his diary on 8 June 1965. The repeated ques- tions about sense of creation were enforced with an opinion uttered about the artist. His fellow-painters from Komitet Paryski [Parisian Committee], who he took more care about than himself, were ready to treat him rather as a manager in charge of their issues than a painter. It was rooted deep down in him as he talked about this even at the end of his life, when he eventually could feel great admiration. His friends from the aristocratic milieu did not save him anguish either. Wacław Zbyszewski in his article, published in the London “News” on the oc- casion of the artist’s 70th anniversary, gathered numerous lieux communs concerning Czapski that circulated in the Polish émigré mileiu. How does it happen that in Polish out-of-the-way places artists who exceed one discipline become disparged, what, luckily, has changed recently? I like the idea of seeing a complete, or following Wojciech Karpiński’s expression, “a multi-stringed” personality in Czapski. I am also in the group of those who see Czapski high – as the culmination of a spirit. In this sense the dilettantism he was accused of becomes an attitude of acute, open and penetrating minds. This is exactly what Czapski was like, he derived freely from universal culture, not feeling forced to justify his choices. Culture – understood as the domain of a human spirit – was his natural environment, he used to infect others with love for it. And how should an art historian write about these ardent fulfillments? Do Józef Czapski’s diaries make studies on his painting easier or more difficult? Most certainly both. As a lasting source of traces and concepts they are incredibly refreshing, but at the same time they impose limitations and points of view as we suddenly find ourselves thinking and writing in Czapski’s phrases, both illuminating and neurotic. The painter raises the bar high for those who study his oeuvre. He makes them take an ardency test.

3

Od tekstu do życia – Czapski i jego Proust

71%

Gruszczyk T.

|

tom 344

|

nr 1-2

310-316

EN

From text to life – this is the direction that delineates a trajectory conducted by Józef Czapski reading À la recherche du temps perdu by Marcel Proust. Turning to diary notes (Wyrwane strony and Dziennik wojenny) and sketches the author of the article discusses the manner in which Czapski rendered Proust an instrument of recognition: finding a bearing in one’s creative work (successes, failures, crises), in life and experiences: emotions, affects, sensations, and passions. The sketch Proust w Griazowcu, situated in this perspective – a record of lectures on À la recherche du temps perdu and conducted by Czapski in a Soviet prisoner-of-war camp at the turn of 1940–1941 – is presented not solely as yet another evidence of “intoxication by Proust” but predominantly as a performative text. In it Czapski creates himself as a causative subject.

PL

Od tekstu do życia – to kierunek, który wyznacza trajektorię prowadzonej przez Józefa Czapskiego lektury W poszukiwaniu straconego czasu Marcela Prousta. Sięgając po zapiski dziennikowe (Wyrwane strony i Dziennik wojenny) oraz szkice, autor artykułu omawia w jaki sposób Czapski czyni z Prousta instrument rozpoznania: rozeznania się we własnej pracy twórczej (sukcesach, porażkach, kryzysach) oraz we własnym życiu, we własnych przeżyciach: emocjach, afektach, doznaniach, namiętnościach. Umieszczony w tej perspektywie szkic Proust w Griazowcu – zapis wykładów o Poszukiwaniu prowadzonych przez Czapskiego w radzieckim obozie jenieckim na przełomie 1940 i 1941 roku – ukazany zostaje nie tylko jako jeszcze jedno świadectwo „intoksykacji Proustem”, ale przede wszystkim jako tekst performatywny. Czapski czyni (w) nim to, o czym mówi i stwarza sam siebie jako podmiot sprawczy.

4

Сборник польской поэзии в русских переводах, составленный Юзефом Чапским в 1942 году: история возникновения, анализ переводов

63%

Biełow I.

|

nr 23

PL

“An Anthology of Polish Poetry in Russian Translations”, edited by Józef czapski in 1942, circumstances Surrounding the publication of this Anthology and an Analysis of the TranslationsThis paper deals with An Anthology of Polish Poets edited by Józef Czapski in 1942 in Tashkent, which has not been published yet. The tools of Translation Studies applied here have allowed to analyse the basic translation problems facing the Russian poets when they, on Czapski’s request, translated selected examples of Polish poetry

5

„Konsystencja tego stanu: nie musieliśmy mówić, nazywać. Mogłem myśleć do Ciebie wprost”. O korespondencji Czapski–Hering

51%

Kosińska A.

|

nr 4 (327)

217-219

PL

Eseje analizujące dwie najważniejsze relacje w życiu Józefa Czapskiego: z siostrą Marią i Ludwikiem Heringiem. Starsza siostra Maria (1894–1981) była powiernicą i przyjaciółką brata, dzieliła z nim twórcze i niezależne życie. Kosińska skupia się na znaczących wątkach jej biografii i na splocie z biografią duchową Józefa Czapskiego i jego kręgu. „Korespondencja Czapscy–Herbertowie jakże doskonale wydobywa zarówno istotę, jak i formę wspólnego życia Józefa i Marii. Tę formę, która wzbudza ciekawość wielu: jak to w ogóle było możliwe? Może jest tam coś nie-normalnego, nienaturalnego? Jakieś, za przeproszeniem, tabu? Czyż tak łatwo zapomnieliśmy, jak wiele odcieni bliskości może wydarzyć się w przestrzeni ludzkiej? Jak wiele form może przybrać agape, eros, caritas? Połączyła Józefa i Marię nie tylko równoległość drogi (ale co było najpierw? ich dziecięce lubienie czy wspólna droga?), od Pragi, przez Przyłuki, Petersburg, Warszawę, Kraków i Paryż, ale dogłębne porozumienie ludzkie i twórcze, co się oczywiście wiąże ze stylem życia”. Ludwik Hering (1908–1984) był malarzem, pisarzem, autorem koncepcji, reżyserem i scenografem Teatru na Tarczyńskiej i Teatru Osobnego. „Nazywany drożdżami życia artystycznego i intelektualnego w Polsce i nie tylko” – pisze Ludmiła Murawska-Péju, siostrzenica, malarka, edytorka listów Czapski–Hering. „Ale gdyby z całego dzieła Heringa – pisze Kosińska – miały zostać tylko listy do Czapskiego, to już byłoby dosyć. Mamy tu nie tylko ten kruszec wrażliwości, «bigosu realiów» (określenie L.H.), udręk, ujęty w tak celne i doskonałe obrazy, suspensy, dialogi, ale przede wszystkim operowanie ciszą. Kto wie, być może Hering jest jedynym z niewielu w literaturze polskiej, ale kto jeszcze, nie umiem teraz powiedzieć, który Norwidową sztukę za-prze-milczenia umiał, łącznie z typografią i interpunkcją, tak stosować, ale właśnie w formie całkowicie samoswojej – Heringowej”.

EN

Essays analysing two most important relationships in the life of Józef Czapski: with his sister, Maria, and Ludwik Hering. Józef Czapski’s older sister Maria (1894–1981) was a confidante and friend, who shared his creative and independent life. Agnieszka Kosińska focused on the significant motifs of Maria’s biography and its fusion with the spiritual biography of Józef Czapski and his circle. “The correspondence between the Czapskis and the Herberts perfectly extracts both the form and essence of the life shared by Józef and Maria. A form that stirred the curiosity of so many: how was this phenomenon possible? Perhaps it involved something abnormal and unnatural? Some sort of a taboo, begging your pardon? Have we forgotten so easily just how many shades of closeness can actually take place in human space? How many forms can be assumed by agape, eros, caritas? Józef and Maria were linked not only by their parallel paths (but what came first? their childhood affection or shared trail?) from Prague to Przyłuki, St. Petersburg, Warsaw, Cracow and Paris, but also by a profound human and creative understanding, which, naturally, was associated with their lifestyle”. Ludwik Hering (1908–1984) was a painter, man of letters, author of conceptions, and director and stage designer of Teatr na Tarczyńskiej and Teatr Osobny. “Known as the leaven of artistic and intellectual life in Poland and not only” – wrote Ludmiła Murawska-Péju, his niece, painter, and editor of the Czapski–Hering correspondence. “Even if his letters to Czapski were to be the only remaining part of the entire Hering œuvre – Kosińska wrote – they would suffice. We are dealing not solely with a precious metal of sensitivity, a ‘hotchpot of reality’ (a term used by L.H.) and anguish, depicted in such perfect and accurate images, suspense and dialogues, but, first and foremost, with operating with silence. Who knows: quite possibly Hering was one of the very few men in Polish literature – although I cannot say who else there could have been – capable of applying Norwid’s art of passing over in silence, including typography and punctuation, in this fashion albeit in a totally individual, purely Heringian way”.

6

Ja. Dziennik wojenny Józefa Czapskiego

51%

Nowak-Rogoziński M.

|

nr 3(322)

225-232

PL

Artykuł, będący komentarzem do wyboru z dziennika wojennego Józefa Czapskiego, jest próbą odczytania diarystyki Józefa Czapskiego jako projektu egzystencjalnego. Lekturę i zapisywanie dziennika interpretuje jako codzienną praktykę duchową, jako narzędzia budowania siebie, a także formę Jaspersowskiego „rozjaśnienia egzystencji”.

EN

This article – a commentary on a selection from the wartime diary of Józef Czapski – is an attempt at deciphering Czapski’s diary writing as an existential project. Reading and keeping a diary is interpreted as a daily spiritual practice, a tool applied for self-construction, as well as a form of Jaspers’ “illumination of existence”.

7

„Bywajcie zdrowi i naelektryzowani!”. O korespondencji Czapscy–Herbertowie. I nie tylko

51%

Kosińska A.

|

nr 4 (327)

208-216

PL

Eseje analizujące dwie najważniejsze relacje w życiu Józefa Czapskiego: z siostrą Marią i Ludwikiem Heringiem. Starsza siostra Maria (1894–1981) była powiernicą i przyjaciółką brata, dzieliła z nim twórcze i niezależne życie. Kosińska skupia się na znaczących wątkach jej biografii i na splocie z biografią duchową Józefa Czapskiego i jego kręgu. „Korespondencja Czapscy–Herbertowie jakże doskonale wydobywa zarówno istotę, jak i formę wspólnego życia Józefa i Marii. Tę formę, która wzbudza ciekawość wielu: jak to w ogóle było możliwe? Może jest tam coś nie-normalnego, nienaturalnego? Jakieś, za przeproszeniem, tabu? Czyż tak łatwo zapomnieliśmy, jak wiele odcieni bliskości może wydarzyć się w przestrzeni ludzkiej? Jak wiele form może przybrać agape, eros, caritas? Połączyła Józefa i Marię nie tylko równoległość drogi (ale co było najpierw? ich dziecięce lubienie czy wspólna droga?), od Pragi, przez Przyłuki, Petersburg, Warszawę, Kraków i Paryż, ale dogłębne porozumienie ludzkie i twórcze, co się oczywiście wiąże ze stylem życia”. Ludwik Hering (1908–1984) był malarzem, pisarzem, autorem koncepcji, reżyserem i scenografem Teatru na Tarczyńskiej i Teatru Osobnego. „Nazywany drożdżami życia artystycznego i intelektualnego w Polsce i nie tylko” – pisze Ludmiła Murawska-Péju, siostrzenica, malarka, edytorka listów Czapski–Hering. „Ale gdyby z całego dzieła Heringa – pisze Kosińska – miały zostać tylko listy do Czapskiego, to już byłoby dosyć. Mamy tu nie tylko ten kruszec wrażliwości, «bigosu realiów» (określenie L.H.), udręk, ujęty w tak celne i doskonałe obrazy, suspensy, dialogi, ale przede wszystkim operowanie ciszą. Kto wie, być może Hering jest jedynym z niewielu w literaturze polskiej, ale kto jeszcze, nie umiem teraz powiedzieć, który Norwidową sztukę za-prze-milczenia umiał, łącznie z typografią i interpunkcją, tak stosować, ale właśnie w formie całkowicie samoswojej – Heringowej”.

EN

Essays analysing two most important relationships in the life of Józef Czapski: with his sister, Maria, and Ludwik Hering. Józef Czapski’s older sister Maria (1894–1981) was a confidante and friend, who shared his creative and independent life. Agnieszka Kosińska focused on the significant motifs of Maria’s biography and its fusion with the spiritual biography of Józef Czapski and his circle. “The correspondence between the Czapskis and the Herberts perfectly extracts both the form and essence of the life shared by Józef and Maria. A form that stirred the curiosity of so many: how was this phenomenon possible? Perhaps it involved something abnormal and unnatural? Some sort of a taboo, begging your pardon? Have we forgotten so easily just how many shades of closeness can actually take place in human space? How many forms can be assumed by agape, eros, caritas? Józef and Maria were linked not only by their parallel paths (but what came first? their childhood affection or shared trail?) from Prague to Przyłuki, St. Petersburg, Warsaw, Cracow and Paris, but also by a profound human and creative understanding, which, naturally, was associated with their lifestyle”. Ludwik Hering (1908–1984) was a painter, man of letters, author of conceptions, and director and stage designer of Teatr na Tarczyńskiej and Teatr Osobny. “Known as the leaven of artistic and intellectual life in Poland and not only” – wrote Ludmiła Murawska-Péju, his niece, painter, and editor of the Czapski–Hering correspondence. “Even if his letters to Czapski were to be the only remaining part of the entire Hering œuvre – Kosińska wrote – they would suffice. We are dealing not solely with a precious metal of sensitivity, a ‘hotchpot of reality’ (a term used by L.H.) and anguish, depicted in such perfect and accurate images, suspense and dialogues, but, first and foremost, with operating with silence. Who knows: quite possibly Hering was one of the very few men in Polish literature – although I cannot say who else there could have been – capable of applying Norwid’s art of passing over in silence, including typography and punctuation, in this fashion albeit in a totally individual, purely Heringian way”.

8

Why Did Józef Czapski Change His View of the Skamandrites?

38%

Mitzner P.

|

2019

|

nr 8

223-228

EN

The article applies to Józef Czapski’s – a Polish painter and essayist – personal literary choices; ones that often were contrary to the tastes of his generation. In 1942, after leaving the Soviet bloc, Czapski developed the anthology Polskie wiersze wojenne for Russian readers, and the events of the war caused him to change his opinion about the modern poetry. Poems by the Skamandrites, whom he had disregarded for a long time, now became the core of his collection. Having been found a few years back, the anthology was published in 2019.

9

Józefa Czapskiego spotkania z rosyjskimi pisarzami emigrantami

32%

Woźniak A.

|

nr 7: Słowianoznawstwo

109-127

EN

In the article issues connected with Józef Czapski’s personal acquaintances and meetings with Russian emigrant writers, as well as with ones concerning the reception of their work in the Polish writer’s essays are tackled. J. Czapski, an artist and essayist, made his acquaintance with Russian writers even in St Petersburg, where he met Dmitry Merezhkovsky, Zinaida Gippius and Dmitry Filosofov with whom he kept up acquaintance, or even friendship in Warsaw – in the 1920s with the Merezhkovskys, and in the 1930s with D. Filosofov. Czapski’s Russian contacts also involve meeting Aleksey Tolstoy and Anna Akhmatova. Owing to the Merezhkovsys and D. Filosofov the Polish writer was able to penetrate deeper into Russian literature with a definite ethical dimension, among others into works by Vasily Rosanov and Aleksey Remisov, whom he met personally and visited in Paris in the 1940s and 1950s. He contained his hermeneutic reflection on the writers’ works as well as accounts of his encounters with them in numerous essays, sketches and in his memorial fiction. Czapski also met Aleksandr Solzhenitsyn in Zürich in November 1974, where he represented, besides Jerzy Giedroyc, the circle of the Paris “Kultura”. As a writer of conscience and a searcher for the truth Czapski made a great contribution to the relations with Russian friend-emigrants; together with them he discovered, first of all, a different Russia, not only inhuman and cruel, but also one that has a face that is connected with religion, spirituality and Christian humanism.

PL

W artykule poruszone zostały zagadnienia bezpośrednich spotkań i znajomości Józefa Czapskiego z rosyjskimi pisarzami emigrantami, oraz recepcji ich twórczości w eseistyce polskiego twórcy, tworzonej głównie na emigracji w Paryżu. J. Czapski, malarz i eseista, zawarł znajomości z pisarzami rosyjskimi jeszcze w Petersburgu, tutaj poznał D. Mereżkowskiego, Z.Gippius i D. Fiłosofowa, z którymi kontynuował znajomość, a nawet przyjaźń już wWarszawie, w latach 20. z Mereżkowskimi, a w latach 30. nadal z Fiłosofowem. Rosyjskie kontakty to także spotkanie z A. Tołstojem i A. Achmatową. Dzięki Mereżkowskim iFiłosofowi polski twórca mógł wnikać głębiej w literaturę rosyjską o określonym etycznym wymiarze, m.in. twórczość W. Rozanowa, czy A. Riemizowa, którego osobiście poznał iodwiedzał już w Paryżu w latach 40. i 50. XX w. Relacje ze spotkań z pisarzami, jak też refleksję hermeneutyczną nad ich twórczością, zwłaszcza Rozanowa i Riemizowa, utrwalił wwielu esejach, szkicach i prozie wspomnieniowej. Czapski poznał również A. Sołżenicyna w listopadzie 1974 r. w Zurychu, występując jako reprezentant, obok J. Giedroycia, środowiska „Kultury” paryskiej. Czapski jako pisarz sumienia i poszukiwacz prawdy, zasłużył się wrelacjach z rosyjskimi przyjaciółmi emigrantami w odkrywaniu Rosji przede wszystkim innej, nie tylko nieludzkiej i okrutnej, ale odsłaniania jej oblicza związanego z religią, duchowością i humanizmem chrześcijańskim.

RU

В статье рассматривается проблема непосредственных и личных встреч Ю. Чапского с русскими писателями эмиграции, а также видение их творчества Чапским в его эссеистике, которая создавалась преимущественно в эмиграции. Чапский, польский художник, писатель и эссеист, познакомился еще в Петербурге с такими писателями, как Д. Мережковсий, З. Гиппиус, Д. Философов, с которыми он встречался и дружил в дальнейшем также в Варшаве, где они пребывали уже как эмигранты. С Мережковскими он общался в20-е гг., с Философовым еще и в 30-е гг. вплоть до его смерти. Русские контакты Чапского - это еше и встречи с А. Ахматовой и А. Н. Толстым. Благодаря Мережковскому, он смог познакомиться с творчеством В. Розанова и А. Ремизова, прозу которых он очень высоко ценил. Лично с Ремизовым Чапский общался в 40-е и 50-е годы в Париже. Вноябре 1974 г. Чапский познакомился также с А. Солженицыным во время пресс-конференции в Цюрихе, в которой принимал участие вместе с Е. Гедройчем как представитель среды парижской «Культуры». Ю. Чапский, писатель совести и правдоискатель, положил огромные заслуги для указания посредством личных встреч с писателями-эмигрантами, атакже своих эссе и очерков, иную Россию, не только страшную и нечеловеческую, но обнаружил ее облик связанный с религией, духовностью и христианским гуманизмом.

10

Zmierzch i noc, czyli o czasoprzestrzennym imaginarium w prozie Włodzimierza Odojewskiego

20%

Tomaszewska W.

|

nr 2(21)

147-160

EN

This article presents the problem of space-time constitution analysing realisation of the Katyń theme in narrative prose of the author of Dusk of the world in which dusk and night gain a clearly special consideration. The basis for consideration is a distinction between two meanings of the symbol of Hegelian owl: as noctua is a bird of night and darkness, while as nycticorax is the one that sees clearly at night. These two meanings organise the way of representing the world in this prose which is closer to the first or the second meaning of the symbol. Dusk and night gain a triple interpretation: the existential one, the epistemic one, and the moral one. The specificity of Odojewski’s historiographical prose consists in the primacy of imagination, textual creation, and realism of the narrative form.