W artykule omówiono dzieje kościoła katolickiego w Irkucku w latach 20-50. XIX wieku w tym również stosunek władz syberyjskich do powstania świątyni. Na podstawie metryk oszacowano liczbę osób katolickiego wyznania, którzy w tym czasie znajdowali się w dalekim Irkucku. Przedstawiono relacje naocznych świadków: zesłańców politycznych i mieszkańców miasta o księżach, odprawianych mszach i świętach religijnych. Sporo uwagi poświęcono roli kościoła katolickiego i jego przeogromnemu znaczeniu w życiu zesłańców politycznych i powstającej Polonii irkuckiej.
EN
The article discusses the history of the Catholic Church in Irkutsk between the 1820s and the 1850s as well as the attitude of the Siberian authorities to the erection of the church. On the basis of birth certificates the number of people of Catholic faith in Irkutsk has been determined. The article presents accounts of eyewitnesses - politi-cal exiles and the inhabitants of the city - of priests, masses and religious festivities. A lot of attention has been devoted to the role of the Catholic Church and its great importance in the lives of the political exiles and the emerging Polish community
In October 2020, a manuscript by Anton Ivanovich Losev (1765–1829), a Russian surveyor who lived at the turn of the 18th and 19th centuries, was submitted for digitisation within the Jagiellonian Library’s “Patrimonium – Monuments of Literature” project. Apart from the text, the manuscript contains a number of colourful hand-made drawings and bears a long title in Russian: “Abridged description of the river Lena with addition of a general map and drawings of all peculiarities and qualities on its banks, drawn up by the district surveyor Anton Losev in the years 1785–1786.” Losev himself was widely known in Siberia, especially in Irkutsk, as a surveyor, geographer, cartographer, historian, and explorer, however elsewhere in Russia and in Poland he and his works are all but forgotten. The paper is devoted to this unique manuscript discovered in the Jagiellonian Library and contains also an edition of the original work published for the first time.
PL
W październiku 2020 roku do digitalizacji w ramach projektu Biblioteki Jagiellońskiej (BJ) „Patrimonium – Zabytki piśmiennictwa” został przekazany rękopis dzieła żyjącego na przełomie XVIII i XIX wieku rosyjskiego mierniczego Antona Iwanowicza Łosiewa (1765–1829). Rękopis poza tekstem zawiera kolorowe odręcznie malowane rysunki i nosi długi tytuł w języku rosyjskim: „Skrócony opis rzeki Leny z dodatkiem mapy generalnej oraz rysunków wszystkich osobliwości i przymiotów przy brzegach jej, sporządzony przez powiatowego mierniczego Antona Łosiewa w latach 1785–1786”. Sam Łosiew był szeroko znany na Syberii, szczególnie w Irkucku, jako mierniczy, geograf, kartograf, historyk oraz krajoznawca, jednakże na pozostałym terenie Rosji oraz w Polsce jego sylwetka i prace są praktycznie zapomniane. Artykuł jest poświęcony odnalezionemu w BJ unikatowemu rękopisowi, zawiera również edycję oryginalnego tekstu publikowaną po raz pierwszy.
Текст касается судьбы и подвигов участника восстания 1863 года – ссыльного Ольгерда Вильчинского из Литвы, который после возвращения из Сибири, пытался достигнуть научной карьеры и найти свое место в круге польских историков. В Петербурге и Вильне на рубеже XIX-XX w. издавал брошюры и тексты по теме истории и археологии – о древностях Руси, России и Европы. В связи с работой в русле генеалогии в 1911 году попал в тюрьму в Вильне и был сужден в судебном процессе за фальсификацию архивных документов. В 1916 году жил еще в Петербурге; дальнейшей его судьбы мы не знаем. Его труды, особенно о начале Руси, печатаются в современной России, но его биография неизвестна до сих пор.
EN
The text characterizes the fate and achievements of the participant of the 1863 uprising sent to exile to Siberia, Olgierd Wilczyński from Lithuania, who, after returning from exile, tried to pursue a scientific career and join the scientific circles of Polish historians. In St. Petersburg and Vilnius, at the turn of the 19th and 20th centuries, he published brochures and texts, among others: on history and archeology - about the antiquities of Rus', Russia and Europe. In connection with his work in the field of genealogy, in 1911 he was also imprisoned in Vilnius and was tried for falsifying archival documents. In 1916 he was in St. Petersburg, but his further fate is unknown. His works, especially on the beginnings of Rus', are nowadays re-published in Russia, although his biography is not known.
PL
Tekst prezentuje losy i dokonania powstańca z 1863 r. i zesłańca na Syberię, Olgierda Wilczyńskiego z Litwy, który po powrocie ze zsyłki starał się robić karierę naukową i znaleźć się w kręgu polskich badaczy historyków. W Petersburgu i Wilnie na przełomie XIX-XX w. wydawał broszury oraz teksty m.in. z tematyki historii i archeologii – o starożytnościach Rusi, Rosji i Europy. W związku z pracami z zakresu genealogii w 1911 r. siedział też w Wilnie w więzieniu i miał proces sądowy o fałszowanie dokumentów archiwalnych. W Petersburgu żył jeszcze w 1916; dalsze losy nieznane. Jego prace, zwłaszcza o początkach Rusi, współcześnie są powielane w Rosji, jakkolwiek życiorys jego nie jest znany.
Na cmentarzu parafialnym w Radzyniu Podlaskim zachował się XIX-wieczny pomnik nagrobny mało dziś w Polsce znanego artysty malarza – Stanisława Wrońskiego (1840-1898). Prawdo-podobnie mamy do czynienia z jedyną realizacją warszawskiego warsztatu kamieniarskiego Andrzeja/Leonarda Pruszyńskich w Radzyniu, a może i w regionie. Stanisław Wroński urodził się na Lubelszczyźnie, od 1857 r. studiował w Szkole Sztuk Pięknych (późniejszej Akademii). Był zdolnym, obiecującym malarzem pejzażystą, cenił zwłaszcza twórczość Jana Matejki, Hen-ryka Siemiradzkiego oraz szwajcarskich mistrzów pejzażu. W okresie przedpowstaniowym zaangażował się w działalność patriotyczną, a w 1863 r. dołączył do oddziałów w Lubelskiem. Aresztowany został w pierwszych dniach marca 1863 r. w Rossoszy, gdy jako kurier przewoził depesze naczelnika powiatu radzyńskiego. Po kilkumiesięcznym śledztwie pozbawiono go praw stanu i skazano na 10 lat ciężkich robót w twierdzach syberyjskich. Początkowo przeby-wał w Piotrowsku, Siwakowej, Darasuniu nad Turą, a następnie w Irkucku. Wroński był towa-rzyszem około bajkalskich ekspedycji innego zesłańca, wybitnego badacza Syberii – Bene-dykta Dybowskiego. Wykonywał m.in. rysunki z natury do jego prac naukowych. Wytrwale tworzył i wysyłał swoje obrazy do Warszawy, Petersburga, Sztokholmu. Niektóre pozostały na Syberii (np. w Irkucku), tylko nieliczne trafiły do kraju. Na rodzimym rynku sztuki są dzisiaj wielką rzadkością.
EN
On the parish graveyard in Radzyń Podlaski, there is a 19th century tombstone of Stanisław Wroński (1840-1898), a painter relatively unknown in Poland nowadays. Most likely, it is the only tombstone in Radzyń – maybe even in the only one in the region – from the Warsaw-based masonry workshop of Andrzej and Leonard Pruszyński. Stanisław Wroński was born in the Lubelskie region, and in 1857 began studies at the School (later Academy) of Fine Arts. He was a talented and promising landscapist, who particularly appreciated works by Jan Matejko, Henryk Siemiradzki and Swiss landscape masters. Before the January Uprising, he was active in patriotic circles, and in 1863 he joined Polish fighters in the Lubelskie region. He was ar-rested in early March 1863 in Rossosz, when transporting dispatches from the commander of the Radzyń area. After a few months of investigation, he was stripped of the nobleman’s privi-leges and sentenced to 10 years of hard labour in Siberian strongholds. Initially, he was sent to Piotrovsk, Sivakova, Darasun upon Tur, then to Irkutsk. Wroński accompanied Benedykt Dybowski, another Polish exile and eminent explorer of Siberia in his expeditions to Lake Baikal. For example, he drew pictures of various specimens Dybowski found and described in his works. Incessantly, he continued to create and send his paintings to Warsaw, Petersburg, Stockholm. Some of his works remained in Siberia (e.g. in Irkutsk) and only a few arrived to Poland. Nowadays, they are very rare in Polish art market. Having returned to Poland, Stanisław Wroński alternated between Lubelskie area (Podlasie?) and Warsaw, and in 1892 eventually settled in the capital, in Krucza 25, where he had his studio. Despite health prob-lems and difficult material situation, he continued to create, exhibit, and travel. He died sud-denly, on 5 January 1898 in Zbulitów near Radzyń, probably in his brother’s house.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.