Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Wobec „ludu ruskiego…”. „Myśl Narodowa” (1921–1939) wobec mniejszości ukraińskiej i białoruskiej

100%

Jastrzębski P.

|

nr 4(11)

70-83

PL

The Ukrainian and Belarusian issue in the period of interwar Poland constituted the fundamental axis of the National Democracy policy on contemporary Slav minorities living in Poland. National elites and opinion-forming circles of the national camp refused the rightto self-determination to Ukrainian and Belarusian minorities. They were judging both groups as unable to create a modern view on its ethnicity, politics and social affairs. Therefore they were emphasizingthatUkrainians and Belarusians constituted the part of "Ruthenian” group and don’t meet any criteria, allowing them to be categorized as a separate nation. Therefore all tensions and conflicts were treated disputes inside one Polish nation. Hence resulted positive assessment of assimilation chances for the Ukrainian and Belarusian people. National Democracy emphasized the lack of national differences between Poles, Ukrainians and Belarusians. The Polonization of "kresy” was regarded as a specificmission of civilization, in which National Democracy saw an excellent opportunity to strengthen the vital forces ofthe Polish nation. Improvingthe economical situation of the Ukrainian and Belarussian minority was regarded necessary to cool radical anti-Polish moods among the minorities. Finally the National Democracy opposed absolutely plans of granting the national autonomy both minorities accepting only creating the territorial autonomy - self-government.

2

PRACA SOCJALNA. W służbie praw dziecka - dziedzictwo Ireny Sendlerowej

100%

|

tom 33(1)

1-188

PL

PRACA SOCJALNA. W służbie praw dziecka - dziedzictwo Ireny Sendlerowej

3

Przeszkoda katolicyzmu (impedimentum catholicismi) w prawie województw południowych II Rzeczypospolitej

88%

Fastyn A.

|

nr 2

133-151

PL

W XIX w. przesłanki ważności małżeństwa przynajmniej częściowo wywodziły się z zasad religijnych. Prawo państwowe przewidywało przeszkody takie jak różność wiary czy święcenia kapłańskie. Małżeństwo zyskiwało przez to religijne oblicze. Pozostałe przesłanki nie wynikały jednak wprost z charakteru określonej doktryny religijnej. Przeszkody wieku lub pokrewieństwa nie mają ściśle religijnego podłoża. Impedimentum catholicismi nie mieści się jednak w tej grupie. Przeszkoda ta, podobnie jak przeszkoda różności wiary (disparitas cultus), wynikała wprost z zasad doktryny katolickiej. Prawo małżeńskie obowiązujące w II Rzeczypospolitej pochodziło z okresu zaborów. Oblicze małżeństwa ukształtowane w ustawach pochodzących z tego okresu wynikało z charakteru byłych państw zaborczych, a w szczególności z ich stosunku do religii. Wyznaniowy charakter państwa przekładał się na kształt małżeństwa w prawie cywilnym. W Austrii i Rosji doszło do recepcji małżeńskiego prawa kościelnego. Natomiast w Prusach małżeństwouzyskało świecki charakter. W konsekwencji w poszczególnych częściach odrodzonego państwa polskiego obowiązywały przepisy cechujące się różnym stosunkiem do małżeństwa wyznaniowego.

4

Podstawy prawne ustroju prokuratury w Polsce w latach 1918-1928

88%

Materniak-Pawłowska M.

|

nr 2

109-132

PL

Celem niniejszego opracowania nie jest ukazanie ustroju międzywojennej prokuratury, lecz jedynie przedstawienie regulacji prawnych, które miały dla tego ustroju zasadnicze znaczenie. W latach 1918-1928, kiedy dla każdej dawnej dzielnicy ustrój ten przedstawiał się odrębnie, regulacje stojące u jego podstawy stanowiły złożoną i dość skomplikowaną mozaikę. Znacznie mniej trudności przysparza odtworzenie źródeł prawa regulujących ustrój prokuratury w latach 1929-1939, gdyż były one wówczas jednolite dla całego obszaru państwa, choć również pod względem ilościowym, a zwłaszcza merytorycznej zawartości – bardzo bogate. Ukazanie ustroju międzywojennej prokuratury, a także – co nie mniej istotne – określenie jej roli procesowej wymaga dalszych, poszerzonych badań.

5

Urbanonimia wyobrażona: przewodnik po Wilnie nieistniejącym

63%

Walkowiak J. B.

|

nr 4

94-105

PL

Artykuł omawia litewskie nazwy ulic przedwojennego Wilna, przedstawione w 1938 roku w przewodniku opracowanym przez J.V. Narbutasa pod kierunkiem M. Biržiški, które w takiej postaci nigdy wcześniej oficjalnie nie zaistniały. Blisko 60% z nich stanowiły urbanonimy polskie przetłumaczone na litewski, jednak prawie 40% ulic otrzymało nazwy nowe. Celem było zastąpienie polskiego krajobrazu kulturowego litewskim, choć zmiany dotknęły też wiele nazw neutralnych (np. Świerkowa, Tramwajowa). Nowe nazwyczasem tworzono na zasadzie metonimii (np. ul. Lwowska > Ukrainų ‘Ukraińska’). Często starano się znaleźćodpowiednik o zbliżonym brzmieniu (Saska Kępa > Sausas Kampas ‘Suchy Zakątek’), dbano też o ekwiwalencję upamiętnienia (np. duchowny litewski zamiast polskiego) czy zbliżoną rangę patrona.

EN

The article discusses Lithuanian street names of interwar Vilnius as they appeared in a 1938 guidebook by J.V. Narbutas, written on the advice of M. Biržiška. In such form, they had never been in official use before. Nearly 60 per cent were translated from Polish to Lithuanian, but almost 40 per cent were new names. The aim was to replace the Polish cultural landscapewith a Lithuanian one, yet a few culturally neutral onyms (e.g. Świerkowa ‘Spruce Str.’, Tramwajowa ‘Tramway Str.’)disappeared too. Some new names were coined by metonymy (e.g. Lwowska ‘Lviv Str.’ > Ukrainų ‘Ukrainian Str.’). Oftenan attempt was made to retain phonetic similarity (Saska Kępa > Sausas Kampas ‘Dry Corner’), and to find namesakes of similar type (e.g. a Lithuanian priest instead of a Polish one) or importance.

6

The Role of the Studies of Law in the Preparation for the Performance of the Judicial Service. The Discourse and Practice of the Second Republic of Poland

63%

Ławnikowicz G.

|

nr 3

EN

The idea of the article is to describe Polish interwar ideas of a desired religious system of relationships between the organisation of the studies of law and an appropriate level of training for persons who prepare for and those who already perform the judicial service. Determining convictions concerning competences, which constitute the concept of the appropriate preparation, as well as stating which of the competences and to what extent should, according to the participants of the debate, be obtained as a part of university education were considered essential.In the paper the specifics of a widely understood social context of discussion (an increasing supply of lawyers, a “shallow labour market”, an instrumental employment relationship of the country with the law youth) and the state of regulation are outlined. In further considerations, representative concepts of the reform of the studies of law are listed and compared. Basic axis of controversy (the role of the historical items and general education, the need and range of the specialisation of the studies, combining studies and practice, the desirability of preserving a unified character of the studies) is also indicated. At the same time, it shows that it was at least partially based on a misconception (especially the debate concerning the role of general education and the specialisation of the studies).

PL

Celem artykułu jest deskrypcja międzywojennych polskich wyobrażeń o pożądanym układzie relacji między organizacją studiów prawniczych a odpowiednim poziomem przygotowania osób sposobiących się do pełnienia oraz już pełniących służbę sędziowską. Za kluczowe uznano ustalenie przekonań o kompetencjach konstytuujących pojęcie odpowiedniego przygotowania oraz określenie tego, które spośród nich i w jakim stopniu wedle uczestników debaty powinny być wytworzone na etapie edukacji uniwersyteckiej. W pracy zarysowano specyfikę szeroko rozumianego społecznego kontekstu dyskusji (rosnąca podaż prawników, „płytki” rynek pracy, instrumentalny stosunek państwa do młodzieży prawniczej) oraz stan regulacji prawnej. W dalszej części rozważań zestawiono i porównano reprezentatywne koncepcje reformy studiów prawniczych oraz wskazano na zasadnicze osie sporu (rola przedmiotów historycznych i wykształcenia ogólnego, potrzeba i ewentualny zakres specjalizacji studiów, ich powiązania z praktyką, celowość zachowania jednolitego charakteru studiów), wykazując zarazem, że przynajmniej w części był on ufundowany na nieporozumieniu (zwłaszcza debata dotycząca roli wykształcenia ogólnego i specjalizacji studiów).

7

Z dziejów żydowskiej przedsiębiorczości w Radzyniu Podlaskim w okresie międzywojennym – przypadek przewoźnika samochodowego Henocha Gotesdynera (na tle sytuacji zarobkowego transportu samochodowego w województwie lubelskim)

63%

Gontarek A.

|

tom 19

45-63

EN

The article focuses on the situation of a Jewish entrepreneur from Radzyń Podlaski - a car transporter Henoch Gotesdyner, who from the second half of the 1920s was engaged in transporting goods from Radzyń to Warsaw. Originally, like all other motor transport entrepreneurs, he ran his business on the basis of notification and registration. From 1932/1933, when the Polish authorities decided to introduce a concession system for passenger and goods transport as a tool of state interventionism, Gotesdyner's enterprise had an increasing problem with maintaining continuity. The new concession rules led to the elimination of small firms in favour of large and powerful companies ("consolidation and elimination action"). In 1936, as a result of a decision by the Lublin Voivodship Office, whose competences included the granting of concessions, Gotesdyner had to suspend his business activity. Gotesdyner's case is discussed against the background of the situation of commercial motor transport in the Lublin Province, which was organised under the concession system. The issue of corruption that this generated is also considered. It is possible that the consolidation and elimination actions had also an anti-Jewish undertone, i.e. this instrument was used ad hoc to eliminate Jews from paid passenger and goods transport.

PL

Artykuł skupia się na omówieniu sytuacji żydowskiego przedsiębiorcy z Radzynia Podlaskiego – przewoźnika samochodowego Henocha Gotesdynera, który od drugiej połowy lat 20. XX w. zajmował się przewozem towarów z Radzynia do Warszawy. Pierwotnie, jak wszyscy inni przedsiębiorcy transportu samochodowego prowadził formę na zasadzie zgłoszenia i rejestracji. Od 1932/1933 r., gdy polskie władze zdecydowały o wprowadzeniu systemu koncesyjnego na przewóz osób i towarów jako narzędzia interwencjonizmu państwowego, przedsiębiorstwo Gotesdynera miało coraz większy problem z podtrzymaniem ciągłości funkcjonowania. Nowe zasady koncesyjne, prowadziły bowiem do eliminacji małych firm na korzyść dużych i silnych spółek („akcja scaleniowa i eliminacyjna”). W 1936 r. na skutek decyzji Urzędu Wojewódzkiego Lubelskiego, w którego kompetencjach znajdowało się przydzielanie koncesji, Gotesdyner musiał zawiesić swoją działalność gospodarczą. Jego przypadek omówiono na tle na tle sytuacji zarobkowego transportu samochodowego w województwie lubelskim, który organizowano w systemie koncesji. Uwzględniono także kwestię korupcji, jaką ów wygenerował. Być może akcje scaleniowe i eliminacyjne miały także podtekst antyżydowski, tj. doraźnie wykorzystywano ten instrument do eliminacji Żydów z przewozu płatnego osób i towarów.