Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Posłowie i listy uwierzytelniające Zygmunta Augusta do Habsburgów. Próba ich zestawienia na podstawie zasobów wiedeńskiego Haus-, Hof-, und Staatsarchiv

100%

Polak M.

|

nr 2

241-263

EN

Among the documents left by royal envoys and the royal chancellery, the most credible evidence of being a part of a legation are the letters of credence. The custom of presenting them has been known since ancient times and it continues to this day. However, the extensive literature concerning the history of diplomacy in the 16th century does not devote much attention to this subject matter. The reign of Sigismund Augustus was a significant period for the fate of Central and Eastern Europe. The epoch when the last male representative of the Jagiellonian dynasty ruled was a time of reorientation of foreign policy priorities in the history of diplomacy of the Polish Crown. Therefore, the article aims to present a credible list of royal envoys, on the basis of the submitted letters of credence, who represented the interests of Sigismund Augustus at the court of the Habsburgs in Vienna. While conducting the research in the Austrian Haus-, Hof- und Staatsarchiv in Vienna, 45 letters of credence dated from between 1534 to 1568 were found.

PL

Wśród dokumentów pozostawionych przez posłów i kancelarię królewską najbardziej wiarygodnym dowodem odbycia poselstwa są listy uwierzytelniające. Zwyczaj ich składania znany jest od czasów starożytnych. Jednak obszerna literatura dotycząca historii XVI-wiecznej dyplomacji nie poświęca tej problematyce większej uwagi. Istotny dla losów Europy Środkowo-Wschodniej był okres panowania Zygmunta Augusta i reorientacja priorytetów polityki zagranicznej. W artykule przedstawiono wiarygodny, oparty na złożonych listach uwierzytelniających, wykaz posłów, którzy reprezentowali interesy Zygmunta Augusta na dworze Habsburgów wiedeńskich. Podczas kwerendy w austriackim Haus-, Hof-, und Staatsarchiv w Wiedniu odnaleziono 45 listów uwierzytelniających z lat 1534–1568.

2

The courts of the Spanish and Austrian Habsburgs as Related by Jakub Sobieski in the first half of the 17th century

100%

Taracha C.

|

nr 2: Historia

169-182

EN

Jakub Sobieski, the father of King Jan III, was among the most outstanding Polish politicians of the first half of the 17th century. In his youth he received a thorough education, which included studies abroad and tours around Europe. In 1611-1613 he visited Germany, England, France, Spain, Portugal, Italy and Austria. Later, in 1638, he accompanied King Władysław IV Vasa on a journey to Baden. In both cases he wrote accounts that were subsequently printed and published. Of particular significance among these recollections of European travels are his descriptions of the states (Spain and the Holy Roman Empire) and courts (Madrid and Vienna) of the Habsburgs. Sobieski sheds light on the rulers (Philip III, Matthias I and Ferdinand III) as well as their courtly entourage (family, ministers, clerks, diplomatic corps, informal circles of power and servants). He writes about how the courts functioned, their ceremonies and etiquette, and also about their religious life. He draws our attention to the specific features which distinguished Habsburg courts from the rest of Europe. Moreover, he reveals their role and general significance in 17th-century political reality.

PL

Jakub Sobieski, przyszły ojciec króla Jana III, to jeden z najwybitniejszych polityków polskich pierwszej połowy XVII wieku. W okresie młodości odebrał staranne wykształcenie, w ramach którego znalazły się studia zagraniczne i podróże po Europie. W latach 1611-1613 odwiedził Niemcy, Anglię, Francję, Hiszpanię, Portugalię, Włochy i Cesarstwo. Później, w roku 1638, towarzyszył królowi Władysławowi IV Wazie w drodze do Baden. Podczas obu tych wypraw prowadził zapiski, które zostały następnie wydrukowane i opublikowane. W relacjach z jego podróży szczególne miejsce zajmują opisy państw (Hiszpania i Cesarstwo) oraz dworów (Madryt i Wiedeń) rządzonych przez Habsburgów. Wiele miejsca poświecił Sobieski panującym władcom (Filip III, Maciej I oraz Ferdynand III) oraz ich otoczeniu (rodzina, dworzanie, ministrowie, duchowni, dyplomaci, służba). Przedstawił obowiązujący na dworach ceremoniał, etykietę, jak również życie religijne. Podkreślał elementy specyficzne dla dworów habsburskich, a przede wszystkim wskazał ich rolę i znaczenie w polityce europejskiej XVII wieku.

3

La tragica fine della Regina Bona Sforza e della Sultana Roxelana

100%

Jačov M.

|

nr 1

41-55

PL

Problemy, jakie rozważane są w niniejszym tekście, stanowią próbę porównania wydarzeń związanych z tragicznym końcem życia królowej Bony Sforzy d’Aragona oraz sułtanki Roksolany. Zasadniczą część narracji poprzedza obszerny passus, w którym z jednej strony omówiona została podróż Bony z Polski do Italii, z drugiej zaś zarysowany został kontekst relacji politycznych, jakie łączyły ją z dynastią Habsburgów. W związku z tym omówione zostały przyczyny związane z pożyczką, jakiej Bona Sforza udzieliła królowi Hiszpanii – Filipowi II Habsburgowi. W efekcie – jak wiadomo – doprowadziło to życie polskiej królowej do tragicznego końca. O ile jednak Bona Sforza była ofiarą działań, jakie przeciwko niej prowadzili Habsburgowie, przy znacznym udziale Gian Lorenzo Pappacody, o tyle sułtanka Roksolana – która w niniejszym tekście stanowi dla Bony punkt odniesienia – stała się ofiarą własnych intryg. Polityczna aktywność, tak Bony, jak i Roksolany, skupiała się na tym samym obszarze Europy, przy czym działalność sułtanki doprowadziła do śmierci synów Sulejmana Wspaniałego – Mustafy i Bajazyda. Z kolei Bona, która sama przegrała zmagania z Habsburgami, pozostawiła walczącą z nimi córkę – Izabellę. Jej celem było zabezpieczenie przyszłości syna, wnuka Bony Sforzy d’Aragona – Jana Zygmunta Zapolyi.

EN

This is an attempt to compare events related to the tragic end of the life of Queen Bona Sforza d’Aragona and Hürrem Sultan (also known as Roxelana). The main portion of the story is preceded by a section relating Bona’s journey from Poland to Italy and outlines the context of political connections to the House of Habsburg. Accordingly, reasons for the grant of the loan by Bona Sforza to Philip II King of Spain are discussed. As we know, this put a tragic end to the life of the Polish queen. Even if Bona Sforza was a victim of Habsburgs’ actions aimed against her, with a considerable participation of Gian Lorenzo Pappacoda, Roxelana – treated in this text a reference point for Bona – fell victim to her own intrigues. Bona’s and Roxelana’s political activity focused on the same area in Europe. Roxelana’s acts led to the death of two sons of Suleiman the Magnificent: Mustafa and Bayezid. In turn, Bona, who was defeated by the Habsburgs, abandoned her daughter Isabella, who fought against the dynasty. Her aim was to secure the future of her son and Bona Sforza’s grandson – Jan Zygmunt Zapolya.

4

Pobyt Maksymiliana Habsburga na zamku w Krzepicach przed bitwą pod Byczyną (1587/1588)

80%

Kobus A.

|

nr 109

51-71

EN

This article is devoted to Maximilian Habsburg’s stay in Krzepice castle in 1587/1588. It discusses the number of forces with which the king-elect arrived in Krzepice and the conditions he found there. It shows foreign contacts which Maximilian Habsburg established from Krzepice. It also highlights the issue of the king-elect’s envoys and guests arriving in Krzepice from December 1587 to January 1588. The article ends with a description of Maximilian Habsburg’s march from Krzepice to Wieluń on January 1588. In addition to diplomatic and military matters, the article discusses the support in the Republic of Poland for Maximilian Habsburg’s candidacy for the Polish throne in 1587. It notes the sympathy towards the Habsburg in the Grand Duchy of Lithuania and in Greater Poland in the Crown. It also raises the issue of the support Maximilian expected from nearby Silesia, and to what extent his expectations were fulfilled. In particular, an important role was played by Wrocław, the most significant of the Silesian cities, from which an important trade route led to Krzepice, connecting that city with Kraków, the capital of the Polish-Lithuanian Commonwealth.

PL

Artykuł poświęcony jest pobytowi Maksymiliana Habsburga na zamku w Krzepicach na przełomie lat 1587/1588. Omawia liczebność sił, z którymi król elekt przybył do Krzepic, oraz warunki, jakie tutaj zastał. Ukazuje kontakty zagraniczne, nawiązywane z Krzepic przez Maksymiliana Habsburga. Opracowanie naświetla także zagadnienia związane z obecnością poselstw i gości, przybywających do króla elekta do Krzepic od grudnia 1587 do stycznia 1588 r. Zakończenie artykułu stanowi opis wymarszu Maksymiliana Habsburga z Krzepic do Wielunia w połowie stycznia 1588 r. Poza sprawami dyplomatycznymi i wojskowymi artykuł porusza też kwestię poparcia, jakim w Rzeczypospolitej cieszyła się kandydatura Maksymiliana Habsburga na tron polski w 1587 r. Zwraca uwagę na sympatię względem Habsburga na terenie Wielkiego Księstwa Litewskiego i w Wielkopolsce. Porusza też zagadnienie wsparcia, jakiego Maksymilian spodziewał się z pobliskiego Śląska, oraz kwestię, na ile jego oczekiwania zostały spełnione. Istotną rolę odgrywał tutaj Wrocław, najważniejsze spośród miast śląskich, z którego do Krzepic wiódł znany szlak handlowy, łączący to miasto z Krakowem jako stolicą Rzeczypospolitej Obojga Narodów.

5

Hołdy stanów śląskich w okresie dominacji cesarsko-królewskiej Habsburgów (1600–1740). Podstawy i procedura prawna, postępowanie administracyjne a powstały zwyczaj i praktyka kulturowa

80%

Kuczer J.

|

tom 77

67-91

EN

This article deals with the hitherto unknown phenomenon of paying tribute to kings, princes, and free state lords in Silesia in the period 1600–1740. It is important that the formula for submitting the homage in the times cited changed dramatically, and the observation of the legal custom allowed us to distinguish three types of this type of ceremony. We distinguish, therefore, the tributes paid to the hands of royal-imperial dignitaries in the Superior Office in Wrocław by feudal princes (apart from the tributes paid in Vienna itself), tributes paid by princely vassals in hereditary principalities to the royal starosts, where the prince was almost always Habsburg during the period in question (exception: Duchy of Opole and Racibórz, 1645–1666). The third type of tribute were those that took place with the seizure of one of the six free state states (estates with rights similar to principalities). Attentions gets also the so-called “reverse guarantees” provided by newly acquiring principalities or their representatives. Apart from the legal and administrative aspects, the work also presents the cultural image of paying homage. It contains a description of the custom regarding the place of worship, the manner of gathering, or the texts of the oaths and homage replicas of the rulers, first time in the Polish translation.

PL

Artykuł dotyczy nieznanego dotąd zjawiska składania danin królom, książętom i wolnym panom stanowym na Śląsku w latach 1600–1740. Co istotne, formuła składania hołdu w tych czasach zmieniła się diametralnie, a obserwacja zwyczaju prawnego pozwoliła wyróżnić trzy rodzaje tego typu ceremonii. Wyróżniamy więc daniny składane na ręce dygnitarzy królewsko-cesarskich w Urzędzie Zwierzchnim we Wrocławiu przez książęta lenne (abstrahując od hołdów składanych w samym Wiedniu), daniny składane przez lenników książęcych w księstwach dziedzicznych przed starostami królewskimi, gdzie w omawianym okresie księciem był prawie zawsze Habsburg (wyjątek: księstwo opolsko-raciborskie, 1645–1666). Trzecim typem daniny były te, które miały miejsce wraz z zajęciem jednego z sześciu wolnych państw stanowych (stanów o prawach zbliżonych do księstw). Uwagę zwracają także tzw. gwarancje odwrotne udzielane przez nowo przejmujących księstwa lub ich reprezentantów. Oprócz aspektu prawnego i administracyjnego w pracy przytoczony został również obraz kulturowy składania hołdu. Zawiera on opis obyczaju dotyczącego miejsca hołdu i sposobu gromadzenia się, a także po raz pierwszy w tłumaczeniu na język polski tekst przysiąg i homagialnych replik władców.